Մեր աղոթքը

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Ինչպես բոլոր ընտանիքներում, մեր ընտանիքում նույնպես տոն է տոնածառ զարդարելու արարողությունը: Մենք այդ տոնածառը բերում էինք մեր տան մոտ գտնվող անտառից, քանի որ իմ եղբայրը փոքր էր և չէր կարող մեզ համար տոնածառ բերել: Տատիկս, ես ու քույրս գնում էինք տոնածառ բերելու: Մենք այդ տոնածառը ընտրում էինք ամռանը, երբ տատիկիս հետ գնում էինք մասուր կամ ուրց հավաքելու, կամ էլ կովերին բերելու: Մի անգամ էլ պատահական տուն վերադառնալիս տեսա, որ ինչ-որ մեկը կտրում է մեր տոնածառը, և վազելով գնացի ու տատիկիս ասացի, նա էլ եկավ: Իհարկե, ես ճիշտ էի: Նրանք տարել էին մեր տոնածառը, և մենք ստիպված էինք նորը փնտրել…

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Հիմա եմ հասկանում, թե ամեն տարի մենք ինչ մեծ վնաս էինք հասցնում բնությանը եղևնի կտրելով: Երևի պատճառն այն է, որ ապրում ենք անտառի եզրին և չենք կարողանում դիմանալ բնական եղևնի ունենալու գայթակղությանը:

Իսկ ամենահետաքրքիրը այս տարվա Ամանորն էր` հեքիաթային հրաշքներով ու սպասումներով լի Ամանորը: Ձյունը պարելով թափվում էր երկնքից, լուսինը լուսավորում էր շրջակայքը, իսկ մենք` ես, մայրիկս, քույրս և եղբայրս գյուղի բարձունքից սղալով ու ընկնելով ձյան մեջ հասնում էինք եկեղեցի, ուր մեզ սպասում էր ամանորյա գիշերային պատարագը:

Ես ու քույրս երգում ենք երգչախմբում, իսկ մայրիկս եղբորս հետ նստել էր եկեղեցում ու աղոթք էր անում: Ես հասկացա, որ նա Աստծուց խնդրում էր մեր երկրին խաղաղություն, մարդկանց առողջություն և, որ այս տարի մեզ համար ամենակարևորն է, բուհ ընդունվեմ: Տա Աստված, որ իրականանան աշխարհի բոլոր մայրերի երազանքներն ու սպասումները, թող ոչ մի զինվոր չզոհվի. և ոչ մի մոր աչքերից արցունք չթափվի:

Մենք հավատում ենք Աստծուն և մեծ հույսեր կապում նրա հետ: Սա է Պատարագի խորհուրդը:

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

sona zaqaryan

Հավատացեք Ամանորյա հրաշքներին

«Մի քանի օր մնաց Ամանորին, բայց դեռ ոչ մի բան չենք հասցրել: Աղցանի համար «մատերիալ» չենք գնել, տավարի միսը չենք աղացել դոլմայի ու բլինչիկի համար, խմիչքների մասին էլ չենք խոսում, վա~յ, բա խոզի բուդը…»:
Նախատոնական օրերին այսպիսի իրավիճակ էր տիրում հայ ընտանիքներում: Կարծես մրցակցություն լինի, թե ում սեղանին ավելի շատ ուտելիք կլինի, կամ ով ավելի ճոխ կնշի Ամանորը: Մտածում եմ, որ մեր հայերը ուզում են հայտնվել Գինեսի ռեկորդների գրքում, որպես Ամանորը ամենաճոխ նշող ազգ: Ստացվում է, որ այս գեղեցիկ տոնը վերածվում է խնջույքի: Կարծես ամեն ինչ պետք է ուտելիքով և խմիչքով որոշվի: Իսկ երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչ գեղեցիկ ու հրաշքներով լի տոն է Ամանորը: Գուցե ձեզնից շատերը մտածել են: Դե, երեխաները հաստատ այդպես են մտածում: Արդյոք չի՞ կարելի Ամանորը անցկացնել ուրախ և հաճելի միջավայրում: Օրինակ, ես հավատում եմ Ամանորյա հրաշքներին, Ձմեռ պապիկին: Շատերը երևի կասեն. «Ի՞նչ է, դու երեխա՞ ես»: Իմ պատասխանը կլինի. «Այո, իմ մեջ միշտ էլ կապրի հեքիաթներ կարդացող, դրանց հավատացող և հրաշքների սպասող փոքրիկ աղջնակը»:
Հրաշքների աշխարհը շատ ավելի գեղեցիկ է և լուսավոր, քան հոգսերի աշխարհը: Հոգսերի աշխարհում ապրում են մեծահասակները և, չգիտես ինչու, չեն ուզում մի քանի րոպեով հայտնվել փոքրերի աշխարհում:
Կտրվեք այդ հոգսերից, նայեք ձեր բալիկներին, նայեք ձեր շուրջը: Չե՞ք տեսնում` ամեն ինչ կախարդական է և հեքիաթային: Դուք էլ մի պահ մանկացեք և հավատացեք հրաշքներին: Հրաշքներ լինում են:

Հ. Գ. Ձմեռ Պապիկ, եթե հիմա կարդում ես, խնդրում եմ, որ բոլոր երեխաներին նվերներ տաս: Գիտեմ, շատ զբաղված ես, բայց ոչ ոքի հանկարծ չմոռանաս:

sona zaqaryan

Ես եմ խոհանոցի տերը

Չգիտեմ, սիրո՞ւմ եք արդյոք խոհանոցում համեղ ուտեստներ պատրաստել, թե ոչ, բայց կարծում եմ, որ ձեզնից շատերը չեն սիրում, ավելի շուտ հոգնում են խոհանոցը մաքրել և ափսեները լվանալուց: Ես մտնում եմ հենց այդ շատերի մեջ: Արդեն մեկ շաբաթից ավելի կլինի, ինչ մայրիկիս ձեռքը վնասվել է, և նա չի կարողանում տան գործերը անել,առավել ևս խոհանոցինը, այդ պատճառով ես եմ փոխարինում նրան: Մայրիկս շատ է անհանգստանում ինձ համար, անընդհատ գալիս է խոհանոց և ասում. –Սոնա, չտեսնեմ սառը ջրով լվանաս ամանները, տաք ջուր բեր, նոր լվա:
Մինչև հավաքում եմ սեղանը և գնում վառարանի վրայից տաք ջուր բերելու,կրկին լսում եմ մայրիկի ձայնը. –Զգույշ մնա, ջուրը եռման ա, չթափես վրադ: -Մամ, մի անհանգստացիր, հո առաջին անգամ չե՞մ աման լվանում: …Կիրակի է: Ես պետք է ոչ մի տեղ չգնամ և մնամ տանը: Մեր տուն հյուրեր են գալու, և ես պետք է անպայման օգնեմ մայրիկին, ախր, նրա ձեռքը վնասված է: 85-ամյա տատս իր վրա է վերցնում դոլմա պատրաստելու գործը: Ես էլ հպարտորեն ասում եմ, որ կպատրաստեմ ուզբեկական փլավը (ինձ արդեն խոհանոցի տեր եմ զգում): Սկսվում է պատրաստման գործընթացը: Դե ինչ, սկսում եմ սոխը կտրատելուց: Ամեն ինչ լավ էր ընթանում, բայց երբ հերթը հասավ գազարին, իմ և մայրիկի միջև ծագեց մի փոքրիկ վեճ: -Սոնա, գազարը ծուռ ես կտրել ու շատ հաստ, մի քիչ բարակ կտրիր: -Լավ էլի, մամ, ի՞նչ կապ ունի հաստն ու բարակը, կարևորը համով լինի: Եվ այստեղ մայրիկը փորձում է ինձ բացատրել, որ ուտեստի տեսքն էլ է շատ կարևոր, և անպայման պետք է դրան ուշադրություն դարձնել: Ես համաձայնվում եմ մայրիկի հետ… Երկար տանջանքներից հետո պատրաստ էր և դոլման, և ուզբեկական փլավը: Հյուրերն էլ արդեն եկել էին: Չգիտեմ նրանց դուր եկա՞ն ուտեստները, թե ոչ, բայց ինձ համար դրանք շատ համեղ էին, քանի որ պատրաստվել էին 15-ամյա մի աղջնակի և 85-ամյա ծեր կնոջ երկար, բայց արդյունավետ և տքնաջան աշխատանքի շնորհիվ:

Վարդիգյուլը

Երբ տատիկիս տանը նկարներն էի նայում, մի կնոջ նկար տեսա, ով հայկական տարազով էր` ճակատին կոպեկներ, մեջքին` քամար: Հարցրեցի տատիկիս, ասաց, որ իր տատն է` բուն ղարաքիլիսեցի Վարդիգյուլը, որին հիմա էլ բոլորը հիշում են ու պատմում նրա մասին հյուսված անեկդոտները:

Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու լեռան լանջերին էր փռված հին Ղարաքիլիսան` իր ծուռտիկ-մուռտիկ փողոցներով և նեղ անկյուններով, որտեղի բնակիչներին նամակներ էին ուղարկում հետևյալ հասցեներով. «Ուգլ Կասպունսկի` Ղազի բներ, փթիր Աղավնիկին կամ Օյին Վարդիգյուլին»: Եվ փոստատարը մեծ պատրաստակամությամբ հանձնում էր այդ նամակները նրանց: Հաջորդ օրը ծերանոցի կանանց խումբը հետաքրքրվում էր, թե ինչ է եկել նամակներում, թեև փոստատարը չէր մոռացել օր առաջ նամակի բովանդակությունը ներկայացնել թաղի կանանց: Ղարաքիլիսայի բոլոր դեմքերը հավաքվում էին ծերանոցում, իսկ ծերանոցը հին բաղնիքի շենքն էր: Վարդիգյուլը ծերանոցի կարկառուն դեմքերից էր: Այստեղ էր գալիս գդոզ Ռուբենը, որ շատ գրական էր խոսում, Աղագուլը, շատ գրքեր կարդացած Թամաշ բիբին, որ խոսում էր Նապոլեոնից, Պյոտր Առաջինից, Լենինից, և այնքան էր պատմել նրանց մասին, որ Վադիգյուլ տատը քնած ժամանակ արտասանում էր նրանց անունները, իսկ երբ տատիկս հարցնում էր իր տատիկից, թե.

-Նանա, էտ ի՞նչ մարդկանց անուններ էիր տալիս:

-Աղջի, ի՞նչ եմ նալ: Թամաշը մէ շաբաթ ի` էտ գիրքն ի պատմել:

Ամենակոմիկականը տատի ամուսնությունն է. ամուսնացել է 12 տարեկանում: Բակում ցեխի հետ խաղալիս հարևան Գուգուշը եկել է նշանելու` մի սանր ու մի լվացքի տաշտ ձեռքին: Վարդիգյուլը հարցնում է.

-Հլը սանդրը պերի ես` պերիր, բա էտ տաշտը ինչի՞ խմա էս պերի:

-Վարդիգյուլ,- պատասխանել է փեսան,- իրիկունը ջուր կտաքցուցես, էդ ցեխոտ ոտքերդ կվլանաս:

Բա:

Իսկ 45 տարեկանում մի հինգ գիշերանոց է պահել և պատվիրել.

-Ախչի, Վայրը,- ասել է հարսին, որ մեռնեմ, էս խինգն էլ կխաքցուցես, ընդի ցուրտ է լինելու, հանկարծ չմրսեմ, գինա՞լ ես, խողը պաղ ի, կպաղեմ: Իսկ ինքը մահացել է 98 տարեկանում: 90-ից հետո մի հինգ անգամ տնեցիք ծախսերի ցուցակ են գրել, պատրաստվել, իսկ ինքը անկողնու միջից գլուխը բարձրացրել է ու ասել.

-Էդ ի՞նչ եք անել: Քելեխիս ցուցակ կգրե՞ք,ես չեմ մեռնելու, մեռնեմ, որ Փառոյի Եղիշը կա` խացս ուտի՞:
Եղիշն էլ Ղարաքիլիսայի մահախոսական կարդացողն էր:
Վարդիգյուլը մահացել էր ու ոչ-ոքի չէր ասել իր բոխու թփերի տեղերը:

Հարսը հարցրել է.
-Մամի, բա բոխու թփերի տեղը ինձ չե՞ս ասելու: 

-Աղջի, բա որ չմեռնե՞մ:

Պատասխանել է մամը և հավիտյան փակել աչքերը:

sona zaqaryan

Պապս

Փոքր ժամանակից պապիկիս հետ շատ մտերիմ էի, նրա անունը Սուրեն էր: Հիշում եմ, միշտ կանչում էր ինձ, գումար էր տալիս և ասում.
-Քինա խանութ` պապիրոս առ, որ փող մնա, քեզ մհար կանֆետ կառնես:
Երբ մայրիկս իմ վրա բարկանում էր, նա ինձ միշտ պաշտպանում էր:
Պապիկս հիվանդ էր, դժվար էր քայլում, միշտ նստած էր բազմոցին: Մենք մի փոքրիկ կատու ունեինք: Կատուն միշտ գալիս էր ու նստում պապիկիս ծնկներին: Հարցնում էի.
-Պապիկ, կատուն խիա՞ միշտ նստում ծնկներիդ:
-Բալաս, կատուն հիվանդ մարդկանց մոտ ա քինում, ես ալ հիվանդ եմ,- պատասխանում էր պապս:
Հիշում եմ, երբ ամեն անգամ գնում էինք այգի աշխատելու, նա միշտ ուզում էր մեզ հետ գալ, չնայած չէր կարողանում աշխատել: Շատ աշխատասեր մարդ էր: Տատիկս պատմում է.
-Պապիկիդ նհետ երգան աշխատալ ենք, կոլխոզումն ենք աշխատալ, հող ենք մշակալ, արտ ենք ցանալ, արտ ենք վարալ: Շատ ա աշխատալ պապիդ, շատ դժվարություններ ա տեսալ: Պապիդ շոֆեր ա իլալ, համալ շատ բարի մարդ ա իլալ: Գեղըմը հով շենք ա շինալ, պապիդ օգնալա: Հյուրասեր ա իլալ, միշտ դրսից ղոնաղ ա պիրալ մեր տոն, ասալ ա միշտ ղոնաղին հաց կտան, տեղ կտան:
Տատիկս մի զվարճալի պատմություն պատմեց պապիկիս հետ կապված.
-Պապիդ թորք ծանոթներ ուներ, կալիս էին մեր կեղացի Սաքոյանց տոն: Մի անգամ վեր կալիս են կեղը, պապիիդ տեսնըմ են հարցնըմ են` «Սաքոն հունց ա՞», պապդ ասում ա` Սաքոն մահացալ ա: Էս թորքերը վեր են կենում, վեր քինան Սաքոյանց տոն, ճանապարհին տեսնըմ են Սաքոն հենա պահեստի մոտ կանգնած, սկսըմ են ծիծաղելը:
Ասըմ են. «Մենք գիտեինք, թե Սաքոն մեռալ ա»: Սաքոն էլ ասըմա. «Էտ հաստատ Սուրենի գործերը կիլի»:
Այսպիսին է եղել պապիկիս կյանքը և կատակներով, և հոգսերով լի…
Հինգ տարի է, ինչ պապիկս մահացել է: Շատ եմ կարոտում նրան, ինձ համար մի տեսակ անսովոր է գալ տուն և տեսնել, որ պապիկս տանը չէ, որ չեմ կարող վազել, գրկել նրան ու ասել. «Պապի 5 եմ ստացել»: Երբ սովորում էի 6-րդ դասարանում, անցնում էինք Ստեփան Զորյանի «Պապը» ստեղծագործությունը: Ուսուցչուհիս հանձնարարեց, որ կարդամ դասը, և ես ակամայից սկսեցի լաց լինել…
Մինչև հիմա էլ հիշում եմ պապիկիս, հիշում եմ նրա դողդոջուն ձեռքերը, թախծոտ աչքերը և բարի ժպիտը: Միևնույն է, նա չի մահացել, նա միշտ իմ սրտում կմնա որպես բարի, ազնիվ և հոգատար պապիկ:

Երբ կգա այդ օրը

Լուսանկարը՝ Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Զաքարյանի

Իմ դպրոցը (Սյունիքի մարզի Սիսիանի շրջանի Դարբասի միջնակարգ դպրոց) կառուցվել է 1966 թ-ին և սկսել է գործել 1969 թ-ից: Այդ օրվանից մինչև հիմա այն հիմնովին չի վերանորոգվել: Վերանորոգվել են միայն երեք սենյակներ` ուսուցչանոցը, համակարգչային և անգլերենի դասասենյակները, որի համար շնորհակալ ենք մեր ամերիկացի բարեկամներից:
Լուսանկարը՝ Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Զաքարյանի


Դպրոցի շենքը վթարային և սեյսմիկ անկայուն վիճակում է: Հիշում եմ, երբ գյուղում երկրաշարժից ցնցումներ եղան, պատերի վրայի ճեղքերը ավելի լայնացան: Դա ընդամենը 3-4 բալի դեպքում: Ես անգամ չեմ ուզում պատկերացնել, թե ինչ կլիներ, եթե ավելի ուժեղ երկրաշարժ լիներ: Երբ ցնցումներ եղան, մենք բոլորս դուրս եկանք դպրոցից և գնացինք ֆուտբոլի դաշտ: Վախեցել էինք, որովհետև մտածում էինք, որ հետցնցումներն ավելի ուժգին կլինեն, բայց բարեբախտաբար ամեն ինչ լավ ավարտվեց:
Լուսանկարը՝ Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Զաքարյանի


Մենք երազում ենք վերանորոգված և մաքուր սպորտ դահլիճ ունենալու մասին: Սպորտ դահլիճի չվերանորոգված լինելու պատճառով մենք շատ ենք տուժում: Չենք կարողանում նորմալ դասեր անցկացնել այնտեղ: Հարմարություններ չկան հագուստ փոխելու համար: Հանդերձարանները անմխիթար վիճակում են: Մեր երեխաների սերը այնքան մեծ է սպորտի հանդեպ, որ չնայած վատ պայմաններին, սպորտ դահլիճում վոլեյբոլ են խաղում: Ամեն անգամ ընկերուհիներս ասում են.
–Սոն, արի իջնենք սպորտ դահլիճ, վոլեյբոլ խաղանք:
-Երեխեք, ախր, էնտեղ փոշի ա ու շատ ցուրտ ա:
-Ոչինչ, կխաղանք, կտաքանանք:
Լուսանկարը՝ Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Զաքարյանի

Բացի այս ամենից սպորտ դահլիճի պատուհանները կոտրված են: Այնտեղ խաղալով և առավել ևս դաս անելով մենք մեր առողջությունը կվնասենք: Միայն դպրոցի երեք սենյակները եվրոպատուհաններ ունեն, իսկ մնացած պատուհանները մի փոքրիկ քամուց կարող են ջարդվել: Մի քանի շաբաթ առաջ ուժգին քամի էր, և մեր դպրոցի մի քանի պատուհաններ ջարդվեցին: Անգամ դպրոցի արհեստանոցի տանիքն էր վնասվել: Չնայած այդ ամենին, մենք մեծ խանդավառությամբ ենք սովորում, որ խելացի և կրթված մարդիկ դառնանք: Գուցե հետագայում կարողանանք օգնել մեր դպրոցին:
Լուսանկարը՝ Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Զաքարյանի

Պապիկ ուսուցիչը

Երբ առաջին դասարան էի, մեր դպրոցում մի պապիկ կար: Չէի հասկանում` ով էր նա, և ինձ շատ տարօրինակ էր թվում, որ նա ամեն օր գալիս էր դպրոց: Մի անգամ մայրիկիս հարցրեցի, թե ով է այդ պապիկը: Մայրիկս պատմեց, որ պապիկը, որն ինձ տարօրինակ էր թվում, ընկեր Պողոսյանն է` մեր դպրոցի մաթեմատիկայի ուսուցիչը: 

Մեր բախտը բերել էր, որովհետև մեր դասարանը ուսուցչանոցի մոտ էր: Նա հաճախ էր այցելում մեզ և հարցեր էր տալիս տարբեր առարկաներից: Գալիս էր և առաջին հերթին հարցնում էր մեր ազգանունները: Չէինք հասկանում, թե ինչու: Յոթանասուն տարեկանում գալիս էր և մեզ հետ անգլերեն սովորում: Բայց մեր ուսուցիչն ավելի ուրիշ պատմություն ուներ: Նա Հայրենական մեծ պատերազմի վետերան էր, հետախուզության ժամանակ կորցրել էր իր ձեռքը, վերադարձել գյուղ ու իրեն նվիրել աշակերտներին: Շուրջ կես դար աշխատել էր մեր դպրոցում և վայելել աշակերտների և ծնողների սերն ու հարգանքը: Ամեն մայիսի իննի նա պատմում էր իր կյանքի պատմությունը: Ամենահետաքրքիրը նրա ձեռքը կորցնելու պահն էր: Փրկել էր մի ռուս զինվորի և նրա փոխարեն գնացել հետախուզության: 

Չնայած գալիս էր հարևան Գետաթաղ գյուղից Դարբաս, երբեք չէր ուշանում և մեքենա չէր նստում: Ապրում էր մենակ, մշակում էր այգին, մի ձեռքով խոտ էր հնձում, կով կթում: Նրա երեք տղաները ապրում էին մայրաքաղաքում, բայց ինքը երբեք չէր ուզում գնալ մայրաքաղաք` թողնել իր հայրենի գյուղը, կնոջ գերեզմանը և իր կառուցած տունը: Անհուն սիրով էր սիրում աշխատանքը: Ոչ մի րոպե իր կյանքը առանց դպրոցի չէր պատկերացնում, և պատահական չէր, որ ընկեր Պողոսյանին անվանում էին բոլոր ժամանակների ուսուցիչ, դասավանդել էր` և տատիկիս, և հայրիկիս, և ինձ: Ուսուցչուհի մայրս միշտ հպարտանում էր նրանով և միշտ ասում էր. «Ընկեր Պողոսյանը ինձ համար մի համալսարան է, ես նրանից շատ բան եմ սովորում»: 

Արդեն մեկ տարի է, ինչ մահացել է, բայց Պողոսյան ուսուցիչը մեր վայրերում կմնա որպես մեր ժամանակների Մեսրոպ Մաշտոց:

Հումորը մեզնից անպակաս

Ողջույն բոլորին: Հուսով եմ, որ բոլորիդ տրամադրությունը լավ է: Իսկ եթե կան մարդիկ, ում տրամադրությունը այդքան էլ լավ չէ, ես ցանկանում եմ իմ փոքրիկ նյութով բարձրացնել այն: Ինչպես շատ տեղերում, այնպես էլ մեր գյուղում, եղել են շատ զվարճալի և հետաքրքիր պատմություններ, իհարկե, մեր տատիկների և պապիկների մասնակցությամբ: Թեև ծանր կյանքին և բազում դժվարություններին, հումորը նրանցից անպակաս է եղել:
Վերջերս մի գիրք գտա «Ծիծաղում է Դարբասը» վերնագրով (հեղինակ`Սմբատ Ղազարյան), որտեղ զետեղված են հումորային պատմություններ մեր գյուղի մեծերի մասին: Ուզում եմ ձեզ ներկայացնել մի քանի զվարճալի պատմություններ այդ գրքից և հուսով եմ, որ դրանք կարդալուց հետո ձեր դեմքին ժպիտ կհայտնվի:

***
Ավտովարորդ Սուրեն Զաքարյանին (պապիկիս) համագյուղացիներից մեկը հարցնում է. –Զաքարյան, մաշինավ շտե՞ղ ես քինում: -Ջիվիր Քար սարի կովաբուծական ֆերման: -Վեր մի պան խնդրեմ, կանե՞ս: -Հի՞նչ: -Կուլան տամ, Ակնաղբյուրից մի կուլա ջուր պիր ինձ մհար, սերտս ոզում ա: -Խնամի ջան, հինչ ասես կանեմ, բայց էտ մինը կարալ չեմ: -Խե՞: -Ակնաղբյուրի ջուրը նախագահի կարգադրությամբ խառնըմ են կոլխոզի կաթին, հանձնըմ պետությանը,- լրջորեն պատասխանում է Զաքարյանը:

***

Պապն իր երկու տարեկան թոռան հետ նույն ափսեից կեռաս էր ուտում, պապը`փունջ-փունջ, թոռը`հատ-հատ: Երբ ափսեն կիսով չափ պակասեց, թոռը լացակումած նայեց պապին ու ասաց. -Պապի~կ ջան, մեկ-մեկ կեր, կխեղդվես:

***
Վարսիկին ուղարկեցին քաղաք`բժշկական ուսումնարան ընդունվելու: Վարսիկը գնաց ու ետ եկավ: Չէր կարողացել ընդունվել: -Հի՞նչ իլավ, բալա,- հարցնում է հուզված հայրը: -Կտրեցին: -Հինչի՞ց: -Թթուներից: -Կարացի՞ր ոչ պատասխանես: -Պատասխանեցի: -Հի՞նչ ասիր: -Ասի` կաղամբի թթու, վարունգի թթու, տանձի թթու, սարի շուշանի թթու: -Ճըխթթոն (թթու դրած բազուկ) ասա՞լ չես: -Չէ: -Ասըմա` չէ… Լավ էլ ըրալ են, վեր կտրալ են:

***

Թագուհի մայրիկի դեղնակտուց աքլորը թառել էր դարպասի վրա, վզի երակները ձգել ու այնպես էր կանչում երկինքն ի վեր, ասես ուզում էր արար աշխարհքին տեղյակ պահել, որ ինքն էլ է աքլորավարի կանչել սովորել.
-Ծու~ղ-րու-ղու~…
-Սրան տեսեք, դիպլոմն ա պակաս, վեր դիպլոմ էլ ունենա, պառլամենտի անդամ կտառնա,- ասում է Թագուհի մայրիկը:

Հ. Գ. Հեղինակը գրել է գրական հայերենով, սակայն ես գրել եմ մեր բարբառով, քանի որ չեմ ուզում, որ մեր բարբառը վերանա: Թող այն փոխանցվի սերունդներին և դարերով պահպանվի:

Լավաշ թխելու ծեսը

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Երբ խոսում են լավաշի մասին, միտս է ընկնում, թե ինչպես էինք լավաշ թխում մեր տանը: Լավաշ թխելը մի հատուկ ծես էր: Երկու օր առաջ պետք է տատիկս մաքրեր թոնրի տունը, հետո պետք է տեղյակ պահվեր «օգնողներին», ովքեր պետք է հացը «ետ անեին և պուլեին» (գնդեին ու գրտնակեին), և ամենապատվավոր մարդը, որ պետք է ներկա լիներ, հացթուխն էր:
Հաց թխելու առավոտը սկսում էր ժամը 4-ին: Տատիկս արթնանում  էր և սկսում խմորը հունցել:
-Սոսե,- ընդհատեց ինձ տատիկս.
- Մենք իրիգունն էինք հունցում. ես, Վալյան ու Աիդան, խմորը ծածկըմ ինք, մնում էր մինչև ժամը 4-ը: 4-ին թոնիրը վառըմ ինք, պուլում ու արագ սկսըմ ինք թխել:
-Բա ինչո՞ւ էիք այդքան շուտ անում խմորը, մեկա արագ գալիս է:
- Է, այ բալամ, էն վախտը թթխմոր չկար, մենք «խաշով» էինք անում:
-Իսկ «խաշն» ի՞նչ է:
-«Խաշը» էտ հին հացից վերցրած խմորն էր, որ թթվել էր:

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Ինձ ու քրոջս համար մեծ ուրախություն էր, որովհետև մենք էլ գործ ունեինք անելու: Պետք է պուլերը կրեինք, բայց Աստված չանի, թե հանկարծ մի պուլը կոխ տայինք: Հա, մոռացա պատմեմ, թե ինչպես էր գալիս հացթուխ Լաուր տատիկը: Երբ նա գալիս էր, առաջին բացած պուլը գցում էր թոնրի մեջ և սկսում երգել: Հա, անպայման նշեմ, որ մինչև յոթ հացը չլրանար, չէինք կարող ուտել:
-Տատիկ, ինչո՞ւ հենց յոթը:
-Վեսկավերի հացն է»:
-Էտ ի՞նչ ա, տատի:
-Տղամարդիկ քինըմ են, առավոտը շուտ եզները լծըմ են, վեր վարեն հողը, և էտ կոչվըմ ա «վեսկավեր»: «Վեսկավերի» հացը պիտի դզվի, վեր արդեն ուրիշները ուտեն:
Ահա~, հասկացա, թե ինչու: Հիշում եմ նաև, որ Լաուր տատիկը պատմում էր իր սկեսրայրի` Գոգոլ դայու արկածները: Գոգոլը մեր գյուղի ամենահումորով մարդն էր, որ արդեն կես դար է, ինչ մահացել է, բայց ամեն օր հիշվում է: «Օգնողներց» մեկը ասում էր.
-Լաուր, մի պատմի, թե հունց էս Գոգոլ դայուն ասալ Հաչոցըմը Այնաբի պարկալու մասին:
Ու Լաուր տատիկը սկսում էր, և այդպես չէինք զգում, թե ինչպես օրը ավարտվեց: Օրը ավարտվելուց հետո նորից սկսում էր մի ուրիշ աշխատանք. պետք է ամբողջ փողոցին նոր թխված լավաշ հասցնեինք: Իսկ ինչ կմնար, արդեն փռում էինք մեր բակում, որպեսզի չորանար:
Ցավոք, այսօր մենք չենք տեսնի այդպիսի բան:
Հա~, մոռացա նշեմ, Գոգոլ դայու մասին կպատմեմ հաջորդ անգամ:

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

 

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

 

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

 

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

 

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը՝ Սոսե Զաքարյանի

Երաժշտությունը իմ կյանքն է

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Ինձ թվում է, չկա այնպիսի մարդ, որ երաժշտություն չսիրի: Ճիշտ է, բոլորիս ճաշակները երաժշտության հարցում տարբերվում են իրարից, սակայն ամեն մեկս էլ ունի իրեն հարազատ երաժշտությունը: Երաժշտությունն ինձ օգնում է մտքերս իմի բերել և ստեղծագործել: Իմ կարծիքով, այն շատ լավ միջոց է մարդու հոգեվիճակը նկարագրելու համար:
Երաժշտությունը մի ուրիշ աշխարհ է, աշխարհ, որտեղ գտնում ես ինքդ քեզ: Ես իմ կյանքը առանց երաժշտության պատկերացնել չեմ կարող…

Ահա թե ինչ է լինում, երբ տատիկս ինձ տեսնում է ականջակալներով.

-Էդ անգոջնիդ (ականջներիդ) հի՞նչ էս տիրալ:

-Տատի, ականջակալներ ա, երգ եմ լսում:

-Քինա տասերդ է սովորի:

-Տատ, սովորել եմ արդեն:

Ու տատիկս գլուխը շարժելով հեռանում է: Հետո գալիս է եղբայրս:

-Հեռախոսդ տուր մի քիչ խաղ խաղամ:

-Ամբողջ օրը կոմպի մոտ նստած ես, հիմա էլ ասում ես` տուր խաղամ: Երգ եմ լսում, չեմ կարա տամ:

Ու եղբայրս նեղացած գնում է: Հիմա էլ մայրիկը.

-Սոն~ա,Սոն~ա: Չե՞ս լսում:

-Հա, մամ, ի՞նչ ա եղել, երգ եմ լսում:

-Արի’, ինձ օգնելու բան կա:

-Մամ, կլինի՞ մի քիչ հետո, մի քիչ երգ լսեմ նոր:

-Դիր մի կողմ, արի, հետո կլսես:

Ու մայրիկը բարկանում է…

Ախր, ի՞նչ անեմ, որ առանց երաժշտության չեմ կարող: Չեմ հասկանում` ե՞ս եմ մեղավոր, թե՞ երաժշտությունը: