Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Վարդավառին հաջորդեցին նորից ու նորից շարունակվող աշխատանքները: Մի պահ, երբ աշխատանքից հոգնած գլուխդ վեր ես բարձրացնում, թվում է, թե այդ աշխատանքներին վերջ չկա: Վարդավառից հետո էլ եկավ հացահատիկը հնձելու ժամանակը:

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Այրող արև, կոմբայնի խլացուցիչ ձայն և իրար հետ վեճի բռնված գյուղացիներ: Իմ ընտանիքը նույնպես մտնում է այն ընտանիքների թվի մեջ, որոնք հացահատիկ են ցանել: Մեր հողերն այդքան էլ մեծ չեն՝ իրար հետ վերցրած՝ 10 հեկտարին մոտ: Ճիշտ է՝ միշտ չէ, որ առատ բերք ենք ստանում, բայց ինչպես գյուղացիներն են ասում՝ էլածից գոհ կլինեն:

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Առաջին օրվա հունձը լավ ստացվեց, կոմբայնավարը գրեթե ավարտել էր իր աշխատանքը, սակայն մութը վրա հասավ: Գիշերն էլ անձրև եկավ և հաջորդ օրը անհնար էր հունձ անել:

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Երկու օր անց հունձը նորից վերսկսվեց, սակայն այդ օրն էլ չավարտվեց, քանի որ կոմբայնավարն իրեն լավ չէր զգում: Հաջորդ օրը վերջապես ավարտվեցին այդքան ձգձգվող աշխատանքները:

Ամռանը գյուղում սկսվում է աշխատանքային եռուզեռը: Սկսվում է խոտ հնձելու սեզոնը, որը ես, ճիշտն ասած, այդքան էլ չեմ սիրում: Հունիսի վերջերից սկսած բոլորը սկսում են խոտը հնձել, հավաքել: Շատերը տուկ են կապում, որոշ մարդիկ չեն կապում՝ ասելով, որ տուկ կապելիս ընկնում է խոտի որակը:

Այսօր ինձ համար այդ դաժան օրերից մեկն էր:

Մենք գյուղում ամեն տարի ամենաշուտն ենք սկսում խոտ հնձել, և արդեն ավարտել էինք հնձելն ու հավաքելը: Պետք է խոտը դաշտից բերեինք տուն, դարսեինք խոտի համար հատուկ պատրաստված «չարդախում»: Պապիկս նույնպես կարծում է, որ տուկ կապելիս խոտի որակն ընկնում է, այդ պատճառով մենք տուկ չենք կապում: Նաև ասեմ, որ խոտը կրելն ավելի բարդ է, քան տուկը: Երևի հենց այդ պատճառով էլ չեմ սիրում խոտ կրելը:

Վաղ առավոտյան լսեցի հայրիկիս ձայնը, որը փորձում էր ինձ արթնացնել, ինչն այդքան էլ հեշտ չէ: Այդքան շուտ արթնացնելու պատճառն այն էր, որ գնում էինք խոտը բերելու: Գյուղում բոլոր գյուղացիներն այդ ժամանակ զբաղված են իրենց գործերով, այդ պատճառով էլ ես պետք է գնայի հայրիկիս օգնելու: Այս տարի ամենաբարդն էր: Ես և հայրս ամբողջ օրը խոտ կրեցինք, բայց աշխատանքն այդպիսով չվերջացավ. մնացածը մնաց վաղվան:

Ամբողջ կիսամյակի ընթացքում, երբ գնում էի դպրոց, ունեի մեկ ցանկություն՝ որ արձակուրդները շուտ գան: Իսկ հիմա, երբ արդեն համարյա անցել է արձակուրդների առաջին ամիսը, հակառակ ցանկությունն ունեմ. անհամբեր սպասում եմ դասերի սկսվելուն: Դպրոցում օրն անցնում էր հետաքրքիր, և չէի նկատում, թե ինչպես է անցնում ժամանակը: Դե, արձակուրդներն էլ են հետաքրքիր անցնում, բայց, միևնույնն է, զգում եմ դպրոցի կարիքը: Արձակուրդների ժամանակ սկսվում է «լողալու սեզոնը»: Մեր Բաղանիս գյուղի մոտով փոքրիկ գետակ է հոսում: Այնտեղ կա նաև մի փոքրիկ ջրվեժ, որին գյուղացիները Ձախլիկ են կոչում: Օրվա մեծ մասն անցնում է հենց այնտեղ: Երեկոյան, երբ հովն ընկնում է, հավաքվում ենք դաշտում ու սկսում տարբեր խաղեր խաղալ: Մեծ ու փոքր չեն տարբերվում. բոլորը խաղերին մասնակցում են հավասար: Երեկոյան ավելի ուշ՝ մութն ընկած ժամանակ, հավաքվում ենք գյուղամիջում ու զրույցի բռնվում:

