Թռչունի մտածմունքը

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Ես ապրում էի մի փոքրիկ տան մեջ
Առատ ու անփույթ,
Աշխարհքն ինձ համար կըլոր էր անվերջ,
Կեղևը կապույտ։

Նըրանից հետո աչքըս բաց արի
Մի փոքրիկ բընում,
Տեսա՝ աշխարհքը հարդից է շինած,
Ու մայրս է շինում։

Մի օր էլ, բընից գըլուխս հանած,
Նայում եմ դես-դեն,
Տեսնեմ՝ աշխարհքը տերևից շինած,
Մեր բունը վըրեն։

Հիմի թըռչում եմ հեռո՜ւ, շատ հեռո՜ւ,
Ամեն տեղ գընում,
Բայց թե աշխարհքը ինչի՞ց է շինած—
Էլ չեմ հասկանում։

Հովհաննես Թումանյան

Հաղարծնի շաբաթ կամ #HaghartsinWeek

Երևի կհիշեք, որ ունեմ այսպիսի մի նյութ, ավտոստոպով Բաղանիսից Նոյեմբերյան, եթե հիշում եք՝ մեքենայի մարդկանց էլ չմանրամասնեմ, եթե չեք հիշում, նյութս լիարժեք հասկանալու համար, կարդացեք՝ այդ մեքենայի աղջիկների հետ մտերմանալուց հետո այնքան մեծ էր շփումը, որ անգամ ինձ ճամբար հրավիրեցին, իսկ ես բնականաբար չմերժեցի՝ անհամբեր սպասելով ճամբարի առաջին օրվան: Օրերից մի օր սովորականի նման մտնելով ֆեյսբուքյանս էջը, տեսա, որ հայտնվել եմ մի անծանոթ միջավայրում, խմբակային փակ նամակներ և առանձին փակ խումբ: Դե, ես մեդիա բաժին էի ընտրել բնականաբար, ամենահոգեհարազատը, բայց ազատ ժամանակ զբաղվում էի նաև նկարչությամբ, նկարելով մարդկանց: Մի խոսքով, ինչպես կաներ յուրաքանչյուրը, սկսեցի հերթով մտնել իմ բաժնի մարդկանց ֆեյսբուքյան էջերը՝ մոտավոր ճանաչելու համար: Հաճելի տրամադրությամբ տեսա, որ միայն մեր խմբում կա երկու 17-ցի՝ Էմմա Քոսակյանը և Հեղինե Ենոքյանը: Էմմային դե երկար ժամանակ է՝ գիտեմ, իսկ Հեղինեին ոչ, որովհետև նոր էր միացել մեր 17-ի ընտանիքին: Բայց նոր է միացել թե ոչ, մենք արդեն մի կտուրի տակ ենք համագործակցում, որի անունն է՝ 17.am:

Հեղինեի հետ նույնպես ծանոթացա, ճիշտ է, կարճ ժամանակ շփվեցինք, բայց դա էլ էր բավական, որպեսզի ճանաչեմ իրեն:

Սփռված ենք, էլի, հո զոռով չի՞:  Ամեն տեղ կա 17-ը, եթե մի տան մեջ չկա, ապա մյուսում երկուսը կա:

Առաջին օրն էր. մարդու չեմ ճանաչում: Առաջինը ծանոթացա Պետրոսի հետ, երկրորդ օրը կարծես հարյուր տարվա ընկերներ լինեինք: Այնքան հաճելի էր, երբ շրջապատվածես հաճելի մարդկանցով, երբ կատակը անպակաս է, և միայն իրար նայելուց ժպտում են: Մեկը կիթառ էր նվագում, չէ, կներեք, մեկը չէ: Սերոժը, բայց ոչ ես: Բանից պարզվեց՝ ունենք նույն անունը, նույն մասնագիտությունը, ավելին՝ սովորում ենք նույն համալսարանում:

Եթե ասեմ՝ ճամբարում հանգիստ նստած Տավուշի բնությունն էինք վայելում, ապա ճիշտ չեմ ասի: Եթե կամավոր ես, ունես պարտականություններ: Բայց խոստովանեմ՝ ամենաբարդը էքսկուրսավարների գործն էր. անընդհատ նույն պատմությունը ներկայացնել տարբեր մարդկանց  տարբել լեզուներով ու անընդհատ ոտքի վրա կանգնած լինել, հեշտ չէ:

Ես լուսանկարչությամբ էի զբաղվում, գրում օրվա անցուդարձը, և եթե ազատ էի լինում, վերցնում էի գուաշները, մեկի համար Տավուշի լոգոն էի նկարում, իսկ մյուսին՝ խաչ կամ եկեղեցի: Բայց կային երեխաներ, որ կամ վիշապ էին խնդրում կամ սարդ-մարդ, դե ինչ արած, նկարիչ ես՝ գլուխդ կախ նկարիր, ինչ ասում են: Հա, ի դեպ, բացի մենք մեր աշխատանքով՝ նկարել, փազլով տունիկ հավաքել և այլն, կատարում էինք մեր երկրորդ բարի գործը. մեր հյուրերի աջակցությամբ գումար էինք հավաքում սահմանամերձ գյուղերում թաքստոցներ կառուցելու համար: Մեր հյուրերը գնում էին մեկ փազլ և օգնում պլակատի վրայի տունիկի կառուցմանը: Անգամ մեկ փազլը մեծ նշանակություն ուներ թաքստոցը կառուցելու համար:

Հաղարծինի օրերին բազմաթիվ հայտնի մարդիկ այցելեցին Հաղարծին, երգչախմբեր, ազգային պարի խմբեր, դերասաններ և այլն: Մեզ հյուր էին եկել բռնցքամարտիկ Կարո Մուրատը, երգիչ Հայկոն իր կնոջ՝ Անահիտ Սիմոնյանի և երեխաների հետ,  X – Factor հայտնի հեռուստաշոուի երգիչ  Ծյոմը ՝ ջազ նվագախմբի հետ միասին: Հա, մոռացա նշել մեր գլխավոր հյուրերից մեկին՝ Բելգիայի Մալին Բրուքսելի շրջանի կաթոլիկ եկեղեցու եպիսկոպոս Ժան Քոքրոուսին, ով Հայաստան էր եկել ուխտագնացության, այցելեց մեզ և համոզվեց, որ Հայաստանը չքնաղ է, իսկ Տավուշը՝ բացառիկ:

Հաճելի է, երբ շփվում ես հայտնի մարդկանց հետ, երբ զբաղվում ես նաև ուրիշ գործերով, լինի կավագործություն, թե խոհարարություն:

Շաբաթը շատ արագ անցավ: Շատ տխրեցինք բաժանվելիս, սակայն հուսադրողն այն է, որ Հաղարծնի շաբաթը կկազմակերպվի ամեն տարի, և հույս ունենք նորից հանդիպել իրար:

Դե լավ, այսքանը ասացի՝ մի բան էլ ասեմ. այս շաբաթը ինձ շատ փոխեց նաև մեկ այլ առումով. ես սիրահարվել եմ: Հա, չզարմանաք, բայց ես մեղավոր չեմ: Բոլորի հետ էլ պատահում է: Եթե ամեն ինչ լավ ընթացք ունեցավ, այդ մասին նույնպես կգրեմ:

erik alexanyan

Բաղանիսն ու իր հոգսերը

Բաղանիսի խնդիրներից է երթուղային տրանսպորտի բացակայությունը: Բաղանիսցիները հիմնականում իրենց պետքական առաջին ապրանքները գնում են գյուղից, սակայն կան ապրանքներ, որոնք Բաղանիսի խանութներում չես գտնի: Այդ իսկ պատճառով նրանք գնում են Նոյեմբերյան: Օրինակ՝ նրանք կանգնում են ճանապարհի մոտ, պատահական կանգնեցնում մեքենա և գնում: Սակայն նույնը չեն կարող անել կանայք, որոնց ամուսինները արտագնա աշխատանքի են գնում Ռուսաստանի Դաշնություն, որ մի քանի կոպեկ փող աշխատեն և բերեն տուն:

Երկու-երեք տարի առաջ Բաղանիսի գյուղապետ ընտրվեց Նարեկ Սահակյանը, որը, ի դեպ, ՀՀ ամենաերիտասարդ գյուղապետն է: Այս մի քանի տարվա ընթացքում նա որոշակի բարեփոխումներ կատարեց գյուղում, և գրեթե բոլոր բաղանիսցիները, մեծ, թե փոքր, գոհ էին նրա կատարած բարեփոխումներից: Օրինակ՝ նա լուծեց աղբահանության խնդիրը, կառուցեց Բաղանիսի խմելու ջրի նոր ցանցը, նրա միջամտությամբ կառուցվեց Բաղանիսի բուժկետը: Մեր գյուղապետի միջոցով Բաղանիս էին մտնում բազմաթիվ ծրագրեր:

Սակայն նա նոր էր սկսել ծավալել իր գործունեությունը Բաղանիսում, երբ որոշվեց միացնել գյուղերը: Դա սահմանափակում էր գյուղապետի հնարավորությունները: Ճիշտ է, գյուղը և մյուս գյուղերը դեմ էին խոշորացմանը, սակայն դա տեղի ունեցավ: Ես հուսով եմ, որ Նարեկ Սահակյանը կլուծեր նաև երթուղային ցանցի խնդիրը, սակայն խոշորացումից հետո դա քիչ հավանական է:

Ես այս դեպքում էլ հուսով եմ, որ երիտասարդ գյուղապետը կանի ամեն ինչ, որպեսզի ինչքան հնարավոր է, խնդիրներ քիչ լինեն:

Մեղրահավաք

Լուսանկարը՝ Ռուսլան Ալեքսանյանի

Լուսանկարը՝ Ռուսլան Ալեքսանյանի

Օգոստոս ամսվա  կեսերին  գյուղում մարդիկ սկսում են մեղրահավաքը: Այն այդքան էլ երկար չի տևում, բայց մարդիկ հավաքում են ամիսների իրենց չարչարանքի արդյունքը: Ոչ այդքան հոգնեցուցիչ, բայց կարելի է ասել, շատ ցավոտ գործ: Ցավոտ, որովհետև մեղուները, փորձելով պաշտպանել իրենց մեղրը, խայթում են մարդկանց:

Իսկ հիմա պատմեմ, թե ինչպես է կատարվում մեղրահավաքը ամեն ինչ հերթականությամբ:

Լուսանկարը՝ Ռուսլան Ալեքսանյանի

Լուսանկարը՝ Ռուսլան Ալեքսանյանի

Նախ, վառում են թուքսը, որը սովորաբար մեր տանը վառում է եղբայրս: Հետո բացում են փեթակները և սկսում նայել ու հանել այն շրջանակները, որոնց վրա մեղր կա: Բայց այս ամենը անելու համար անհրաժեշտ է մեղուների մասին իմացող մարդ, քանի որ ոչ բոլոր շրջանակներն են հանում: Այդ մարդը մեր տանը պապիկս է:

Երբ արդեն ավարտում ենք մեղրահավաքը, շրջանակները դասավորում ենք մեծ տաշտերի  մեջ և սպասում երեկոյան մեղրի քամելուն: Այդ աշխատանքը սովորաբար մարդիկ կատարում են երեկոները, որովհետև երեկոները մեղուները հանգիստ են լինում:

Լուսանկարը՝ Ռուսլան Ալեքսանյանի

Լուսանկարը՝ Ռուսլան Ալեքսանյանի

Եկավ այսքան սպասված երեկոն: Նկուղում նստած հայրիկս մեղրի շրջանակից «չեչն» էր հանում, որպեսզի դնեք քամիչում և մեղր հանենք: Սովորաբար ես եմ մեղր քամում, բայց այս տարի գործս հանձնել էի եղբորս, քանի որ պետք է լուսանկարեի այդ ամբողջ գործընթացը հոդվածիս համար:

Իսկ դու գիտե՞ս, թե ինչ է կոռուպցիան (մաս 3)

Լուսանկարը` Եվա Հախվերդյանի

Լուսանկարը` Եվա Հախվերդյանի

-Գիտե՞ք, թեինչ է կոռուպցիան: 

-Այո: (Ժորա Հովհաննիսյան, Արագածոտն, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Իհարկե գիտեմ (Արփինե Գրիգորյան, Արագածոտն, 39 տարեկան, տնային տնտեսուհի):

-Այո (Լիաննա Խաչատրյան, Արագածոտն, 17 տարեկան, ուսանող):

-Կոռուպցիան կյանքի ամենավատ երանգներից է, երբ դու չես ուզում ինքնազարգանալ: Օրինակ, երբ գումար ես տալիս, որ ընդունվես աշխատանքի կամ ուսման: Էդտեղ կորում ա առողջ մրցակցությունը, քո զգացումը խանգարվում ա: Գիտելիք էդպես ձեռք չես բերի, հետո կհասկանաս, որ ամենաթույլ մասնագետը կամ աշխատողը դու կլինես, համ էլ՝ հոգեպես խեղճ կլինես, էլ ուր մնաց որակը (Սասուն Տոնապետյան, Արմավիր, 17 տ., դիմորդ):

-Կոռուպցիան պաշտոնի չարաշահումն է: Երբ պաշտոնատար անձինք ինչ-որ բանի դիմաց գումար են պահանջում դիմացինից (Նաիրա Սահակյան, Արմավիր, 16տ., աշակերտուհի):

-Կոռուպցիան միայն փողերի մասին փաստված վկայությունը չի: Անգամ անհատը, որը չունի եկամուտ, կարող է իրականացնել կոռուպցիա՝ սպասելով որևէ շահ իր նման հասարակ մարդուց: Ես շահ ունենամ քեզանից, և դու ինձանից, դա նույն կոռուպցիան է (Նելլի Տոնոյան, Արմավիր, 17տ., դիմորդ):

-Մենք ապրում ենք մի երկրում, որտեղ միշտ եղել ա կոռուպցիա: Մարդիկ շատ են սիրում իրար հետ մրցակցել, անգամ քաղաքականության ոլորտում: Հենց այդ կոռուպցիա ասվածի հետևանքն է, որ մեր ժողովուրդը գնում է կործանման, հիասթափված լքում է երկիրը (Լիանա Մխիթարյան, Արմավիր, 25տ., բանասեր):

-Հիմա առանց կոռուպցիայի ոչ մի բան էլ չի լինում, ուր գնաս՝ առանց դրա չի լինում: Գործի ընդունվես՝ նույնն ա, քննություն տաս՝ նույնն ա, երեխայիդ մանկապարտեզ տանես՝ էլի նույնն ա: Մեր երկիրը կոռուպցիայի երկիր ա: Օրենքով չի թույլատրվում, է բայց հիմա ո՞վ ա օրենքին հետևում: Որ քաղաքականության մեջ չհետևեն օրենքին, էլ ումի՞ց ինչ ես պահանջում (Վիկտորիա Մարկոսյան, Արմավիր, 43տ., հացթուխ):

-Ինչ ծնվել եմ, կոռուպցիան տեսել եմ: Մանկապարտեզից սկսած: Մինչև մի բան չես տալիս, երեխային մանկապարտեզ չեն վերցնում, կամ պիտի ամիսը մեկ քաղցր բան տանեիր, որ երեխայիդ լավ նայեին: Հիվանդանոցում պիտի քույրերին գումար տաս, որ հիվանդին ինչպես հարկն ա՝ հետևեն: Հասարակ մի տեղեկանք վերցնելու համար էնքան են տանում-բերում, մինչև մի բան տաս (Նաիրա Մխիթարյան, Արմավիր, 44 տ., տնային տնտեսուհի):

-Կոռուպցիան ի պաշտոնե տրված իշխանական լիազորությունների չարաշահումն է: Այն ունի մի շարք դրսևորումներ, որոնցից է՝ կաշառակերությունը, կաշառք ստանալը, կաշառք տալը, ինչու չէ, նաև կաշառքին միջնորդ հանդիսանալը: Կարծում եմ ՀՀ-ը համալրում է կոռուպցիոն երկրների շարքը (Մանե Նիկողոսյան, Երևան, 18 տարեկան, ուսանողուհի, ապագա իրավագետ):

-Իմ կարծիքով կոռուպցիան ամբողջ աշխարհում տարածված երևույթ է: Կոռուպցիան, ըստ իս, տնտեսական և սոցիալական զարգացման ամենամեծ խոչընդոտն է: Կոռուպցիան արգելակում է ժողովրդավարությունը, կառավարումը և մարդու իրավունքների իրացումը` թուլացնելով պետական հաստատությունները, որոնք արդար և իրավահավասար հասարակության հիմքն են: Կոռուպցիայի պատճառով շատ կարևոր ծառայություններ չեն հասնում իրենց նպատակին: Դա էլ իր հերթին բխում է մարդկանց անտեղյակությունից: Մարդիկ այսօր, անտեղյակ լինելով, գնում են քայլերի, որոնք հանգեցնում են կոռուպցիայի: Օրինակ` շատ ծնողներ, չիմանալով, որ իրենց՝ մինչև 7 տարեկան երեխաների բժշկական ծառայություններն անվճար են, հենց իրենք են բժշկին գաղտնի գումար առաջարկում գործն արագ անելու համար (Արաքս Գարեգինյան, Շիրակ, 23 տարեկան, կենսաբան):

-Կոռուպցիան իշխանական լիազորությունների չարաշահումն է (Կարինե, Տավուշ, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Օրենքը խախտող քայլն արդեն իսկ կոռուպցիա է (Աստղիկ, Տավուշ, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Կոռուպցիան կաշառակերությունն է, իսկ ավելի կոնկրետ՝ երբ գումար ես տալիս ինչ-որ մեկին և դրա դիմաց նրանից ինչ-որ բան սպասում: Վանուհի, Տավուշ, 16 տարեկան, աշակերտ):

-Կոռուպցիան դա այն է, երբ մարդը չարաշահում է իր իրավունքները և իրեն թույլ է տալիս այնպիսի քայլեր, որոնք օրենքից դուրս են, օրինակ` կաշառք վերցնելը (Յանա, Տավուշ, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Կաշառք տալ, կաշառք վերցնել (Ալիսա, Տավուշ, 19 տարեկան, ուսանող)

-Հավատու՞մ եք, որ Հայաստանում մի օր կվերանա կոռուպցիան: 

-Չեմ կարծում (Ժորա Հովհաննիսյան, Արագածոտն, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Ո՛չ, երբեք չի վերանա: Քանի մարդկությունը կա, կոռուպցիան կլինի (Արփինե Գրիգորյան, Արագածոտն, 39 տարեկան, տնային տնտեսուհի):

-Այո, հավատում եմ: Ինչին շատ ես հավատում, անպայման կատարվում է. ես լավատես անձնավորություն եմ (Լիանա Խաչատրյան, Արագածոտն, 17 տարեկան, ուսանող):

-Այո, հավատում եմ, որովհետև ամեն մեկի համար կյանքը իրենով ա սկսվում: Եթե ուզում ես արդյունքի հասնել, հաղթող լինել՝ դու պետք ա առաջին քայլը անողը լինես (Սասուն Տոնապետյան, Արմավիր, 17 տ., դիմորդ):

-Շատ հնարավոր է, որ կգա մի օր, երբ կոռուպցիա հասկացությունը կվերանա Հայաստանից: Չէ՞ որ այդպիսի երկրներ կան: Ինչպես գիտենք՝ Հայաստանում կոռուպցիան քրեորեն պատժելի է: Պատժի խստացման, զգոն հետևողականության, ինչպես նաև՝ ցանկության դեպքում կոռուպցիայի ելքով դեպքերը աստիճանաբար կնվազեն (Նաիրա Սահակյան, Արմավիր, 16տ., աշակերտուհի):

-Ինչ վերաբերվում է կոռուպցիայի՝ Հայաստանում վերանալուն, ապա կարող եմ ասել, որ հարաբերական է. կարող է արդարությունը ուժ գտնել ու ծածկել կոռուպցիայի ուժը (Նելլի Տոնոյան, Արմավիր, 17տ., դիմորդ):

-Ես չեմ կարծում, որ երբևէ կվերանա կոռուպցիան Հայաստանում: Ախր, ամեն քայլափոխի դա է: Ընտրության ժամանակ ընտրակաշառք ա բաժանվում, ժողովուրդն էլ ո՞նց կարա չվերցնի դա, պիտի ապրի՞, թե՞ ոչ: Եթե մեր երկրում վերանա կոռուպցիան, ինձ թվում է՝ ամեն բան կսկսի հարթվել, նախ՝ զանգվածային արտագաղթը: Մարդիկ աշխատանք են փնտրում, իսկ աշխատանքի ընդունվել առանց կաշառքի չի լինում: Մարդիկ էլ իրենց հացը գնում և այլ երկրներում են փորձում ստեղծել: Մեր երկրի պատկերը հիմա սա է: (Լիանա Մխիթարյան, Արմավիր, 25տ., բանասեր):

-Այո: (Վիկտորիա Մարկոսյան, Արմավիր, 43տ., հացթուխ):

-Ո՛չ, չեմ հավատում (Նաիրա Մխիթարյան, Արմավիր, 44 տ., տնային տնտեսուհի):

-Ոչ (Կարինե, Տավուշ, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Ոչ (Աստղիկ, Տավուշ, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Ոչ (Վանուհի, Տավուշ, 16 տարեկան, աշակերտ):

-Այո (Յանա, Տավուշ, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Ոչ (Ալիսա, Տավուշ, 19 տարեկան, ուսանող):

-Ինչո՞ւ չի վերանա: 

-Քանի դեռ ժամանակակից աշխարհում կոռուպցիա կա, կլինի նաև Հայաստանում: Կարծում եմ, որ չի վերանա. կվերանա միայն այն դեպքում, երբ մարդիկ իրար հավասար լինեն, ինչը անհնար է (Ժորա Հովհաննիսյան, Արագածոտն, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Որովհետև մարդու բնույթի մեջ է: Եթե կա մարդկային փոխհարաբերություն, անպայման կա կոռուպցիա: Դրանց տարբեր տեսակները կան. եթե հարևանդ քեզ լավությոն է անում, և դու ջանում ես անպայման փոխհատուցել, դա նույնպես կոռուպցիա է: Եթե բժիշկը քեզ բարեհամբույր է վերաբերվում, ակնկալում է շնորհակալությունդ. կրկին կոռուպցիա (Արփինե Գրիգորյան, Արագածոտն, 39 տարեկան, տնային տնտեսուհի):

-Հնարավոր չէ: Կոռուպցիան եղել է, կա, ու կշարունակի մնալ: Քանի դեռ մեր ժողովուրդը, մեր ազգը իրեն չի փոխել, դա չի վերանա: Ամեն բան մարդկանցից ա կախված (Նաիրա Մխիթարյան, Արմավիր, 44 տ., տնային տնտեսուհի):

-Կոռուպցիան եղել է ու կլինի, քանի կան մարդ արարածը և չկիրառվող ու զուտ թղթին մնացող օրենքները: Դժվար է հաղթահարել, երբ չունենք բարձր գիտակցության եկած հասարակություն, որը հասկանում է՝ ինքն է իր իրավունքների պաշտպանը և իր երկրի տերը (Արաքս Գարեգինյան, Շիրակ, 23 տարեկան, կենսաբան):

-Որովհետև այն իրենից բավականին բարդ խնդիր է ներկայացնում (Կարինե, Տավուշ, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Քանի որ այն կարծես բնավորության գիծ է դարձել (Աստղիկ, Տավուշ, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Որովհետև այն մարդը, ով մտնում է իշխանութուն, իր պարտականությունների մեծ մասը անում է կաշառքի դիմաց: Իսկ կաշառակերությունն էլ արդեն իսկ կոռուպցիա է (Վանուհի, Տավուշ, 16 տարեկան, աշակերտ):

-Քանի որ, ցավոք սրտի, կան մարդիկ, ովքեր փորձում են հենց դրա միջոցով ապրուստ հայթայթել (Ալիսա, Տավուշ, 19 տարեկան, ուսանող):

-Եթե կվերանա, ի՞նչ է դրա համար պետք: 

-Պետք է պետության ֆինանսական վիճակը բարելավել (Ժորա Հովհաննիսյան, Արագածոտն, 15 տարեկան, աշակերտ):

-Երբ մենք ապրենք այնպիսի երկրում, որ մեզանից ոչ մեկը չունենա դիմացինի օգնության կարիքը, եթե, օրինակ, մանկավարժը ստանա բավարար աշխատավարձ, երբեք կոռուպցիայի չի դիմի (Արփինե Գրիգորյան, Արագածոտն, 39 տարեկան, տնային տնտեսուհի):

-Նախ, պետք է փոխել պետական այն մարմիններին, որոնց մեջ դա կա, որովհետև նրանցից է կոռուպցիան տարածվում, և ինչպես ասում են՝ ինչքան ունես, ավելիին ես ձգտում (Լիանա Խաչատրյան, Արագածոտն, 17 տարեկան, ուսանող):

-ՀՀ-ում կոռուպցիան (կաշառակերությունը) կվերանա այն ժամանակ, երբ կդադարեն իշխանությունները կեղծիքի ու ստի հիման վրա կառավարել երկիրը: Այս պահի դրությամբ չեմ կարծում, որ կոռուպցիան կլքի ՀՀ-ը մոտակա մի քանի տարիների ընթացքում: Օրենքի երկիր է ՀՀ-ը, բայց օրենքը ազդում է հասարակ ժողովրդի և պետական ցածր դիրքում գտնվող մարմինների վրա (Մանե Նիկողոսյան, Երևան, 18 տարեկան, ուսանողուհի):

-Կփոխվի, եթե մարդիկ հավատան իրար: Էս նոր սերունդը կփոխի: Հավատում եմ: Հիմա մարդիկ կան՝ առաջ են գնում, էդ կոռուպցիայի հետևից էլ չեն ընկնում: Ճիշտ ա, կոռուպցիան մեր երկրում շատ ա տարածված, բայց մեր էսօրվա ու վաղվա սերունդը էնքան խելացի ա, որ ինձ թվում ա՝ իրենք կփոխեն (Վիկտորիա Մարկոսյան, Արմավիր, 43տ., հացթուխ):

-Անհրաժեշտ է, որ ընտրեն արժանի մարդկանց, ովքեր պետք է զբաղեցնեն տարբեր պաշտոններ (Յանա, Տավուշ, 15 տարեկան, աշակերտ):

Հարցումները անցկացրեցին՝ Նաիրա Մխիթարյանը, Նարե Տիգրանյանը, Սոնա Մխիթարյանը, Մարինե Նիկողոսյանը

Astghik Ghazaryan

Բանահյուսական երգեր Գետահովիտ գյուղից

Առավոտյան շուտ արթնացա,
Տեղս հավքի, տունը մաքրի,
Դեռ հարս չելեր:
Ասի գնամ, կովը կթեմ:
Կովը կթի, կաթ բերեցի,
Դեռ հարս չելեր:
Մտա սենյակ, էլ ի՞նչ տեսնեմ.
Երկու գլուխ, չորս հատ ոտքեր:
Սուրը հանի, սիրտը խոցի:
Հարսն արթնացավ:
-Տու’նդ քանդվի, դաժա’ն կեսոր,
Ծոցիս քնած քո բալիկն է,
Յոթը տարվա քո ղարիբն է:

Ասացող` Սիրանուշ Ղազարյան (Ամայ)
Գրի առնող`Աստղիկ Ղազարյան
06.02.2017թ., Տավուշի մարզ, գ. Գետահովիտ

***

Ես մի մարալ, ես մի ջեյրան, ա’յ նանա,
Ինձ տվել ես մի չիրքինի, վա’յ նանա,
Վեչխար չի, թե սյուրվին խառնեմ, ա’յ նանա,
Կյոմոշ չի, թե բազար տանեմ, ա’յ նանա:

Ես մի մարալ, ես մի ջեյրան, ա’յ նանա,
Ինձ տվել ես մի չիրքինի, վա’յ նանա,
Ես ուզում եմ իմ չոբանին, ա’յ նանա,
Մոտը նստեմ, դարդս պատմեմ, ա’յ նանա:

Ինչ եմ անում կվիրկոթի կաստյումն, ա՜յ, ա՜յ,
Կամ թե նրա խրոմակի սապոկը:
Ես ուզում եմ իմ չոբանին, ա’յ նանա,
Մոտը նստեմ, դարդս պատմեմ, ա’յ նանա:

Ասացող` Սիրանուշ Ղազարյան (Ամայ)
Գրի առնող`Աստղիկ Ղազարյան
23.04.2017 թ., Տավուշի մարզ, գ. Գետահովիտ

 

mher avagyan portret

Փամփուշտների իմ հավաքածուն

Սահմանամերձ գյուղերում ապրող բնակիչները միշտ վախեցած են լինում թշնամու կրակոցների պատճառով: Բաղանիս գյուղը նյույնպես այդ ամենի ականատեսն է: Կրակոցների հետևանքով զոհվում են գյուղացիներ, ավերվում են տներ: Գյուղի դպրոցականները ու ուսուցիչները հաճախ դպրոց չեն գնում կրակոցների պատճառով: Այդ կրակոցները շարունակվում են ժամեր շարունակ:

Մի օր մենք տանը մենք նստած ճաշում էինք և հանկարծ լսեցինք կրակոցներ:  Գնալով այդ կրակոցները ավելի էին շատանում ու շարունակվում, ձայները ավելի բարձր էին լսվում:  Մենք լսում էինք տների պատուհանների ջարդվելու ձայները, ծառերի ճյուղերի պոկվելու ձայնը և գյուղացիների ձայները: Հանկարծ մենք մի բարձր ձայն լսեցինք, որը շատ մոտ էր մեր տանից: Ես շատ վախեցա, ասելով` հաստատ մեր  տանը խփեցին: Եվ իսկապես փամփուշները մեր տանն էին դիպչել: Վաղ առավոտյան ես արթնացա, հագնվեցի և դուրս վազեցի: Մեր տան մոտ գտա մի փամփուշտ ու ցույց տվեցի հայրիկիս: Հայրիկս շատ բարկացավ և արագ այն ինձ տվեց: Ես այդ փամփուշտները պահեցի: Հիմա էլ հավաքում եմ բոլոր իմ գտած փամփուշտները: Ես արդեն հարմարվել եմ այդ ամենին և էլ այդքան էլ չեմ վախենում:

Իսկ դու գիտե՞ս, թե ինչ Է կոռուպցիան (մաս 2)

Լուսանկարը` Եվա Հախվերդյանի

Լուսանկարը` Եվա Հախվերդյանի

-Գիտե՞ք, թե ինչ է կոռուպցիան: 

-Իմ կարծիքով` այն գործարքների կամ պայմանավորվածությունների ամբողջությունը, որը տեղի է ունենում օրենքի խախտմամբ` հիմնականում փողի միջոցով (Արման Բայրամյան, Տավուշ, 17տ., ուսանող):

-Կոռուպցիան կաշառակերությունն է: Իմ կարծիքով օրենքից դուրս յուրաքանչյուր քայլ հենց կոռուպցիա է: Օրենքը խախտող մարդկանց միջև համագործակցությունն արդեն իսկ նպաստում է կոռուպցիային (Նարե Տիգրանյան, Տավուշ, 16 տ., աշակերտուհի):

-Դա անօրինական գործողություն է, որը հիմնականում նկատվում է ինչ-որ պաշտոն զբաղեցնող մարդկանց մոտ: Երբ մարդիկ չարաշահում են իրենց ունեցած դիրքը ու կախված պաշտոնից՝ ինչ-որ հարցերի համար դիմում են կաշառք վերցնելուն, միջնորդելուն կամ այլ կեղծարարություններին (Լիլյա Ստեփանյան, Տավուշ, 18 տ., ուսանող):

-Կոռուպցիան կաշառք վերցնելու գործընթացն է (Անուշ Օթարյան, Տավուշ, 80 տ., թոշակառու):

-Կոռուպցիան շահադիտական նպատակներով ինչ-որ բան անելն է, որը օրենքով չի թույլատրվում (Էլիզաբեթ Խուդավերդյան, Տավուշ, 19 տ., ուսանող):

-Կոռուպցիան պետական կառույցներում կամ կազմակերպություններում մարդկանցից փող վերցնելու պրոցեսն է: Դա հիմնականում տեղի է ունենում որևէ անօրինական գործ գլուխ բերելու համար (Գոռ Դավթյան, Տավուշ, 28 տ., քանդակագործ):

-Դա անօրինական ճանապարհ հարթելու միջոց է, որը բարդացնում է երկրի վիճակը: (Աննա Մինասյան, Տավուշ, 19տ., ուսանողուհի):

-Կոռուպցիան մարդկանց «լավություն» անելու համար գումար վերցնելու պրոցեսն է: Կոռուպցիա կարող է համարվել նաև ծանոթ մարդուն աշխատանքի ընդունելը` դարձյալ գումարի միջոցով (Անուշիկ Դավթյան, Տավուշ, 18 տ., ուսանողուհի):

-Կոռուպցիան այն է, երբ ցանկություններիդ հասնելու համար դիմում ես անօրինական ճանապարհի (Արման Միսակյան, Շիրակ, 18տ., ուսանող):

-Դա մարդկանց թալանելու մի ձև է, սոցիալական անարդարության դրսևորում, մարդկային հարաբերությունների կոպիտ խախտում (Ռուզաննա Զարգարյան, Տավուշ, 57 տ., դասախոս):

-Ըստ իս՝ կոռուպցիան դիրքի չարաշահումն է (Սյուզաննա Սաֆրազյան, Երևան, 16տ., աշակերտ):

-Այո, վստահված իշխանության չարաշահումն է սեփական շահ ստանալու նպատակով: (Իրինա Սաղոյան, Երևան, 17տ., աշակերտ):

-Դե, կոռուպցիան կաշառակերությունն է: (Էմիլի Չախալյան, Երևան, 15տ., աշակերտ):

-Այո, գիտեմ: (Գայանե Գևորգյան, Երևան, 37 տ., մանկավարժ):

-Այո, իհարկե: (Նունե Հովհաննիսյան, Երևան, 40տ.,):

-Այո, իհարկե գիտեմ: Ներկայումս արդիական խնդիր է (Լիաննա Պետրոսյան, Երևան, 21տ., ուսանող):

-Տարբեր ձևերով արտահայտված իշխանական լիազորությունների չարաշահումն է (Վարդուհի Սուքիասյան, Երևան, 26տ., համակարգչային օպերատոր):

-Կոռուպցիան վստահված լիազորությունների չարաշահումն է (Վիկտորյա Այդինյան, Երևան, 22տ., ուսանող):

-Այո, իհարկե գիտեմ (Ջուլիետա Վարդանյան, Երևան, 75տ., թոշակառու):

-Այո, գիտեմ (Լաուրա Խաչատուրյան, Երևան, 17տ., աշակերտ):

-Իհարկե (Աննա Վարդանյան, Երևան, 42տ., գանձապահ):

-Կոռուպցիան վստահված իշխանության չարաշահումն է՝ անձնական շահ ստանալու նպատակով (Աննա Գասպարյան, Երևան, 22տ., ուսանողուհի):

-Կոռուպցիան կաշառքն ա, որ տալիս են ինչ-որ նպատակի համար (Արտակ Առաքելյան, Երևան, 17տ., ուսանող):

-Հավատու՞մ եք, որ Հայաստանում մի օր կվերանա կոռուպցիան: 

-Ոչ (Արման Բայրամյան, Տավուշ, 17 տ., ուսանող):

-Այո (Նարե Տիգրանյան, Տավուշ, 16 տ., աշակերտուհի):

-Ոչ (Լիլյա Ստեփանյան, Տավուշ, 18 տ., ուսանող):

-Ոչ (Անուշ Օթարյան, Տավուշ, 80 տ., թոշակառու):

-Այո (Էլիզաբեթ Խուդավերդյան, Տավուշ, 19 տ., ուսանող):

-Ոչ (Գոռ Դավթյան, Տավուշ, 28 տ., քանդակագործ):

-Ոչ (Աննա Մինասյան, Տավուշ, 19տ., ուսանողուհի):

-Այո (Անուշիկ Դավթյան, Տավուշ, 18 տ., ուսանողուհի):

-Ամբողջությամբ երբեք ու ոչ մի տեղ չի վերանա (Արման Միսակյան, Շիրակ, 18տ. ուսանող):

-Ոչ (Ռուզաննա Զարգարյան, Տավուշ, 57 տ., դասախոս):

-Վրաստանից ինչո՞վ ենք պակաս, որ: Անհնարին բան չկա, դա էլ կլինի (Սյուզաննա Սաֆրազյան, Երևան, 16տ., աշակերտ):

-Չի կարող վերանալ, կարող է նվազել: Խոսքը մենակ Հայաստանի մասին չի, ցանկացած տեղ (Իրինա Սաղոյան, Երևան, 17տ., աշակերտ):

-Երբեք չի վերանա (Էմիլի Չախալյան, Երևան, 15տ., աշակերտ):

-Երբեք (Գայանե Գևորգյան, Երևան, 37 տ., մանկավարժ):

-Այո, կվերանա (Նունե Հովհաննիսյան, Երևան, 40տ. ):

-Մի փոքր խելքին մոտ չի մտածել, որ լիովին կվերանա, բայց հնարավոր է նվազեցնել (Լիաննա Պետրոսյան, Երևան, 21տ., ուսանող):

-Ոչ, Հայաստանում կոռուպցիան չի վերանա (Վարդուհի Սուքիասյան, Երևան, 26տ., համակարգչային օպերատոր):

-Իհարկե, կվերանա, եթե իշխանությունների կողմից դրսևորվի համապատասխան քաղաքական կամք (Վիկտորյա Այդինյան, Երևան, 22տ., ուսանող):

-Ոչ միայն Հայաստանում, այլ նաև ողջ աշխարհում չի վերանա երբեք (Ջուլիետա Վարդանյան, Երևան, 75տ., թոշակառու):

-Ամեն ինչ էլ հնարավոր է: Պետք է մեծ ցանկություն ունենալ և լավ գաղափարներ (Լաուրա Խաչատուրյան, Երևան, 17տ., աշակերտ):

-Ոչ, չի վերանա (Աննա Վարդանյան, Երևան, 42տ., գանձապահ):

-Այո (Աննա Գասպարյան, Երևան, 22 տ., ուսանողուհի):

-Իմ կարծիքով՝ կոռուպցիան դեռևս չի կարող վերանալ, համենայնդեպս՝ Հայաստանում, որտեղ նույնիսկ պետությունը չի գտնվում նորմալ վիճակում, որտեղ խոսքի ազատությունը ու քաղաքացիական հասարակությունը լիովին ձևավորված չեն ու մոտ ապագայում նույնիսկ հույս չկա: Կոռուպցիան դատականից հետո ահավոր տարածված ա կրթական համակարգում: Ամեն ինչ արվում ա բացահայտ, չնայած՝ վերջերս բավականին փոփոխվել ա իրավիճակը: Ես «Որակի ապահովման ազգային կենտրոն»-ից եմ, ու մենք աշխատում ենք նաև կոռուպցիայի վերացման վրա: Կոնկրետ գործողություններ վերացնելու համար չեմ կարող նշել, որովհետև չեմ ուսումնասիրել հիմնովին: Պարզ ա, չէ՞՝ ինչ-որ բան փոփոխելու կամ վերացնելու համար պետք ա իմանաս, թե որտեղից ա գալիս ու ոնց ա զարգացել: (Արտակ Առաքելյան, Երևան, 17տ., ուսանող):

-Ինչո՞ւ չի վերանա: 

-Առաջին ու ամենամեծ պատճառը, ըստ իս, հայերի մենթալիտետն է: Երևի բնակչության մեծ մասը պատրաստ է իր բարեկամի համար անել ամեն ինչ, նույնիսկ եթե դա օրենքից դուրս է, օրինակ` բանակից ազատել, համալսարանում գնահատական դնել տալ, գործի ընդունել: Հենց դա էլ ծնում է կոռուպցիան (Արման Բայրամյան, Տավուշ, 17 տ., ուսանող):

-Իմ կարծիքով հարցը ոչ միայն Հայաստանի, այլ մնացած երկրների դեպքում նույն պատասխանը կունենար: Ինչ գործողություններ էլ, որ կատարվեն, միշտ կլինեն մարդիկ, ովքեր կդիմեն կոռուպցիայի: Երևի հնարավոր է միայն նվազեցնել կոռուպցիոն ռիսկերը (Լիլյա Ստեփանյան, Տավուշ, 18 տ., ուսանող):

-Որովհետև շատ խարդախ մարդիկ կան, ովքեր երբեք չեն փոխվի (Անուշ Օթարյան, Տավուշ, 80 տ., թոշակառու):

-Որովհետև դա արդեն արմատավորվել է հայ հասարակության մեջ (Գոռ Դավթյան, Տավուշ, 28 տ., քանդակագործ):

-Չի վերանա երկրի ներքաղաքական վիճակի ու հասարակության մտածելակերպի կարծրացած լինելու պատճառով (Աննա Մինասյան, Տավուշ, 19տ., ուսանողուհի):

-Չի վերանա, որովհետև մենք հսկա, արատավոր համակարգի մի մասնկին ենք: Մենք ինքնուրույն չենք ու թույլ ենք (Ռուզաննա Զարգարյան, Տավուշ, 57 տ., դասախոս):

-Առանց շահի ոչ մեկը ոչ մի բան չի անում (Էմիլի Չախալյան, Երևան, 15տ., աշակերտ):

-Քանի որ երկրի իշխանությունը թերի է աշխատում, հարցն էլ կմնա անլուծելի (Գայանե Գևորգյան, Երևան, 37 տ., մանկավարժ):

-Դրա դեմ ուղղված պայքար չի իրականացվում: Սկսած մանկապարտեզներից, վերջացրած՝ ամենաբարձր օղակներով կոռուպցիան լայն տարածում ունի: Մեր իշխանությունների համար հարստանալու լավագույն տարբերակը կոռուպցիան է (Վարդուհի Սուքիասյան, Երևան, 26տ., համակարգչային օպերատոր):

-Որովհետև յուրաքանչյուրը ձգտում է իր միլիոններին (Ջուլիետա Վարդանյան, Երևան, 75տ., թոշակառու):

-Որովհետև Հայաստանում ամեն ինչ արվում է ծանոթի միջոցով: Խնդրի արմատները հիմնականում կրթված չլինելու հետ են կապված (Աննա Վարդանյան, Երևան, 42տ., գանձապահ):

-Եթե կվերանա, ի՞նչ է դրա համար պետք: 

-Եթե հասարակությունը համախմբվի այդ երևույթի դեմ, արդարամիտ մարդիկ շատանան, ապա կգա մի օր, երբ կոռուպցիան կվերանա կամ գոնե կնվազի (Նարե Տիգրանյան, Տավուշ, 16 տ., աշակերտուհի):

-Պետք է պատժամիջոցներ կիրառել: Երկրի կառավարությունը պետք է շատ լրջորեն դրանով զբաղվի, բայց նախ և առաջ դա պետք է վերացվի հենց կառավարության շրջանում (Էլիզաբեթ Խուդավերդյան, Տավուշ, 19 տ., ուսանող):

-Դրան հասնելու համար պետք է յուրաքանչյուրս մեր հերթին չվերցնենք ու չտանք կաշառք: Եթե յուրաքանչյուրը այսպես մտածի, կոռուպցիան կվերանա: Պետք է փոխենք նախ ինքներս մեզ (Անուշիկ Դավթյան, Տավուշ, 18 տ., ուսանողուհի):

-Պետք է օրենքի ուժով ճնշումներ գործադրել կոռումպացված ու կոռումպացնող մարդկանց վրա (Արման Միսակյան, Շիրակ, 18տ., ուսանող):

-Դա կախված է մեր սերնդի գիտակցության մակարդակից, որն էլ, համենայնդեպս, ցածր չի: (Սյուզաննա Սաֆրազյան, Երևան, 16տ., աշակերտ):

-Պետք է չլռել՝ կոռուպցիա տեսնելիս, իշխանությունը պետք է փոխվի, իսկ ժողովուրդը պետք է այնպիսի իշխանության ձայն տա, որը դեմ կլինի կոռուպցիային, հակակոռուպցիոն կազմակերպություններն էլ պիտի ավելի ակտիվ լինեն: Կարճ ասած՝ պետք է պայքարել (Իրինա Սաղոյան, Երևան, 17տ., աշակերտ):

-Պետք է փոխվեն օրենքները, պետք է հասնել նրան, որ օրենքի առաջ պատասխան տան բոլորը՝ անկախ զբաղեցրած պաշտոնից (Նունե Հովհաննիսյան, Երևան, 40տ.):

-Եթե ես կամ դուք քնից արթնանանք ու փորձենք նվազեցնել, անմտություն կլինի: Այդ ցանկությունը պիտի համապատասխան մարմիններն ուենենան: Պիտի հուսանք, որ մի օր նրանք ուշադրություն կդարձնեն խնդրին (Լիաննա Պետրոսյան, Երևան, 21տ., ուսանող):

-Պետք է հետևել օրենքներին, իսկ եթե օրենքի մարդն անգամ խախտում է այն, պետք է արդեն ուրիշ միջոցներ կիրառել: Մի հոգին ոչինչ չի փոխի. պետք է միասնական գործել (Լաուրա Խաչատուրյան, Երևան, 17տ., աշակերտ):

-Նման երևույթների դեմ պետք է համակողմանի պայքար իրականացնել, որը կընդգրկի ինչպես իշխանությանը, այնպես էլ հասարակության տարբեր շերտերի ներկայացուցիչներին: Արդյունավետ հակակոռուպցիոն քաղաքականություն որդեգրելու պարագայում կարելի է հասնել Հայաստանում կոռուպցիայի մակարդակի կտրուկ նվազմանը (Աննա Գասպարյան, Երևան, 22տ., ուսանողուհի):

Հարցումները անցկացրեցին Անուշիկ Դավթյանը, Մարիամ Պապոյանը

Ամենաքաղցր փառատոնի մասին

Լուսանկարը` Շամշադինի մեղրի և հատապտուղների պառատոնի ֆեյսբուքյան էջից

Լուսանկարը` Շամշադինի մեղրի և հատապտուղների պառատոնի ֆեյսբուքյան էջից

Հուսով եմ, լսել եք Շամշադինում անցկացվող մեղրի և հատապտուղների փառատոնի մասին: Իսկ եթե չեք լսել, կամ լսել եք ու պատկերացում չունեք, թե ինչ է կատարվում այնտեղ, հոգ չէ, ես կպատմեմ:

Մեղրի և հատապտուղների փառատոնը արդեն վեցերորդ տարին է, ինչ անց է կացվում` Բերդ քաղաքում: Բազմաթիվ մարդիկ, համեղ ուտեստներ, երփներանգ տաղավարներ, որոնք իրենց գեղեցկությամբ գերում են այցելուներին և կանչում իրենց «գիրկը», դե, էլ չեմ ասում Շամշադինին բնորոշ համով ու քաղցր անարատ մեղրի մասին, որի բույրը Շամշադին մտնելու պահից զգացվում է: Բայց ի տարբերություն նախորդ տարիների, այս անգամ ավելի լավ անցավ. կազմակերպիչները լավ էին աշխատել:

Նախ, նախորդ օրը տեղի ունեցավ ջազ համերգ հյուրերի և այցելուների համար, հետո վրանային գիշեր` բարձր Սորանում (Բերդ քաղաքի ամենագեղեցիկ այգիներին մեկը), որտեղից երևում է Ցլիկ Ամրամի բերդը, որը նույնպես Բերդ քաղաքի այցեքարտերից մեկն է: Հետո արդեն առավոտից Շամշադինի տարբեր գյուղերից մարդիկ էին գալիս, իրենց տեղերն էին զբաղեցնում, նախապատրաստում բարիքները, սպասում այցելուներին: Իսկ այցելուներն իրենց սպասեցնել չտվեցին: Այնքան մարդ կար ժամը 12-ից 15:00-ն ընկած ժամանակահատվածում, որի հետ համեմատվել կարող են միայն երկար դասամիջոցին ճաշարան շտապող աշակերտները, կամ ինչու չէ, նաև Apple-ի պաշտոնական խանութների մոտ հավաքված մարդիկ, որոնք ցանկանում են առաջինն իրենց ձեռքն առնել վերջինիս նոր արտադրանքը: Բայց եթե հաշվի առնեք, որ սահմանամերձ Շամշադինում այսքան հյուր երբեք չեք տեսնի, և գյուղացին այսպիսի հնարավորություն չի ունենում իր արտադրանքը վաճառելու, կպատկերացնեք, թե ինչ կարևոր է այս փառատոնը մեր՝ տեղացիներիս համար:

Ու սրա հետ մեկտեղ, այսքան մարդկանց միջից հանդիպում ես հին ծանոթ-բարեկամների, լավ ընկերների, որոնց երկար ժամանակ է՝ չես տեսել:

Դե արդեն այսքանին հաջորդում են տարբեր խաղեր, մրցույթներ, համերգային ծրագրեր, ազգային երգ-երաժշտություն:

Դե ինչ, դու դեռ մտածո՞ւմ ես, արդեն մյուս տարի արի Շամշադին և մասնակիցը դարձիր այս համեղ ու քաղցր փառատոնի: