Լարված ժամանակներ էին սահմանում: Բայց դա մեզ չէր խանգարում, որպեսզի ապրենք մեր բնական կյանքով: Ինչպես բոլոր երեխաները, այնպես էլ ես, գնում էինք դպրոց: Նշեմ նաև, որ մեզ չէին պարտադրում կրակոցից հետո դպրոց գնալ: Գնում էինք, բայց դաս չէինք անում: Խոսում էինք, թե ում տանը ինչքան վնաս է եղել: Կամ ում գլխի վերևով քանի անգամ է անցել փամփուշտը: Այդ բոլորը ճշտելուց և մեր գտած փամփուշտները իրար ցույց տալուց հետո եկա տուն: Տեսա, թե ինչպես է հայրիկս մեր ապաստարանում ինչ-որ փոփոխություններ անում:
Հարցրեցի.
-Պա՜պ, էս ի՞նչ ես անըմ:
Պապաս, թե բա.
-Խրամատ եմ փորըմ: Զարմացա, հարցրեցի` ինչի՞ հըմար:
Պապաս.
-Որովհետև սկսել են մեծ զենքերով կրակել: Էս խրամատն էլ փորըմ եմ, վեր ձայնային ազդանշանները (որը առաջանում է կրակոցի ժամանակ) չվնասեն օրգանիզմնիդ:
-Պապ, մենք չենք վախըմ, մեզ խրամատ պետքը չի,- ասացի:
Պապաս, թե բա.
-Սկսել են մեծ զենքերով տալը՝ բեմպէ, շիլկա, գրանատամյոտ (նռնականետ), տանկ, դրանցից պետք ա պաշտպանվենք: Էլ էն վախտվա դեշեկան, չորնի ստրելան, կալաշնիկովը կամ սնայպերը չի: Հիմիկվանը մեծ ա: Բայց դու վախես վեչ,- ավելացրեց պապան հանգստացնելով ինձ:
Ճիշտն ասած, չէի վախեցել, որովհետև ամեն կրակոցի ժամանակ ականջներս սրած լսում էի, թե որը ինչի կրակոց է և, որ ուղղությամբ գնաց, որպեսզի հաջորդ օրը դպրոցում խոսենք, թե օրինակ, ինչ զենքի շիկացած փամփուշտ էր ընկել Անդրուշ քեռիենց խոտի դեզի վրա և վառել ավելի քան 800 տուկ:
Ապրում ենք` ամեն օր մեր ռազմական բառապաշարն ու փորձը հարստացնելով:
գ. Ներքին Կարմիրաղբյուր
Արդեն վերջացել են գեղեցիկ բանաստեղծական տողերը, կարուսելը պտտվում է նույն ուղղությամբ ու անհետաքրքիր նմանությամբ: Էլի նույն գնացքը շարժվեց, ու մեջը էլի նույն ուղևորները, որոնք անցնում են նույն ճանապարհը: Ճիշտ է, նստած են տարբեր տեղերում` մեկը` վերև, մեկը` ներքև, բայց էլի նույն տեղն են հասնելու ու իջնելու: Էլի վերադարձ, ու էլի մեկնում: Հավաքած շատ բացականեր, ու ներկա ես գտնվում այն պահին, երբ որ թվարկվում են բացականերդ: Էլի ափսոսանք եղած բացակաների կամ չեղած ներկաների համար: Երբեմն բացակայում ենք ուրախությունից` ուրախ լինելու համար: Նույն ամառը սովորական, բայց ձմռանը կարոտում եմ էլի այդ նույն ու սովորական ամառը: Ամեն ինչ ունի շարունակություն, բայց այդ շարունակությունը նույնն է. ծառի շարունակությունը ծառ է, մարդունը` մարդ: Նույնը, նույնը, նույնը… Տողերը նույնության մասին են, բայց արդյո՞ք այդ տողերը նույնը չեն:
Վանաձորի Թավրիզյանի անվան պետական քոլեջ էր ժամանել ԱԺ անկախ պատգամավոր, «Լուսավոր Հայաստան» հասարակական-քաղաքական նախաձեռնության առաջնորդ Էդմոն Մարուքյանը: Հանդիպմանը ներկա էր ուսուցչական կազմը և ուսանողական խորհուրդը: Քննարկման ընթացքում պարոն Մարուքյանին տրվեցին բազմաթիվ հարցեր, որոնք վերաբերվում էին թե մեր երկրում կատարվող իրադարձություններին, թե՛ քոլեջին: Քանի որ ինձ շատ էր հուզում քոլեջի ջեռուցման խնդիրը, ես որոշեցի բարձրաձայնել այն: Պարոն Մարուքյանի պատրաստակամությունը` մեզ ամեն կերպ աջակցել, ոգևորեց թե՛ ուսուցիչներին, թե՛ մեզ՝ ուսանողներիս: Երկար զրուցելու ընթացքում մենք սկսեցին քննարկել մեր երկրի խնդիրները: Օրինակ՝ արտագաղթ, գործազրկություն, երիտասարդների զբաղվածության սահմանափակում: Քննարկումից հետո ես մոտեցա նրան մի քանի հարց տալու նպատակով: Առաջին հարցը, որը ուղղեցի նրան, այն էր, թե ինքը լինելով վանաձորցի, ինչ է կարծում, որ խնդիրն է Վանաձորում շուտափույթ լուծում պահանջում:
Մենք, դեռ դպրոց չգնացած, դաստիարակվում ենք հայրենասեր լինելու ու մեր արմատները ճանաչելու հորդորներով, հետո նույնը շարունակվում է դպրոցում, և առհասարակ ամեն տեղ, որտեղ մեզ սովորեցնում են։ Բայց արդյո՞ք մենք չենք հատում հայրենասիրության ու ազգայնամոլության, ոչ այնքան հստակ գծված, ճանապարհը։ Ու արդյո՞ք շատ չէ պարտադիր համարվող գիտելիքների քանակը, ասենք հայոց պատմություն առարկայից։ Մի՞թե մենք կկորցնենք մեր ազգային ինքնությունը, եթե չիմանանք՝ որ թվականի որ օրը կնքվեց հայ-պոնտական պայմանագիրը և անգիր իմանանք դրա կետերը, կամ չիմանանք, թե «Գևորգ Մարզպետունի» վեպում որ հերոսն է երևում մեկ տեսարանում։ Արդյո՞ք հարկավոր է այս տեղեկատվությունը։ Վիճելի է։
Խորեն Սարգսի Կիրակոսյանը ծնվել է 1913 թվականի հոկտեմբերի 18-ին Լոռու մարզի Քարաբերդ գյուղում: Այո, այո, ճիշտ եմ գրել, վրիպակ չկա` 1913-ին: Մասնակցել է Հայրենական Մեծ պատերազմին: Հիմա շատ քչերին է հաջողվում ապրել մեկ դար: Այդ մարդկանցից մեկը Խորեն պապիկն է:
