araqs aharonyan kotayk

Նախընտրում եմ մնալ իմ ստեղծած աշխարհում

Հարցազրույց մի ռոմանտիկ աղջկա հետ

Այսօր որոշեցի հարցազրույց անցկացնել ընկերներիցս մեկի հետ, ով ցանկացավ մնալ անանուն: Քանի որ ինձ մշտապես հետաքրքրել է նրա խիստ ռոմանտիկական տեսակը՝ կփորձեմ այսօր ապաքողարկել նրա ռոմանտիկ խառնվածքն ու փորձել հասկանալ նրան: 

-Ինչո՞ւ ես քեզ համարում ռոմանտիկ մարդ և ի՞նչ ես հասկանում ռոմանտիկա ասվածի տակ առհասարակ: 

-Ռոմանտիկան դա այն է, ինչը պարունակում է գաղափարներ և զգացմունքներ: Սիրո մեջ շատ կարևոր է ռոմանտիկ կողմը: Այն նպաստում է սիրո ամրապնդմանը և երկարեցնում է դրա «կյանքը»: Առհասարակ ռոմանտիկ մարդիկ աշխարհին այլ կերպ են նայում, անգամ ամենաչնչին բանի մեջ սեր են դնում և փոխանցում դիմացինին, դա կլինի իր սիրած էակը, թե՝ ընկերուհին, այդքան էլ կարևոր չէ։ Պետք է ռոմանտիկ լինել ամեն ինչում։ Ես, երևի թե, այս ամենի մեջ ինձ գտնելով եմ ինձ համարում ռոմանտիկ մարդ։

-Կարծրատիպ է, որ ռոմանտիկները սիրում են անձրևն ու անձրևի տակ ոչ թե թրջվում են, այլ՝ վայելում այն: Ի՞նչ կասես, քո դեպքում այդպե՞ս է:

-Այո, այդպիսի բան կա: «Որոշ մարդիկ զգում են անձրևը, իսկ որոշները` թրջվում»,-այսպես էր ասում Բոբ Մառլին` սիրո երգիչը: Ինձ համար անձրևը սիրո խորհրդանիշն է: Ես նույնպես սիրում եմ զբոսնել ու վայելել անձրևը։

-Եթե այդպես է, ապա պետք է որ սիրես նաև աշունը, քանի որ անձրևն ու աշունը պայմանավորում են միմյանց, և աշունը համարվում է տարվա ամենից ռոմանտիկ եղանակը:

-Այստեղ ես ինքս ինձ մի փոքր հակասում եմ, քանի որ շատ սիրելով անձրևը՝ այդքան էլ աշունը չեմ սիրում: Այն մի փոքր տխրություն է պատճառում ինձ: Այ, արևային անձրևը իր մեջ պարունակում է այն, ինչը կցանկանար տեսնել յուրաքանչյուր ռոմանտիկ մարդ:

-Երբեմն մարդիկ ասում են, որ ռոմանտիկ լինելու համար մարդ պետք է սիրահարված լինի: Ի՞նչ կասես այս մասին: Արդյոք պե՞տք է սիրել կամ լինել սիրահարված ռոմանտիկ լինելու համար:

-Ռոմանտիկ լինելու համար պարտադիր չէ սիրահարված լինել, ռոմանտիկա կարող ենք գտնել մեզ շրջապատող առարկաների, երևույթների մեջ։ Ռոմանտիկայի մեջ բուն գաղափարը սերն է, իմ կարծիքով կարևոր չէ սիրել ինչ-որ մեկին, որպեսզի դառնաս ռոմանտիկ մարդ։ Մենք կարող ենք սիրել բնությունը, մեր իսկ ստեղծած գործերը։

-Սիրո՞ւմ ես երազել:

-Այո, շա՜տ: Երազելով մենք ինքներս ստեղծում ենք այն աշխարհը, որը կցանկանայինք տեսնել։ Իմ ընկերներից շատերը ասում են՝ այդքան մի երազիր, վերադարձիր իրականություն, բայց իրականությունը երբեմն այնքան ցավոտ է, որ ես նախընտրում եմ մնալ իմ ստեղծած աշխարհում, երազել, կտրվել հոգսերից ու նոր վերադառնալ դառն իրականություն։

-Ռոմանտիկները սովորաբար շատ ավելի զգացմունքային են: Չի՞ խանգարում դա քեզ՝ որոշումներ կայացնելիս:

-Այո, ինձ շատ է խանգարում կարևոր որոշումներ կայացնելիս, քանի որ շատ դեպերում շարժվում ես սրտով, այլ ոչ թե՝ բանականությամբ։ Կարծում եմ՝ զգացմունքային մարդկանց մոտ լսել-չլսելու հարց չկա, միանշանակ նրանք չեն լսում բանականությանը, թեև քաջ գիտակցում են, որ իրենց սրտի թելադրածը սխալ ընտրություն է իրենց համար։

Anush abrahamyan

Երկրորդ հնարավորություն

Հիմա դու հնարավորություն ունես հագիստ մտածելու, որ սա ես եմ հորինել, և ուշադրության արժանի չէ: Բայց եթե որոշեցիր չվախենալ տողերի քանակից ու կարդալ, ապա մի շտապիր ժամանակից շուտ երևակայել:

«Եթե երիտասարդը համր չլիներ, կկարողանար գոռալ, որ կյանքը հրաշալի է, ու թեև աչքերի առաջ թանձր մթություն է, բայց նա չի վախենում հավատալ լույսին և նրան, որ մի օր կտեսնի արևը, կքայլի նրան ընդառաջ, թեև հիմա հաշմանդամի սայլակի վրա է մաշում տարիները: Միակ բանը, որ կյանքը նրանից չէր խլել, լսողությունն էր: Ամեն օր նա լսում էր գետի ձայնը` նրա մյուս ափին փռված անտառի շշուկների հետ համադրված, լսում էր իր կողքով անցնող թռչնի թևերի ձայնը, ու գետի մյուս ափից ամեն երեկո ջուր խմող եղնիկի քայլերի ձայնը: Իր մտքում նա ուրվագծել էր այդ եղնիկին, որը սև աչքեր ուներ, փափուկ ու սպիտակ խալերով զարդարաված մորթի, և արագավազ ոտքեր, որի հետևանքով շատ շուտ էր թաղվում տարածության մեջ: Ինչևէ: Հուլիս ամիսն էր: Օրը նոր լույս էր հագել, երբ խնդրեց եղբորը իրեն կրկին գետի մոտ բերել: Երբ եղբոր քայլերի ձայնը դադարեց, նա ձեռնամուխ եղավ վաղեմի երազանքի իրագործմանը: Նա չէր ցանկանում այդ օրը ապրել այնպես, ինչպես ապրել էր երեկ և ինչպես պետք է ապրեր վաղը: Ցանկությունը գետի մյուս կողմում հայտնվելու, և եղնիկի ձայնը ավելի մոտիկից լսելու ավելի մեծ էր: Չէ որ իր լսողությունը երբեն ծառայում էր նրան նաև պատկերացնելու համար: Օրինակ, երբ թռչնի թևերի ձայնը ավելի ուժեղ է լինում, նա արդեն հասկանում է, թե ինչ թռչուն է դա, փաստորեն կարող ենք ասել, որ նա կիսով չափ տեսնում է նաև շրջակայքը: Այդ դեպքում ջրի ձայնից ինչո՞ւ չհասկացավ, որ հնարավոր չի լինի անցնել գետը, միգուցե նա հավատում էր իր արածին: Ձեռքերի օգնությամբ անվասայլակը հրեց դեպի գետ: Նրա հույսերն իզուր էին, ջանքերը` ապարդյուն, ձեռքերը մի պահ թուլացան, իսկ ջուրը անխղճորեն հրում էր նրան: Անվասայլակը շրջվեց, նա զգաց միայն հարվածը քարին և այլևս դադարեց որևէ բան զգալուց: Նա մեռավ մի ցանկության իրագործման համար, որ շատերի կողմից հիմարություն կդիտվեր: Ինչո՞ւ, նա էլ բոլորի նման ապրելու հնարավորություն ուներ և պարտավոր էր ապրել»:

-Վերջը հուսամ լավ է ստացվել, Արսեն, ի՞նչ կասես:

Փոքր ինչ լռելուց հետո Արսենն ասաց.

-Կարծում եմ, միայն լսողությունն ու հավատն էլ բավական էին, որ նա ապրի, դու պետք է վերջաբանը փոխես:

-Դե իհարկե ոչ, միայն մեկը բավական չէ ապրելու համար, իսկ հավատը դժվար ձեռքը վզովը գցեր ու ամուր պահեր նրան անվասայլակին:

-Լսիր, Կարեն, դու մի պտղունց լույս դիր վերջաբանի մեջ և կստացվի, հերոսդ կշարունակի ապրել:

Կարենը ընկերոջ հորդորը չհավանելով, խոր հոգոց հանեց;

-Լավ, ինչևէ, հիմա պետք է նոր ձայներիզ գնեմ, երեկոյան գյուղ եմ գնում, մայրս է ուզել:

-Այնուամենայնիվ, կարող ես փոխել, որպեսզի գիշերը հանգիստ քնես, մտածիր այդ ուղղությամբ:

Մեկ ժամ հետո Կարենը արդեն մեքենայում էր: Ստուգեց՝ վերցրել է բնակարանի բանալիները, մի անգամ ևս ստուգեց նոր գնված ձայներիզը, հետո միայն ճանապարհ ընկավ: Ճանապարհը բավականին երկար էր, իսկ գիշերը տարածել էր իր իշխանությունը, դժվար է երթևեկել գիշերով: Մի պահ նրա աչքերը, չդիմանալով կամքի գերագույն լարմանը, փակվեցին: Բայց մեքենայի` ճանապարհին արված անկանոն շարժումները արթնացրին Կարենին: Դա նրա երկրորդ հնարավորությունն էր: Նա, ճակատի սառը քրտինքը սրբելուց հետո, այլևս չքնեց ղեկին: Երբ գյուղ հասավ, արդեն լուսացել էր: Մտավ Ուսուցիչների փողոց, որի ամենածայրին գտնվող կիսաքանդ տունը իրենցն էր: Կանգնեցրեց մեքենան ու տուն մտավ: Հյուրասենյակից ձայներ լսվեցին:

-Դեռ վաղուց էր անբախտ, այդքան երիտասարդ ամուսինը մեռավ, հետո տղան թողեց ու գնաց քաղաքում ապրելու

-Հա, բայց տղուն շատ էր սիրում

-Ասում են, պետք է էս քանի օրը գյուղ գար:

Կարենը արագ հյուրասենյան մտավ, որը լիքն էր մարդկանցով, ծեր կանանց աչքերում միայն արցունքներ տեսավ, որովհետև ի զորու չէր նրանց աչքերում թաղված ափսոսանքը տեսնելու: Դա նրանից էր, որ նրա էությունը կույր էր: Արուսը լավ կին էր, իսկ նրան սպանողը կաթվածն էր…

…Եթե դուք հմարձակություն ունենաք պատկերացնելու գյուղի այդ փոքրիկ գերեզմանատունը, որտեղ շիրմաքարերը բնության ապտակներից չափազանց դեղնել են, հնարավորություն չտալով նույնիսկ կարդալ անուններն ու տարեթվերը, կտեսնեք այնտեղ Կարենին, իր ծնողների գերեզմանի առջև: Այդտեղ նա մի քանի խոսք ասաց, որոնք այդպես էլ չլսվեցին, հավանաբար դա նրանից էր, որ նրա էությունը համր էր: Գրական փորձերը անհաջողության էին մատնվում, աշխատանքը չնչին էր վարձատրվում, իսկ ծնողները նրան թողել էին միայն գյուղի կիսաքանդ մի տուն, որը վաճառելու փորձերը անհաջողության էին մատնվել: Այդ մտածմունքներով էլ հանեց դեռ ծոցագրպանում գտնվող ձայներիզը և զայրացած դեն նետեց…

Մի քանի օր գյուղի այդ տան լույսը վառ մնաց, իսկ հաջորդ օրը Կարենը փակեց դուռը, բանալին հանձնեց հարևանուհուն և պատրաստվում էր հեռանալ, երբ ինչ-որ մեկը նրա հետևից կանչեց.

-Եթե ինձ մի քիչ գումար տաս, ես սա կտամ քեզ,- Կարենը շրջվեց:

Նրա առջև 7-8 տարեկան մի երեխա էր, չափազանց նիհար, նրա վերնաշապիկը հազիվ էր երևում վրան, բոլոր կողմերից պատռված ու կեղտոտ էր: Տաբատը արդեն արունլվա եղած ծնկները չէր ծածկում:

-Դա ձայներիզ է:

-Լավ, ուրեմն ձայներիզը քեզ կտամ, եթե ինձ մի քիչ գումար տաս:

-Ես գումար չունեմ,- Կարենը շրջվեց ու քայլեց դեպի փողոցի այն կողմում կանգնեցված մեքենան: Նոր էր միացրել շարժիչը, երբ կրկին հանգցրեց այն: Իր մեջ կարծես մի ձայն արձագանքում էր, նա լսում էր այդ երեխայի ձայնը իր ականջներում: Նախ պատկերացրեց իրեն այդ ծանր վիճակում, հետո մոր հայացքը, իր անմարդկային քայլից հետո: Ու թեև էության այդքան թերություններին, նրան միայն լսողությունն էր մնացել ու հավատը, որ երեխան դեռ փողոցում էր: Իջավ մեքենայից ու շուրջը նայեց, բայց երեխան այդտեղ չէր: Սկսեց քայլել: Ու հենց այդ պահին հողի մեջ լավ չկանգնեցված մի էլեկտրասյուն մեծ աղմուկով ներքև ընկավ հենց իր կանգնած տեղը, իր հետ տապալելով հաղորդալարերի մի ամբողջ կապոց: Կարենը մի քանի րոպե շունչ քաշեց, և մինչ գյուղացիք դուրս կթափվեին տներից, մեծ աղմուկի պատճառով, նա վերցրեց իր տետրը և կրկին գրեց: Բայց վերջում առանց երկար մտածելու ավելացրեց. «Միայն մեկն էլ բավարար է ապրելու համար: Միայն պետք է կարողանալ ճիշտ օգտագործել դա: Սա մարդն է, ինչպես որ է: Բոլորն էլ օժտված են խոսելու, լսելու, տեսնելու ունակությամբ, բայց արդյո՞ք դրանք վերաբերվում են նաև էությանը»: Ու թեև հիմա քո աչքի առջև այս բառերն են, դու վստահ ես, որ հասկանում ես դրանք: Հիմա ես քեզ հնարավորություն կտամ ասելու.

-Թող նրա հերոսը շարունակի ապրել, որ ինքն էլ կարողանա գիշերը հանգիստ քնել…

 

Ani Ghulinyan

Ճանապարհների մասին, որոնք երբեք նման չեն լինում

Երբևէ զգացե՞լ եք, որ ճանապարհը մուսա կանչելու ամենահարմար վայրն է: Այնտեղ շատերս ենք մի քանի ժամով պոետ, փիլիսոփա ու բանաստեղծ դառնում: Ափսոս, որ Վանաձոր-Ալավերդի ճանապարհին նոթատետրի մեջ արված նշումները կարող ես սեպագիր արձանագրության կամ հիերոգլիֆների նմանեցնել, բայց ոչ երբեք տառերի, թե չէ հիմա ինչե՜ր գրած կլինեի:

Անցյալ ամիս թղթակիցներից մեկն իր նյութում գրում էր, որ իր երբեմնի սիրած ճանապարհը հիմա անտանելի է դարձել: Իսկ ինձ համար այն երևի միշտ էլ սիրելի կմնա, որովհետև ճանապարհին ես տխուր մարդկանց չէ, որ նկատում  եմ, ինչպես ուրախները ինձ չեն նկատում տխուր ժամանակ, այլ միայն երջանիկների, ովքեր գնում են նոր արկածների ու սեփական առասպելի հետևից, կամ վերադառնում են։

Բայց ճանապարհները միայն երջանկության հետևից չէ, որ տանում են, նրանց վերջում հիասթափություն էլ է պատահում, դրա համար պետք է ճիշտ  կառավարել նրան և կարողանալ ճիշտ  ժամանակին հետ դառնալ:
Հիմա չգիտեմ՝ ավելի շատ վախենում եմ, որ ճանապարհը մի օր  շատ հեռուն կտանի ինձ, թե որ այդպես էլ կթողնի իմ բնակավայրում՝ խորունկ լեռների թողած փոքրիկ անցքերից աշխարհը զննելու: Չգիտեմ, ու դրանից էլ եմ վախենում: Բայց փորձը ցույց է տալիս, որ արած վատ բաները շուտով մոռացվում են, իսկ (լավ կամ վատ) չարածների ուրվականները երբեք հանգիստ չեն տալիս:
Մի օր մեր գյուղի ծայրին գտնվող ծառուղին ինձ կտանի սովորելու, աշխատելու ու նման բաների, մի օր էլ հետ կբերի այնպես, ինչպես տարել էր, ասես ոչինչ էլ չի փոխվել (եթե իհարկե ծառերը չկտրեն): Ու հարց է առաջանում. արդյո՞ք բոլոր ճանապարհները տանում են Հռոմ։ Ո՛չ, դրանք տուն են տանում:

Մենակը

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Հաճախ ինքս ինձ հարցնում եմ` տեսնես ինչպիսին կլինեմ մի քանի տարի հետո, թեկուզ մեկ տարի հետո: Այս մտքերը հայտնվում են գլխումս, երբ ինձնից մի քանի տարի մեծ մարդկանց եմ տեսնում, կամ սիրահար զույգի` մի պահ ինձ եմ պատկերացնում, ապա քայլում առաջ, ծեր մարդկանց եմ տեսնում ու ինձ նրանց փոխարեն եմ սկսում պատկերացնել, թե ինչ պետք է ես հիմա անեմ, որպեսզի այդ տարիքում խիղճս հանգիստ լինի, միայն նստեմ ու շուրջս նայեմ:

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Մի անգամ զբոսնում էի այգում, հասա երեխաների համար նախատեսված խաղահրապարակը, արդեն հեռվից ինձ գրավել էին հրապարակի գույները:

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Մոտեցա ու հանկարծ նկատեցի մոտակա նստարանին նստած պապիկին: Ներսումս հետաքրքրություն առաջացավ պապիկի հանդեպ. Ինչո՞ւ էր միայնակ, չէ որ քիչ հեռու կար երկու տաղավար, որտեղ պապիկներ էին ու նարդի էին խաղում, գոռգոռում, միմյանց ծաղրում, ժպտում: Որոշեցի մոտենալ պապիկին ու խանգարել նրա միայնությունը: Երբ մոտեցա, չգիտեի, թե ինչ ասեի, ինչպես սկսեի, միգուցե բարկանա, որ խանգարում եմ իրեն: Ինչևէ, մի քիչ անվստահ տոնով ասացի.

-Բարև, պապիկ ջան:

-Հը՞…

-Ասում եմ՝ բարև, պապ:

-Հա, բարև, աղջիկ ջան…,- ու բարևին հաջորդեց զննողական հայացքը. ուզում էր մտաբերել, թե արդյոք ծանոթ ենք:

-Բալես, չճանաչեցի քեզ, գիտե՞ս:

-Պապ ջան, մենք ծանոթ չենք, ուղղակի տեսա մենակ նստած ես, որոշեցի միանալ քեզ:

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Պապիկի ձեռքին կար մեկ տուփ թխվածքաբլիթ, փշրված էին, միգուցե շուտ էր գնել ու փորձել էր փոքր չափաբաժիններով ուտել, չգիտեմ:

-Կուզե՞ս,- մեկ բլիթ վերցնելով դիմեց ինձ:

-Չէ, շնորհակալ եմ, դու կեր, պապ:

-Հը՞…

-Ասում ՝ չէ, պապ, շնորհակալ եմ:

Նկատեցի, որ պապիկը այդքան էլ լավ չէր լսում, բարձր էինք խոսում, իսկ անցորդները հարցական հայացքով մեզ էին նայում, բայց թե ինչու՝ ես էլ չհասկացա:

-Պապ, բա ինչի՞ ես մենակ նստած:

-Էհ, աղջիկ ջան…- լռեց,- գնա, գնա էն սիրուն երեխեքի հետ խոսա, թող ուրախանան: Ես իմ կյանքն արդեն ապրել եմ, էլ խոսալու բան չունեմ…

Հասկացա, որ իրոք պապիկին անհանգստացնող ինչ-որ բան կար, բայց նաև չէի ուզում նրան ցավեցնել իմ հարցերով, ժպտացի ու, ինչպես նա ասաց, գնացի երեխեքի հետ խոսելու:

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Ինչ հետաքրքիր է կյանքը. նույն տեղում երեք սերնդի ներկայացուցիչ էր, ու ամեն մեկս յուրովի էինք մեր տարիքում: Սակայն անտարբերությունը համատարած հիվանդություն է դարձել. «Ունեմ հեռախոս՝ երջանիկ եմ, ու չեն հետաքրքրում ոչ ոք»,- այս միտքը կարծես կարգախոս են դարձրել ու ռոբոտի պես ապրում են: Բայց եթե փորձենք մեկ ժամ թողնել այդ ամենը ու շփվենք մարդկանց հետ, կնկատենք մեր կողքին` բազմության մեջ ապրող ծերունիներին ու մեզ մեկ վայրկյան իրենց փոխարեն պատկերացնենք, կարծում եմ, որ գոնե մի քիչ մարդիկ կփոխվեն ու կմտածեն իրենց սպասվող միայնության մասին:

janna araqelyan hrazdan

Առաջարկ

Օրեր առաջ հասարակագիտության ուսուցչուհին տեղեկացրեց մեզ, որ պետք է մյուս ժամի համար պատրաստենք պաստառներ։ Պաստառները պետք է պատրաստվեն հասարակական հիմնախնդիրների վերաբերյալ։

Տանը մտածում էի դրա շուրջ։ Հասկացա, որ մեր օրերում այդպիսի խնդիրները շատ են։ Օրինակ`ամեն քայլափոխի կարելի է հանդիպել տերմինալների։ Շատերը վճարումներ պետք է կատարեն դրանով, բայց ոչ բոլորը գիտեն դրանից օգտվելու ձևը։ Նման խնդիրների հանդիպելիս մարդիկ կարծում են, թե դրանք կարող են լուծվել ժամանակի ընթացքում։ Եթե բոլորը այդպես մտածեն, ապա այդ խնդիրները չեն էլ լուծվի:

Նախ և առաջ պետք է նշել տերմինալների աշխատանքի մատչելիության բարելավման անհրաժեշտությունը։ Անհրաժեշտություն ասելով ես ենթադրում եմ մեծահասակների համար սպասարկման պարզեցումը։ Առաջարկում եմ տերմինալի աշխատանքի համակարգի մեջ ներմուծել ձայնային ցուցումներ։ Դրանք մարդկանց կուղղորդեն, թե ինչպես կարելի է օգտվել տերմինալներից։

Սա հնարավոր տարբերակներից մեկն է։

ani v. shahbazyan malishka

Երբ գնահատված ես

-Ըհն, էս էլ կամերային երաժշտության տունը։

Ասացի ես, ու Հասմիկի հետ անցանք առաջ։ Մի քանի 17-ցիներ էին կանգնած, գնացինք ու միացանք նրանց։ Մի քանի րոպեից արդեն մոտ 100 թղթակիցներ կային։ Նրանցից յուրաքանչյուրին նայելիս աչքիս առաջ էին գալիս նրանց 17․am-ի դիմանկարները։ Իհարկե, նրանցից ոչ բոլորին հիշեցի, դե դա բնական էր։ Թղթակիցներից շատերի հետ ծանոթ չեմ, բայց ինձ թվում է, դեռ շատ առիթներ կլինեն նրանց հետ շփվելու։

Սկսվեց այդքան սպասված պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխությունը։ Դահլիճում քար լռություն էր։ Անկեղծ կարող եմ ասել, որ ամեն ինչ շատ լավ էր կազմակերպված։

Ահա, արդեն պետք է հնչեին 100 ամենաակտիվ ու խոստումնալից թղթակիցների անունները։ Չգիտեմ այդ պահին ինչ էի զգում։ Մեկ սպասում էի անուն ազգանունս լսելուն, մեկ՝ չէ։

-Անի Շահբազյան…

Զարմացած հայացք գցեցի բեմ։ Հա էլի, ես եմ, իմ նկարն ա։ Չեմ կարող բացատրել այդ միլիվայրկյանների զգացողությունս։ Միանգամից ժպիտ հայտնվեց դեմքիս։ 8 ամսական թղթակից, ով արդեն ունի պատանի թղթակցի վկայական, ով ընդգրկված է 100 ամենաակտիվ թղթակիցների մեջ։ Էլ ի՞նչ է պետք քեզ երջանիկ ու գնահատված զգալու համար։ Դե, իհարկե, ես այսքանով չեմ բավարարվի և հետագա մրցանակաբաշխություններին միգուցե դառնամ մրցանակակիր։ Սա 17․am-ի իմ առաջին, բայց ոչ վերջին հաջողությունն է։ Ամեն ինչ առջևում է։

Հ․Գ․ Շատ շնորհակալ եմ ինքնատիպ նվերների համար։ 17-ից մի մասունք, որը միշտ ինձ մոտ կմնա։

Ուշադրություն՝ մրցույթ է

ՀՀ փաստաբանների պալատը եւ «Մանանա» մանկապատանեկան կրթամշակութային կենտրոնը Երեխաների իրավունքների պաշտպանության միջազգային օրվան ընդառաջ հայտարարում են մրցույթ 7-ից 17 տարեկան երեխաների համար։ Մրցույթը անցկավելու է երեք անվանակարգերում՝ լուսանկարներ, էսսեներ և ֆիլմերի սցենարներ:

Լուսանկարներ

Լուսանկարչական մրցույթի խորագիրն է՝ «Հայաստանի երեխաները»։ Յուրաքանչյուր մասնակից կարող է մրցույթին ներկայացնել 1-ից 5 լուսանկար, որոնք կպատկերեն տարբեր տարիքի երեխաների կյանքը թե լավ, թե վատ կողմերով։ Լուսանկարների չափսը պետք է լինի առնվազն 1 MB։ Լուսանկարների հետ պետք է նաեւ ուղարկել կարճ նկարագրություն, նշելով, թե ով է պատկերված, որտեղ եւ երբ է արվել լուսանկարը։

Էսսեներ

Էսսեների մրցույթի թեման է՝ «Իմ իրավունքները եւ ինչպես են դրանք պաշտպանվում»։ Նախապատվությունը կտրվի այն էսսեներին, որոնք կներկայացնեն  որեւէ մեկ իրավունք կոնկրետ, իրական օրինակով։ Նյութերի ծավալը պետք է լինի առավելագույնը 500 բառ (մոտ մեկ համակարգչային էջ)։

Ֆիլմի սցենարներ

Սցենարների մրցութի թեման է՝ «Երեխաների իրավունքները»։ Սցենարը պետք է նախատեսված լինի մեկ րոպեանոց ֆիլմի նկարահանման համար։ Այն կարող է վերաբերվել թե որեւէ կոնկրետ իրավունքի, թե կարող է արտահայտել երեխայի իրավունքների եւ դրանց պաշտպանության կարեւորությունը ընդհանրական ձեւով։ Սցենարը պետք է նկարագրի, թե ինչ ենք մենք տեսնելու եւ լսելու ֆիլմում։ Սցենարի առավելագույն ծավալը  պետք է լինի մեկ համակարգչային էջ։

***

Կարելի է մրցույթին մասնակցել ինչպես մեկ, այնպես էլ բոլոր  անվանակարգերում։

Մրցույթի արդյունքները կամփոփվեն հունիսի 1-ին, եւ տարբեր անվանակարգերում ժյուրիի կողմից լավագույն ճանաչվածները կպարգեւատրվեն մրցանակներով, լավագույն էսսեներն ու լուսանկարները կհրապարակվեն, իսկ հաղթող ֆիլմի սցենարի հիման վրա կնկարահանվի ֆիլմ հեղինակի մասնակցությամբ։

Ինչպես ուղարկել

Մրցույթի նյութերը կարող եք ուղարկել 17am.reporter@gmail.com կամ press@advocates.am էլ. հասցեներին մինչեւ մայիսի 28-ը՝  թեմայի տողում նշելով՝ «Մրցույթ»։ Նամակում պետք է անպայման նշել հեղինակի անուն, ազգանուն, հայրանուն, տարիք, մարզ, բնակավայր, դպրոց, դասարան եւ հեռախոսահամար։

***

Հարցերի համար կարող եք զանգահարել՝ 094536002, ՀՀ փաստաբանների պալատի մամուլի խոսնակ Ծովինար Խաչատրյանին կամ 095445410 «Մանանա» կենտրոն՝ Լիլիթ Կարապետյանին։

milana gevorgyan

«Խոպան» կոչվածը

Տանում են մեր երազանքները, հույսերը, ջերմ հիշողությունները: Պոկում, կտրում, գողանում ու տանում են: Խոսքս ինքնաթիռների մասին է: Ամեն անգամ, երբ երկնքում ինքնաթիռ ենք տեսնում, ուրախանում ենք: Մեզանից շատերը ասում են` բարեկամս է գալիս, որոշները ասում են՝ էլի մարդիկ գնում են այլ երկիր: Մարդիկ կան` մտածում են` իրենք էլ մի քանի տարի հետո կգնան: Ու ‹‹երկնքի չափ›› մարդիկ էլ կան, որ լուռ նայում են ու արտասվում: Քանի՜ ու քանի՜ ընտանիքի հույս է տարել ու դեռ քանի՜ ‹‹հույսեր›› է տանելու: Տանելու է ու գցելու է ‹‹խոպանի բաղչեն››: Մատյաններում քանի՜ ու քանի՜ երեխայի անվան դիմաց է գրված լինելու ‹‹մայր՝ տան տնտեսուհի, հայր՝ արտագնա աշխատանք››: Քանի՜ ու քանի՜ տատիկներ ու պապիկներ են միայնակ ապրելու ու դեռ ինչքա՜ն պիտի ինձանից ու քեզանից իրենց թոռների կարոտը առնեն: Քանի՜ ընտանիք է քանդվելու նրա համար, որ ամուսինը Ռուսաստանում այլ ընտանիք ունի: Դեռ ինչքան են մարդիկ վարկ վերցնելու, որպեսզի ինքնաթիռի տոմս գնեն ու փախչեն: Ախր, չէ, չեն փախչում, ուղղակի իրենք էլ չգիտեն, թե ինչ անեն: Քանի կին է իջնելու խանութ ու ասելու.
-Սուսա՛ն ջան, պարտք եմ անում մինչև ամուսինս ‹‹խոպան››-ից գումար կուղարկի:
Քանի երեխա է էքսկուրսիաներից, հագուստից ամեն ինչից զրկվելու: Քանիսը պիտի բացեն սքայփը ու սպասեն մինչև իրենց կզանգեն էն խոպան կոչվածից: Ինչքան արցունք է թափվելու յուրաքանչյուրիս բակում մեր բարեկամներին ճանապարհելիս: Հետո քանի՞սն են հետ դառնալու: Գիտեք, թե հե՞տ են դառնալու: Չէ: Գալու են ու տանելու են իրենց ընտանիքներին: Ու մեր շենքի, ձեր շենքի քանի՜ ու քանի՜ պատուհանի լույս է ընդմիշտ մարելու: Ու հետ չեն գա մինչև հարսանիք, կնունք կամ էլ թաղում չլինի: Դու չես գա:
Ու մի օր ընկեր Մարգոն ասելու է.
-Այս անգամ միայն հայրիկները գան ծնողական ժողով: Լսեցի՞ն բոլորը:
- Ընկե՛ր Մարգո, մեր հայրերը էստեղ չեն՝ Ռուսաստանում են, ինչպես գան,- ասելու են Վարդանիկները ու 2 ամսից իրենք էլ գնալու են:

Բակային խաղերի սերունդը

-Էրե՜խեք, ո՞վ ա կյալիս՝ էթանք, փախկվոցի խաղանք:

Երբ փոքր էի, բակի երեխաներով հավաքվում էինք և խաղում տարբեր ժամերի, տարբեր տեսակի խաղեր:

Հիմա թվեմ, թե ինչեր էինք խաղում:

-Ես հեսա մե պան եմ առաջարկելու խաղանք: Մե րոպե հիշեմ,- ասում էր բակի երեխաներից մեկը,- արա, հա է, հիշամ. մկա եկեք՝ անուն գոռոցի խաղանք:

-Հա, ես համաձայն եմ,- բոլորը միասին ասում էին:

-Ես ու մե քյանի հոգի կըլնենք ազատ քաղաքացին:

-Ես կըլնեմ մատ պախոխը:

-Ես՝ անուն գոռացողը:

-Ես էլ անունը կտնեմ…

Արդեն կարող ենք սկսել:

-Հոպ, դու ունես երեք միավոր, պարտվեցիր: Անուն ենք դնում քեզ: Մատ պահող, արի, արի՝ հեսա սրան նայի, ինչ անուններ ենք դնում: Ուրեմն ճկույթը կըլնա գորտը, մատանի մատը կըլնա հոտած նասկի…

-Արա չէ, հոտած նասկին կնեղանա յէ..

-Լավ, կդնենք ագռավ, միջնամատը՝ ուղտ, ցուցամատը՝ ընձուղտ, բութն էլ կդնենք…

-Հա, յանի էդքանը կենդանի ենք տրե, էն մեկն էլ էլի կենդանի կտնենք:

-Բութն էլ՝ ցուլիկ:

-Արի տենամ՝ որն ես ընտրում, մատերից մեկը ընտրի:

Այդ ժամանակ բոլոս շունչներս պահած սպասում ենք, թե որն է ընտրելու:

-Լավ, ես ընտրում եմ բութը:

- Շնորհավորում ենք ցուլիկին:

Եվ այդպես այնքան էինք խաղում այդ խաղը, որ բոլորս էլ ունենում էինք անուններ: Սակայն երբ հոգնում էինք այդ խաղից, ուրիշ խաղեր էինք խաղում, «Որսորդն ու բադերը»,. «Յոթ քար», ֆուտբոլ, պահմտոցի… Այս նույն խաղերը մեզանից առաջվա սերունդը նույնպես խաղացել է:

Սակայն այժմյան սերունդը, ովքեր մեծանում են համակարգչի առջև, դժվար թե կարողանան դրսում կազմակերպել այդպիսի բակային տարբեր խաղեր: Գյուղերում դեռ երեխաները կարողանում են խաղա, սակայն այստեղ էլ խանգարում է օրեցօր քչացող երեխաների թիվը: Իսկ այ պատկերը փոխվում է քաղաքում: Քաղաքում երեխաները անգամ չգիտեն, թե ինչ են բակային խաղերը: Երբ ինձ ասում են, թե ինչ տարբերություն կա սերունդների միջև, ես առաջինը հենց սա եմ հիշում. մեր խաղերը բակային էին:

emanina manukyan

Ամենակարևորը

Երկար ժամանակ փնտրում էի մեկին, ում մասին կարելի էր հետաքրքիր նյութ գրել, չնկատել, որ այդ անձը այս ամբողջ ընթացքում հենց իմ կողքին է:

Ներկայացնում եմ ձեզ հարցազրույցը Էմմա տատիկիս հետ: 

-Տատ, պետք է հետաքրքիր մեկից հարցազրույց վերցնեմ ու ընտրել եմ քեզ: Ուզում եմ մի քանի հարցիս պատասխանես: Մի հարց տամ, որին գիտեմ, ամեն անգամ սիրով պատասխանում ես: Կհիշեցնե՞ս նորից, որտե՞ղ ես ծնվել:

-Ծնվել և ապրել եմ  Երևանում՝ Թումանյան թանգարանի, Սարյան թանգարանի ու Կոմպոզիտորների տան մեջտեղում: 63 տարեկան եմ արդեն՝ էս տարի թոշակի եմ անցել:

Դե հա, հասկացաք՝ էս նախադասությունը տատիս շատ է սիրում կրկնել:

-Ես գիտեմ, որ դու հետաքրքիր դպրոցական կյանք ես ունեցել, կպատմե՞ս մի քիչ:

-Դպրոցում շատ լավ սովորել եմ: Բասկետբոլի խմբակի եմ հաճախել ու շատ լավ բասկետբոլ եմ խաղացել: Նկարչության եմ գնացել:

-Տատ, ես հիշում եմ, որ դու բալետի պարուհի ես եղել նաև: Կպատմե՞ս մի փոքր՝ ո՞նց ստացվեց էդպես:

-Չորրորդ դասարանում Սայաթ-Նովայի բալետի դպրոցից եկան մեր դպրոց, ստուգեցին դպրոցի երեխաներին ու երկու հոգու ընտրեցին, մեկը՝ ինձ, մեկն էլ՝ Հասմիկին: Մոտ երեք տարի բալետի գնացի, մինչև յոթերորդ դասարան: Հետո փորձերի ժամանակ ոտքս ցավեցրեցի՝ վնասվածք ստացա, ու դրա պատճառով էլ, էլ չշարունակեցի:

-Իսկ երաժշտական գործիքներից ինչ-որ մեկին տիրապետե՞լ ես:

-Չէ, դե, երաժշտական գործիք պետք է ունենայի, որ սովորեի: Բայց հետաքրքիրն այն է, որ քրոջս ամեն ինչի տարել են, բայց ինքը ոչ մի ձգտում չի ունեցել ու ոչինչ իր մոտ չի ստացվել, իսկ ինձ էդքան էլ հնարավորություն չեն տվել, բայց միշտ ձգտել եմ ավելին անել:

-Իսկ դպրոցից հետո, որտե՞ղ ընդունվեցիր:

-Ընդունվեցի, էն ժամանակ պոլիտեխնիկ էր կոչվում, չգիտեմ հիմա ինչ անուն ունի: Ու էներգետիկայի ֆակուլտետի ատոմայինի բաժնի առաջին խումբն էր, որ բացվել էր: Սովորեցի էդտեղ մինչև երրորդ կուրս: Երրորդ կուրսում եկան ասացին, որ աղջիկների համար լավ չի էդ ճառագայթումները, որ կանանց վրա ավելի ուժեղ ա ազդում ու, դրա պատճառով էլ տեղափոխվեցի ուրիշ բաժին:

-Ո՞ր բաժին:

-Արդյունաբերական էներգետիկա:

-Իսկ ինստիտուտից հետո ի՞նչ արեցիր:

-Դե, երկրորդ կուրսում ընկերություն էի անում, երրորդում ամուսնացա, չորրորդում Լիլիթին ունեցա: Հետո հինգերորդ կուրսը ավարտեցի՝ Լիլիթն էլ արդեն մի տարեկան ու երկու ամսեկան էր:

-Լավ, իսկ առաջին աշխատանքի տեղը, որ ընդունվել ես, որտե՞ղ է եղել:

-Խանջյան փողոցի վրա գունավոր մետալուրգիայի ինստիտուտ կա՝ այդտեղ: Աշխատել եմ, որպես ինժեներ:

-Հա, ճիշտ ա, ասում էիր՝ կան գործարաններ, որ քո գծագրածով էր կառուցած:

-Էդ բոլորը գունավոր մետալուրգիայի գործարաններ են: Ասենք՝ Ալավերդին, Երևանում՝ ալյումինիտի գործարանը: Մի խոսքով, գծագրեր ենք արել: Քսան տարի էդ գործն եմ արել: Իսկ հետո, երբ արդեն ամեն ինչ փլուզվեց՝ 1995 թվականից դուրս եմ եկել:

Ի՞նչ պիտի անեի, ուրիշ հնարավորություն չկար: Մատնահարդարություն սկսեցի սովորել: Հետագայում արդեն աշխատում էի որպես մատնահարդար:

-Իսկ որպես մատնահարդար ինչքա՞ն ժամանակ ես աշխատել:

-Մինչև այսօր:

Դե հա, ինչպես ամեն տատիկ՝ իմ Էմմա տատն էլ էս ընթացքում ինձ իր համեղ թխվածքով էր կերակրում:

-Լավ, մի բան էլ հարցնեմ, որ սենց համով-համով պատրաստում ես էսքանը, էս բոլորը քո բաղադրատոմսերո՞վ են, թե՞ հնուց եկած գաղտնիքներ են: 

-Մեր աշխատանքի տեղում՝ կոլեկտիվում, հազար հոգի էին աշխատում ու հիմնականում կանայք, մեկը մյուսին հաղորդում էին, երբ ինչ-որ նոր բան էին սովորում կամ իմանում պատրաստել: Չնայած շատը մամայից էլ ա եկել, ինչ խոսք, նաև սկեսուր-մայրիկիցս:

-Իսկ ի՞նչ հետաքրքիր բան կուզեիր ավելացնել:

-Ինչ պետք ա ասեմ՝ պայծառ կյանք եմ ունեցել, չնայած շատ ու շատ դժվարություններ եմ տեսել, բայց մեկ ա, էդ ամեն ինչը հաղթահարել ենք: Ամուսնացել եմ, լավ ընտանիք եմ կազմել: Բուռն կյանք եմ ապրել՝ արտասահման եմ գնացել շատ անգամներ, ման եմ եկել տարբեր երկրներում: Հիմա էլ թոռնիկներովս ու երեխեքովս եմ ապրում: Ու մի զբաղմունք էլ ունեմ, որ շատ հաճույքով եմ անում: Տաքերն ընկնելուն պես սիրում եմ հողամաս գնալ՝ այնտեղ ծառեր ու ծաղիկներ խնամել: Դրա մեջ հանգստություն եմ գտնում:

Ես միշտ հիանում եմ իմ տատիկով: Կյանքի ամեն դժվարություն նա կարողացել է հաղթահարել, անգամ հասուն տարիքում նոր մասնագիտություն է սովորել և անցել այլ աշխատանքի: Համաձայնվեք, բոլորը չէ, որ նման համարձակություն, կամք ու վճռականություն կունենային: