Գյուղում եղանակների տաքանալը ազդարարում է մրգերով ու բանջարեղեններով բեռնված հին «Վոլգայի» բարձր ու ականջ ծակող ազդանշանի ձայնը, այնքան է բեռնված, որ եթե նախնիների պատիվը պահելու հարցը չլիներ, «Վոլգան» երևի գյուղի առաջին փողոցից վերև չբարձրանար: Դեռ փողոց չմտած` գյուղի սկզբից, որտեղ նոր-նոր սկսվում են մշակովի այգիները, մեքենան բարձր ազդանշան է տալիս ու հայտարարում իր գալուստը, որ տնային տնտեսուհիները հասցնեն ձեռքերը խմորից ու փրփուրից լվանալ, փողը արագ վերցնել ու դուրս գալ բակ: Կամ նրանք, ովքեր նախօրոք չգիտեին` ինչ է պետք գնել, արագ պահեստը նայեն` ինչ պակաս մթերք կա, ու դուրս գան բակ:
Տատիկների հետ միշտ դուրս են գալիս թոռները, չնայած առևտրից այդքան էլ գլուխ չեն հանում, բայց մեքենայի գալը միշտ էլ ուրախություն է երեխաների համար, որովհետև բոլորը խառնվում են իրար, փողոցում աղմուկ է` գին են գցում, լավ ու վատ ապրանքներն են ջոկում, Մարիամն էլ միշտ իր կշեռքն է բերում, որ հանկարծ իրեն ապրանքի քաշի մեջ չխաբեն: Երեխեքը հատկապես ուրախանում են, երբ տատիկները հանձնարարած են լինում` հենց բանջարեղեն ծախող մեքենան գա, ինձ անպայման ձեն կտաս, որ բադրիջան առնեմ: Որքան էլ խաղով զբաղված լինեն` Արամը, ազդանշանը լսելուն պես, սլանում է տուն` տատիկին ձայն տալու, ու հանձնարարությունը կատարած լինելով` գոհ-գոհ վերադառնում է խաղին:
Անտանելի շոգն ու անցնող մեքենաներից բարձրացող փոշին չեն խանգարում կանանց արագ ջոկել ամենալավ մրգերը, ով էլ առաջինն է հասնում` լավագուն պտուղները նրան են բաժին հասնում: Վարորդն էլ միշտ սրտնեղում է, թե որ դուք էդպես ջոկում եք, բա մի քիչ վնասվածները ի՞նչ անեմ: Բայց կանայք շատ են, ինքը` մենակ, ի՞նչ կարող է անել, մնում է հարմարվել ու գյուղի վերջին փողոցները հասնելիս ապրանքի գինը իջեցնել, որովհետև արկղերում մնում է միայն վնասվածը, դա էլ թանկով չես վաճառի:
Սոնան հազվադեպ է ապրանք գնում. ինքն իր այգին ունի, բայց անպայման դուրս է գալիս ու մասնագետի աչքով քննադատում կիլոմետրեր անցած, մի քիչ թոռոմած, արևից թուլացած բանջարեղենն ու ոչ պակաս թուլացած, խեղճ վարորդին.
- Է՜, թանկ ես ասում էս թոռոմած քյալամի համար, երեկ մի ուրիշ ավտո էր եկել, նույն գնով նորմալ ապրանք էր ծախում:
- Դե լավ, էլի, մորքուր ջան, ամեն անգամ նույն պատմությունն ես սարքում. չես հավանում իմ ապրանքը, մի՛ առ, մարդկանց էլ կամ ու կացի մեջ մի՛ քից:
Վեճը դեռ երկար կշարունակվի, եթե Անոն իրեն պետքական բանջարեղենը գնելուց հետո Սոնային չհրավիրի սուրճի` ժպտալով ու ներողություն խնդրող հայացքով աչքով անելով վարորդին, իբր` մեր Սոնան է, էլի, սրտիդ մոտ մի ընդունիր: Բայց այս իրարանցման մեջ էլ հարևանությունը մնում է հարևանություն.
- Գոհար, հազար դրամ տուր` կանաչի ու վարունգ առնեմ, մինչև իրիկունը տղես գործից գա, կվերցնեմ, կտամ:
Գոհարը փողոցի այն հարևանուհին է, որ միշտ մերան, մի բաժակ ավելի սուրճ ու շաքարավազ ունի, նաև մեքենայի գալու օրերին` հազար դրամ պահեստային փող` հարևանուհիներին օգնելու համար: Փողոցում Գոհարի ամուսինն էլ հենց այն տղամարդ հարևանն է, որ ցանկացած համարի պտուտակ ու ցանկացած մեծության ուրագ ունի, ու էլի միշտ պատրաստ է հարևաններին օգնել:
Այդպես մեքենան բարձրանում է մինչև գյուղի ամենախորքը` թեթևացնելով նստատեղերի բեռն ու ծանրացնելով վարորդի գրպանը, որ հաջորդ օրը նորից «Վոլգան» բեռնած, մեքենային մի կերպ համոզելով վերադառնա: Ոչ ոք չգիտի` վարորդը որտեղից է գալիս, հետո ուր է գնալու, ինչ մրգեր ու բանջարեղեն են դրանք առհասարակ, ու ոչ ոքի առանձնապես չի էլ հետաքրքրում, որովհետև Սոնան միշտ վիճելու է, Անոն անպայման մի բան է գնելու, Գոհարն էլ, անկախ ամեն ինչից, պարտքով տալու փող է ունենալու:
Վերադարձների արանքում գրված իմ հոդվածները երևի ինչ-որ չափով հոգեհարազատ պիտի դարձած լինեն քեզ, բարեկամս, այնուամենայնիվ, տարբեր ու նոր են էն զգացողությունները, որոնք փարատում են ինձ ամեն անգամ վերադառնալիս։ Ամեն անգամ Վենետիկի օդանավակայանում նստած ժամանակ մտաբերում եմ անցյալ գլորվող հերթական կիսամյակս: Նոր ձեռքբերումների, ընկերների, բացահայտած նոր քաղաքների ու ստացած նոր գիտելիքների մի անասելի արագ շրջանառություն է սկսում գլխումս, իսկ դրան հաջորդում է մի մեղմ ու թեթև ժպիտ՝ հոգնած, կիսափակ աչքերի ու գիշերը անհանգիստ քնած ու նյարդային դեմքի մկանների ուղեկցությամբ։ Օդանավակայանում ուշադիր պիտի լինել, պիտի բաց չթողնել գրանցման պահը, հետո ուղեբեռը կշռել, նախապես պիտի ինտուիցիաս աշխատեցնեմ լավագույնս, որ ճամպրուկիս տարողությունը չգերազանցի նախատեսված քաշը, որ ավելորդ խնդիրների չբախվեմ թռիչքիցս առաջ։ Պիտի մի քանի անգամ ստուգեմ՝ արդյո՞քչքի նստեցումն սկսվել է, թե՞ դեռ չէ։ Արանքում մամային գրեմ, որ կարգին է ամեն ինչ, տեղն է թե՛ հեռախոսի, թե՛ իմ մարտկոցը։