Գիշերը ժամը երեք անց կես էր, հանկարծ տեղիցս վեր թռա: Երազում տեսել էի, որ տանը ինչ-որ գործեր են առաջանում, և ստացվում է այնպես, որ ես պիտի տանեմ անասուններին արածեցնելու անտառում: 

Նախ ասեմ, որ անասուններին պահելը իմ ամենաչսիրած գործն է, և երբ արթնացա, շատ ուրախացա, որ դա երազ է: Սակայն ուրախությունս երկար չտևեց: Առավոտյան 6 անց 15 լսեցի տատիկի ձայնը, ով փորձում էր արթնացնել ինձ: Պատճառն այն էր, որ պապիկը գնացել էր խոտ հնձելու, և տատիկս ասաց ինձ.

-Ռուսլան ջեն, լա մի վի կացի՝ ապրանքը դու տիս տանիլ հանդը: Պապը գնացել ա խոտ հնձե:

Այնպես որ ուրախությունս երկար չտևեց: Արթնացա, հագնվեցի, հաց-մաց արի ու գնացի հանդը: Սկզբից լավ էր. արևը չէր խանգարում, անասուններն էլ հանգիստ արածում էին: Ժամը 4-ի կողմերը արևն սկսեց այրել, իսկ կովերն էլ փախան, ինչպես մեր մոտ՝ Բաղանիսում են ասում՝ «կովերը կետ արին»: Ամբողջ օրը վազեցի նրանց հետևից, միայն երեկոյան կարողացա տուն բերել:

Հիմա հոգնած նստած համակարգչի առաջ ն նյութ եմ գրում ու մտածում եմ, թե ինչպես է անցնելու վաղվա օրս:

Գյուղի առօրյան ուրիշ է:

Չգիտեմ ինչու, այս անգամ ցանկանում եմ գրել 1991 թվականին տեղի ունեցած դեպքերի մասին: Այս ամենի մասին պատմում է ինձ պապիկս` Ժորա Ալեքսանյանը, ով նույնպես մասնակցել է այդ թվականներին տեղի ունեցած պատերազմին: Այդ ժամանակ նա աշխատում էր ՀՀ ոստիկանությունում` որպես փոխգնդապետ:

Նա պատմում է.

-Այս ամենը տեղի է ունեցել 1991 թ. ապրիլ ամսին: Ես, Ալբերտ Գուլքանյանը, Սարգիս Շահվերդյանը (ովքեր նույն պես ոստիկանության աշխատողներ էին) և մի քանի Բաղանիս գյուղի գյուղացիներ`Ռուստամ Ալեքսանյանը, Եղիշ Ալավերդյանը, Յուրիկ Սահակյանը «վիլիս» մակնիշի մեքենայով գնում էինք Ոսկեպար՝ գյուղի այգիներով, երբ մեզ վրա սկսեցին ինտենսիվորոն կրակել թշնամիները: Մի փոքր ժամանակ անց, երբ կրակն արդեն թուլացել էր, ցանկացանք շարունակել ճանապարհը, սակայն միանգամից կտրուկ կանգ առա և նայեցի ոտքիս տակ, որը դեռ չէի դրել գետնին: Նայեցի և տեսա մեկ հակահետևակային ական, իսկ քիչ հեռու ճանապարհին, մեքենայի անվահետքերի տակ երկու հակատանկային ական: Մեծ դժվարությամբ կարողացանք դուրս գալ ականապատ տարածքից և շարժվեցինք առաջ: Այդ օրը մենք գրավեցինք թշնամու մեկ ամենագնաց՝ «ԲՏՌ» և Ներքին Ոսկեպար գյուղը:

Ես լսում էի և հպարտանում մեր գյուղի հերոսներով: