anahit badalyan (kapan)

Ադրիատի՜կ, սպասիր ինձ․․․

Եթե սավառնենք ժամանակի մեջ, կտեսնենք, թե ինչքան բան է փոխվել վերջին ամիսներին․․․Դե իհարկե, մարդու կյանքում էական փոփոխություններ կարող են տեղի ունենալ թեկուզ հաշված րոպեների ընթացքում, դե պատկերացրեք՝ ամիսները ինչ կանեին․․․

Ես ու դու, իմ սիրելի ընթերցող, երկար ժամանակ է՝ չենք խոսում․․․ Չէի ասի, թե չենք հանդիպում, հանդիպում ենք, ուղղակի լուռ ենք․․․ Լռությունը, հա, հազար բառերի փոխարեն է, բայց երբեմն խոսել է պետք․․․ Լռությունը չի «ժպտացնում», իսկ ժպիտը միշտ կարևոր է․․․ Այսօր խախտում եմ իմ ու քո միջի երեք ամսեկան լռությունը, որ «ժպտացնեմ» քեզ, ու ինչո՞ւ ոչ, նաև ինձ․․․

Այսօր ուզում եմ խոսել ժամանակի մասին․․․ Գիտե՞ս՝  ինչքան արագ ու ինչքան դանդաղ կարող է այն անցնել․․․ Բայց արդյունքում մենք ենք որոշում ժամանակի տեմպը, մենք՝ ժամանակի հանդեպ մեր նախատրամադրվածությամբ ու ժամանակը գեղեցիկ կերպով օգտագործելու կամ անտեղի վատնելու մեր մոտեցումներով։ Խոհափիլիսոփայական այս մտքերը, հա, շատերը կարող են արտահայտել, բայց վստահեցնում եմ՝ ես դա զգացել եմ․․․

Գիտե՞ս՝ դեկտեմբերին մի պահ ինձ թվաց, որ ժամանակը կկանգնի ու էլ երբեք չի ընթանա։ Կյանքում առաջին անգամ ես հրաժեշտ էի տալիս՝ երկար ու անորոշ ժամանակով։ Հրաժեշտ էի տալիս մի մարդու, առանց ում մի օրն անգամ դժվար էր պատկերացնելը։ Ես՝ «պապայի քթից թռածս», հրաժեշտ էի տալիս պապայիս․․․ Ու երևի հենց այդ հրաժեշտից հետո սկսեցի գնահատել՝ ինչքան եմ ուրախանում, երբ ամեն անգամ ծիծաղս, դեմքս, քիթս կամ աչքերս պապային են նմանեցնում։ Դա իմ կյանքի առաջին ամենամեծ հրաժեշտն էր։ Բայց ես փորձում էի ուժեղ լինել, որովհետև հոգուս խորքում զգում էի, որ դեռ նոր հրաժեշտներ են առջևում․․․

Իմ՝ կարիերիստիս, բռնած ուղին շատ ու շատ հրաժեշտներ է ենթադրում  կյանքում․․․ Այդ հրաժեշտը հաղթահարվեց մեկ այլ հրաժեշտի մասին երազելուց․․․ Կամ՝ երազելիս․․․ Էստեղ և՛ պատճառի պարագան, և՛ համակատար դերբայը ճիշտ են․․․ Դեռ նոյեմբերից ես մի ծրագրի էի դիմել․․․ Մի ծրագրի, որ պիտի իմ ամբողջ կյանքը փոխեր․․․ Հունվարից  սկսեցին թեժ փուլերը․․․ Հաղթահարեցի առաջինը, երկրորդը, երրորդը․․․Էսպես արագ-արագ պատմում եմ, բայց որ իմանաք՝ ամեն փուլը հաղթահարելու համար ինչքան էներգիա, աշխատանք, եռանդ ու հույզեր եմ ներդրել․․․ Լուրջ եմ ասում՝ պայքարել եմ․․․ Կարող եմ ասել, որ էդ բառի իմաստը ոտքից գլուխ հասկանում եմ, զգում եմ ու գիտեմ․․․ Ես՝ հոգու խորքում ձախողումներին հարմարվածս, հոգուս մեջ ինքս ինձ ձախողումներից ուժ տվողս, գիշերները ձախողումներիցս թաքուն արտասվողս, հոգուս մի թաքուն անկյունում պայքարելուց հուսահատվածս, բայց միշտ ու միշտ պայքարողս, այս անգամ չձախողեցի․․․ Մի բան ասե՞մ․․․ Վախենում եմ նույնիսկ ասելուց, որ հաջողել եմ․․․ Հա, ես դա արել եմ, հաղթել եմ․․․ Հաղթել եմ ինքս ինձ, էն լացկան, հուսահատ րոպեներիս․․․

Այս օգոստոսին մեկնելու եմ․․․ Գնում եմ Իտալիա՝ աշխարհի միացյալ քոլեջներից մեկում սովորելու․․․ Քոլեջս Ադրիատիկի ափին է․․․ Ու էդպես էլ կոչվում է՝ UWC Adriatic… Հիմա՝ այս պահին, մենակ դեմքիս ժպիտը տեսնես․․․ Գիտե՞ս՝  ինձ թվում է՝ ես էնքան շատ եմ ժպտացել, որ դու էլ պիտի զգացած լինեիր, ու մեր միջի լռությունը պիտի համեմվեր մի անխոս, բայց շատ ջերմ ժպիտով․․․ Փետրվարի քսանմեկն էր․․․ Սովորականի նման բացեցի մեյլս: Ասեմ, որ ես մեյլիս գերին եմ դարձել ու կյանքիս լավագույն պահերի համար ամենաշատը մեյլիս եմ պարտական․․․ Բացեցի մեյլս, ու․․․ Նամակը եկել էր․․․ Պիտի արագ բացեմ, բայց․․․ Անահիտ, եթե էլի լինի՝ unfortunately… բլա-բլա-բլա․․․ Ուժեղ ես լինում, ոչ մի կաթիլ արցունք չես թափում, մամային քո վիճակով չես անհանգստացնում, թեթև ես տանում, դու ուժեղ ես, դու սովոր ես, դու մեկ ա՝ էլի ես պայքարելու․․․ Դու պարտավոր ես պայքարել էնքան, մինչև հաղթես․․․ Որովհետև ընկեր Ոսկանյանը քեզ ասում էր՝ հաղթանակած աղջիկ, որովհետև մաման 2008 թվին քեզ դպրոց տանելիս քո էդ ժպիտի տակ էնքա՜ն մեծ հույսեր էր դրել, որովհետև պապան միշտ ասել ա՝ իմ Անահիտս ուրիշ ա, ինքը հասնելու ա իրա ուզածին, ու որովհետև քեզ աշխարհի ամենալավ մարդիկ են շրջապատում․․․ Էդ 0,1 վայրկյանում ես իրոք հասցրել եմ էսքանը մտածել ու հետո բացել եմ նամակը․․․ Գրված էր, որ ուրախ են՝ ինձ ճանաչելու համար․․․ Ու շատ ավելի ուրախ՝ հայտնելու, որ ես պիտի սովորեմ UWC Adriatic-ում․․․ Չեմ նկարագրելու՝ ինչ եմ զգացել․․․ Ախր, չեմ կարա, է․․․ Ես՝ հիստերիկս, աշխարհի ամենահավասարակշռված մարդու նման որոշում եմ ևս մի անգամ կարդալ ու համոզվել, որ ամեն ինչ ճիշտ եմ հասկացել․․․ Ու հա, ճիշտ եմ հասկացել․․․

-Մամա, գնում եմ Իտալիա․․․

-Ո՞ւր ես գնում․․․

-Մամաաաաա․․․

-Ինձ էլ ասեք, ի՞նչ ա եղել, խի՞ եք լացում,-պապան էդ ժամանակ հեռախոսով էր մեզ հետ ու մի հինգ րոպե անց մենակ հաջողվեց ուժ հավաքել, բառեր գտնել ու էդ խեղճ մարդու անհանգստությունը փարատելու համար ասել, որ երեք հոգու խմբակային լացի պատճառը էս մի հոգու անընդմեջ պայքարն ա․․․

Պապան ինձ միշտ ասել ա․

-Բալաս, կյանքը պայքար ա․․․ Դու էնքան ուժեղ ես, որ կարող ես հաղթահարել․․․ Դու իմ աղջիկն ես․․․

Հա պապ, ճիշտ ա, կյանքը պայքար ա․․․ Քո գնալուց հետո ես սովորեցի պայքարել ժամանակի, տարածության, կարոտի, հիշողության, բացակայության դեմ․․․ Ես պայքարեցի ու ես ինձ հաղթած եմ համարում․․․ Հիմա դու գալիս ես․․․ Գալիս ես, որ ինձ ճանապարհես իմ՝ պայքարով վաստակած հաղթանակը վայելելու համար․․․ Արի՛, դու արի, որ ես գնամ․․․

Ու գուցե էսպես անընդհատ գալ-գնալների մեջ լինենք․․․ Բայց կյանքը ամուր է պահում նրանց, ովքեր պայքարում են․․․ Ու ոնց իմ սիրած գրքում ա ասվում՝ ճաատագիրը երկար ժամանակով երես չի թեքում նրանցից, ովքեր համարձակություն ունեն պայքարելու նրա դեմ․․․ Իսկ ես ծնվել եմ, որ պայքարեմ․․․ Ու ես հպարտ եմ դրանով․․․

Խմենք պայքարողների կենացը․․․

Ադրիատի՜կ, սպասիր ինձ․․․

Ամսվա վերջում ամենասպասվածը` աշխատավարձը

Փոքր ժամանակ բոլորս էլ երազել ենք տիեզերագնաց, բժիշկ, զինվոր, ուսուցիչ, վարորդ դառնալ: Իմը տիեզերագնացն էր: Սակայն տարիներն անցան, մանկությունը մնաց անցյալում` իր հետ տանելով տիեզերագնաց դառնալու ցանկությունը: Եվ հիմա, երբ կարելի է ասել, որ մասնագիտության հարցում կողմնորոշվել եմ (եթե չհաշվենք, որ պարբերաբար այն փոխելու մտքեր են առաջանում), որոշեցի մասնագիտությանս վերաբերող հարցերի մասին առավել խորը մտածել: Նախկինում միշտ մտածում էի, թե ինչու պապս գիշեր ու զօր վարելով մեքենան` ստանում էր զգալի չափով պակաս աշխատավարձ, քան նրա ղեկավարները, և ինչպես ինքն էր ասում` «նաչալնիկ-բեզդելնիկները»: Վերջիններս ստիպված չէին գիշերները արտաժամ աշխատել, արձակուրդի չգնալ (ի դեպ, տարվա մեջ ամենամյա արձակուրդից չօգտվելը համարվում է օրենքի խախտում, էս ուղղակի, իմանանք, էլի), որպեսզի բավարարեին իրենց ընտանիքի պահանջները: Եվ հիմա հարց է առաջանում` ինչպե՞ս է այսպես ստացվել:

Սկսենք ամենասկզբից.

Պապս չի էլ ավարտել 9-րդ դասարանը, և երբ հարցնում եմ` ինչու, նա միշտ պատասխանում է, որ նեղ ժամանակներ էին, դաշտերում աշխատելը ավելի օգուտ էր բերում, քան անհասկանալի գրքեր կարդալը: Նաև նշում է, որ նույնիսկ ավարտելու դեպքում շատերին չէին թողնում գնալ Երևան, թուղթ չէին տալիս, փոխարենը՝ առաջարկում էին կոմբայնավար, տրակտորիստ կամ վարորդ դառնալ: Իսկ միևնույն ժամանակ, կային մարդիկ, ովքեր շարունակեցին կրթությունը, մասնագիտացան այնպիսի ոլորտներում, որտեղ լուրջ մասնագետ դառնալը պահանջում էր հսկայական էներգիա (այս դեպքում, ավելի շատ մտավոր, քան ֆիզիկական), ինչպես նաև ֆինանսական ներդրումներ, իսկ ամենակարևորը` «մարդկային կապիտալի» առաջացումն էր: «Մարդկային կապիտալ»-ը ժամանակակից տեխնոլոգիական զարգացման պահանջներին համապատասխան որակավորում ունեցող մասնագետի կարողությունների ամբողջությունն է, որն ապահովում է բարձր արտադրողականություն: Կարճ ասած, աշխատանքի շուկայում կարևորություն է տրվում արտադրողականությանը: Այսինքն, տվյալ աշխատանքը ինչ օգուտ է բերում: Օրինակ, բանվորները 20 օրում կարող են ավարտել վերանորոգումը, իսկ նույն ժամանակահատվածում ծրագրավորողը կարող է այնպիսի ծրագիր գրել, որը հնարավորություն կտա կազմակերպությանը աշխատողների թիվը կիսով չափ կրճատել: Ակնհայտ է, որ ծրագրավորողի աշխատանքը առավել ձեռնտու է, իսկ վերանորոգումը կարող է սպասել:

Երկրորդ կարևոր «տարբերակիչը» նախկինում կատարված ֆինասնական ծախսերն են: Դատավորը, բժիշկը մինչև մասնագետ դառնալը հսկայական ժամանակ, գումարներ են ծախսել, որն էլ պիտի փոխհատուցվի:

Հաջորդը՝ տվյալ ոլորտում առկա մրցակցությունն է: Էլի օրինակ բերեմ: Հավաքարար կարող ենք դառնալ յուրաքանչյուրս և բայց նյարդաբան…

Հավաքարարների ոլորտում մրցակցությունը կարելի է ասել, կատարյալ է, այսինքն, կան բազմաթիվ աշխատողներ և գործատուներ, ու այստեղ աշխատավարձի չափը որոշվում է աշխատանքի առաջարկի և պահանջարկի հարաբերակցության շնորհիվ:

Այս ոլորտը, ինչպես և մնացածները, ունեն «անարդարություններ»: Ասվածի վառ օրինակ է մարդկային տաղանդը, որը որոշ դեպքերում անհամեմատելի բարձր է գնահատվում: Երաժիշտը մեկ երգ կատարելով կամ հայտնի նկարիչը կտավը աստղաբաշխական գումարով վաճառելով` կարող են հսկայական եկամուտ ստանալ: Իսկ պապս պետք է տասնյակ տարիներ շարունակ մեքենա վարի, որ դրա կեսը վաստակի…

Եկեք պատկերացնենք մի իրավիճակ, երբ ձեր աշխատավարձը բարձրացրել են, սակայն միևնույն ժամանակ, թանկացել է մթերքը: Ինչպե՞ս հասկանանք. մենք օգտվեցի՞նք, թե՞ հակառակը: Սրա համար տարբերենք իրական և անվանական աշխատավարձերը: Անվանականը այն գումարն է, որն աշխատողը ստանում է: Սակայն տնտեսագետներին իրականում չի էլ հետաքրքրում` դուք ինչքան եք ստանում, այլ հետաքրքիրն այն է, որ գների ու ձեր աշխատավարձի փոփոխությունը ունեցե՞լ է արդյոք դրական ազդեցություն թե` ոչ: Հենց այստեղ էլ օգնության կգա իրական աշխատավարձը, այն հաշվվում է այսպես` W/P, որտեղ W-ն անվանական աշխատավարձն է, իսկ P-ն սպառողական զամբյուղի (մեկ ամսում մարդու գոյատևելու համար անհրաժեշտ բարիքների ամբողջությունը, այն հաստատում է կառավարությունը) գինը: Եվ եթե իրականը ավելի մեծ է լինում քան նախորդ անգամ, ուրեմն հանգիստ կարող ենք պլանավորել հավելյալ հանգիստ` օրինակ զով Սևանում…

Mane Minasyan

Ակնոցով աղջիկը

-Սոն, էն ակնոցով աղջիկը մեր երեխեքի՞ց ա,- նայում եմ ուղիղ մեր առաջ կանգնած աղջկան ու հեգնանքով հարցնում ընկերուհուս։

-Հա, Ման, դեմքը ծանոթ ա:

Դեմքը ծանոթ էր, բայց մեկ է՝ մենք մեզ ծանր էինք պահում ու չէինք մոտենում, որովհետև Մանեն չէր հավանել ակնոցով աղջկան…

Ճիշտ են ասում՝ երբ մարդուն սկզբում չես հավանում, վերջում քո մի մասնիկն է դառնում:

Ակնոցով աղջիկ կամ նույն ինքը.

-Լաուրա Մանուկյան, 16 տարեկան, Երևանից եմ։ Ուզում եմ դառնալ լրագրող, այս տարի դիմորդ եմ․․․

Դե, էսպես են, չէ՞ ներկայանում ծանոթանալիս կլոր սեղանի շուրջը:

Լաուրին միանգամից սիրեցի, երբ իմացա, որ նույն ֆակուլտետի դիմորդներ ենք:

Մոռացա ասել՝ ցուրտ ձմռանն ենք ծանոթացել, իսկ ամռանն արդեն գաղտնիքներ չունեինք:

Միասին պարապեցինք, միասին քննության գնացինք, իրար ուժ տվեցինք, լացեցինք, ծիծաղեցինք, բայց կարևորը՝ ընդունվեցինք:

Ընդունվեցինք ու ընդունեցինք իրար, հա, ու բոլորը գիտեն՝ մենք ընկերուհիներ չենք, մենք քույրեր ենք:

Իհարկե, ես եմ մեծն, ու կապ չունի, որ 10 օր է ընդամենը տարբերությունը:

Մենք միասին լիքը դռներ ենք թակել, լայն ժպտացել են, մեզ ընդունել են, դե, ինչու չէ, նաև չեն ընդունել…

Բայց մենք ուժեղ ենք, մենք հավատում ենք, ու ոնց Լաուրիկն է ասում. «Քուր, թեթև տար, լավ ա լինելու»:

Ըմմ, դժվար է գրել մի մարդու մասին, ում անտանելի շատ ես սիրում, գրողը տանի…

Լաուրի պայքարող տեսակն եմ սիրում:

Լաուրի հույս տալը, երբ հույսը լրիվ մարած է:

Լաուրի միշտ սոված տեսակն եմ սիրում:

Սիրում եմ, երբ անկեղծ ենք, որ ոչ թե կեղծավոր «Իմ կյանք, արև, լուսին» այլ հասարակ, պարզ ու անկեղծ. «Այ գրող, եկա՞ր»։

Հա, այ «գրող», եկա, եկանք, որ դառնանք մենք:

Հ. Գ․ Երևի ժամանակ առ ժամանակ պետք է մարդկանց ասել, որ սիրում եք իրենց, պետք է ժպտալ ու ստիպել, որ մեկ ուրիշն էլ ժպտա։

Դե, ո՞ւմ ես սպասում, ժպիտ պարգևող նամակդ գրիր։

Anna Andreasyan

Հիպիների պատմությունը

Հոգնած օրվա դասերից՝ քայլերս ուղղում եմ դեպի հաջորդ դասը՝ յոթերորդը: Եթե նույնիսկ օրվա հոգնածությունից չնայեի՝ ուր եմ գնում, երաժշտության հնչյունները ինձ կտանեին այդ դասարան: Ահա և ներս եմ մտնում, զբաղեցնում իմ տեղը, մի քանի վայրկյանից  ուսիս զգում եմ իմ իտալացի ընկերուհու ձեռքը, ինչն ազդարարում էր՝ ինքն արդեն դասարանում է: Նրա անունը Լեա է, ինչպես արդեն նկատեցիր, կողքս է նստում, փոխանակման աշակերտ էր՝ Իտալիայից: Մի բան ասեմ թեմայից դուրս՝ փոխանակման աշակերտները, որ երկրից էլ որ լինեն, միշտ գտնում են իրար ու ամեն հարցում հասկանում են իրար շատ ավելի լավ, քան ուրիշ մեկը երբևիցե կարող էր:

Լավ, շարունակեմ սկսածս թեման մի շատ յուրահատուկ դասաժամի մասին, որ իմ ամենասիրելին էր: Երբ նոր էի սկսել անցնել այդ առարկան, մի տեսակ այնքան էլ գոհ չէի, բայց հիմա հասկանում եմ, թե ինչքան տարբերվող էր այն ամեն ինչով: Խոսքս պատմություն առարկայի մասին է: Բայց ոչ սովորական պատմություն, որ մեր դպրոցներում ենք անցնում: Այն 60-70-80-ակաների պատմությունն էր, որ բոլորս անվանում էինք «հիպիների պատմություն»: Նախ ասեմ, որ երբեք հետաքրքրված չեմ եղել նրանց պատմությամբ ու երաժշտությամբ: Իսկ թե ինչպես էի հայտնվել այդ դասին, պատասխանը պարզ է՝ դպրոցում խորհրդատուս վստահեցրեց, որ ուրախ և բոլորի կողմից սիրված դասաժամ է:

Հիմա կասես՝ այսքան խոսեց, վերջը չասաց, ինչն էր այդքան յուրահատուկ այդ դասաժամի հետ կապված: Հիմա ասեմ՝ ամեն ինչը: Այն մթնոլորտը, որ այդ դասարանում էր ուրիշ ոչ մի տեղ չէիր գտնի: Ուսուցչիս մշտական սրախոսությունները ու աշակերտների՝ իրենց սիրելի երաժշտության ժամանակաշրջանով հետաքրքրված լինելը, այն հաճելի էր դարձնում: Մի տեսակ, ասես, դաս չլիներ, այլ նույն հետաքրքրություններով ու իրար հասկացող մարդկանց խումբ, որոնք ուսումնասիրում էին իրենց սիրելի թեման ու լսում իրենց սիրելի երաժշտությունը: Այդ դասաժամը ասես բոլորիս համար փախուստ լիներ օրվա ծանրաբեռնված ու անընդհատ լարված ռեժիմից:

Իմ ամենասիրելի հիշողություններից մեկն այն էր, երբ ուսուցիչս՝ իրեն հատուկ դերասանական տաղանդով, պատմում էր, թե ինչպես էր հայտնի հիպիներից մեկի ճամպրուկները տարել հյուրանոցի համար, երբ այնտեղ էր աշխատում: Պետք է ուղղակի ներկա լինեիք մեր ուրբաթներին, այդ օրերին ամբողջ ժամին երաժշտություն էինք լսում և իրենց հետ հավասար ու ավելի բարձր մենք էլ էինք երգում: Ամբողջ միջանցքում լսվում էր մեր երաժշտությունը, մեր ուրախ դասի հնչյունները:

Այս ամենը պատմելուց հետո մի գաղտնիք բացեմ, հիմա նոր եմ հասկանում, թե իրականում ինչքան շատ էի սիրում այդ դասաժամը, ու ինչքան հարազատ էր դարձել այն ինձ համար: Հիմա, հենց այդ ժամանակաշրջանի երգերը լսում եմ, հիշում եմ իմ սիրելի դասաժամը իր բոլոր ուրախ հիշողություններով:

Հ.Գ. Իհարկե, մենք այդ ժամին դաս էլ էինք անում, ուղղակի դասը հենց այս ամենն էր, ինչի մասին պատմում էի:

anush davtyan

Խմող չենք, խմում ենք

Քյավառի մասին խոսելիս երևի առաջին բանը, որ բոլորի մտքին գալիս է, խմիչքն է։ Ավելի կոնկրետ՝ խմելը։ Իսկ եթե էլ ավելի կոնկրետացնեմ, քյավառցիների հարբած լինելը ամեն օր ու ամեն ժամի։

Տարածված կարծիքին համաձայն՝ Քյավառի փողոցներում մարդ չկա, որովհետև տանը նստած խմում են, մի բան են տոնում (առիթն արդեն կարևոր չէ) կամ էլ գերեզմանոցներում հանգուցյալի հետ են կիսում իրենց կերածն ու խմածը։ Եթե փողոցում մեկին տեսնես, երևի մի տնից մյուսն է գնում՝ քեֆը շարունակելու։

Մի անգամ կանգառում կանգնած սպասում էի տրանսպորտիս, Երևանում էի, իհարկե։ Պատահաբար լսեցի, թե կողքիս կանգնածները ինչ են խոսում։ Պարզվեց, որ մեկը նկարիչ է, մյուսն էլ հավանաբար նրա հին ծանոթը, ու նրանք պատահաբար հանդիպել էին այդ կանգառում։ Նկարիչը իր նորություններից էր պատմում, ասաց, որ վերջին անգամ Քյավառ էր գնացել՝ գործերը վաճառելու։ Նրա զրուցակիցն էլ զարմացավ, ասաց․

-Արաղի շշե՞ր էիր նկարել, որ ծախվի։

Զրույցի շարունակությանը ես չմասնակցեցի․ երթուղայինս եկավ։ Բայց էդ դեպքը դեռ երկար կմնա մեջս։

Ես քյավառցի եմ, բայց չեմ խմում։ Դե, առիթից առիթ, միայն եթե հաճելի միջավայրում եմ։ Բայց «տնական արաղ» չեմ խմում, գինի եմ նախընտրում։

Ես Քյավառից եմ, բայց ներկայանալիս ասում եմ՝ Գավառից եմ։ Միշտ մտածում եմ, որ էդպես ավելի հեշտ կպատկերացնեն։ Իսկ իրականում «Քյավառ» անունն ավելի տարածված է։

Ծնվել ու մեծացել եմ Քյավառում, բայց դժվարանում եմ մեր բարբառով խոսել, որովհետև տանեցիները Հայաստանի տարբեր ծայրերից են, ու մենք բարբառով չենք խոսել երբեք տանը։

Կյանքիս գրեթե ամբողջ մասը Քյավառում եմ եղել, բայց երևի հարկ եղած չափով չեմ գնահատում դա։ Ու էս ամենի արդյունքում ես լրիվ պատկերացում չունեմ իմ Քյավառի մասին։

Բայց մի բան հաստատ եմ ասում։ Մենք բարի լույս ասելիս կենաց չենք խմում ամեն առավոտ, ոչ էլ երեկոյան բարի գիշերին։ Մեր տներից օղու դատարկ շշեր նույն քանակով են դուրս գալիս, որքան մնացած տներից։ Իսկ առիթից առիթ բոլորս էլ խմում ենք։

Anushik Mkrtchyan

Իրականությունը մի քիչ այլ է

Լինում են, չէ՞, դեպքեր, երբ մի բան շատ ես ուզում, հետո գալիս է էն պահը, որ գրեթե ուզածդ լինելու է, ու դու էն կարգի չես ուրախանում, ոնց որ էն ժամանակ, երբ իրականանալուն շատ կար:

Մայրս, ում գրեթե երկու տարի չէի տեսել, մեկ էլ՝ հոպ, ասում է՝ գալիս եմ: Դա իմանալիս ուզում ես պարել, երգել, թռվռալ, ուզում ես՝ օրդ շուտ անցնի, որ գա էն օրը, երբ մամայիդ ես տեսնելու: Ու ամենավատն էն էր, որ մաման հունիսի 7-ին ասում է, որ 10-ին գալիս է: Դե արի ու 3 օր դիմացիր: Ամսի 8-ն ու 9-ը բավականին արագ անցնան, չնայած այն բանին, որ ամսի 9-ին ժամը 3-ին քնեցինք երեխաներով, որովհետև մտածում էինք, թե ինչ ենք անելու վաղը, չէ՞ որ մաման է գալիս: Ինչևէ: Ամսի 10-ին որոշեցի մամայի համար թխվածք պատրաստել: Ամբողջ օրը ինչ ասես չէինք անում, որ շուտ անցներ ժամանակը, բայց այն կարծես կանգնած լիներ: Կարճ կապեմ: Մաման եկավ մեր բարեկամներից մեկի հետ: Եղբայրս վազեց դեպի մեքենան, ու մեքենայում մի քանի րոպե գրկել էին իրար: Երբ դուրս եկան, հերթը հասավ ինձ, իսկ փոքր քույրս պարի էր գնացել: Մայրս անընդհատ ասում էր, որ բոյովացել ենք, չաղացել ենք:

Հաջորդը օրը գնացինք անձնագիր հանելու: Էն որ սկզբից ասում էի՝ է՜, այ հիմա բացատրեմ: Երբ հունվար ամիսն էր, արդեն որոշված էր, որ ամառը գնալու ենք պապայենց մոտ: Շատ էինք ուրախացել ու անհամբեր սպասում էինք ամառվան: Եկավ մաման, որ մեզ տանի: Չէի ուզում գնալ, բայց կարոտել էի պապային: Երկու տարին էդքան քիչ չի: Ու կամուկաց լինելով եկա: Էստեղ էդքան էլ հետաքրքիր չի, ու ես զարմանում եմ, թե ոնց են մարդիկ գալիս ու էստեղ մշտական բնակություն հաստատում: Լեզու չգիտեմ, իմ տարիքի պատանիներ չկան, տեսարժան վայրեր չկան, եթե կան էլ՝ շատ հեռու են, անտանելի շոգ է ու ձանձրալի: Այստեղ գրեթե չեն գործում օրենքներ: Բնակիչները հարգալից վերաբերմունք են ցուցաբերում բոլորի հանդեպ, հատկապես՝ հայերի: Բնությունն է հիանալի: Չկա այնպիսի տեղ, որը ծառերով շրջապատված չլինի: Այնուամենայնիվ, Հայաստանը մնում է աշխարհի ամենագեղեցիկ երկրներից մեկը:

Ի դեպ, իմ պատրաստած թխվածքի մասին մոռացել էինք: 5 օր հետո միայն որոշեցինք փորձել:

Հ. Գ․ Երկրի անունը նշել չեմ ուզում:

lilit vardanyan

Ամառային արձակուրդներ

Ձմեռ էր:

-Էս տարի ինչ լավ ձմեռ ա անում: Մնում ա՝ ամառն էլ սենց լավ լինի,- ասում էր տատիկը:

Ամառվա սկիզբ:

-Մի կողմից լավ ա, որ անձրև ա գալիս: Էս տարի բերքը շատ կլինի:

Հունիսի երկրորդ շաբաթ:

-Հոգնեցինք անձրևներից, ե՞րբ ա գալու ամառը:

Հունիսի վերջ:

-Ասում են՝ էսօր քառասուն աստիճան ա լինելու: Ամառվա շոգերը էկան,- ասում է պապիկը՝ հովհարը ձեռքին:

Մեծահասակների սիրելի ամառը եկավ: Այս տարի բերքը շատ է: Կարևորը՝ ձյուն չկա: Ամառային անձրևները դադարել են: Ոչինչ, շոգին մի կերպ կդիմանանք: Պաղպաղակ կա: Կարելի է սառը ջրով լողանալ: Ձմերուկն էլ քիչ-քիչ շատանում է: Իսկ ֆուտբոլասերերին շոգը չի խանգարի հաճելի ամառ ունենալուն:

-Համ էն ենք ուզում, համ՝ էն,- ասում է տատիկը,- ո՞նց կարա համ լավ ձմեռ լինի, համ էլ՝ լավ ամառ:

Իսկ իմ կարծիքով՝ ամառը բոլոր դեպքերում էլ լավը չի (բացի անձրևային շրջանից): Քառասուն աստիճան շոգ: Մոծակների թագավորության վերադարձ: Ալերգիա համարյա ամեն ինչից (արևից, փոշուց, ծխից, ելակից, սուր հոտերից): Չնայած՝ գարունը մնում է իմ ամենաչսիրած եղանակը, բայց ամառն էլ ունի իրեն չսիրելու պատճառներ:

Մարդիկ լավ են մտածել: Ամառային արձակուրդներին դաս անելը շատ դժվար կլիներ: Օրինակ՝ ես թմրած վիճակից դուրս եմ գալիս միայն երեկոյան ժամը տասին: Դե, քանի որ շատ շոգ է, օրը սկսվում է թմրած վիճակից դուրս գալու ջանքերով: Ամեն առավոտ ես արթնանում եմ ժամը 9-ին և անկողնուց դուրս եմ գալիս 10:30:

Իմ ամառային նախաճաշի տեսականին այնքան էլ մեծ չէ. հաց-պանիր, յոգուրտ, լոլիկ և թեյ: Բայց էլ ի՞նչ կարելի էր ուտել, եթե ձու տանել չես կարողանում: Եվ ընդհանրապես, ի՞նչ ուտելու մասին է խոսքը, եթե ամառ է: Բոլորին հայտնի է իմ լավ ախորժակը, բայց ամռան շոգին ախորժակս չի գալիս: Ստիպված եմ լինում օրվա ընթացքում երկու անգամ պաղպաղակ ուտել, որպեսզի լրացնեմ իմ օրաբաժինը:

Ամառվա վատ կողմերի մասին շատ խոսեցի, բայց խոստովանում եմ, որ ամառը ունի նաև լավ կողմեր: Խոսքը ամառային առատ բերքի մասին է: Իհարկե, չկան իմ սիրած ցիտրուսները, որոնցից, ի դեպ, ալերգիա ունեմ: Փոխարենը կան կանաչ խնձոր, կեռաս և հատապտուղներ:

Եկեք փորձենք գտնել միջոցներ ամառը ոչ այնքան անտանելի դարձնելու համար: Շոգ է: Դրա համար կան լուծումներ:

1. Գնալ լողավազան: Չնայած՝ ես ժամանակ չունեմ լողավազան գնալու, բայց դա լավ միջոց է ամառվա շոգից ազատվելու և օրվա ընթացքում սթափ զգալու համար:

2. Լոգանք ընդունել: Սա էլ նրանց համար, ովքեր լողավազան գնալու ժամանակ չունեն:

3. Պաղպաղակ ուտել: Երբեմն աշխատում է:

4. Օրվա ընթացքում սառը ջուր խմել: Դե, այս կետը անիմաստ էր, որովհետև բոլորն էլ դա անում են: Բայց ես միշտ էլ շատ քիչ եմ ջուր խմել: Այնպես որ, այս կետը հատուկ ինձ համար է:

Իսկ հիմա անցնենք ամենաամառային հարցին: Մոծակները: Բոլորն էլ պայքարում են մոծակների դեմ, բայց արթնանում են մոծակի կծած տեղի քորը զգալով: Ամռանը միայն մոծակները չեն անցնում հարձակման. կան նաև այլ միջատներ: Ծնողներիս սենյակի պատուհանին ցանց է ամրացված: Բայց նույնիսկ այդ ցանցը չի խանգարում փոքրիկ կլոր միջատների ներխուժմանը, որոնք ամեն օր երեկոյան հետապնդում են ինձ, երբ ես գիրք եմ կարդում:

Իսկ մեր սենյակի պատուհանին ցանց չկա: Պապիկն էլ միշտ պատուհանը բաց է թողնում: Դրա համար էլ ժամը հինգին սենյակով մեկ շուրջպար է բռնում ճանճերի 20 հոգանոց հոտը: Գիշերն էլ գործի են անցնում մոծակները:

«Լավ, այս պայմաններում ինչպե՞ս ամառային արձակուրդը դարձնել հետաքրքիր»,- մտածեցի ես:

Կարելի է գիրք կարդալ: Ես քանդեցի գրապահարանի բոլոր դարակները և հասկացա, որ չգիտեմ ինչ գիրք կարդալ: Վերջին կարդացած գրքից հետո ես քննությունների էի: Այդ ընթացքում չէի մտածել՝ ինչ տիպի գիրք կկարդամ հետո: «Քանի որ ամառային արձակուրդներ են, ուզում եմ թեթև և զվարճալի պատմություններ կարդալ»,- որոշեցի ես և սկսեցի կարդալ ամերիկյան պատմվածքներ:

Բայց բացի գիրք կարդալուց՝ կարելի է անգլերեն պարապել: «Երբեք բաց չեմ թողնում անգլերենս լավացնելու համար ժամանակը»,- որոշում եմ ես ամռանը: Սկզբում ոգևորված պարապում եմ, հետո հոգնում, իսկ ամառվա վերջում էլի պարապում:

Երեկոյան հալամուլաները ամենահավես բանն են ամռանը: Ամենահավեսը, եթե արդեն «մեծ» չես դրա համար: Դե ես ինձ այդպիսին չեմ համարում, բայց մեր բակի մեծամասնությունը կազմում են 1-12 տարեկան երեխաներ. ո՞ւմ հետ խաղամ (փաստորեն «մեծ» եմ): Մնում է մի տարբերակ՝ հեծանիվ կամ անվաչմուշկ քշել: Եթե իհարկե եղբայրս հավես ունենա նկուղից հանել կամ ես հավես ունենամ քշել հեծանիվը: Իսկ անվաչմուշկներս 5 տարվա վաղեմություն ունեն: Կարճ ասած՝ անվաչմուշկիս ակները այլևս չկան:

«Ուրեմն պետք է ուրիշ զբաղմունք գտնել»,- մտածեցի ես և գնացի «Ոսկե ծիրանի» գրասենյակ: Երկու շաբաթ է, ինչ «Ոսկե ծիրանում» կամավոր եմ: Ցերեկվա շոգին աշխատելը այդքան էլ հաճելի չէ, բայց հետաքրքիր է:

Վերջ: Երևի իմ բոլոր ամառային պատմությունները պատմեցի, բացի նրանից, որ միջանցիկ քամիների պատճառով կոկորդս կարմրել է: Մնում է դիմանալ այս շոգին և վայելել արձակուրդները:

milena baghdasaryan

Որ ծիրանենին ծաղկի կրկին

-Նայե՛ք, տղերք, էլի էն դոձիկն ա անցնում։

-Ի՜նքը, իրա ակնո՜ցը… Մոդայի վերջին ճիչն ա։

-«Ռոսիա» տոնավաճառի աշուն-ձմեռ նոր հավաքածուից ա վերցրել։

Չորս տարի առաջ էր, անցնում էի հարևան փողոցի բակային տաղավարներից մեկի կողքով, երբ լսեցի նստարանին կքանստած խմբված տղաների խոսակցությունը։ Ականջակալներով ու օպտիկական ակնոցով մի տղայի մասին էր, ով վերջերս էր տեղափոխվել մեր թաղամաս և հայտնի դարձել գերազանցիկ ու աշխատասեր տղայի «վատ» համբավով։ Արևադարձային փողոցի այդ տաղավարն ինձ համար խիստ ցամաքային գոտու էր նմանվել, ուր խաղաքարտերի ու զառի աշխատասիրությունից անգործության էին մատնվել ուղեղները, ցմահ արձակուրդ վերցրել մարդիկ, ու հիասթափությունից հրաժարվել էր փթթել տաղավարին կից միակ ծիրանենին։

-Որտե՞ղ ես այսպես լավ անգլերեն սովորել։

-Մեր գյուղում։ Դպրոցում ընտիր բացատրում էին քերականությունը, խոսակցականն էլ ինքս ինձնով եմ սովորել։

-Բա մաթե՞մ։

-Դպրոցիցս եմ շնորհակալ։

Ինձնից մեկ տարով փոքր էր Դավիթը, թեև գիտելիքները, թեմաներն ու զրույցները հասունությամբ ու հետաքրքրությամբ մեծ էին երկուսիցս էլ։ Մտքերով գյուղից թարմություն ու անկեղծություն էր բերել քաղաքի քաղքենի փողոցին, մեկ էլ թառի աշխույժ հնչյուններ՝ քնած ուղեղներն արթնացնելու։ Բողոքում էր, որ իր նոր աշխարհում ընկերներ չի կարողանում գտնել, ունեցած-չունեցածն իրենից մեկ տարով մեծ ոչ արյունակից քույրիկն է, որի հետ նույնիսկ բռնցքամարտել չի կարող։

-Վա՜յ, չէի պատկերացնում, որ սպորտ էլ ես սիրում։

-Ակնոցի՞ցս ենթադրեցիր։

-Դե…

Ամաչելով ասածիս անմտությունից՝ մի պահ ինձ տաղավարում զգացի, չորացած ծիրանենու կողքին։ Զգացի, որ Դավիթը ականջակալների պատնեշի արանքից հասցրել էր որսալ թղթախաղային բամբասանքներն ու իրեն վերագրված էժանագին պիտակավորումները։ Մի ակնթարթ ամաչելուց ու տխրելուց հետո Դավիթի թառի հնչյուններով մի թարմ ու արթնացնող միտք այցելեց ինձ. «Փաստորեն լսել է, գուցե մի քիչ սրտնեղել է, բայց չի կոտրվել»։

-Մի՜լ, իսկ դու հերոս ունե՞ս։

-Սիրելի գրքի՞։

-Չէ՜, իրական ոգեշնչման։

-Հըմ… Անկեղծ ասած՝ ոչ։ Դու ունե՞ս։

-Էմիկ Ավագյանը՝ հաշմանդամների սայլակի գյուտարարը։ Պապիկս միշտ ասում էր, որ ամեն մարդ պետք է իր հերոսն ունենա՝ հասկանալու համար՝ ում է ուզում նմանվել, ի՞նչ հիմնաքարով է ուզում կյանքը կառուցել։ Ես էլ հիմա լավ եմ սովորում, որ Էմիկ Ավագյանի պես պիտանի լինեմ մարդկանց, համ էլ՝ կյանքս իմաստավորեմ։

«Փաստորեն Լևոնենք հերոս չունեն»,- վազող տողի պես աչքիս առջևով անցան տաղավարը, զառերն ու ամեն օրը գլորել-տրորելով անցկացնող մարդիկ։ «Հիմնաքար չունեն, եղածը ամայի դաշտ է, ավազ ու հող, որ նվեր են ստացել ու չգիտեն՝ ինչպես օգտագործել»։

Հինգ օր առաջ կրկին անցա բակային տաղավարի կողքով, որտեղ արդեն խաղամոլներից շատերի երեխաները հայրերի կողքին նստած զառ էին գլորում ու նարդի խաղում՝ պատուհանից ընթրիքի կանչող երիտասարդ, բայց ընտանիքի «հացը» վաստակող, ապա հաց սարքող մայրերին արհամարհելով, նյարդերի տեղի տալուն պես էլ՝ մոր վրա բղավելով։ «Սխալ հերոսների են ընտրել»,- մտածեցի ու անցա՝ խղճալով կիսախարխուլ մնացած ու անհիմնաքար շինվածքներին։

«Թափանցելի» ականջակալներով ու ակնոցով տղան էլ, միջազգային մրցույթում ամիսներ առաջ հաղթելով, Ֆրանսիայում կրթվելու հնարավորություն էր ստացել ու մեկնել Դիժոն՝ կիրառական մաթեմատիկա առարկան խորությամբ ուսումնասիրելու՝ ապագայում մեծ մաթեմատիկոս, գիտնական ու պիտանի գյուտարար դառնալու անկոտրում հույսով ու ակնկալիքով։ Բակի տատիկներն էլ ասես գտել են իրենց հերոսին՝ սուրճի սեղանի շուրջ քննարկելու, հպարտանալու ու ծիրանենին մի օր կրկին ծաղկած տեսնելու խանդավառությամբ։

«Հայաստանը երկիր է, որն ինձ հետ խոսում է»

Հունիսի 27-ին Ֆրանսիայից Հայաստան եկան 6 ուսանող-օսթեոպատ` Ռոման Բուղոն (Romain Bourreau), Քսավյե Խրիմյանը (Xavier Khrimian), Ժան-Գյաել Բղանելը (Jane-Glaё Branel), Գյաղանս Ժեղվեն (Garance Gervais), Թոմա Դելաժուն (Thomas Delajoux), Մաղի Դեբյուսին (Marie Debussy)` Աղնո Կղեպընին (Arnaud Crepin)՝ Սամուել Հաղիակյանի կողմից 2014 թվականին Փարիզում հիմնադրված օսթեոպատիայի ոլորտում մարդասիրական ծրագրեր իրականացնող «Էկոստեո» կազմակերպության ծրագրի շրջանակներում։ Օսթեոպատիան այլընտրանքային բուժման համակարգ է, որը առաջին հերթին փորձում է գտնել ցավի սկզբնաղբյուրը և մարմնի տարբեր մասերի ու օրգանների միջև հավասարակշռության խախտումը: Ֆրանսիացի օսթեոպատները այս ծրագրի շրջանակներում համագործակցում են Երևանի և Գյումրու տարբեր բժշկական հաստատությունների հետ և առաջարկում են անվճար խորհրդատվություններ և թերապիա հայ հիվանդներին:

Հարցազրույց օսթեոպատ Թոմա Դելաժուի հետ

-Ներկայացեք, ներկայացրեք Ձեր մասնավոր դպրոցը, ի՞նչ եք դուք այնտեղ սովորում:

-Ես Թոմա Դելաժուն եմ, Ֆրանսիայի Կաշան քաղաքում գտնվող «Օստեոբիո» դպրոցում օսթեոպատիայի ֆակուլտետի չորրորդ կուրսի ուսանող եմ։ Եվ հիմա Հայաստանում եմ «Էկոստեո» կազմակերպության շրջանակներում, որն էլ Հայաստանում իրականացնում է անվճար օսթեոպատիկ բուժումներ։

-Ներկայացրեք Ձեր փորձը Հայաստանում: Ինչո՞ւ եք եկել հենց Հայաստան:

a-Եկել եմ, որովհետև Հայաստանում օսթեոպատիան բավականին քիչ է զարգացած, ինչը մեզ, որպես ուսանողների, թույլ է տալիս հանդիպել մարդկանց, ովքեր ծանոթ չեն մեր մասնագիտության հետ, և ցանկանում են այն բացահայտել։ Այս ամենը մեզ թույլ է տալիս զննել շատ հիվանդների և թեթևացնել նրանց ցավերը, քանի որ օսթեոպատի աշխատանքը հետևյալն է՝ աշխատել հիվանդի ցավի և դիսկոմֆորտի վրա, լինի դա հոդային ցավ, մարսելու ունակության խնդիրներ, թե նույնիսկ կոնքոսկրային մակարդակի ցավեր։

-Ձեր թիմը Հայաստան է գալիս որպես կամավո՞ր, թե՞ սա Ձեզ համար կազմակերպված պրակտիկա է:

-Մենք ենք գնել մեր ինքնաթիռի տոմսերը, եկել ենք լրիվ կամավորության սկզբունքով: Մեր հիմադիրը ֆրանսահայ օսթեոպատ Սամուել Հաղիակյանն է, և հենց նա է մեզ առաջարկել գալ այստեղ։ Շատ եմ հավանում այս երկիրը, արդեն երկրորդ անգամն է, ինչ գալիս եմ Հայաստան, և չնայած անտանելի շոգին` սա շատ գեղեցիկ երկիր է, գեղեցիկ մշակույթով։

-Ինչպե՞ս է Ձեր կազմակերպությունն ընտրում այն երկրները, ուր գնում եք:

-Հայաստան եկել ենք մեր հիմնադրի որոշմամբ, քանի որ նա ցանկանում էր օսթեոպատիան բերել Հայաստան և այն այստեղ զարգացնել։ Որպես ասոցիացիա` մեր նպատակն է՝ զարգացնել օսթեոպատիայի պրակտիկան աշխարհում, քանի որ միայն Հյուսիսային Ամերիկայում, մի քիչ Ավստրալիայում և Եվրոպայի մի մասում կան օսթեոպատներ, և այսպիսով, մեր նպատակն է՝ քիչ-քիչ օսթեոպատներ ուղարկել աշխարհի մնացած երկրներ օգնելու և բուժելու նպատակով, և ավելի հասանելի դարձնել օսթեոպատիան բոլորի համար։

-Ինչպե՞ս եք համագործակցում և կապեր հաստատում Հայաստանի հիվանդանոցների հետ:

-Մենք նախապես կապվում ենք Հայաստանի որոշ հիվանդանոցների հետ` նրանց բացատրելով այն, ինչով զբաղվում ենք, ինչ առավելություններ իրենք կունենան մեզ հյուրընկալելով։ Այսպիսով, հիվանդանոցների մեծամասնությունում, որոնց հետ մենք համագործակցել ենք, բուժումը եղել է անվճար։ Մենք չենք վարձատրվում, և իրենք էլ կարիք չունեն վճարելու, և սա այն է, ինչ ամենակարևորն է մեզ համար։

-Ի՞նչ տվեց Ձեզ այս տիպի աշխատանքը:

- Արդեն հայերեն հինգ կամ վեց բառ գիտեմ, բազմաթիվ ծանոթություններ եմ հաստատել, ստացել եմ հնարավորություն՝ տեսնելու այն, ինչ մենք չունենք մեզ մոտ՝ Ֆրանսիայում։

Մի պատմություն եմ հիշում. ընկերներիցս մեկը հիվանդացել էր և որոշել էր «Դոլիպրան» դեղը օգտագործել, որը Ֆրանսիայում կա միայն դեղահաբի տեսքով։ Հայաստանում դոլիպրանը միայն սրսկումների համար են վաճառում։ Այսպիսով, սա մեզ զարմացնում է և թույլ է տալիս տեսնելու, որ ահա, կա Ֆրանսիա և կա Հայաստան, որտեղ կան տարբեր մտածելակերպեր: Մենք մեկս մյուսին կարող ենք գիտելիք փոխանցել և զարգացնել։ Հայաստանը իր քրիստոնեական կրոնին շատ մոտ մի մշակույթ է, որը դրա հետ մեկտեղ հաջողացնում է լինել, ըստ իս, շատ բաց մշակույթ, պատրաստ բացահայտելու նորը` պահպանելով իր ավանդույթները: Սա այն է, ինչ ես իսկապես հավանում եմ այս երկրում։

-Ի՞նչն է ամենակարևորը Ձեր աշխատանքում:

-Ամենակարևորը՝ ծիծաղեցնել հիվանդին, որ մեզ մոտ ցավերով եկող հիվանդը հեռանալիս իրեն ավելի լավ զգա, լրիվ ապաքինված լինի։

-Ի՞նչն է Ձեզ դուր գալիս Հայաստանում, իսկ ինչը` ոչ:

-Չեմ սիրում շոգը։ Շատ եմ սիրում մշակութային, ճարտարապետական մասը, բնությունը։ Համեմատելով Ֆրանսիան և Հայաստանը` կարող եմ ասել, որ երևի թե այն մեծ տարբերությունը, որ կա, ֆեմինիզմն է: Այն երևի թե ավելի շատ կա Ֆրանսիայում, քան Հայաստանում, սակայն դժվարանում եմ որևէ կերպ քննադատել, քանի որ դա ձեր մշակույթի մի մասն է:

-Ինչպե՞ս եք անցկացնում Ձեր ազատ ժամանակը Հայաստանում:

-Մեր շաբաթը բաժանված է 3 և 4 օրի: Չորս օր շարունակ մենք արթնանում ենք, տաքսի ենք նստում, գալիս հիվանդանոց, հետո էլի նստում տաքսի և քնում։ Այնուհետև մենք ունենք երեք օր հանգստանալու համար, չունենք հիվանդներ, չունենք պարտականություններ։ Ես այցելեցի Մատենադարան, որը շատ եմ հավանել, և հատկապես նրանք, ովքեր առաջին անգամն են գալիս Երևան, պետք է անպայման այցելեն այնտեղ։ Տուրիզմից բացի` նաև շատ ենք հավանել Ձեր խոհանոցը, քանի որ լինելով ուսանող և հաշվի առնելով այստեղի փոխարժեքը` մենք կարող ենք մեզ թույլ տալ օգտվել ձեր սրճարաններից և ռեստորաններից։ Այսպիսով, սա նաև մեզ համար փոքրիկ արձակուրդ է, երբ մենք բացահայտում ենք երկիրը, նրա մշակույթը և խոհանոցը։

-Եթե ևս մեկ այսպիսի հնարավորություն ունենայիք, կվերադառնայի՞ք արդյոք Հայաստան:

-Այո։ Ես գիտեմ, որ հաջորդ տարի էլ եմ գալու այստեղ «Էկոստեոյի» հետ, միանշանակ։ Կարծում եմ` Հայաստանը երկիր է, ուր ես կվերադառնամ նաև ուսումս ավարտելուց հետո, նույնիսկ «Էկոստեոյից» դուրս՝ երկիրն ավելի լավ բացահայտելու։ Հայաստանը ինձ համար շատ շոգ երկիր է, բայց սա այն երկիրն է, որն ինձ հետ խոսում է, որը հուզում է ինձ։

Քսավյե Խրիմյան

-Ներկայացեք և ներկայացրեք Ձեր փորձն այստեղ:

-Ես Քսավյե Խրիմյանն եմ։ Եկել եմ այստեղ մեր կազմակերպության հետ, որը հումանիտար օգնություն է առաջարկում։ Շատ մեծ փորձ էր ինձ համար, ես ծանոթացա հաճելի մարդկանց հետ, ինչպես նաև այցելեցի իմ հայրենիքը։

-Ի՞նչ տվեց Ձեզ այս տիպի փորձը Հայաստանում:

-Առաջին հերթին` ձեռք եմ բերում մեծ փորձ, կատարելագործվում եմ որպես մասնագետ, ինչպես նաև` հանդիպում հետաքրքիր մարդկանց։

-Ի՞նչն է ամենակարևորը Ձեր աշխատանքում:

-Հիվանդների հետ հարաբերությունները։

-Ի՞նչն է Ձեզ դուր գալիս Հայաստանում, իսկ ինչը` ոչ:

-Դժվարանում եմ ասել, քանի որ առաջին անգամ եմ Հայաստանում: Ընդամենը 4 օր է, ինչ այստեղ եմ և դեռ այդքան լավ չեմ ծանոթացել Հայաստանին։ Դեռևս ամեն ինչ ինձ դուր է գալիս։

-Եթե ևս մեկ այսպիսի հնարավորություն ունենայիք, կվերադառնայի՞ք արդյոք Հայաստան:

-Միանշանակ, նույնիսկ եթե հաջորդ անգամ կազմակերպության շրջանակներում չգամ, կցանկանայի գալ Հայաստան ծնողներիս հետ։

Գյաղանս Ժեղվե

-Ներկայացեք և ներկայացրեք Ձեր փորձն այստեղ:

-Ես Գյաղանս Ժեղվեն եմ, արդեն երրորդ ամառն է, որ ես գալիս եմ այստեղ։ Առաջին անգամ բոլոր ուսանողների նման շատ հարցեր ունեի, թե ինչպես է այս ամենն անցնում, ինչպես եմ անցկացնելու կոնսուլտացիան և նմանատիպ այլ խնդիրներ, բայց կամաց-կամաց մեզ հաջողվեց գտնել աշխատելու այս ռիթմը, մասնագիտանալ մեր աշխատանքի մեջ, դառնալ ավելի վստահ, ինչպես նաև կարողանալ շփվել թիմի անդամների հետ։

-Ի՞նչն է ամենակարևորը Ձեր աշխատանքում:

-Օսթեոպատի աշխատանքում ամենակարևորը, իր մասնագիտությանը լավ տիրապետելուց բացի, հիվանդին լսելու ունակությունն է, երկու կողմերի առողջ փոխհարաբերությունը, որն իր հերթին կբերի վերջնական արդյունքի և մեկի, և մյուսի համար։

-Ի՞նչն է Ձեզ դուր գալիս Հայաստանում, իսկ ինչը` ոչ:

-Իհարկե, հավանում եմ Հայաստանի մշակույթը, որը բավականին տարբերվում է մեր մշակույթից, մարդկանց մտածելակերպը, թե ինչքան շնորհակալ և երախտապարտ են նրանք, սա իսկապես հաճելի և միաժամանակ շոկային է ինձ համար։

-Եթե ևս մեկ այսպիսի հնարավորություն ունենայիք, կվերադառնայի՞ք արդյոք Հայաստան:

-Մի քիչ բարդ կլինի իմ վերադարձը, քանի որ մյուս տարի ես ավարտում եմ և այդ ժամանակ ցանկանում եմ ավելի կենտրոնանալ սեփական կենտրոնը բացելու վրա։ Ես, իհարկե, մյուս ուսանողներին խորհուրդ կտամ գալ այստեղ, մասնակցել, քանի որ այս ամենը միայն լավ ազդեցություն ունեցավ բոլորիս վրա։

sona mkhitaryan

Մարդասիրական ծրագրի և մարդասեր երիտասարդության մասին

Հարցազրույցն անցկացվում է «Mybookstore crowdfunding for books» խմբի գլխավոր համակարգող Հասմիկ Ավագյանի հետ։ Մարդասիրական խումբը նրանց համար է, ովքեր ցանկանում են գիրք գնել, սակայն գումարը չի բավականացնում։

-Ինչո՞վ էր պայմանավորված մարդասիրական խումբ ստեղծելու գաղափարը:

-«MYbookstore crowdfunding for books» խմբի գաղափարը հղացել է «MYbookstore» օնլայն գրախանութի հիմնադիրը՝ Լևոն Ստեփանյանը: Լևոնի բոլոր գաղափարները, որոնք կապված են գրքի հետ, միտված են գրքասիրությանը և գրքի տարածմանը: Ու այս մեկն էլ բացառություն չէր:

-Ինչքա՞ն ժամանակ է, որ գործում է խումբը:

-Խումբը ստեղծվել է 2018 թվականի փետրվար ամսին: Արդեն, փաստորեն, չորս ամսից ավելի է, ինչ գրքաշխարհում crowdfunding-ը իրականություն է:

-Երբ նոր էր ստեղծվել խումբը, արդյոք հե՞շտ էր խմբակիցներ հավաքելը:

-Խմբակիցներ հավաքելու խնդիր չկար, որովհետև կա ֆեյսբուքյան օգտատերերի մի զանգված, որ բավականին արագ է արձագանքում գրքաշխարհի ցանկացած նորության, հատկապես, եթե այն առաջարկվել է Հայաստանում առաջին օնլայն գրախանութի՝ «MYbookstore»-ի կողմից: Իսկ հիմա արդեն խմբի անդամներն են անընդհատ իրենց ընկերներին հրավիրում մեր խումբ, ինչի համար մենք շատ ուրախ ենք:

-Հիմնականում ի՞նչ ժանրի գրքեր են հայտագրում խմբակիցները:

-Խմբի հայտերում գերիշխողը գեղարվեստական գրականությունն է։ Միլան Կունդերա, Գաբրիել Գարսիա Մարկես․ ահա այն երկու հեղինակները, առանց որոնց խումբը արդեն չեմ պատկերացնում։ Մեծ պահանջարկ են վայելում նաև բիզնես և մարքեթինգային գրքերը, որոնցից չեմ կարող չառանձնացնել Սամվել Գևորգյանի «Քո սեփական բիզնեսը» և Վահագն

Դիլբարյանի «100 բիզնես գաղտնիքներ» գրքերը:

-Օրվա ընթացքում քանի՞ գիրք է հայտագրվում, և ինչքա՞ն ժամանակ է պահանջվում գրքի համար անհրաժեշտ գումարի հավաքման համար:

-Հայտերը խմբում շատ են, սակայն դրանք հաստատվում են հերթով: Օրեր են եղել, որ մինչև 7-8 գրքի հայտ եմ ընդունել, և գումարը արագ հավաքվել է: Միջինում խմբում օրական 3-4 գիրք է հաստատվում, իսկ դրանց գումարների հավաքման պրոցեսը տևում է մոտ մեկ ժամ: Լինում են բազում դեպքեր, երբ հաշված րոպեների ընթացքում հավաքվում է անհրաժեշտ գումարը:

-Ի՞նչ սկզբունքով է գումարը հավաքվում առհասարակ, և եթե հայտագրողը զինվոր է, ինչպիսի՞ պայմաններ են գործում: Ինչպե՞ս եք պարզում, որ հայտագրողը իրոք զինվոր է:

-Խմբում կա հստակ կանոնակարգ, ըստ որի, յուրաքանչյուր հայտագրող ինքն է վճարում իր հայտագրած գրքի արժեքի 50%-ը: Գումարի 10%-ը վճարում է մեր գրախանութը, իսկ մնացած 40%-ը հավաքվում է խմբի անդամների կողմից:

Այսպիսով, ցանկացած գրքասեր ունի հնարավորություն գնելու իր սիրելի գիրքը 50% զեղչով: Իսկ զինվորների համար պայմանները քիչ այլ են: Նրանք մեր խմբում արտոնյալ են: Գրքի գումարի որոշակի սանդղակ ունենք, որը չգերազանցելու դեպքում գրքի ողջ գումարը հավաքում է խումբը: Զինվորի անվան տակ ներկայացողներ շատ չկան մեր խմբում, բայց հավաստիացնում եմ, որ լինելու դեպքում նրանք շատ արագ բացահայտվում են, ինչի համար շնորհակալ եմ բոլոր աջակիցներին:

-Գրքերը ինչպե՞ս են հասնում հասցեատերերին:

-Հասցեատերերը իրենք են մոտենում մեր գրասենյակ, որ գտվում է Զաքյան 10 հասցեում և վերցնում իրենց գրքերը՝ իմ հաստատումից հետո:

-Croudfunding խումբը ի՞նչ առնչություն ունի «Mybookstore» գրախանութի հետ:

-Ինչպես քիչ առաջ ասացի՝ խմբի գաղափարը հենց «MYbookstore»-ի հիմնադրինն է՝ Լևոն Ստեփանյանինը, և խումբը գրախանութի սկսած բազմաթիվ ծրագրերից մեկն է:

-Լինելով խմբում գլխավոր համակարգող, ի՞նչ կարծիք ունեք, արդյո՞ք մեր երիտասարդությունը գրքասեր է:

-Շատ կարևոր հարց է, որովհետև տարիներ շարունակ այլ է եղել մթնոլորտը այս հարցի շուրջ, սակայն իմ պատասխանը միանշանակ է՝ այո: Ես վերջին տարիներին միշտ եմ այս կարծիքին եղել, իսկ խմբի համակարգողի շատ պատասխանատու գործը ստանձնելուց հետո ավելի եմ համոզվել, ու ինչպես նախկինում, այնպես էլ հիմա իմ կարծիքը հիմնավորված է:

Երիտասարդները կարդում են, նրանք հետաքրքրված են՝ հատկապես հիմա, երբ շատ լուրջ հեղինակներ են հայերեն թարգմանվում: Իսկ իրապես հետաքրքրված ու շահագրգիռ երիտասարդը միշտ գտնում է կարդալու իր տարբերակը ու օգտվում ստեղծված հնարավորություններից, ինչպիսին օրինակ մեր խումբն է: Իսկ նրանք, ովքեր ավելի սուղ

հնարավորություններ ունեն կամ գուցե գրքեր կարդալու, բայց ոչ գնելու սիրահար են, օգտվում են մեր այլ ծրագրերից, որոնցից է, օրինակ, «MYգրադարանը», որը լի է բազմաթիվ նոր տպագրված գրքերով: «MYbookstore»-ը իր բոլոր մարդասիրական ծրագրերի արդյունքում շրջապատված է կարդացող երիտասարդներով և ոչ միայն երիտասարդներով: Մենք միշտ պատրաստ ենք նորը մատուցելու մեր հաճախորդներին ու հասարակությանը: