Բոլոր նրանց համար, ովքեր դեռ չգիտեն, ասեմ, որ ես Կապանից եմ։ Կյանքում կան բաներ, որոնցով ես իսկապես հպարտ եմ, և կապանցի լինելն էլ դրանցից մեկն է։ Ես սիրում եմ իմ քաղաքի հետ կապված ամեն մի փոքր բան՝ ավտոբուսի ամենահեռու կանգառից մինչև Գարեգին Նժդեհի հուշահամալիրի կանաչ նստարանները։ Իմ ապրած ամեն երջանիկ վայրկյանի համար ես պարտական եմ իմ քաղաքին, ես այստեղ ապրել եմ մանկությունս՝ կյանքիս ամենաանկեղծ, ամենագունազարդ ու, երևի, ամենաանմոռանալի ժամանակաշրջանը։ Այնքան բաներ կան, որ զարդարում են իմ քաղաքը։ Խոսքս միայն արտաքինի մասին չէ։ Քաղաքը զարդարողը մենք պիտի լինենք՝ կապանցիներս։ Ու, ինձ թվում է՝ մենք կարողանում ենք։
Կապանը զարդարող ամենագեղեցիկ «դեկորացիան» մեր բարբառն է։ Գիտե՞ք, ես չեմ կարող նկարագրել՝ ինչ հարազատություն, անմիջականություն ու մտերմություն եմ զգում ամեն անգամ, երբ Երևանից գալիս եմ Կապան, իջնում եմ մեքենայից, ու բակից լսվում են հարևանների «Երևանա՞նս կյամ», «Մհենգ հի՞նչ մրցույթի ըս լյա մասնակցում», «Խե՞յս տի ճլորած, շտաղա՞նս կյամ» և նմանօրինակ «կապաներեն» արտահայտությունները։ Ինձ համար նույնիսկ կարևոր չէ, թե ինչի մասին են խոսում նրանք, ինձ համար կարևորն այն ջերմությունն է, որը զգում եմ, երբ լսում եմ, որ շուրջս խոսում են Ղափանի բարբառով։ Էդպես ես էնքան համարձակ ու վստահ եմ ինձ զգում, մեր լեզվով ասած։ Ես հազվադեպ եմ բարբառով խոսում։ Դպրոցում բնականաբար խոսում ենք գրական հայերենով, տանը մերոնք նույնպես նախընտրում են գրական հայերենով խոսել, ամենալավ ընկերուհիս Գորիսից է, իր հետ Կապանի բարբառով չեմ խոսում, դե, մի քանի ուրիշ ընկերուհիների հետ, հա, մեկ-մեկ խոսում եմ բարբառով։ Հա՜, մեկ էլ պարապմունքի ժամանակ պահեր են գալիս, որ մեկ էլ երեխեքով մի պահ մոռանում ենք լոգարիթմն ու տարածաչափությունը ու սկսում ենք իրար հետ բարբառով խոսել, ու, եթե անկեղծ, ես ահագին նոր բառեր եմ սովորել մեր բանավեճ-խոսակցություններից։ Օրինակ՝ երբևէ կպատկերացնեի՞ք, որ «կատաղած» բառը մեր լեզվով հնչում է այսպես՝ «ղուդուրմիշ լյած», կամ մենք «իսկույն»-ի փոխարեն ասում ենք՝ «ըլբհալ»։ Հա, գիտեմ, որ փորձում եք գոնե փոքրիկ նմանություններ գտնել, բայց չի ստացվում։ Ու հենց սրանով էլ տարբերվում է բարբառս։ Տիրապետելով հայրենի հողիս բարբառին՝ ես համարում եմ, որ մի լեզու ավել գիտեմ։ Ինչքան էլ գրական հայերենով խոսեմ, ունեմ ակցենտ ասվածը։ Այն ակցենտը, որը միայն մենք ունենք։ Ու ամեն անգամ, երբ խոսում են երևանաբնակներին տրվող հնարավորությունների՝ համեմատաբար ավելի լայն շրջանակ ունենալու մասին, ես, մեկ է՝ գիտեմ, որ ես անբացատրելի ավելի մեծ հնարավորություն ունեմ․ ոչ մի երևանաբնակ չի կարող խոսել այն ակցենտով, որով ես եմ խոսում, դե էլ չեմ խոսում բարբառի մասին։ Դե չեմ ասում, թե սովորելն անհնար է, բայց ոչ մի երևանցի երբեք իրեն այդքան ջերմ ու անմիջական չի զգա՝ լսելով այն բարբառը, որն իմ ամենասիրելին է։ Ինչքան էլ սովորեն ու յուրացնեն, եկեք համաձայնենք, որ նրանցից և ոչ ոք թաքուն չի ժպտա, երբ Երևանի փողոցներով քայլելիս հանկարծ «բա որտե՞ղ ես»-ի փոխարեն լսի՝ «պա շտըղը՞ս» արտահայտությունը։
Ես գիտեմ, որ մեր բարբառում կան մի շարք բառեր, որոնք ունեն, օրինակ՝ պարսկական կամ թուրքական ծագում, բայց դրանք մեր բարբառին այնպես են ձուլվել, ասես բնավ էլ օտար լեզուներից չլինեն:
Ես գիտեմ, որ այն ժամանակ, երբ մի այլ երկրում ներկայացնելիս լինեմ իմ Հայաստանի պատմությունն ու մշակույթը, անպայման պատիվ եմ ունենալու խոսել իմ հայրենիքի ներսում իմ փոքրիկ ամենահայրենիքի՝ իմ Կապանի բարբառի մասին։ Բարբառ, որը մեր «ես»-ն է, մեր հետքը պատմության, անցյալի ու ապագայի մեջ․․․
