Արձագանքում եմ Նելլի Բրագինայի «Նրանք մենք ենք…» հոդվածին

Երբեք էլ դեմ չեմ եղել ներառական կրթությանը. այն լիովին հրատապ եմ համարում, ճիշտ ու մարդասիրական արարք։ Հաշմանդամություն ունեցող մարդիկ հաճախ բախվում են բազմապիսի խոչընդոտների թե՛ շրջապատում, թե՛ համայնքում։ Ներառական կայուն զարգացած համայնք կառուցելու համար նախ և առաջ խստորեն ու աչալրջորեն պետք է վերաբերվել ներառական կրթության անխախտ իրագործմանը համայնքում։ Անհրաժեշտ է դպրոցներում, ցանկալի է նաև մանկապարտեզներում ներգրավել համապատասխան մասնագետների, որոնք լրջորեն կվերաբերվեն խնդրի լուծմանը։ Օգտվելով ստեղծված առիթից՝ ուզում եմ հանրայնորեն բարձրացնել ներառական խմբակների բացումը բոլոր դպրոցներում պարտադիaր դարձնելու մասին ծառացած հիմնախնդիրը՝ նպատակ դարձնելով ապահովել հավասար հնարավորություններ բոլոր երեխաների համար՝ ներառյալ հաշմանդամություն ունեցող և խոցելի անձանց, ինտեգրել բոլոր նրանց, ովքեր ունեն ընկերական շրջապատի, սիրո, ուշադրության ու խրախուսանքի կարիք։
Յուրաքանչյուր համայնք, այդ թվում նաև իմ համայնքը, պետք է նպաստի նման երեխաների կրթության որակի բարձրացմանն ու կոտրի այն կարծրատիպը, ըստ որի՝ այդ երեխաների իրավունքներն ու արարքները սահմանափակ են։ Բայց դա չի նշանակում, որ պետք է բեռի պես բերել դպրոց ու հետ տանել, կոպիտ ասած՝ ձևական, սահմանված օրենքից ելնելով։

Ասածիս հավելեմ, որ համայնքում կազմակերպությունների կողմից օժանդակվող խմբակների ստեղծումը դեռ չի նշանակում, թե այն միայն ու միայն հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար է, իսկ եթե կան երեխաներ, որոնք ընտանեկան վեճերի պատճառով գտնվում են սթրեսի մեջ, մեկուսացած են ու լռակյա՞ց։ Ըստ իս՝ օգնությունը պետք է դարձնել համընդհանուր։
Ամեն երեխա ունի յուրահատուկ մոտեցման կարիք, անկախ նրանից՝ աուտիկ է, թե դաուն։ Ուժ ու ոգի, խրախուսանք ու սեր տալով դրա կարիքը զգացողներին՝ միանգամայն կարող ենք ոգի, ինչու չէ նաև կենդանություն տալ ներառական համայնքի կազմակերպանն ու իրագործմանը:

Պարզ հիշում եմ այդ օրը, որը, սակայն, այն ժամանակ ինձ համար ոչնչով չտարբերվող էր։ Երևի տասը տարեկան էի, երբ դպրոցում ունենում էինք հոգեբանի ժամ։ Անկեղծ ասած, ես միշտ տխրում էի, երբ իմանում էի, որ ընկերներիս հետ խաղալու փոխարեն պետք է զրուցենք հոգեբանի հետ (հետագայում հասկացա, որ դրանք մանկությանս ամենալուրջ զրույցներն էին)։ Այդ օրն էլ նա եկավ։ Փոքրիկ զրույցից հետո հարցրեց, թե ըստ մեզ, ի՞նչն է կյանքում ամենակարևորը։

-Հայրենիքը…
-Սերը…
-Մայրիկը…
Վերջին պատասխանից հետո բոլորը համաձայնեցին, որ, այո, աշխարհում ամենակարևորը մայրիկն է։ Իսկ հոգեբանի երեսին հայտնվեց անչափ բարի մի ժպիտ։
- Դուք ճիշտ եք,-ասաց նա,- մայրիկը շատ կարևոր է, նաև հայրենիքը, նաև սերը, բայց կա մի շատ ավելի կարևոր բան՝ ԺԱՄԱՆԱԿԸ։ Մտածե՜ք այդ մասին։
Լավ խորհուրդ էր, պետք էր իրոք հենց այն ԺԱՄԱՆԱԿՎԱՆԻՑ էլ մտածեի ԺԱՄԱՆԱԿԻ կարևորության մասին, բայց տասը տարեկանում այնքան զբաղված ես լինում, որ նույնիսկ դրա ԺԱՄԱՆԱԿՆ էլ չես ունենում։
Այժմ՝ շատ տարիներ անց, ես դեռ հիշում եմ այս խոսակցությունը, նույնիսկ գտել եմ ԺԱՄԱՆԱԿ ԺԱՄԱՆԱԿԻ մասին մտածելու համար։ Ես մի քիչ մեծացել եմ, լրիվ ուրիշ մտածելակերպ ունեմ, ու փորձում եմ ԺԱՄԱՆԱԿ գտնել ամեն ինչի համար։ Ափսոսում եմ, սակայն, որ չեմ կարևորել այն, ինչն իրոք ամենաարժեքավորն է։ Ես վատնել եմ այն՝ հաճախ փոխարենը ոչինչ չստանալով։ Չեմ գնահատել…
Արդեն հասկացել եմ, ԺԱՄԱՆԱԿԸ վազում է, փախչում մարդկային անտարբերություններից։
Միգուցե այդքան էլ ուշ չէ՞ հասկանալու համար, որ պետք է ԱՊՐԵԼ կյանքի ամեն մի րոպեն, որովհետև ինչ էլ որ անենք, միևնույն է, ՆԱ միշտ գնում է՝ չմտածելով վերադառնալու մասին։

Երեք տարի առաջ, սեպտեմբերի 1: Նոր միջավայր, նոր մարդիկ, նոր ուսումնական հաստատություն` Բերդի պետական քոլեջ: Չէի մտածում, որ այն կդառնա շատ հոգեհարազատ մի վայր: Անծանոթ մարդիկ, ովքեր կարճ ժամանակում դարձան ամենալավ ընկերներս:

Քոլեջը գտնվում է Բերդ քաղաքից ոչ այդքան հեռու: Քոլեջում կարող են ուսանել ինչպես 12-ամյա կրթություն ստացած պատանիները, այնպես էլ 9-ամյա կրթություն ունեցողները: Ես նույնպես հաճախել եմ 9-ամյա կրթությունով` «Ֆինանսներ և վարկ» մասնագիտացմամբ, բացի այս, ունի նաև «Մարքեթինգ», «Տուրիզմ» բաժիններ:

Քոլեջի ամենամեծ խնդիրը շենքն է, որը կարիք ունի կապիտալ վերանորոգման: Ի տարբերություն շենքային պայմանների, ներսում այնքան ջերմ մթնոլորտ է, որ հաճախ չենք էլ նկատում: Քոլեջն ունի բազմապիսի առավելություններ: Մինչ իմ հասակակիցները սովորում են ավագ դպրոցում, ես ու իմ կուրսեցիները հասունության վկայականի հետ ձեռք ենք բերում նաև մասնագիտություն, և կարող ենք քոլեջից հետո աշխատել համապատասխան մասնագիտությամբ: Իսկ նրանք, ովքեր կցանկանան ուսումը շարունակել բուհում, ապա քոլեջն ավարտելուց հետո, բուհում ուսումը նույն մասնագիտությամբ շարունակելու դեպքում կարող են միանգամից 2-րդ կուրս հաճախել:

Հիշում եմ, երբ նոր էինք սկսել ուսումնական տարին, ամաչում էինք նույնիսկ բարևել միմյանց: Մեր կուրսի տղաները հիշում են, որ մենք` աղջիկներս, մեկ ամիս առանց խոսելու անշարժ, նույն դիրքով գալիս նստում էինք մինչ դասերի ավարտը: Իսկ հիմա երբ հիշում ենք, որ ընդհամենը մի քանի ամիս է մնացել ավարտելուն, տխրում ենք:

Քոլեջն ավարտելուց հետո յուրաքանչյուրս արդեն պլանավորել է իր անելիքը: Ես ցանկանում եմ ուսումս շարունակել բուհում նույն մասնագիտությամբ:

Տարիներ անց, համոզված եմ, կհավաքվենք միասին Բերդի պետական քոլեջի այս տարվա երրորդ կուրսեցիներով, կհիշենք մեր քոլեջական տարիները, և թե ով ինչ ճանապարհ ընտրեց: Վստահ եմ, որ բոլորը կնշեն այն կարևոր դերի մասին, որն ունեցավ մեր կյանքում քոլեջը:

Մենք ընտանիքով ապրում ենք սահմանամերձ գոտում` Տավուշի մարզի Բերդ քաղաքում: Իմ հայրիկը միջին հասակի շատ լավ բնավորություն ունեցող տղամարդ է: Հայրիկս աշխատում է պայմանագրային զինծառայող: Նա 15 օր տանն է լինում,15 օր կանգնում սահմանին: Հայրիկիս աշխատանքը շատ կարևոր է: Այն օրերին, որ տանն է լինում, նա իր ամբողջ ազատ ժամանակը տրամադրում է ինձ և եղբորս` խաղում և կիսվում է իր կյանքի հմտություններով: Ճիշտ է, նա շատ հազվադեպ է ազատ ժամանակ ունենում, քանի որ նրա աշխատանքը այդքան էլ հեշտ չէ: Ես շատ եմ սիրում իմ հայրիկին: Ամեն անգամ երբ հայրիկս վերադառնում է աշխատանքից, մեր տանը տոնական տրամադրություն է տիրում: Մայրիկս պատրաստում է համեղ ուտեստներ, և մենք ամբողջ ընտանիքով հավաքվում ենք սեղանի շուրջը: Հայրիկս պատմում է սահմանում կատարվող իրադարձությունների մասին, և մենք ուշիուշով լսում ենք նրան: Ես ամեն ամիս սրտի թրթիռով եմ սպասում նրա գալուն: Ես անչափ երջանիկ և հպարտ եմ, որ ունեմ այդպիսի հայր, որ անգամ իր կյանքը չի խնայի հանուն հայրենիքի:

Տիեզերքը շատ առեղծվածներ ունի, որոնց մի մասը բացահայտված է, մի մասը՝ ոչ: Այն անծայրածիր է։ Գուցե մարդկանց միլիոնավոր տարիներ են հարկավոր, որպեսզի այն ուսումնասիրվի: Ես շատ եմ հետաքրքրվում տիեզերքով, մոլորակներով, տիեզերանավերով: Չեմ ուզում երկարացնել, մի խոսքով՝ այն ամենով, ինչը կապված է տիեզերքի հետ: Գլխավոր պատճառներից մեկը, որ ես սկսեցի ուսումնասիրություններս, պապիկս էր: Նա Հայաստանի լավագույն երկրաբաններից մեկն էր: Դեռ տասը տարեկան էի, երբ պապիկս ինձ նվիրեց մոլորակների քարտեզը. ես ուղղակի հիացած էի դրանով: Այդ օրվանից իմ մեջ անընդհատ հարցեր էին առաջանում տիեզերքի մասին, և այդ հարցում ինձ միշտ օգնում էր պապիկս: Մենք ամեն երեկո պատշգամբում նստում և խոսում էինք աստղերի մասին (մեր պատշգամբից աստղերը շատ պարզ են երևում):

Ամառային մի գեղեցիկ երեկո նստած էինք պապիկիս հետ, և մեծ երկնակամարում լուսինն այնքան մեծ ու պարզ էր երևում, որ ես որոշեցի, անպայման պետք է տիեզերանավ պատրաստենք ու թռչենք դեպի լուսին: Պապիկը ծիծաղեց, բայց ապա լրջությամբ պատասխանեց.

-Մենք վաղվանից պատրաստվում ենք տիեզերանավի կառուցման աշխատանքներին:

Ես հաջորդ օրը առավոտյան շատ վաղ արթնացա, գնացի բակ, հավաքեցի տարատեսակ փայտի ու երկաթի կտորներ ու բերեցի տուն: Սկսեցի տիեզերանավի նախապատրաստական աշխատանքները: Երեկոյան տիեզերանավն արդեն պատրաստ էր:

-Պապի՛կ, ամեն ինչ պատրաստ է, գուցե չհետաձգե՞նք թռիչքը,- ասացի ես:

Պապիկն ասաց, որ մեր տիեզերանավը շատ փոքր է և անիրական՝ տիեզերք թռչելու համար: Ես մի փոքր հիասթափվեցի: Սակայն դրա փոխարեն նա ինձ պատմեց NASA-ի մասին: Պատմեց, որ հենց այնտեղ են կատարվում գրեթե բոլոր տիեզերական ուսումնասիրությունները, և հիմնականում այնտեղ են նախապատրաստում տիեզերագնացներին: Այդ օրվանից սկսեցի հետաքրքրվել NASA-ով։ Յուրաքանչյուր օր ինձ համար սկսվում էր նրանց կայքէջի նորություններով:

Ես շարունակում եմ հետաքրքրվել անծայրածիր ու անսահման տիեզերքով ու նրա գաղտնիքներով: Պապիկս ինձ նվիրել է մի մասնագիտական հեռադիտակ, որի օգնությամբ ես կարողանում եմ դիտել ամբողջ երկինքը շատ մոտիկից: Գիշերը լուսնին նայելիս ինձ թվում է, թե ես գտնվում եմ լուսնի վրա, հաճախ էլ երևակայությունս թևեր է առնում, և սկսում եմ սավառնել մյուս մոլորակների շուրջը: Վերջին խավարումը գրեթե բոլորն են տեսել. ես ուղիղ չորս ժամ հեռադիտակով հետևել եմ խավարման ամբողջ ընթացքին: Ես հուսով եմ, որ կստեղծեմ իմ երազանքների տիեզերանավը, իհարկե, հատուկ կրթություն ստանալուց հետո:

Շատ եմ ոգեշնչվել նաև «Աստղային պատերազմներ» ֆիլմից, որտեղ պատմվում է խաղաղ և ծաղկող մոլորակի՝ Նաբուի մասին: Ամեն օր պրպտում եմ, մի նոր բան ուսումնասիրում, փորձում մի նոր բան գտնել երկնքում: Այս ամենը ես մեծ հաճույքով եմ անում: Տիեզերքը հեքիաթային աշխարհ է: Ես դառնալու եմ տիեզերագնաց, չնայած այն փաստին, որ մասնագիտությամբ լեզվաբան եմ:

Սպասե՛ք իմ ուղիղ եթերներին Մարս մոլորակից: