Anushik Mkrtchyan

Արձակուրդային բաղադրատոմս

Աշնանային արձակուրդները քաղաքի երեխաների համար լավ ժամանակ անցկացնելու միջոց են, իսկ գյուղացիների համար՝ հողամասերի գործերի «փակում»: Գյուղի երեխաները արձակուրդներին, կարելի է ասել, հանգստանում են գործերից, այլ ոչ թե դասերից: Քաղաքի երեխաները կարող են այդ մի շաբաթում գնալ ֆիլմ դիտելու, զբոսնելու, ինչ-որ սրճարաններ: Դե, ինչ-որ ժամանցային տեղ: Գյուղերում չկան առօրյան հետաքրքիր անցկացնելու վայրեր, և ամբողջ արձակուրդներին տանն ենք: Բայց գիտե՞ք՝ դա էլ իր հետաքրքրությունն ունի: Ասեմ: Դե, պատկերացրեք: Մրսած մտնում ես տուն ու տեսնում ես վառարանը միացրել են, վրան թեյն է եռում, կամ էլ մի տաք, համով ապուր: Բա լավ չի՞:

Հիմա արձակուրդներ են, և ես էլ որոշեցի կարճատև արձակուրդս անցկացնել Երևանում: Դե, այդքան էլ վատ չէ: Ասացի՝ վատ չէ, այսինքն՝ լավից հանած մեկ: Մի տեսակ անհետաքրքիր է անցնում՝ բացի նախորդ ուրբաթ օրվանից: Այդ օրը «Մանանա» եմ գնում: Երևանում՝ ազգականիս տանը, որտեղ անց եմ կացնում արձակուրդս, տանն ապրում են հինգ հոգի, որոնցից չորսն աշխատում են, իսկ մեկն էլ՝ սովորում: Սովորողը գալիս է մյուսներից ավելի շուտ՝ ժամը 3-ին: Բայց, դե, դրանից հետո էլ դասերով է զբաղված: Ուսանող է:

Այնուամենայնիվ, չեմ կարող ասել, որ ընդհանրապես ոչինչ չունեմ անելու: Պարապությունն էլ առիթ է հանդիսանում նյութ գրելու: Ու դրա համար ուզում եմ մի քանի բան ասել. ինչ արժե անել, երբ պարապ եք:

Ամենալավը՝ գիրք կարդալ՝ թեյ խմելով: Իմ դեպքում՝ վառարանի կողքին:

Դե, իհարկե, ֆիլմ նայել՝ փոփքորնով կամ էլ էլի թեյով:

Մտածել ինչ-որ հավես հոդվածի կամ հարցազրույցի մասին ու անպայման իրականացնել:

Ընկերներով հավաքվել ու ինչ-որ հետաքրքիր բան կազմակերպել:

Գնել «Ստեղծիր կամ ոչնչացրու» առաջադրանքների գիրքն ու հավեսով լրացնել:

Կամ էլ, ինձ նման, ինչ-որ ուտելու բան փորձել պատրաստել: Խոսքս առօրյա ուտեստների մասին չէ, այլ նոր մի բանի:

Իրականում շատ ավելի հետաքրքիր բաներ կարելի է անել մի շաբաթ տևող արձակուրդների ընթացքում: Կարևորը՝ շեղվել արթնանալ-լվացվել-հաց ուտել-քնել հաջորդականությունից:

Երբեք պետք չէ հիասթափվել

Իմ կյանքի առանձնահատուկ, կարևոր և հիշարժան օրերից մեկն էր. առաջին անգամ գտնվում էի նախագահի նստավայրում: Հանդիպեցինք և անձամբ շփվելու հնարավորություն ունեցանք վարչապետ Կարեն Կարապետյանի, Սփյուռքի նախարար Հրանուշ Հակոբյանի, Կրթության և գիտության նախարար Լևոն Մկրտչյանի, հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանի հետ: Ամեն տարի բարձր առաջադիմություն ցույց տվող աշակերտները խրախուսվում և պարգևատրվում են նախագահի կողմից: Այս տարին նույնպես բացառություն չէր: Հանրապետության նախագահի նստավայրում տեղի ունեցավ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության նախագահի 2017 թվականի կրթական պարգևների հանձնումը: Պարգևատրվեցին լավագույն առաջադիմություն ցուցաբերած 17 աշակերտներ և 26 ուսանողներ 6 բուհերից և 8 ավագ դպրոցներից: Այս տարի աշակետների կողքին էինք գտնվում նաև մենք, քանի որ մասնակցել էինք «Technovation» աշխարհի խոշորագույն տեխնոլոգիական մրցույթին և մեր ստեղծած «Ժեստերի լեզու» հավելվածով դարձել հաղթող: Շատ ուրախ եմ, որ հնարավորություն ունեցանք այս պարգևների հանձման արարողությանը ներկա գտնվել: Ինչպես իր ելույթում նշեց նախագահը՝ երբեք պետք չէ հիասթափվել, միշտ պետք է շարունակել սովորել, կատարելագործվել և քայլ առ քայլ մոտենալ երազանքին:

Anushik Mkrtchyan

Ապարանի գյուղերը

Ապարան քաղաքը ունի 21 գյուղ, որից 4-ը մեր գյուղին՝ Արագածին (նախկին անվանումը՝ Ղազնաֆար) մոտ են:

Որոշեցի ներկայացնել այդ չորս գյուղերի ու մեր գյուղի դրական և բացասական կողմերը:

Առաջինը սկսեմ Շենավանից (նախկին անվանումը՝ Բլխեր): Այս գյուղում բոլորը զբաղվում են առևտրով: Գյուղում չես հանդիպի մեկհարկանի առանձնատուն: Բոլորինն էլ երկհարկանի են: Գրեթե բոլոր փողոցներն ասֆալտապատված են: Իսկ բացասական կողմը կապված է ժողովրդի հետ: Նրանք ժլատ են, ես այդպես եմ կարծում:

Երկրորդը Ծաղկաշենն է (նախկին անվանումը՝ Թաքարլու): Այս գյուղի ժողովուրդն այնքան լավն է, համեստ: Նրանք չեն խառնվում ոչ մեկի գործերին: Սակայն գյուղում շատ քիչ են փողոցները, որոնք ասֆալտ ապատված են: Աչքի ընկնող վայրեր չկան:

Հաջորդը Վարդենուտն է (նախկին անվանումը՝ Շիրախալա): Գյուղում փողոցներն ասֆալտապատված են, բնակչությունը՝ շատ: Գյուղը աչքի է ընկնում իր անասնապահությամբ, ինչն էլ գյուղ մտնելուն ես անմիջապես զգում ես (դե, հոտից):

Արայի (նախկին անվանումը՝ Բազառջուխ): Այս գյուղը շատ մաքուր է, փողոցներն ասֆալտապատված են: Աչքի է ընկնում գեղեցիկ բնությամբ. չորս կողմդ ծառեր են, դաշտեր: Սակայն վատն այն է, որ բնակչությունն է քիչ:

Շատ եմ սիրում մեր բոլոր գյուղերը: Բոլոր գյուղերից ունեմ ընկերներ, և տարբեր գյուղերից լինելու փաստը չի խանգարում մեր շփմանը:

Հերթը հասավ մեր գյուղին՝ Արագածին: Մեր գյուղը կարելի է համարել թվարկածս գյուղերի շարքում ամենազարգացած գյուղը: Սա չեմ ասում նրա համար, որ մեր գյուղն է, այլ իրոք այդպես է: Թվարկեմ, ասեմ՝ դուք էլ կհամոզվեք: Գյուղն ունի երկու դպրոց, մանկապարտեզ, արվեստի դպրոց՝ իր բոլոր բաժիններով: Ի դեպ, արվեստի դպրոցի սաներից և մանկապարտեզի երեխաներից շատերը վերոնշյալ գյուղերից են: Ունի երկու հանդիսությունների սրահ, մշակույթի տուն, գրադարան, «Բիստրո» կոչվող սննդի կետ, որը վերջերս է բացվել, հյուրանոց և եկեղեցիներ: Թվարկածներիցս միայն դպրոցն է, որ կա մյուս գյուղերում: Բայց մեր գյուղի ժողովուրդը, հիմնականում՝ մեծահասակները, շատ բամբասկոտ են: Նրանց բոլորին հետաքրքրում է, թե ով ես դու, ում աղջիկն ես, ում թոռն ես, ուր ես գնում, որտեղից ես գալիս: Վարորդները մեքենաներից են ուսումնասիրում, իսկ սա չեմ նկատել մյուս գյուղերում: Մյուս վարորդներին ճանապարհն է հետաքրքրում, ոչ թե ինչ-որ անցորդ:

Եվ վերջում ուզում եմ հետգրություն թողնել: Հնարավոր է՝ նշված գյուղերի բնակիչները նյութը կարդան: Ուզում եմ ասել, որ նյութում գրվածը իմ կարծիքն է, որը կարող է չհամընկնել ձեր տեսակետների հետ:

naira mkhitaryan

Կարևոր դաս

Ֆրանսերենի դասաժամն էր: Դասի թեման… Չէ, թեման հիմա այդքան էլ կարևոր չէ, կարևորը ուսուցչուհուս խոսքերն էին, սովորելու պատգամն ու որպես օրինակ բերված՝ ուսուցչուհուս մոր պատմությունը.

«Մորս անունը Անժելա է, նա ծնվել է 1937 թվականին՝ շինականի ընտանիքում: Իր չորս եղբայրների և երեք քույրերի մեջ միայն ինքն էր անտառաճանաչ մնացել, որովհետև դեռ չորս տարին չբոլորած՝ պայթել էր Մեծ Հայրենականը, և հայրը մեկնել էր ռազմաճակատ: Պատերազմից վերադարձել էր երկու տարի գերեվարվելուց հետո՝ իր հետ բերելով դառը հուշեր ու մի սպի, որը միշտ հիշեցնում էր պատերազմի դաժան տարիները: 1947 թվականին ծնվել էր քույրերից մեկը, որին մայրս պիտի խնամեր՝ իր կրթության հաշվին: Մայրս պատմում էր, որ տատիկս նույնիսկ այրել էր իր գրքերն ու տետրերը, որ դպրոց չգնա: Տետրերի հետ այրել էր մորս ապագան…

Մի անգամ գյուղում ֆիլմ էին ցուցադրելու Չապաևի մասին, ու պապիկս խոստացել էր մայրիկին տանել ֆիլմ դիտելու: Ֆիլմի ժամանակ մայրս տարվել է անկյունում դրված ինչ-որ սարքով, որն ինչպես ասել է մայրս՝ լույս էր վառում ու ձեն հանում: Ֆիլմի վերջում պապիկս մորս ասել է.

-Հլա տե՛ս, հեսա Չապաևին կսպանեն, բալա ջան:

-Ո՞ւր ա, պա:

-Հենա, պատին, տե՛ս,- մատով ցույց է տվել պապս:

Ու մայրս սկսել է լաց լինել, քանի որ ֆիլմն արդեն վերջանում էր, իսկ ինքը չէր դիտել այն:

50-ականների վերջին ռադիո չունեինք ու հաճախ էինք հավաքվում հարևանի տանը, զրուցում: Մի անգամ, երբ հարևանի աղջիկը, որն արդեն ավարտական դասարանում էր սովորում, մորս խնդրանքով կարդաց մի հատված «Սովետական Հայաստան» թերթից, մայրս մի պահ լռելուց հետո ասաց.

-Աստված ջան, կէղնի՞ մեկ օր էլ իմ էրեխեքը մեծնան, դպրոց էրթան, կարդան, ես էլ լսեմ»: Ուսուցչուհուս աչքերից արցունքները հոսեցին:

«6-րդ դասարանում սկսել էի կարդալ «Գևորգ Մարզպետունին», ու մայրս ուշի ուշով լսում էր ինձ, ես ժամերով բարձրաձայն ընթերցում էի նրա համար:

Ձմեռ էր: Անասուններին կեր տալու ժամն էր, ու մայրս պիտի մի քանի րոպեով գնար: Մինչ գնալն ինձ պատվիրեց.

-Բալա ջան, հանկարծ չկարդաս, շուտ հասնիմ, դառնամ:

Իրեն դուր եկած հատվածները խնդրում էր նորից կարդալ.

-Բալա, լա թագուհու ու դայակի երկխոսությունը մեհատլե կարդա՞ս:

Կարդում էի, ու մայրս բառ առ բառ անգիր էր անում լսածը: Անտառաճանաչ մայրս անգիր գիտեր Թումանյանի բանաստեղծությունները:

Հետագայում, երբ մայրս հիսունն անց էր, փորձեց տառերը սովորել, ցավոք, չստացվեց: Ես կատակի էի վերածում նրա խոսքերը՝ սովորել չկարողանալու մասին.

-Լավ, Անժիկ, ձև մի թափի, ո՞նց թե չես կարում սովորես:

-Բալա ջան, կո չեմ կարում էլի»:

Զանգը հնչեց, ուսուցչուհիս դուրս եկավ դասարանից, ես հանեցի թուղթն ու գրիչը ու սկսեցի շարադրել նրա պատմածը: Ես ինձ ամենաերջանիկ մարդն զգացի, որովհետև ունեմ սովորելու հնարավորություն, ինչն այսուհետ ավելի եմ գնահատում ու արժեւորում:

Անկախության սերո՞ւնդ

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Համակարգչիս ստեղնաշարի կտկտոցների տակ ծնված հերոսս այսօր անանուն է:

Անուն ունի, իհարկե: Երբ լույս աշխարհ եկավ, հայրն ուրախ-ուրախ քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման վարչություն գնաց՝ որդուն իր հոր, հորեղբոր կամ մի երևելի ազգականի անունով կոչելու, որ գերդաստանի պատիվն ու հպարտությունը դառնա, երբ մեծանա: Ազգանուն էլ ունի, բնականաբար: Անպայման «յան»-ով վերջացող:

Անցյալի ու ներկայի, հնի ու նորի կռիվը հերոսիս օրվա ամենաէական մասն է: Նորից վախենալով դեպի հինը փախչելն էլ ազգային է, արյան մեջ:

Նրանից, որ քաջություն չունի առաջ նայելու, պայքարելու ինչ-որ նորի, տարբերվողի համար, կամա թե ակամա փարվում է հնին ու այդպես էլ մնում։

Չգիտեմ, երևի քչերը գիտեն՝ որտեղ է սկսվում այդ հինն ու որտեղ պիտի ավարտվի։

Երեկվա սերունդը մեզ անկախության սերունդ է կոչում՝ պայմանականորեն, մենք նրանց՝ պատերազմի սերունդ։ Հիմա ամեն բան խառնվեց։ Արդեն մենք էլ ենք պատերազմի սերնդից։ Նրանք անկախություն չունեին։ Հարց է, թե մենք որքանով ունենք։ Հիմա մենք երևի կիսաանկախ- կիսապատերազմի սերունդն ենք։ Հնի ու նորի իսկական խառնուրդ։

Իսկ իրականում բարդ է այդպիսին լինելը:

Նա 91-92 թվականներին է ծնվել: Անկախության հաստատման, մութ ու ցուրտ կամ պատերազմի տարիներից շատ բան չի հիշում: Նորմալ է: Թերևս միայն հիշի, թե ինչպես մեծերը մի օր ասացին, որ էլ կռիվ չի լինի: Ավարտվեց: Ու նա հավատացել էր: Երևի շատերն էին հավատացել, կամ փորձել իրենց հավատացնել, որ այդպես է: Այդպես կլինի: Հա, մոտ 25 տարի մեզ մի կերպ հավատացնում էինք, որ կռիվ չկա: Էլի մի կերպ՝ հնից կախված, նորերի միջով քայլում ու երկաթե շերեփ կամ, գոնե, գդալ էինք փնտրում: Չէինք գտնում: Բողոքում էինք, ընդվզում, բայց միայն ցածրաձայն, իսկ ավելի ճիշտ՝ մտքում: Չհասկացվելու ու ունեցած-չունեցած անցյալն էլ կորցնելու վախից անգամ չենք էլ շշնջացել:

Նա մեկ էլ հիշում է գրքերում կարդացածը: Այն, որ երևի բոլորս ենք հիշում կամ չենք հիշում:

Մենք գերբ, դրոշ, հիմն ու հազարամյակների պատմություն ունենք: Ավարայր, Սարդարապատ, Արցախ, հիմա էլ պատմության գրքի կես էջի վրա Քառօրյան են տեղավորել:

Ուժեղ երկիր ենք, իրոք: Առանց կատակի ու հեգնանքի: Միայն երբեմն ինքներս մեզ մոռանում ենք գրքերի էջերում: Նոր գրքեր գրելու համար էլ երևի «մոտիվացիա» չունենք։

Հովհաննես Այվազովսկի. «Արարում»

Այս տարի լրանում է Հովհաննես Այվազովսկու 200-ամյակը։ Աշխարհահռչակ ծովանկարչի ծննդյան տարեդարձն ընդգրկված է «ՅՈՒՆԵՍԿՕ»-ի 2017թ.-ի հիշարժան տարեթվերի շարքում։

Սեպտեմբերի 15-ից մինչ 2018-ի հունվար Հայաստանի ազգային պատկերասրահում ներկայացվելու են Այվազովսկու լավագույն գործերը՝ «Նոյն իջնում է Արարատից»-ից մինչև «Քաոս», որն, ի դեպ, առաջին անգամ է Հայաստանում։

Մի քանի կադր ցուցադրությունից։

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Ani avetisyan

Մանկություն չունեցող մարդիկ

Մեզ ոչ ոք թռչել չի սովորեցնելու: Մի կերպ, դժվարությամբ չսողալ են սովորեցնում, ձեռնափայտով, պատերին հենվելով հավասարկշռություն պահել: Չընկնել էլ չեն սովորեցնում: Ոչ ոք, երբևէ չի էլ սովորեցնի: Բայց կանգնած մնալուն հո վարժվել ենք:

…Նրան ամեն օր համալսարանի ճանապարհին եմ տեսնում՝ ավտոբուսի մեջ: Երևի 14 կամ 15 տարեկան է: Անունը շատ եմ լսել, բայց չեմ հիշում: Իսկ եթե հիշեի՝ գուցե ավելի լավ պատկերացնեի՝ անունն իրո՞ք մարդու ճակատագրի հետ որևէ կապ ունի։ Ուղղակի, ճակատագրին էլ չեմ հավատում։

Ուսանողների ու աշակերտների հետ նույն տրանսպորտով է գնում-գալիս: Բայց դպրոց չի գնում: Աշխատում է: Ամեն օր, ժամը 8-ից դեռ շատ շուտ: Բոլորը այդ կանաչ կամ կարմիր երկաթե սարքի մեջ մտածում, խոսում են դասերի, դպրոցի ու համալսարանի մասին: Խոսում են աշխարհի ամենակենցաղային թեմաներից։ Նույնիսկ նրանք, որ իրենից մոտ տասը տարի մեծ են: Իսկ ինքն աշխատում է: Վաղուց: Նրա համար դա կյանքի ամենակարևոր պարտականությունն է։ Գիտի՝ ինչ է նշանակում գումար աշխատել սեփական ձեռքերով։ Ինչքա՞ն։ Ինչպե՞ս։ Նրա համար միևնույնն է։ Միայն թող բավական լինի էլի մի օր աշխարհիս երեսին «մարդավայել» ապրելու համար։

Չգիտեմ՝ մտածու՞մ է դպրոց գնալու մասին, թե չէ: Գուցե կարծում է, որ իր գործն ավելի կարևոր է: Իսկ   եթե իրո՞ք այդպես է:

Ցավոք, բայց այդպես է։ Երևի։

Գիտեմ, որ նա ոչ մեկն է, ոչ էլ միակը: Բայց, հենց նա՝ մեկն է առանց ձեռնափայտի, առանց պատերին հենվելու կանգնած մնացողներից: Մեկն է, որ ինքնուրույն թռչել էլ կսովորի, եթե միայն բաց թողնեն ձեռքերը։ Եթե միայն մեկնումեկն ասի, որ ինքը կարող է, կկարողանա: Իսկ ինքը կարևոր գործ ունի․գոյությունը պահել, մեր կլոր-կլոր երկրագնդում մի անկյուն գտնել ու ապրել:

Այս  հասարակության ամենամեծ խնդրի մարմնացումն է ու ամենամեծ առավելության իրական կրողը։ Գիտի, որ ընտանիքն իր կարիքն ունի։ Երևի ընտանիքն էլ գիտի, թե ինչի կարիք ունի նա։

Միայն նա չէ, բոլոր նրանք, որ տասը տարեկանից մոռանում են երեխա լինելու մասին։ Իսկ նրանք շատ են։ Դա է իրենց կյանքը։ Ճակատագրի հավատացողները կասեն՝ այդպես պիտի լիներ։ Չգիտեմ՝ ինչ կասեին լավատեսները։

Աշխատանքի պատճառով դպրոց չհաճախող երեխաները երևակայություն չեն։ Նրանք մեր կողքին են։ Գրեթե  ամեն քայլափոխի։ Ըստ պաշտոնական տվյալների՝ աշխարհում մոտ 215 միլիոն երեխա աշխատում է, մոտ 115 միլիոնը՝ վատթարագույն պայմաններում։ Հայաստանում աշխատող երեխաների թիվը հասնում է 1100-ի։ Ըստ պաշտոնական տվյալների։ Ըստ դրա՝ մեր երկրում վատթարագույն պայմաններում աշխատող երեխաներ չկան։

Ըստ պաշտոնական տվյալների Հայաստանում մոտ 3 միլիոն մարդ է ապրում։ Ըստ նույն այդ պաշտոնական տվյալների , գյուղի կեսից ավելին համարվում է ասֆալտապատ։ Որովհետև մեր գյուղի պաշտոնական տվյալներն անցնում են Երևան- Էջմիածին ճանապարհով։

Վաղը, մյուս օրն ու շատ հետո էլի կխոսեն Հայաստանում կրթության որակի մասին։ Կգրեն, կքննարկեն, կգտնեն կամ չեն գտնի միջոցներ այդ որակը բարձրացնելու։ Գուցե մի անգամ էլ նրա մասին խոսեն։ Ասեն, որ արգելված է անչափահասների աշխատանքը, որը չի համապատասխանում օրենսգրքի երկար- բարակ կետերին։ Կասեն՝ թող ուշադիր լինեն, տեղյակ պահեն, իսկ իրենք կկանխեն։

Իսկ եթե ուշադիր լինեն, որ երեխաներն ուղղակի կարիք չունենան մանկության հաշվին ընտանիքի հոգսերն հոգալու։

marine yeremyan- aragacotn

Հանգստի՞, թե՞ կարոտի ուրբաթ

Եվ ձանձրացած համալսարանի սառնությունից ու անգույնից՝ ամեն շաբաթ նստում եմ երթուղային ու գնում գյուղ։ Չէ՛, ամեն ուրբաթ չէ։ Լինում է, որ մի քանի ուրբաթ իրար հետևից դատարկ են մնում, երբ գյուղ չեմ գնում։ Գյուղը սիրելով չէ, որ շտապում եմ այնտեղ։ Շտապում եմ՝ լցնելու իմ սառած գոյությունը մորս տաք էությամբ։

Մորս հետ հեռախոսով էլ եմ խոսում, մեկ-մեկ «Skype»-ով էլ։ Բայց մեկ է՝ ուրբաթն ուրիշ է։ Մեքենայի ապակուց այն կողմ եմ նայում ու մեկ-մեկ էլ սկսում տխրել։

Դու հաստատ պատուհանից նայում ես, երբ անձրև է: Իսկ արևոտ օրերին բացում ես այն ու առանց պատնեշի շփվում պատուհանից «այնկողմի» հետ։ Իսկ ես, գյուղ գնալիս, արևոտ օրերին պատուհանից այն կողմ եմ թեքում հայացքս, որովհետև ապակուն նշմարվում է մայրս՝ իր ամեն ասածով ու արածով։

-Քեզ ի՞նչ ա պետք։ Ուրիշ ի՞նչ դնեմ։

-Մա՛մ, ամեն ինչ կա, բան պետք չի, միրգ ո՞վ ա ուտում, սառնարանում լիքը կա։

-Զգո՛ւյշ եղեք,- իմ ու մորս ցանկացած խոսակցության մեջ այս տողերը կան։

Կյանքում միշտ փոխվում են դեպքերն ու դեմքերը: Մի օր էլ ուսանող չեմ լինի ու չեմ բողոքի մորս դրած բեռ ու բարձից՝ գյուղից քաղաք գնալիս։

-Ծանր ա, չեմ տանի, մա՛:

-Ես մինչև կանգառ կտանեմ, մենակ թե տար, զուրկ չմնաք…

Դեռ մորիցս գուցե շատ ավելի հեռու կլինեմ, գուցե՝ շատ մոտ, բայց մեկ է՝ նրա սիրտը միշտ ինձ հետ կլինի:

Ձեռքերի հոտն ու աչքերի փոսերը, դեմքի կնճիռներն ու հոգնած ձայնը, ապրած-չապրածն ու իրականացած-չիրականացած երազանքները, շատ անգամ կրկնված, բայց վերապրած խորհուրդները միշտ կլինեն իմ հիշողության թափանցիկ կամ էլ մգեցված ապակու վրա։ Եվ ամեն անգամ ճանապարհներին կկարդամ ու կտեսնեմ մորս՝ իմ կյանքի ջերմ ու տանջված էությունը։

Մա՛մ, ախր, այնքան հեռու է միշտ այդ ուրբաթը ու այնքան մոտիկ այդ չարաբաստիկ երկուշաբթին։

alla alvard davtyan

Կոշը

Թեև Դավթյան եմ, բայց Գալստյանների ճյուղի մի տերևն եմ։ Մենք Արագածոտնի շրջանի Կոշ գյուղից ենք։ Թեև Երևանում եմ ծնվել և մեծացել, բայց միշտ կապ եմ պահել մեր գյուղի հետ։ Ըստ ավանդության՝ այստեղ ապրել է Աստվածաշնչում հիշատակվող Քանանի որդի Քուշը, որի անվան ձևափոխումից էլ ստացվել են Կվաշ, Կավաշ, Կուաշ անվանումները։

Գյուղը հիշատակվում է Մովսես Խորենացու, Փավստոս Բուզանդի երկերում: Կոշում է ապրել կուրացած Տիրանը, որը խեղդամահ է արվել որդու՝ Արշակ Երկրորդի կողմից։ Գյուղում նաև մի աղբյուր կա՝ Սուրբ Վարդան աղբյուրը։ Այն այսպես է կոչվում Վարդան Մամիկոնյանի պատվին, քանի որ ամեն անգամ արքայի մոտ գալիս Վարդան Մամիկոնյանը ջուր է խմել այդտեղից։ Կոշում են գտնվում նաև Զաքարյան իշխանների կողմից կառուցված Կուսաբերդ կամ Աղջկա բերդ ամրոցը, 630 թվականին Գրիգոր իշխանի կառուցած Սբ. Ստեփանոս վանքը։

Գյուղում ապրում է մոտավորապես 3300 բնակիչ։ Պապս պատմում է, որ իր ապուպապերը Պարսկաստանից եկել են Կոշ 1828 թվականին։ Օրդուխան պապս ունեցել է 3 տղա՝ Կիրակոսը, Համբարձումը, Գալուստը։ Մենք Գալուստ պապի ճյուղից ենք։ Մենք ունենք նաև մեր տոհմածառը, որն սկսվում է Օրդուխան պապից, իսկ այսօր արդեն եղբորս անունն էլ կա այնտեղ: Մեր արմատների մասին հետաքրքրվել է նաև «Մենք ենք, մեր սարերը» հաղորդաշարը։