Հարցազրույց մեր հարևանուհու՝ ուկրաինուհի Օլգա Ֆյոդորի Չմերի հետ…
-Օլգա տատիկ, դուք սլավոնական արմատներ ունեք: Որտե՞ղ եք ծնվել:
-Ծնվել եմ Ղրիմում, որի համար հիմա կռիվ է ընթանում, հետո ծնողներս տեղափոխվել են Դոնբաս` Դոնեցկ քաղաք, ու այնտեղ էլ ապրել եմ: Մենք երեք քույր էինք, մի եղբայր: Իրար հետ շատ խաղեր ենք խաղացել, պարան, բռնոցի, ռեզին… Մանկությունից շատ բան չեմ հիշում:
-Իսկ դպրոցական տարիներից ի՞նչ կպատմեք:
-Մի բան, որ իմ մեջ շատ էր տպավորվել. ավարտական քննությունների ժամանակ աղջիկներով ու տղաներով շրջում էինք Մակեևկայի փողոցներով: Ամենայն մանրամասնությամբ նայում էինք ամեն մի անկյուն, որ բակում որ գեղեցիկ, բացված, անուշահոտ ծաղիկներ կային, մտապահում էինք տեղը և երեկոյան՝ իննից հետո մկրատներն առած իջնում էինք քաղաք. տղաները կտրում էին ծաղիկները, աղջիկները՝ հավաքում: Էդպես հաջորդ օրը ծաղիկները տանում էինք դպրոց ու ուսուցիչներին էինք նվիրում քննություն տալուց առաջ: Արշավներ էինք կազմակերպում, սիրով գնում էինք տեսարժան վայրեր…
-Ինչպե՞ս եղավ, որ եկաք Հայաստան հարս:
-Հարս ոնց են գնում, սեր է լինում, որ հարս ես գնում: Մակեևկայում, երբ սովորում էի իններորդ դասարանում, ծանոթացա մի զինվորի հետ: Նրա ծառայությունն ավարտվում էր այդ ժամանակ: Նա եկավ Հայաստան, ես մնացի այնտեղ, երկու տարի էլ սովորեցի, եկավ` ամուսնացանք ու եկանք Ագարակ: Ես գիտեի` պիտի հարս գնամ Երևան, որ իմանայի գյուղ պիտի գամ, չէի գա, բայց չեմ փոշմանել:
-Ինչպե՞ս ընդունեցին ագարակցիները:
-Ագարակում ինձ շատ լավ ընդունեցին՝ հետաքրքրությամբ: Բոլորը խոսում էին` վա՜յ, Հայկազը ռուս է բերել, վա՜յ, Օլգան է՝ Հայկազի կինը: Մեկ-մեկ հարևանները գալիս էին, որ ինձ տեսնեին… Ջրի աղբյուրն այն ժամանակ գյուղի կենտրոնում էր. ամաններն առած գնում էինք ջրի: Բոլոր կանանց ուշադրությունն իմ վրա էր…
-Դուք չգիտեիք ոչ մի բառ հայերեն ու եկաք Հայաստան: Հիմա հրաշալի հայերեն կարդում և գրում եք: Ինչպե՞ս սովորեցիք հայերեն: Դժվար չէ՞ր…
-Հայերեն սովորելը դժվար չէր: Բոլորն այստեղ հայերեն էին խոսում: Ես բերում էի «Սովետական Հայաստան» թերթը: Նստում էի, նայում էի «ս» ուրեմն` «с», «ո» ուրեմն` «о», ու այդպես սովորում էի: Մի փոքրիկ աղջիկ կար մեր թաղում, գալիս ասում էր. «Տոտա, հաց ու պանիր դուռում արա, տուր`ուտեմ»: Ես էլ հարցնում էի ամուսնուս. «Айказ, что значит հաց ու պանիր դուռում արա, տուր` ուտեմ»: Ինքն էլ ասում էր. «Xлеб с сыром xoчет»: Այդպես ինձ ու ինձ սովորեցի հայերեն:
-Օլգա տատիկ, իսկ Մակեևկայի ձեր թաղում ի՞նչ էին պատմում պատերազմից:
-Իմ հայրը ևս պատերազմի մասնակից է եղել: Պատերազմի ժամանակ կորցրել է ոտքը, արժանացել է «Կարմիր աստղ» շքանշանի: 1945թ. մարտի ութին ծնվել եմ ես, իսկ մայիսի 9-ին պատերազմն ավարտվել է: Ես հիշում եմ, որ այնտեղ բոլոր տները նկուղային էին: Ասում էին, որ պատերազմն այնտեղ ևս հասել է, ու ֆաշիստները բոլոր տները կրակի են տվել: Պատերազմից հետո բոլորը խոսում էին պատերազմի տարիների սովի մասին՝ որ ծառի տերևներ էին ուտում, որ խոտն առանց մաքրել ուտում էին… Շատ դաժան բան է պատերազմը…
Ուզում եմ, որ խաղաղություն լինի, որ առողջություն լինի: Դա որ լինի` ամեն բան կլինի: