Բեռլինում էի, ու հենց առաջին օրից, երբ դուրս էինք գալիս քայլելու կամ տրանսպորտ էինք նստում, մտածում էի՝ տեսնես հայ կտեսնե՞նք գոնե: Մի օր, երբ հայ  ընկերներիցս առանձին էի, ու պիտի օտարերկրյա  ընկերներիս հետ հետազոտական աշխատանք անեինք, քաղաքի կենտրոնից բավական հեռու էինք: Մի քիչ տխուր էի, քանի որ մենակ էի ու անընդհատ մտածում էի, որ կմոլորվենք, ու հետ չեմ կարողանա գնալ: Մոտ մի ժամ ճանապարհ ունեինք գնալու, ու որոշեցի քնել մինչ հասնելը: Մեկ էլ ականջիս ինչ-որ հայերեն բառեր են հասնում, բայց ինձ թվում է, թե ուղղակի երազի մեջ եմ: Արագ բացում եմ աչքերս, զգում եմ, եր մի կին ուշադիր ինձ է նայում, մեկ էլ մի փոքր աղջիկ ինձ ժպտում է: Պատասխան ժպտում եմ, ու անգլերենով ասում եմ, որ երեխան կարող է գալ, կողքիս նստել: Մեկ էլ մայրն ասում է.

-Բալես, գնա էդ  քույրիկի մոտ նստի:

Դուք պատկերացնո՞ւմ եք «էդ քույրիկի վիճակը:

Դեմքիս մի լայն ժպիտ եկավ, ու ես ու փոքրիկը սկսեցինք զրուցել: Պայուսակից այբբենարանը հանեց, սկսեց սահուն կարդալ գերմաներեն տեքստեր, բայց ամենից շատ դուրս գալիս էր, որ հայերեն են խոսում ու շատ անուշ: Մայրը դեպի ինձ շրջվեց ու ասում է.

-Ախր, նայում եմ Ձեզ, հարազատ բան եմ զգում շատ: Մտածում էի, որ հաստատ հայ եք:

Երկու տարի է, ինչ ապրում են Բեռլինում, ու հայրենիքը լքելու հիմնական պատճառը, իհարկե, ավելի բարեկեցիկ կյանքին ձգտելն էր:

Ես ու աղջնակը երկար զրուցեցինք, վերջում իրար ամուր գրկեցինք ու հայերեն ժպտացինք: Իրար սիրեցինք մի քանի րոպեում, ինչպես սիրում են բոլոր մեզպեսները, որ հայրենի հողից հեռու են:

Մենք մեր կանգառում իջանք ու սկսեցինք մեր հարցուփորձը ամենաբազմազգ Գերմանիայի մայրաքաղաքում: Իտալացի ընկերս հանկարծ մի իտալական սրճարան գտավ, ու միասին ներս մտանք: Մի համեստ, փոքրիկ սրճարան էր, որն աշխատեցնում էր մի բարետես կին: Անգլերեն քիչ գիտեր, բայց հաղորդակցման եզրեր կարողացանք գտնել ու ասել, թե ինչ ենք ուզում: Ես ամբողջ ընթացքում հոնքերս կիտել, նստել եմ ու մտածում էի, թե երբ եմ հասնելու ընկերներիս: Դուրս գալիս մոտենում եմ այդ կնոջն ու անգլերենով հարցնում եմ, թե էլ ինչ լեզուներ գիտի, ու նա սկսում է ռուսերեն խոսել: Ես էլ մտածում եմ, թե ռուս է, ու սկսում ենք ռուսերեն զրուցել: Բայց ռուսի հեչ նմանություն չուներ, ու հարցնում եմ, թե որտեղից է: Պատասխանն ինձ թվում է, որ ակնհայտ է: Հայ էր: Շփոթված շարունակում եմ ռուսերենով մի երկու բառ ասել ու միանգամից անցնում հայերենի: Չգիտեմ, թե հետս ինչ կատարվեց այդ պահին, ու երկուսով ուժեղ գրկեցինք իրար: Մի քանի րոպե հաճելի զրույց ունեցանք, ու մենակ հետիս երեխաները կփաստեն խանդավառությանս աստիճանը: Ամբողջ ընթացքում խեղճերը համբերատար լսում էին ու սպասում, թե երբ պիտի վերջացնեմ, որ գնանք: Հասկացա, որ արդեն պիտի գնանք, թեև ուզում էի հարազատ ու ինձ մոտ միջավայրում մի քիչ էլ լինել: Հեռախոսահամարս տվեցի, որ Հայաստան գալիս ինձ զանգի, ու հանդիպենք: Իսկ վերջում, երբ արդեն դուրս էի գալիս, արագ ինչ-որ բան տվեց փաթեթավորած, ասաց՝ կուտես, իմ պատրաստածն է: Հազիվ էի ինձ զսպում, որ չլացեմ:

Եկա հայ ընկերներիս մոտ, ու կերանք իր պատրաստած խաչապուրին:

Օտարերկրյա ընկերներս ամբողջ ճամփին ժպտում էին ինձ ու ասում.

-Շուշան, դու ուրիշ մարդ էիր դարձել կարծես:

Ամբողջ օրը հայկական հույզերի, սիրո ու ապրումների մեջ էի: Դե, մենք ուրիշ ենք, էլի…