Մեզ շրջապատում են բազմաթիվ խնդիրներ և յուրանքաչյուրն ունի իր կարևորության աստիճանը:

Ինձ ամենաշատը հուզում է այն հարցը , որ համալսարանները չունեն իրենց մասնաճյուղերը մարզերում: Բոլոր կարևոր կենտրոնները գտնվում են Երևանում: Մարզերը կարծես մղված են ետին պլան: Եվ այս խնդրի առջև մենք հաճախ ենք կանգնում:

Քույրիկիս դասընկերուհիներից մեկը, ով գերազանց սովորում էր դպրոցում, մասնակցում օլիմպիադանների՝  ստանալով բազմաթիվ մեդալներ և պատվոգրեր, չկարողացավ ստանալ համալսարանական կրթություն, որովհետև նրա ընտանիքը չուներ բավական գումար ուսման վարձի և ճանապարհածախսի համար: Լավ ապագա ունենալու համար պետք է լավ և խելացի սերունդ ունենանք:

Սիանա Զալայան

Մեր դպրոցում լաբորատորիաներ կան, բայց չկան փորձեր անելու սարքավորումներ: Օրինակ, քիմիայի կաբինետում բացակայում է քարշիչ պահարանը: Այն անհրաժեշտ է լաբորատոր փորձերի համար: Նրա առկայությունը շատ կարևոր է: Առանց այդ սարքի փորձերը շատ վտագավոր են: Քիմիական փորձերից շատերի ժամանակ առաջանում են թունավոր գոլորշիներ, և աշակերտները կարող են թունավորվել: Դա ինձ շատ է հուզում:

Մարիամ Հովհաննիսյան

Իմ ընտանիքը իմ փոխարեն է մտածում և որոշում կայացնում, անկախ իմ կամքից: Ես մտածում եմ` կլինի՞ ժամանակ, որ ես որոշումները կայացնեմ: Չնայած ծնողներս ասում են՝ դու դեռ փոքր ես, որոշումներ կկայացնես, երբ մեծանաս, բայց միայն դրա համար չեմ ուզում շուտ մեծանալ:  Ոչինչ, թող նրանք իմ փոխարեն որոշումներ կայացնեն:

Լիլիթ Բադալյան

Վերջերս դասից տուն էի վերադառնում և տեսա, թե ինչպես են 10-15 տարեկան տղաներ մեր բակում վիճում: Ինձ հետաքրքրեց, թե որն է խնդիրը: Խնդիրը մի աղջիկ էր: Նա 10 տարեկան էր: Այդ տարիքում մենք դեռ «հալա-մուլա» էինք խաղում, ֆուտբոլ ու «որսորդն ու բադերը»: Իսկ նրանք մեծերի նման միայն ու միայն զբոսնում են, խոսում են, թե ում զգեստն է գեղեցիկ, սերիալի հերոսուհիների նման են իրենց պահում: Ուզում եմ ամեն ինչ անել, որ երեխաները վայելեն իրենց մանկությունը, ունենան հետաքրքրություններ և մանկական զբաղմունքներ:

Մարիամ Զալալյան

Լուսանկարը՝ Լեյլի Թադեւոսյանի

Ընդհանրապես, ինձ հուզում է ամեն մի խնդիր, որ առկա է, բայց կան այնպիսինները, որոնցով ես ավելի շատ եմ տարված: Ես ոչ մի բան չեմ հասկանում քաղաքական, սոցիալական հարցերից, դրա համար փորձում եմ չխառնվել դրանց: Միայն մեծերի, պապիկ-տատիկների խոսակցություններից հասկանում եմ, որ այդ երկու ոլորտներն էլ շատ լարված են: Կուզենայի ամեն ինչ հանդարտվեր: Մարդիկ խոսեին ուրախ բաներից, ժպտային, կատակեին…
Ինձ շատ են հուզում նաև անտուն, անպաշտպան մնացած կենդանիները, որոնց հետ ով ինչպես ուզում, վարվում է, նրանց անխնա ոչնչացնում են: Ես շատ եմ ցավում: Մի՞թե մենք այդպես պետք է վարվենք մեզնից թույլ ու անպաշտպանների հետ: Կարծես կյանքի բոլոր դառնությունները մարդիկ թափում են նրանց վրա:

Ինձ շատ է հուզում նաև այն, որ հաճախ տեսնում եմ ընկերներիս տխուր տրամադրությամբ: Նրանց հայացքներից ես հասկանում եմ, որ ինչպես ասում էր Վիլյամ Սարոյանը՝ ինչ- որ բան ինչ- որ տեղ սխալ է: Կուզենայի ուղղել այդ սխալը:

Լուսանկարը՝ Սյուզաննա Քոսյանի

Մեր կենցաղային առօրյայում լուրջ հարց է դարձել կենցաղային աղբի տեղափոխումը: Եթե բազմաբնակարան շենքը բարձրահարկ չէ և չունի աղբատար, ուրեմն նրա բնակիչները դատապարտված են իրենց օրվա գրաֆիկը պլանավորել այնպես, որ շաբաթվա ֆիքսված երեք օրերը ընտանիքի որևէ անդամ մինչև կեսօր մնա տանը: Աղբատար մեքենան այդ «հաճույքը» պատճառում է մեզ միայն որոշակի օրերի: Երբեմն աղբատար մեքենային սպասողը լինում եմ ես: Եվ քանի որ այն չունի ժամանելու որոշակի ժամ, առավոտյան ժամը 10-12-ը ես նաև լարում եմ իմ լսողությունը՝ սուլիչի ձայնը լսելու համար: Հաճախ ականատես եմ լինում տհաճ տեսարանի, երբ մեր շենքի այն բնակիչները, ովքեր աշխատանքի են և չեն կարող այդ ժամին տանը գտնվել, առավոտյան աշխատանքի գնալիս մուտքի մոտ են դնում իրենց կենցաղային աղբը, որը մինչև աղբատար ավտոմեքենայի հայտնվելը հոշոտված և գզգզված է լինում շների կողմից: Ուզում եմ իմանալ, արդյոք հնարավոր չէ՞ աղբահանությունը կազմակերպել ամեն օր և առավոտ շուտ, երբ բոլորը տանն են: Իսկ եթե ոչ, ապա մշակել այնպիսի մեխանիզմ, որ հնարավորինս մաքուր և հարմարավետ լինի:

Լուսանկարը՝ Նարե Խաչատրյանի

Պոչամբարը գտնվում է Կապան քաղաքի գյուղերից մեկում՝ Գեղանուշ տանող ճանապարհի մոտակայքում: Պոչամբարը բացվել է 2007 թվականին: Դա շահագործվում է «Դանդի Փրիշս մեթալս Կապան» ՓԲԸ-ի կողմից, կառուցված է արդեն գոյություն ունեցող` հին պոչամբարի վրա: Գեղանուշ գյուղի բնակիչները դեմ էին պոչամբարի բացմանը, տարբեր դիմումներ ներկայացրին, սակայն մերժում ստացան: Պոչամբարը շատ վնասակար է. այն աղտոտում է օդը, հողը, առաջացնում է տարբեր տեսակի հիվանդություններ: Գեղանուշի բնակիչներից մեկը ասել է, որ պոչամբարը շատ մոտ է իրենց գյուղին և արդեն աղտոտել է իրենց հողը, ինչի պատճառով բերքը առատ չէ: Եղել են դեպքեր, որ անասունները մտել են պոչամբարի մեջ, և ոչ մի կերպ չեն կարողացել նրանց հանել: Պոչամբարը ավելի շուտ ճահճի նման է: Նաև ասում են, որ առանց համազգեստի և առանց համապատասխան ակնոցի չես կարող մտնել պոչամբարի տարածք: Գեղանուշցիները շատ են մտահոգվում այն բանի  համար, որ, հնարավոր է, մի քանի տարի հետո փակվի դեպի Գեղանուշ-Կապան ճանապարհը: Նաև եղել են զրույցներ, որ, հնարավոր է, գյուղի բնակիչներին դուրս հանեն գյուղից, շատերը նաև պոչամբարի պատճառով հեռանում են գյուղից: Իսկ Կապան եկող զբոսաշրջիկները կարծում են, թե դա լիճ է:

Լուսանկարը՝ Անի Մարտիրոսյանի

Լուսանկարը՝ Ալեքսան Ջհանգիրյանի

Լուսանկարը՝ Հրաչյա Արզումանյանի

Լուսանկարը՝ Անի Աբրահամյանի

Տիգրան Վիլենի Բաղդասարյան, կամ ինչպես նրան կոչում էին «Ռեմբո», «Ծաղիկ», չնայած ես չիմացա, թե ինչու էին նրան այդպես անվանում: Մասնակցել է Արցախյան պատերազմին, զոհվել է հեռոսաբար:

 - Կիրովաբադում բնակվում էինք 1960թ.-ին, 1968թ.-ին ամուսնացել ենք` ես ու Վիլեն պապիկը, 1969թ.-ին ծնվել է առաջին աղջիկս, 1970թ.-ին երկրորդ աղջիկս, իսկ Տիգրանս ծնվեց 1975թ.-ին: 1988թ.-ին տեղափոխվել ենք Վայոց Ձորի Գետափ գյուղ,- պատմում է մայրը:

 - Ինչո՞ւ բնակություն հաստատեցիք հենց Գետափում:

- Մեզ` բոլոր գաղթականներիս, ուղեկցում էին տարբեր վայրեր, որպեսզի մենք ընտրենք մեր բնակության վայրը: Ինձ ու Տիգրանիս դուր եկավ Գետափ գյուղը:

- Փաստորեն այստեղ բարեկամներ չունեիք:

- Ոչ, բարեկամներ չունեինք` մենակ էինք:

- Իսկ ի՞նչ արեցիք Գետափ գալուց հետո, որտե՞ղ բնակվեցիք:

- Գնացինք ակումբ, մեզ հարցրեցին` տուն ունենք, թե ոչ, պատասխանեցինք, որ չունենք, ու մի բարի մարդ`Համիկ անունով, մեզ ուղեկցեց իրենց տուն: Ութ ամիս բնակվեցինք իրենց տանը, ութ ամսից հետո ապրեցինք Մարտիկենց տանը, դրանից հետո մեզ կամուրջի մոտ տուն տվեցին, և մենք ապրեցինք այնտեղ: Դրանից հետո Տիգրանիս կանչեցին «վայենկոմատ», ասացին աչքի հետ խնդիր ունի` ազատեցին բանակից, թուղթը բերեց տուն, բայց ասաց. «Մամա ջան, ես պետք ա ծառայեմ»: Ասեցի` այ բալա, ախր, ո՞նց ես ծառայելու: Ասեց` չէ, մամ, ես ծառայելու եմ:

- Ինչպե՞ս ընդունեցիք նրա համառությունը:

- Դեմ էինք, իհարկե, բայց Տիգրանս շատ համառ էր, ասում էր` մամա, ես պետք ա ծառայեմ, թող գյուղացին ինձ թարս երեսով չնայի: Ու եկավ էն պահը, որ Տիգրանիս պետք ա ճանապարհեինք բանակ, հավաքվեցինք, մեծ քեֆ արեցինք, Տիգրանիս ճանապարհ դրեցինք, աչքերը լցրեց ու նստեց մեքենան, մենք էլ տխուր, իհարկե, վերադարձանք տուն:

- Որտե՞ղ էր ծառայում Տիգրանը:

- Տիգրանը սկզբում ծառայում էր Կապանում, հետո, որ Ղարաբաղում կռիվը թեժացավ, Տիգրանին տարան առաջին գիծ: Մեկ տարի առաջին գծում մնաց: Ինքը այնպես էր ծառայում, որ իրան «Ռեմբո Տիգրան» էին ասում: Այդ ժամանակ ոչ ուտելիք կար, ոչ ջուր: Տիգրանս գնացել ա թուրքի սահման, սպասում էին ընկերները մինչև երեկո, անհանգիստ էին: Տիգրանիս ընդեղ «ծաղիկ» էին ասում, ու սկսեցին մտածել` ո՞ւր ա Ծաղիկը, ո՞ւր մնաց, որ չեկավ: Ու հենց էտ ժամանակ տեսնում են, որ Տիգրանը գալիս ա, մեջքին` լիքը ուտելիք, ծխախոտ: Բերել ա ու բաժանել ա զինվորներին:

Տիգրանս զոհվել է 1994թ.-ի ապրիլի 19-ին, ինքը 19 թվերի մեջ մնաց: Տիգրանս շրջափակման մեջ մնաց, ու չկարողացավ դուրս գալ: Ինքը ցանկացել ա, որ օգնի իրա մոտիկ ընկերոջը: Ու էտ ժամանակ թշնամին իրան մեջքից խփել ա` սրտի կողմից: Տանում են իրան հիվանդանոց, բժիշկը տեսնում ա, որ էտ փամփուշտը մեջն ա մնացել, ու շատ արյուն ա կորցրել: Ու Տիգրանս մահանում ա,չեն կարողանում փրկել: Նույն գիշեր ամուսինս ասում էր, որ շատ անհանգիստ ա: Վեր կացավ, գնաց գյուղ, որ զանգի Տիգրանին, ասեցին, որ Տիգրանը էլ չկա: Բոլորը լացում էին:  Ես ինքնասպան էի ուզում լինել, ամուսինս ասում էր. «Տիգրան ջան, դու ինձ պետք ա թաղեիր, ես քեզ թաղեցի»: Գյուղացիները մեզ շատ օգնեցին. թե գումարով, և թե հոգեպես: Ես շատ եմ սիրում գետափցիներին ու Գետափը: Ու ինչ էլ լինի, ես չեմ գնա իմ գյուղից: Իմ Տիգրանն էլ շատ էր սիրում այս գյուղը: Մենակ ուզում եմ, որ անապահով ընտանիքներին աչքաթող չանեն: Մեր համայնքում շատ կան անապահով ընտանիքներ, և ուզում եմ, որ նրանց անուշադրության չմատնեն:

Լուսանկարը՝ Անի Աբրահամյանի

Տիգրանի մասին, նրա հերոսության մասին գրել են մամուլում, գրքերում: Մեր համայնքում ամեն անգամ նշում ենք նրա ծննդյան օրը, ծաղիկներ տանում նրա գերեզմանին, երեխաներին պատմում են նրա սխրագործության մասին: Ես լսում էի Տիգրանի մորը և մտածում էի` թող այնպես լինի, որ այլևս երբեք պատերազմ չլինի, որ ծնողները ոչ թե սգան իրենց զավակի համար, այլ երջանիկ վայելեն իրենց ծերությունը` շրջապատված զավակներով, թոռներով…