Լինում են պահեր, երբ պատկերացրած-երազած կյանքիդ պատկերը գլխիվայր շուռ է գալիս։ Դա, երբ քեզ տրված արտոնություններով առավոտը սկսվում է ոչ շուտ, քան ժամը տասին։ Որովհետև արևն այդ ժամին է ուղիղ աչքերիդ մեջ ընկնում։ Մահճակալդ տեղափոխելու կամ գոնե տեղափոխման մասին տանը հայտնելու հավես էլ չունես։

Ու երբ հիշում ես, որ քսան օր առաջ ու նաև՝ քսան օր հետո, արևից ավելի շուտ ես արթնացել և արթնանալու՝ ուզում ես առավոտները մի երկու ժամ էլ առաջ տանել։ Արևին դիմանալ էլ կլինի։

Ականջակալներումս մեղվի պես մեկը մյուսի հետևից բզզում են հիսուն տարվանից մինչև երկու ամսվա վաղեմության երգեր։ Էստեղ էլ մի վատ սովորություն ունեմ՝ ոչ մի երգ մինչև վերջ չեմ լսում։ Դրա համար էլ ականջակալներով քնելու շանսերը քիչ են։ Բայց արդեն վեր կենալու ժամանակն է։ Արթնանալու մասին հետո կմտածեմ։ Նախ՝ վեր կենալ։

Արձակուրդների առավոտներն ամենից շատ սիրում եմ նրա համար, որ ստիպված չեմ լինում համակերպվել ավտոբուսի վարորդի երաժշտական ճաշակի հետ, մանավանդ, երբ ականջակալներս էլ հետս չեն։ Այժմ ինքս եմ ընտրում իմ երգացանկը, կարևորը՝ ինքս եմ ընտրում, թե ինչ կարդալ։

Հետո հիշում եմ, որ շուտով քննության եմ ու էլի եմ քնել ուզում։

Իսկ երբ համարձակությունս հերիքում է, որ վերցնեմ նյութերս՝ հիշում եմ, որ գիրք էի սկսել կարդալ ու պիտի վերջացնեմ։ Հա, «Սիդհարթան» ու «Մոտոցիկլիստի օրագիրն» եմ կարդում։ Վերջինը՝ անգլերենով: Չէ, ուրիշ բան չմտածեք, ուղղակի, եթե առաջինը կարդացել եք՝ հավատացեք՝ դա ավելի անգլերեն էր։ Ինչևէ։ Մի կերպ կարդում եմ մի երկու հարց, հետո՝ քսան էջ գրքից, մի քիչ էլ ինտերնետ, սուրճ, հաց, ինտերնետ, ու էլի քնել եմ ուզում։ Չնայած, երբեք քնկոտ չեմ եղել։ Երևի պատճառն էլի ինքս ինձ տված արտոնություններն են։

Մեկ-մեկ էլ փորձում եմ գրել, բայց երգերիս պես կիսատ եմ թողնում։

Վերջերս զգացել եմ, որ մարդու նկատմամբ ավելի դաժան վարվելու ձև չկա, քան ստիպել նրան անել մի բան, որն ինքը չի ուզում։ Ավելի վատ, երբ ինքներս մեզ հետ ենք այդպես վարվում։ Բայց միշտ էլ այդպես է։ Հատկապես՝ ինքներս մեզ հետ։

Մի քիչ ավելի կարգուկանոն հաստատելու համար վերջացնում եմ գրքերից մեկը։ Կամ, համոզում, թե կարդացել-հասկացել եմ։ Էլի բացում եմ քննական նյութերն ու նայում դրանց։

Մարդիկ կարող են ապրել այնպես, ինչպես իրենք են ուզում, կամ գոնե ոչ այնպես, ինչպես ուրիշները կհրամայեն։ Ու դրա համար նրանք կարող են անտեսել ֆիզիկական ու հոգեկան ցանկացած դժվարություն։ Այ, Սթիվեն Հոքինգսի մասին բոլորս գիտենք, Դալիի հոգեկան խնդիրների էլ, կամ Բեթհովենի լսողության: Չեն, օրինակ մանկուց ասթմայով հիվանդ է եղել։ Թոմ Կրուզը դիսլեքսիայով է տառապել։ Նա չի կարողանում տարբերել տառերը, հասկանալ կարդացած տեքստը։ Չէ, անգրագետ լինելու հետ ոչ մի կապ չունի, հիվանդություն է, և շատ լուրջ։ Նույն հիվանդությունն ունեին Չերչիլը, Մայակովսկին ու ուրիշներ։ Հոգեկան խնդիրներ ունեցող գրողների մասին էլ հաստատ լսել եք՝ Նիցշե, Հեմինգուեյ, Կաֆկա… Տեսնես, նրանց ի՞նչն էր այդպես մոտիվացնում՝ ապրել։

Չգիտեմ, բայց երևի մի բան, որ ավելին էր, քան ցանկացած քննություն, երգ կամ ապագայի ինչ-որ խենթ ու անիրական երազանք։

Դե, սա էլ, երբ ներսումդ ցանկություն կա կարդալու ամեն բան՝ բացի նրանից, ինչը ստուգմանդ գրքույկում գնահատական պիտի դառնա։

Հեռու քաղաքի ոչ մի տեղ չտանող փողոցները խաչվում էին վարդագույն շենքերի արանքում։

Իսկ շենքերը մարդկանց անտարբերությունից փակել էին աչքերը: Թե միջոց ունենային՝ երևի փախչեին քաղաքից, ինչպես մի օր փախան նրանց ներսը լցնողները։ Այնինչ փախչելու համար նախ ուր գնալն իմանալ էր պետք՝ ցեխից դուրս գալով ցեխաջրի մեջ չընկնելու համար։

Մինչդեռ կիսադատարկ, կիսացուրտ ու ջերմությունը ինչ-որ անծանոթ վայրում կորցրած քաղաքում բոլոր շտապում էին: Գնալ՝ ոչ մի տեղ ու չանել ոչինչ: Ու նրանք այդպես էլ անում էին: Մարդկային միտքն անզոր է պատկերացնել, թե ինչ պատասխանատվությամբ է ինքը կատարում իր գործը: Շտապել: Չուշանալու համար չէ, պարզապես շտապել։

Վարդագույն-սպիտակ, գորշ ու շագանակագույն շենքերն էլ արդեն ուղղակի ավել ստվեր գցողներ են դարձել։ Ուշադրություն են գրավում ու խանգարում մարդուն հանգիստ շտապել: Մինչդեռ մարդուն խանգարել պետք չէ, դեռ մի բան էլ ուժ պիտի տաս նրան՝ ավելի քաջությամբ շարունակելու։ Անել ու չանել ոչինչ։

Եթե չկանգնեի ու չթեքվեի մյուս կողմ, երևի անցորդներից մեկն էլ անցներ վրայովս: Շրջվեց, հետ նայեց, ու, իր ժամանակից հինգ վայրկյան կորցնելով շարունակեց գնալ, հոգ չտարավ հետևից երկու վայրկյան ավել պահել դուռը, որ վերջինս չհանդիպի հետևից ներս մտնողի քթին: Իսկ դա մի ժամանակ քաղաքավարություն էին անվանում: Եթե ճիշտ եմ հիշում:

Դե, այն ժամանակ, երբ նրանք դեռ չէին շտապում:

Իսկ ամենակարևորը ժամանակն է , որ մենք չունենք՝ երբեք, ոչ մեկի համար: Կամ, գուցե պահում ենք այն ամենակարևորին, իսկ հետո օրերի կեղտի ու աղմուկի մեջ կարևորներն էլ խառնում անկարևորների հետ ։ Ժամանակն էլ միշտ ի շահ ֆեյսբուքի օգտագործում։

Շտապելով բացում եմ ականջակալներս։ Իմ շտապելն էլ մյուսներինի պես խրոնիկ է դարձել: Քառասուն րոպե կսպասեմ համալսարանում, բայց քայլերս չեմ դանդաղեցնի. պարտականության պես մի բան է դարձել երկու րոպեում երկու կանգառ քայլելը, Ամանորին ծանոթ-անծանոթներին փողոցում տեսնելիս շնորհավորելու նման, էլի։

Շտապելով նայում եմ ականջակալներիս այլմոլորակային տեսածի հայացքով նայող մեկին, փրկվում էլեկտրասյանը դեմ առ դեմ հանդիպելուց, վերջին մեկ-երկու վայրկյանին հասցնում անցնել փողոցը՝մինչ կանաչ մարդուկին կարմիրը փոխարինի, հասցնում եմ նույնիսկ ամեն անգամ մեկ առ մեկ կարդալ մեծ ու փոքր փողոցների անունները։ Հիշելու համար չէ, ուղղակի սիրում եմ:

Չգիտեմ՝ ինչ են հասցնում մյուս բոլոր շտապողներն այն ընթացքում, երբ քայլում են ոչ մի տեղ չտանող փողոցներով, մտածում տեղ հասնելու ու ոչինչ չանելու մասին: Երևի ոմանք մի երկու գեղեցիկ տող են ասում ինձ պես ականջակալներ օգտագործողների մասին, հիշում իրենց ժամանակներն ու հոգոց հանում: Մի երկու հարյուր մետր այն կողմ ականջակալներով մարդն էլ պատասխան հոգոցն է արձակում։ Երևի։

Ոմանք գուցե երկրից գնալու ամենահարմար ուղիներն են ընտրում, ոմանք գտնում սառը քաղաքի ամենաջերմ կադրերը՝ անմահացնելու: Մեկն էլ երևի, ականջներում (ականջակալներով կամ առանց՝ էական չէ) Ֆորշի՝ հին ու նոր քաղաքի մասին երգերից մեկը, ուղղակի անտեսում է ամենը, որ կա աշխարհում, ջերմանում ոչ թե քարե շենքերով, այլ տաք վերարկուով:

Ոմանք…. Ոմանք երևի ոչինչ էլ չեն անում, կամ գուցե թե՝ մի բան, որ չի անցնի կողքինի մտքով, երբևէ:

 Իսկ հետո, հետո և առաջ՝ ես շտապում եմ տուն: Որ հեռու է սառը քաղաքից, հեռու նրա քարերից ու այն՝ ոսկորներիդ հասնող ցրտից, որ ես զգում եմ ամեն անգամ ՝ Երևան գրությամբ քանդակից երկու հարյուր մետր այն կողմ:

Սա սովորական տարի էր:

Սովորական, 365 կամ 366 օրից:

Չնայած, մի քիչ անսովոր էր: Փոփոխություններով, որ չգիտեմ՝ լավ է, թե վատ, բայց անտեսել կամ ուշադրություն չդարձնել սովորեցի: Իսկ այս տարի դրանք շատ էին:

Արդեն ուսանող եմ, ու այդ մասին պատմել չեմ ուզում: Ոչ մի հետաքրքիր բան: Ուղղակի ուսանող եմ ու հիմա հասկանում եմ՝ ինչ ասել է քննաշրջան: Ժուռֆակի ուսանող եմ, ուրեմն գիտեմ նաև՝ ինչ ասել է հայոց պատմություն: Չէ, ծիծաղելի չէ:

Չեմ ուզում ասել՝ 2017-ը լավն էր կամ վատը: Չեմ էլ ասի, թե եվրաասոցացումը 2017-ի ամենակարևոր քայլն էր, կամ կասեմ: Չգիտեմ:

Դասադուլի մասին էլ չեմ խոսի: Շատ են խոսել: Ու իրականում ոչինչ չեն ասել:

2017-ում էր, որ քառօրյայի հետքերն էինք փորձում ջնջել, բայց չստացվեց, իսկ տարվա վերջում տղերքի բուժման համար դեռ գումար չկա:

Պատերազմի հետքերը մնացին այս տարվա պատերին, տղերքի աչքերում ու մարմնին:

Այս տարի ես մի քիչ ավելի սիրեցի երկիրս: Չսիրողներին ու հեռացողներին հակառակ:

Ճանապարհներին գտա ու կորցրի հին ու նոր կարոտներս: Սկսեցի չմեղադրել գնացողներին ու փորձեցի հասկանալ: Չէ, չեմ ասի, թե ստացվեց, բայց գոնե ձևացնել սովորեցի:

Հաջորդ տարի ավելի շատ սիրել կփորձեմ: Եվ ուզում եմ արդարացում գտնել՝ հեռացողներին մեղադրելու ու չհասկանալու: Հետո՝ ինքս ինձ ներելու:

Ուզում եմ, որ մեր կարոտները օդանավակայանի ճամփան չիմանան, որ հրաժեշտները ավելի քիչ ցավոտ լինեն:

Որ ավելի հաճախ գտնենք ու սակավ կորցնենք:

Որ կորցնելուց հետո էլ չփնտրենք:

Ուզում եմ սովորել փոփոխություններս ճիշտ ժամանակին գնահատել:

Իսկ ամենից շատ ուզում եմ, որ 2018-ը ջնջի պատերազմի հետքերը տղերքի մարմնից ու աչքերից: Ուզում եմ, որ 2019-ին արդեն անվասայլակով կամ հենակով չքայլեն տղերքը, որ իրենց կյանքն էլ պատերազմ չլինի:

Որ Ամանորը նորի սկիզբը լինի և ոչ հնի կրկնությունը, ոչ հարևանաբարեկամական մրցավազք, այլ մի քիչ, շատ քիչ ավելի սիրուն:

Եվ ուզում եմ, որ 2018-ին 17-ի ընտանիքն էլի էսպիսին մնա…