Գյուղս. համերի, հիշողությունների ու մարդկանց մասին

Գյուղը մշտապես համերի, հիշողությունների ու մարդկանց մասին է:

Լիքը տխրություն ու կարոտ կա ամեն պահի մեջ: Մեծանում ես և հետո զգում, թե ինչքան է յուրաքանչյուր ձևավորված մասնիկդ կյանք առած այս ամենից:

Քայլում ես գյուղում, Անիկ տատը կանչում հարցնում է, թե ով եմ ու անվերջ կարոտած համբույրներ թողնում այտիս: Ինձ գուցե մեկ-երկու անգամ տեսած լինի, ես նրան չէի հիշում, բայց նույնն էի զգում: Կարծես իր մեջ ամփոփված լիներ ողջ հավաքական գյուղը, կարծես նրա աչքերը պատմեին իմ կարոտած հիշողությունների մասին:

Մորական կողմի պապիս տուն գնացի, որը վաղուց լքված է, արդեն տեղափոխվել են: Մինչև հիմա հիշում եմ դրսի խոհանոցից եկող տաք հացի հոտը, որից հետո միշտ ալյուրի շերտով էին պատվում ձեռքերս, ու ես մատներս լայն տարածած գրկում էի տատիս, որ չսպիտակեցնեմ իրեն: Բայց դե ժամանակը սպիտակեցրեց տատիս, խոհանոցի դուռն էլ հավերժ փակեց իր ետևում սպիտակ հեքիաթով լցված մանկությունս:

Գյուղը շատ էր դատարկվել, շատ դռներ էին հավերժ փակվել, որ էլ երբեք սպիտակ թարմ ներկի խեղդող անուշահոտը չէին զգալու:

Մանկությունից տպավորված անվերջ ակտիվությունը, շարժը, աշխատանքը կարծես կանգ առած լիներ, կարծես գյուղը հոգնած լիներ ու մտած լիներ հավերժ հանգստի մեջ: Ես էլ զգուշորեն էի քայլում ու շշուկով խոսում, որ չխանգարեմ նրա անդորրը:

Լուռ քայլում էի` կանգ առնելով ու վերապրելով յուրաքանչյուր անկյունում կատարվածը, բարևում ծանոթ-անծանոթին` հետևում թողնելով կիսազննող հայացքները, որ փորձում էին բացահայտել անծանոթի ինքնությունը:

Երևի ժամանակը անծանոթ է դարձնում մեզ, ու կյանքի մեկ ուրիշ փուլում նույն տեղում հայտնվելով մենք նորից ենք ծանոթանում կամ անխոս հիշեցնում մեր մասին` վերապրելով այնպիսի պահեր, որ միայն մեզ է պատկանում:

Khachik Grigoryan

Մուտքն ազատ չէ

«Պիտի սիրես քո ընկերոջը ինչպես քո անձը»: 

(Ղևտ. 19:18, Մատթ. 22:39,  Մարկ. 12:31, Ղուկ. 10:27)


Փողոցներում թափառելս կարոտել եմ։

Ավտոբուս չեմ սպասում, ոչնչի չեմ սպասում։
Կանգառների ու շենքերի ծածկերի տակ այլևս չեմ կանգնում, որովհետև ուզածս ինձ հետ խոսել չցանկացող անձրևն է, ուզածս` սովորություն դարձած ջերմ գրկող արևին բաց երկնքի տակ սպասելն է։

Ուզում եմ հասնել նրանց լու՜ռ խորհրդատվությանը։
Այս ինքնամերժումս չմտածեք, թե ինքնասպանություն է կամ էդպիսի մի բան։
Հրաժարում։
Հրաժարում սահմաններից, որ անցել եմ գուցե շատ անգամ, կամ անցել եք դուք։
Հրաժարվել և ինքնամաքրվել։

Ընկեր… Ձեռքդ մի ծանրացրու բանալիների այդ խրձով, մի լարիր աչքերդ ու մի փնտրիր իմ կողպեքներին համապատասխան բանալի։ Ես փակ դռներ չունեի, կողպեքներն էլ կոտրված են արդեն, ի՞նչ ես փորձում։
Իմ ճանապարհին դռներ չկան ինչպես քո, այնպես էլ այն անծանոթի համար, որ նույնիսկ բարև չենք տալիս։ Ես նույնացնում եմ ինձ մոտեցնող ուղին բոլորի համար։

Մինչև քեզ ես ունեի իմ աշխարհ հասցնող երկար ճանապարհ, ես խստապահանջ էի իմ կառուցած աշխարհ մուտք-ելք անողների նկատմամբ։ Քմահաճ ընկեր եմ ես, եթե անցատոմս ես ստացել իմ աշխարհ, ուրեմն վերացրու բոլորինը լինելու սովորությունդ։

Գուցե դուրդ չգա, բայց ես սեփականատիրոջ հոգեբանությամբ ամեն ինչով ապահովող ընկեր եմ ու ես տեր եմ։ Իսկ քեզ տեր լինելու, քեզ հոգ տանելու, քեզ լսելու, քեզ ուղղորդելու, ինձ քեզ նվիրելու պատրաստ լինելս չեմ սիրում, որ փոխարինում ես։

Իմ կյանքում ազատ ունկնդիրներ չկան, հյուրեր էլ չկան։ Անիմաստ հնչող արտահայտություններից է «զգացեք ձեզ, ինչպես ձեր տանը»։ Իսկ ես ի՞նչ իմանամ դու քո տանը քեզ ինչպես ես զգում։ Դու գուցե ամեն օր մտնում ես տուն ու լաց լինում, մտնում ես տուն ու զգում, որ քունդ տանում է, տանը զգում ես, որ ամենախաղաղն ես, կամ զգում ես` հեսա կգժվես։ Տունը վերադարձի տեղն է։ Իսկ ինձնից դու չպիտի գնաս ու հետևաբար, չպիտի վերադառնաս։

Ինձ մոտ զգա քեզ ինչպես ինձ մոտ։

Մի ձևացրու։ Եթե կգա մի պահ, որ կփոխվի զգացողությունդ ու այլևս ինձ մոտ չես զգա քեզ ինչպես ինձ մոտ զգում էիր, ուրեմն մի արի։ Ես կստորագրեմ քո՝ իմ աշխարհը լքելու ազնիվ որոշումը։

Էնքան գնացիր-եկար իմ դարպասներից ներս, որ արդեն դարձրել եմ մուտքն ազատ։ Հիմա արդեն անծանոթին էլ ուզում եմ ձեռքերս լայն բացած գրկել։
Հանում եմ շուրջս պարսպված սահմանները, որոնք թե՛ իմ չանցնելու և թե՛ քո չառաջանալու համար էին։
Դու ունես հետաքրքրասիրություն աշխարհի հանդեպ․ սիրում ես քաղաքականությունը, հետևում ես լրատվականներին, որ գլուխ են արդուկում, կարդում ես գրքեր, փնտրում ես արկածներ, երգում ես շարականներ, և՛ ամենաերջանիկն ես, և ՛ ամենադժբախտը..․ և հավատավորը։
Ինքնամաքրմանս ամենադաժան փուլն այն պահն է, որ համոզում եմ ինձ, որ ոչ ոք և ոչ մի բանի համար ինձ պարտական չէ, արի և դու էլ օգնիր ուղեղս մտցնել սա։
Ոչ ոք պարտավոր չէ հենց այնպես սովորեցնել ինձ հավատալ և  ընկերանալ ինձ հետ, փակել սրճարանում իմ հաշիվը, կամ լիցքավորել հեռախոսս, հետաքրքրվել առողջականովս ու այցի գալ նուշով ու ընկույզով։ Չէ, չէ։
Եթե հանկարծ ես կորցնեմ այն,  ինչ դու սովորեցրել ես, գրպանիցդ էն անպետք բանալիների խուրցը չհանես, ոչ էլ դրամապանակդ` հաշիվ փակելու համար։
Ինձ ուղղակի ժամանակ տուր հիշելու։ Իսկ եթե չհաջողվի ինձ հիշել, չանհանգստանաս։  Հիշողությունն ամենաթանկն է, որ մենք ձեռք ենք բերում կյանքում։ Անցյալը ներկայում պահելու տարածքն է հիշողությունը։
Բայց կրկնությունը պետք չէ․ դեժավյու պետք չէ, նորովի կապրեմ…
Գուցե ավելի կատարելագործված, գուցե և ավելի սերտող, գերազանց սերտող աշակերտ կլինեմ ընկերության դասերի համար և կարող կլինեմ շալակել քո մտագրածը։
Նորը կսովորեմ։ Երգիր «Տե՜ր, Ողորմեա», և Տերը կողորմա։

Ես պատրաստ եմ նստել տխրությանդ կողքին, երբ տագնապում ես, երբ հուսահատված ես, և ես չեմ փորձի ուղղորդել քեզ և ներկայացնել իմ միատեսակ սեփական կարծիքը։
Չէ՞ որ, մենք հանդիպել ենք այն ժամանակ, երբ միայնակ ու անպաշտպան էինք։

Վանքերը քեզ սպասում են, որ կորես էնտեղ, իսկ դավաճաններին ժպտալը քեզ պե՞տք է դեռ։
Ես անգրագետ եմ և միայն ունակ եմ քեզ լսել…
Երջանիկ պատահականության դիպված՝ իմ ընկեր, դու կհիասթափվես, կհանդիպես դժբախտությունների, և ես քեզ հետ, այո, կտառապեմ։
Սովորեցի պարզապես լսել քեզ, բայց քո խոսքերում ու գրքերում ոչ մի տեղ ասված չէր՝  լինել կապի մեջ սեփական եսի դրսևորումների հետ:
Թե բա` նվիրում, նվիրվել, սիրել անձի պես…
Վերցրածդ պատասխանատվությունը ավելի մեծ էր, քան Ավետարանում չորս անգամ հաստատած միտքը։ Իմ անձի պես սիրել կարողանալու համար պիտի անձը ճանաչել։
Ուսիդ հենվելու համար կամ ես շատ ծանր եղա, կամ էլ քո ուսին այնքան մարդիկ էին հենված, որ չես դիմանում։

Բայց…
Ինչո՞ւ է այնպես լինում, որ չեն խաչվում մեր հայացքներն ու մտքերը:
Հնարավոր է` չենք փնտրում, և հնարավոր է` չենք էլ ցանկանում ուժի մասին այդ կոնտեքստում հանդիպում ունենալ:
Ընկեր, մենք հանդիպեցինք, բայց ես քո մտագրերը դավաճանելով, մի այլ տեղ կարդացել եմ, որ սովորաբար երկու էություն միավորվում է մի ընդհանուր պատասխանատվությամբ, դե իհարկե, դրանից փախչել չես կարող:
Հիմա ես վստահ կարող եմ ասել, թե ինչու այդ հանդիպումները այսքան զարհուրելի են և հաճախ լինում են ցավոտ, քանի որ հասցնում է ընկերական հարաբերությունների անսպասելի ավարտի:

Դու քեզ հյուրի պես ես պահում։ Դու հանգիստ չես փռվում ու անընդհատ մտածում ես քո տարածքում չլինելու մասին։

Նայիր ինձ, ողղակի նայիր, ես չեմ նայի քեզ, որ չխաչվեն մեր հայացքները ա՜յ այն ուժի կոնտեքստում, նայիր և տես ինձ այնպիսին, ինչպիսին ես եմ, ինչպիսին կամ  իրականում,  և ոչ այնպիսին, որ դու պատկերացնում ես։ Նայիր և զգա ինձ այնպես, ինչպես զգացել ենք իրար ընկեր դառնալու պահին։

Գուցե այդ ժամանակ նորից միասին կթափառենք փողոցներում, ծածկերի տակ կվազենք, որ չթրջվենք, ես էլ արևի սովորության զոհը չեմ դառնա ու գրկելուն կարոտ չեմ մնա։
Կխոսեմ, և դու նորից մտագրերիդ հաստափոր գիրքը կբացես ու լռության արժեք ունեցող մտքերդ կպատմես ինձ…

Հրաժարու՞մ սահմաններից։
Ես երևի մի օր նորից դարպասներ կառուցեմ, որ իմ աշխարհ ներսուդուրս անելը դժվար լինի ինչպես մինչև քեզ էր։

Ինքնամաքրված եմ, որովհետև քո Տերը ինձ էլ ողորմաց։ Ես հիշողություն ունեմ՝ ամենաթանկը ներկայում, հիշողություն, որ սիրել եմ ինչպես իմ անձը, որովհետև ճանաչել եմ քո անձը։

Lilit vardanyan

Ո՞նց թե, պատվաստվա՞ծ ես

-Տատ, արի գնանք պատվաստվելու,- առաջարկում է եղբայրս։

-Պատվաստվելը ինչի՞ս ա պետք,- ամեն անգամ պատասխանում է տատիկը։

Մոտ 4 ամիս է, ինչ Հայաստանում կան պատվաստանյութեր, բայց շատ քիչ մարդ գիտեմ, ովքեր արդեն պատվաստվել են։ Պատվաստանյութերի նկատմամբ անվստահությունը բոլոր երկրներում է, բայց Հայաստանում կորոնավիրուսը արդեն վաղուց մոռացված հիվանդություն է։

Պատվաստանյութերի առաջացումը բերեց նոր օրենքներ և նոր սահմանափակումներ, որոնք ոչ բոլորին են դուր գալիս։ Իսկ ինչու՞ լինել պարտավորված պատվաստվել ճանապարհորդելու համար, ինչու՞ դիմակ կրել, եթե պատվաստված չես, ինչու՞ պատվաստվել, եթե վարակն ուղղակի հիվանդություն է։

-Լիլիթ, նախագիծ կա, որ ուսանողները կա՛մ պետք ա պատվաստված լինեն, կա՛մ էլ երկու շաբաթը մեկ թեստ հանձնեն։

-Պապ, բայց մի քիչ ու՞շ չի։ Գոնե ամառային արձակուրդների ընթացքում որոշումը կայացնեին։ Համարյա վստահ եմ, որ ոչ մեկը չի ուզի պատվաստվել,-պատասխանեցի ես։

Լինեմ անկեղծ, բավականին ուրախ էի՝ լսելով այդպիսի նախագծի հնարավոր լինելը, բայց միաժամանակ պատկերացրի համալսարանում տիրող խառնաշփոթն ու բողոքները․ մի ամբողջ գլխացավ։

Պատվաստվելու մասին ես մտածել էի այդ նախագծի մասին լսելուց շատ ժամանակ առաջ։ Բայց մինչ այդ ես չէի ունեցել ժամանակ կամ էլ առիթ պատվաստվելու համար, որովհետև որքան էլ վճռական լինեի, միևնույն է, ունեի որոշ պատճառներ և կասկածներ չպատվաստվելու համար։

Ընտրությունը շատ չէր։ Քանի որ հայրիկս շատ է ճանապարհորդում, իսկ հորեղբորս աղջիկը պետք է գնա Կանադա, նրանք արդեն պատվաստվել էին Աստրա Զենեկայով։ Ինձ այդքան էլ դուր չէր գալիս այդ Աստրա Զենեկայով պատվաստվելու միտքը, որովհետև կողմնակի էֆեկտները ինձ դուր չեն գալիս։ Սպուտնիկը միանգամից բացառվեց միայն ռուսական լինելու պատճառով (որոշ չափով էլ Աստրայի նման կողմնակի էֆեկտների)։

Վերջնական որոշումս դարձավ Կորոնավակը, որովհետև իմ որոնումների արդյունքում պարզվեց, որ մարդիկ չեն ունենում ջերմություն և թեթև են տանում պատվաստումը։

Մեգամոլի դիմացի պատվաստման կետում հերթ էր՝ մասնավորապես պարսիկներից կազմված։ Անիմաստ չսպասելու համար հարցրինք՝ Կորոնավակի միայն երկրորդ դեղամիջոցից կար։

-Կարո՞ղ եք էրեխեքին պատվաստել,- հարցրեց հայրիկը պոլիկլինիկայում։

-Երեխաներին չենք պատվաստում,- ասաց բուժքույրը՝ ենթադրելով, որ ես ու եղբայրս դեռ երեխա ենք։

Հայրիկը դեռ չէր հասցրել հասկանալ, թե ինչ է կատարվում, երբ ես, սովորության համաձայն, միանգամից պատասխանեցի․

-Բայց մենք էրեխա չենք։

Մի քանի րոպե սպասելուց և սենյակները պարզելուց հետո, մենք արդեն գրանցվում էինք՝ Կորոնավակով պատվաստվելու համար։

-Առաջինը աղջիկը,- ասաց մեզ ստուգող բժիշկը։

-Չէ, թող առաջինը ինքը լինի,- ասացի ես՝ մտածելով, որ գրանցվելուց հետո միանգամից պատվաստելու են։

Ամբողջ ամառվա ընթացքում այդքան ժամանակ ունեի պատվաստվելու, բայց երբեք չէի պատկերացրել ինձ պատվաստվելուց։

-Ճնշումը՝ 110/70,- ասաց ինձ ստուգող բժիշկը, որը ինձ բավականին զարմացրեց, որովհետև դեռ կես տարի առաջ 90/60 էր։

-Ծերանում եմ էլի,- կատակեցի ես։

Առաջին անգամ իմացա սատուրացիայի մասին, որը բավականին բարձր էր։

Պատվաստման սենյակում մեզնից առաջ 4 հոգանոց ընտանիք էր։ Կինը և տղամարդը սպասում էին մյուս երկուսին։

- Չե՞ք պատվաստվում,- հարցրեց բժիշկը։

Նրա տոնից երևում էր, որ առաջին անգամը չէր տալիս այդ հարցը։

-Սպասենք մյուսներն էլ գան, որ բոլորով միասին պատվաստվենք,- ասաց կինը, որի աչքերում մի փոքր վախ կար։

Որոշ ժամանակ անց ես և եղբայրս նրանցից առաջ անցանք։ Պատվաստողը բարեհամբույր և ժպտերես 50-ն անց կին էր։ Նա նույնպես սկսեց ինչ-որ թղթեր լրացնել։

-Հիմա մեր սիրուն աղջկանը,- ասաց նա, երբ վերցրեց իմ թղթերը,- բա դուք պատվաստվե՞լ եք, որ ձեր էրեխեքին ռիսկով բերում եք պատվաստվելու,- հարցրեց նա հայրիկիս։

-Ես շուտ եմ պատվաստվել,- պատասխանեց հայրիկս և ցույց տվեց իր սերտեֆիկատը։

-Առաջինը դու ես,- ասացի ես եղբորս՝ շատ լավ գիտակցելով, որ միևնույն է, հաջորդը ես եմ լինելու։

Չունեմ վախ բժիշկներից կամ պատվաստվելուց, բայց պատվաստանյութի ազդեցության մասին քիչ տեղեկությունը կամ էլ տեղեկության պակասը անհանգստացնող է։

-Իսկ կարո՞ղ եք ձախ ձեռքը պատվաստել,- հարցրի ես, որովհետև սիրում եմ աջ կողմի վրա քնել և աջլիկ եմ։

-Իհարկե, իմ սիրուն աղջիկ։

Մի փոքր ավելի ցավոտ էր, քան պատկերացնում էի (իսկ ես մտածում էի, որ չի ցավի)։

Պատվաստանյութի առաջին դեղաչափից ոչ մի կողմնակի էֆեկտ չզգացի, բացի պատվաստված ձեռքի մի փոքր ցավից։ Երեկոյան չափեցի ջերմությունս՝ 36,5 էր։

«Էրեխեք, ուսանողների պարտադիր պատվաստման մասին տեղյա՞կ եք»,-կարդացի ես, երբ մտա կուրսի չատ։

-Սկսվե՜ց,- ասացի ես՝ հիշելով կորոնայի պատճառով անցած ուսումնական տարվա խառնաշփոթը։

Հ․Գ․- Պատվաստանյութի երկրորդ դեղաչափը ստանալու եմ դասերը սկսելուց մի շաբաթ անց։ Հուսով եմ՝ ամեն ինչ լավ կլինի, և թեթև կտանեմ։

Marianna Mayilyan

Դիվանագիտության նուրբ արվեստը

Հակամարտությունները իրենց բնույթով լինում են ինքնորոշման և ոչ ինքնորոշման։ Ղարաբաղյան հակամարտությունը ինքնորոշման հակամարտություն է։ Ղարաբաղյան հակամարտությունը իր բնույթով տարբերվում է հայկական և ադրբեջանական կողմերի պաշտոնական դիրքորոշումներում։ Հայկական կողմի նպատակը ազգերի ինքնորոշման խնդրի լուծումն է, այնինչ Ադրբեջանի խնդիրը զուտ տարածքային ամբողջականության հետ է կապված։ Ադրբեջանը խնդիրը դիտարկում է բացառապես տարածքային ամբողջականության համատեքստում՝ անտեսելով ԼՂ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը։ Ազգերի ինքնորոշման իրավունքը, ժողովուրդների հիմնարար իրավունքն է, ազգերի պետական կազմավորման իրավակարգի, արտաքին քաղաքականության, մշակութային, կրոնական, տնտեսական հարցերն ինքնուրույնաբար տնօրինելու, ընդհուպ մինչև այլ ազգերից անջատվելու և անկախ պետություն կազմելու համար։ Դա ժամանակակից միջազգային իրավունքի հիմնարար սկզբունքն է։

«Արցախը Հայաստան է և վերջ» բովանդակությամբ հայտարարությունը Ղարաբաղյան հակամարտությանը հաղորդում է տարածքային բնույթ, ինչը իհարկե, չի բխում հայկական կողմի քաղաքական շահերից և ջուր է լցնում ադրբեջանական քարոզչամեքենայի ջրաղացին։ ՀՀ-ն և ԼՂՀ-ն երկու առանձին անկախ հանրապետություններ են, և նմանատիպ հայտարարություններով ՀՀ-ին ագրեսսոր դարձնելը բնավ չի բխում մեր պետականության շահերից։ Մեր նպատակը ոչ թե ԼՂՀ  տարածքների միացնում էր ՀՀ տարածքին, այլ Արցախում դարեր շարունակ բնակվող հայության համար արժանապատիվ և անվտանգ կյանքի երաշխավորումն ու ապահովումը։ Հայկական կողմի համար հակամարտությունը կրում էր մարդասիրական բնույթ և իրենից ենթադրում էր Արցախում դարեր շարունակ բնակվող հայ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի պաշտպանության երաշխավորումը ՀՀ կողմից։ Հայկական կողմի դիրքորոշմանը չպետք է տրվեր էքսպանսիոնիստական բնույթ։

Ինչ վերաբերվում է խնդրի մյուս կողմին, այս ամենը բնավ չի ժխտում այն փաստը, որ Արցախը մեր հայրենիքն ու պատմական հողն է։ «Արցախը Հայաստան է և վերջ» հայտարարության ոչ հայանպաստ բնույթի մասին խոսելը բնավ չի նշանակում, որ Արցախը հայերի պատմական հայրենիքը չէ։ Դա բացարձակապես չի նշանակում, որ Արցախը դիտարկվում է որպես թշնամու տարածքային միավոր։ Սակայն քաղաքականության մեջ հայտարարություններ անելուց և տարածելուց պետք է շեշտը դնել բացառապես քաղաքական ասպեկտի վրա և դիտարկել Հայաստանն ու Արցախը որպես առանձին անկախ հանրապետություններ։ Հայաստանի արտաքին քաղաքական շահերից բացառապես չի բխել և չի բխում ՀՀ-ին որպես ագրեսոր և էքսպանսիոնիստական միտումներ ունեցող պետություն ներկայացնելը։ Հայաստանի խնդիրը Արցախում բնակվող հայ ժողովրդի անվտանգությունը երաշխավորելն էր, և ոչ բնավ՝ տարածքային էքսպանսիան։

Քաթար 2022֊ը իրականանալի նպատակ է

Հայկական ֆուտբոլը վերջին տարիներին վերելք է ապրում։ Ակումբային ֆուտբոլը  զարգանում է, ասպարեզ են գալիս ծագող աստղեր։ Հավաքականում  հաճելի մթնոլորտ է. ֆեդերացիան երկրի գլխավոր թիմի ղեկը վստահել է իսպանական մարզչական շտաբին՝ փորձառու մասնագետ Խոակին Կապառոսի գլխավորությամբ։ Նա աշխատել է իսպանական հայտնի ակումբներում՝ Վիլյառեալ, Ատլետիկ Բիլբաո և Սևիլիա։

Խ. Կապառոսը կարողացավ հավաքականի հետ առաջին տեղը զբաղեցնել՝ Ազգերի լիգայի խմբային փուլում` առաջ անցնելով Վրաստանի, Հյուսիսային Մակեդոնիայի և Էստոնիայի ընտրանիներից։ Հաջողությունները շարունակվեցին նաև աշխարհի առաջնության որակավորման փուլի խաղերում։ Ազգային ընտրանին 100%֊անոց արդյունք ցույց տվեց՝ հաղթելով Լիխթենշթեյնի, Իսլանդիայի և Ռումինիայի հավաքականներին։ Այսպիսով Հայաստանն այժմ զբաղեցնում է առաջին հորիզոնականը՝ ետևում թողնելով նույնիսկ ահեղ Գերմանիային։ Սա, իհարկե, աննախադեպ արդյունք է, սակայն պետք է զարգացնել հաջողությունը և երազանքը դարձնել նպատակ, ապա՝ իրականություն։ Հավաքականի հաջորդ խաղերը չափազանց կարևոր են, քանի որ մրցելու ենք աղյուսակում մեզ հետապնդողներից մեկի՝ Հյուսիսային Մակեդոնիայի, հետո մյուսի՝ Գերմանիայի հավաքականների դեմ։ Հաջողություն գրանցելը բարդացնում է նաև այն հանգամանքը, որ երկու խաղերում էլ մենք լինելու ենք հյուրի կարգավիճակում։ Կարելի է ասել, որ այս երկու հանդիպումները եթե ոչ ճակատագրական, ապա անկյունաքարային են աշխարհի առաջնության ուղեգրի համար պայքարում։

Մեր հավաքականը անցյալում նույնպես ունեցել է բազմաթիվ հնարավորություններ խոշոր մրցաշարի ուղեգիր նվաճելու համար, սակայն միշտ ինչ-որ բան պակասել է։ Կարծես թե այս անգամ կան բոլոր նախադրյալները՝ պրոֆեսիոնալ մարզչական անձնակազմ, բարենպաստ մթնոլորտ հավաքականում, մարտական կազմ և, իհարկե, նպատակ, որին հասնելու համար ոչինչ խնայել պետք չէ։

Ներկայացնենք մեր մրցակիցներին։ Իհարկե, խմբի բացարձակ ֆավորիտը Գերմանիայի ընտրանին է, սակայն, ինչպես տեսնում ենք, ֆուտբոլում ամեն ինչ հնարավոր է։ Գերմանիան ձախողված Եվրոյից հետո գլխավորել է Բավարիային վերելքի հասցրած գերմանացի մասնագետ Հանսի Ֆլիկը։ Գերմանիան, անշուշտ, լուրջ է տրամադրվելու Հայաստանի հետ խաղին, քանի որ Կապառոսի թիմի հաջողությունները չնկատել արդեն հնարավոր չէ։ Հյուսիսային Մակեդոնիան Եվրոյի ժամանակ վատ տպավորություն չթողեց և անկասկած համարվում է Հայաստանի գլխավոր մրցակիցներից մեկը։ Իսկ Լիխթենշթեյնի, Իսլանդիայի և Ռումինիայի հավաքականների դեմ մերոնք արդեն մեկական անգամ դրական արդյունք գրանցել են, սակայն այս թիմերից ոչ մեկին թերագնահատել պետք չէ, քանի որ երեք խաղերում էլ մենք դժվարությամբ ենք հաղթանակի հասել։

Հիշեցնենք, որ հանդիպումները կսկսվեն սեպտեմբերին և կավարտվեն նոյեմբերին։ Չափազանց դժվար է լինելու  մեր հավաքականի համար ուղեգիր նվաճել, սակայն ճանապարհի կեսից ետ չեն կանգնում։ Պետք է անել հնարավոր և անհնարին ամեն ինչ՝ արդյունքի հասնելու համար…

Gohar Petrosyan

Քեզ էլ չհասցրի հրաժեշտ տալ

Դու չխմեցիր իմ պատրաստած թեյը…
Հողն այլևս չի զգում ծանրությունդ, արդեն ինքդ ես զգում մի ողջ ծանրություն, ինչը մնաց քեզանից հետո իմ մեջ։ Չկաս հիմա այնպես, ասես երբեք էլ չես եղել, ու ասես ոչինչ էլ չի փոխվել կյանքում։ Բայց ինչ-որ բան հիմա ներսից խեղդում է ինձ։ Երևի հենց կյանքում ոչինչ չփոխվելու դժվարությունից է։
Շուտով աշուն կգա, ու ես նորից թեյը ձեռքումս կսպասեմ քեզ` տանս դատարկված պատերի ներսում։ Դաշտերի ոչինչ չասող քամին նույն բույրերով կխառնվի շնչիս, ու կրկին կզգամ ներկայությունդ օդում։ Կփակեմ աչքերս, տեսադաշտումս կպահեմ քեզ ու կերջանկանամ մանկության խենթ հույզերով, որովհետև քեզանից հետո կորցրի և մանկությունս։

Ինչ-որ մի տեղ, գրողի ծոցում լուռ նստել է դեռահասությունս ու փորձում է մոռանալ ինքն իրեն, քանզի թանկ չէր ապրելը և ոչ էլ կարևոր։ Բայց հիմա, ես նախընտրում եմ ապրել մանկության մեջ, դե՜ թքած, ինչու՞ չէ, նաև դեռահասության. դու կայիր դրանցում։ Իսկ հիմա պարզապես դատարկ է ամեն բան։ Ծխախոտն էլ խեղդում է, բայց միևնույն է, չի հերիքում։ Դատարկությունն այնքան մեծ է, որ մի ողջ ծխախոտի տուփն էլ քիչ է։

Քեզ էլ չհասցրի հրաժեշտ տալ։ Դեհ, հրաժեշտների հարցում ես միշտ եմ ուշացել, որովհետև չեմ էլ մտածել շտապելու մասին։ Ու դու էլ գնացիր, տարար քեզ հետ ողջ երազանքներս ու պայքարս հանուն դրանց։ Գիտեմ, չէիր ուզում ու չես ուզում տեսնել, թե ինչպես է փոխվել կյանքս քեզանից հետո։ Բայց դե, քարշ եմ տալիս պայքարելու ցանկությունը, որը դեռ քայլել չի ուզում։

Աշունը արդեն մոտենում է, իսկ դու դեռ չկաս։ Չե՞ս գալու… Արի՛, թեյը սառչում է։

Ani Harutyunyan erevan

Հիմա իմ հայրենիքը Եռաբլուրն է

Մեր փոքր քաղաքն ունի մեծ սիրտ. Իր մեջ տեղավորում է մի քանի իրականություն, ու մեկ-մեկ այդպես էլ չես կարողանում հասկանալ, թե որն է քո իրականությունը, կամ որն է այն իրականությունը, որը կուզեիր քոնը լիներ:

Երբեք Եռաբլուր չեմ գնացել այն զգացումով, ինչ հիմա: Եվ երբեք իմ աչքերը չեն տեսել այսքան կարոտ և խելագարության հասցնող լռություն, ինչպես հիմա:

«Իմ հայրենիքը տեսե՞լ ես, ասա´…»
Հիմա իմ հայրենիքը Եռաբլուրն է:

Իմ հայրենիքը որդու շիրիմի առաջ կուչ եկած մոր արցունքն է, առանց ժպիտ աչքերն ու արդեն սառը ձեռքերը. Այդ ձեռքերը սառն են, որովհետև որդուն իր գիրկն առնելու փոխարեն` հիմա գրկում են մի բուռ հողը, որդու վերջին լուսանկարը սեղմում կրծքին, ու մայրը ցավից հեկեկում է:

Իմ հայրենիքը դարձավ Եռաբլուրը:
Իմ, քո ու մյուսների հայրենիքները հիմա այստեղ են` Եռաբլուրում:
Եվ գիտեք, խոսքերն այստեղ արժեք չունեն, այստեղ ոչինչ էլ արժեք չունի:
Վերևում քամուց տարուբերվող դրոշներ են. թեքվում եմ, նայում շուրջս ու փնտրում ընկերներիս…
Երբեք, երբեք այսպես չեմ փնտրել նրանց, ու երբեք այդ փնտրելու ճանապարհն ինձ չի թվացել այսքան երկար ու ցավոտ…

Քայլում եմ. Հողը դեռ թաց է, ու երկինքը` արտասուքի մեջ…
Այստեղ մի անսովոր լռություն կա, լռություն, որի մեջ այնքան ճիչեր են խլացել,
լռություն, որ խեղդում է կոկորդդ ու դառնում արցունքի կաթիլ…

«Ճիչը քամու մեջ թողնում է կիպարիսի հետք, թողե´ք ինձ այս դաշտում լալով…»:
Թողե´ք ինձ այս դաշտում լալով…
Քայլում եմ… Արթուր, Էդուարդ, Արտյոմ, Դավիթ, Ալեն, Հայկ, Ռաֆայել, Վահագն, Գևորգ…

Տղե´րք, ես ուզում եմ խոսել, բայց ոչինչ ասել չեմ կարող, որովհետև բառերն այնքան իմաստազուրկ ու դատարկ են դառնում, երբ ուզում ես նկարագրել անբացատրելին. հոգում խարանված ցավը, դողը աչքերի, կսկիծը սրտի…
Քայլում եմ… Հասա Արթուրի` ժպիտից աչքերը մի փոքր կկոցած հայացքին. Արթուրի մայրը համբուրում է որդու լուսավոր ժպիտն ու խեղդում արցունքները, որովհետև Արթուրն ասում էր. «Մամ ջան, դու միշտ պիտի ժպտաս…»
Ճանապարհը տանում է դեպի ՆՐԱՆՑ, և առհասարակ բոլոր ճանապարհները տանում են դեպի ՆՐԱՆՑ, որովհետև ՆՐԱՆՔ են իմ «հանուն»-ները` միս ու արյունից…

Արթուրի մայրը պատմում է, թե ինչ անհամբերությամբ է Ամանորի գիշերը հասել այստեղ, ուր Արթուրն էլ անհամբեր իրեն է սպասում…
Ի՜նչ կիսատ է կյանքը, և որքան տարբեր` կողք կողքի գտնվող երկու իրականությունները…
Առավոտ է. Արևը կրկին խաղում է իր նոր արթնացած շողերի հետ. Արևն ասես մայր լինի, դե շողերն էլ, երևի կռահեցիք, իր երեխաներն են. Ինչպե՞ս է արևը գրկում իր շողերին ու ջերմացնում մեզ…

Իսկ արթուրների մայրերն ու՞մ գրկեն, որ ջերմացնի իրենց այնպես, ինչպես շողերը կջերմացնեն արևին…
Չէ´, արդար չէ…
Կարծես անարդարությունը մեխի նման խրված լինի մեր հայրենիքի սրտին և բաժանի մեզ…

Չէ՞ որ հայրենիքը մի մեծ սիրտ է, և իր սրտում կարողանում է տեղավորել հազարավոր սրտեր, իսկ հիմա… Հիմա այդ սրտերի փոխարեն բեկորներ են, բեկորներ, որոնց հպվել անգամ երևի չկարողանաք, որովհետև այդ բեկորներն արդեն վաղուց չունեն հպումների կարիք, նրանք բացարձակ են, բացարձակ և ունայն…

Առավոտ է… Իմ սրտում դեռ այն տխուր կիրակին է, որից հետո կյանքն այլևս այնքան գունավոր ու սիրուն չէ, որքան տեսնում էին տասնյոթ տարեկան աղջկա աչքերը:
Կյանքն այդ կիրակի փոխեց իր գույները, ու չեմ հասկանում` ո՞ր սահմանված կամ չսահմանված օրենքով…
Մարդասիրություն, օրենքներ, իրավունքներ… Ցավոք, այս բառերն արդեն կորցրել են իրենց ուժն ու դերն իմ կյանքում, և կորցրին այն պահին, երբ իմ ընկերները, դպրոցական նստարանից դեռ նոր դուրս եկած, վերցրին զենքն ու մինչև վերջին շունչը պայքարեցին թուրք ոսոխի դեմ` հեռվում թողնելով իրենց երազներն ու հույսերը…
Եվ ես ամաչում եմ խոսել մարդասիրության մասին. Ամաչում եմ նայել ընկերներիս աչքերին ու խոսել, ամաչում եմ…
«Մարտական խաչ» շքանշան, հերոսի կոչում… Մենք չէինք ուզում այս կոչումները ձեզնից հետո, տղե´րք, մեզ դուք էիք պետք…

Բառերն արժեզրկվում են, մութը թանձրանում, ու խավարի մեջ խարխափելով անգամ չեմ գտնում հույսի լույսը…
Դուք էիք լույսերը, տղե´րք, և հիմա առանց ձեզ ոչինչ չկա: Առանց ձեզ աշխարհն այլևս նույն գույները չունի:
Երկինքը կապույտ է, և կապույտ երկնքում թևածում են կապույտ երազներն ու կապույտ կարոտները…
Երկինքը կապույտ է, բայց հոգիս մթի մեջ է. Հիմա շրթունքներս միայն կամաց շշնջում են` շնորհակալ եմ…