Sona Qyarunts Goris

Ես և լրագրությունը

Փոքր ժամանակ ուսուցչուհի էի ուզում դառնալ: Դեպքը պատահեց այսպես. մի հավաքույթի ժամանակ քննարկում էինք մասնագիտություններ և կիսվում էինք մեր ապագա մասնագիտության պատկերացումներով՝ հարցնելով, թե ով ինչ է ցանկանում դառնալ: Երբ հերթը հասավ ինձ և հարցրին, թե ինչ եմ ուզում դառնալ, պատասխանեցի՝ ուսուցչուհի, բոլորը լռեցին, կարծես ինչ-որ անսովոր բան էր եղել: Ես զարմացած հարցրի, թե ինչ պատահեց, և ինչու լռեցին: Եվ ահա նրանց պատասխանը.

-Կներես, բայց մենք այդ ոլորտում քեզ չենք պատկերացնում՝ հստակ իմանալով քո բնավորությունը: Մենք քեզ տեսնում ենք մեկ այլ ոլորտում, և դա լրագրությունն է:

Ճիշտ է, ես այդ պահին ոչինչ չպատասխանեցի, սակայն հաշվի առնելով նրանց խորհուրդներն ու իմ մեջ եղած փնտրտուքները՝ որոշեցի ընտրել հենց լրագրությունը:

Թեպետ ընտանիքիս բոլոր անդամներն ունեն երաժշտական կրթություն ու մասնագիտությամբ մանկավարժ են, և տարիներ շարունակ ինձ խորհուրդ էին տալիս շարունակել իրենց մասնագիտական ուղին, ես երդվյալ եմ մնում իմ ընտրությանը:

Հաճախ եմ լսում այն հասարակական կարծիքը, որ լրագրությունը խանգարում է ապագայում ամուր և կայուն ընտանիք ստեղծելուն, սակայն, ըստ իս, դա այդպես չէ: Լրագրությունը, իմ կարծիքով, ազատ խոսքի և ազատ մտածելակերպի ոլորտն է, որտեղ չկան կաղապարներ, իսկ ես բնավորությամբ հենց այդպիսին եմ: Ահա այսպես ես ընտրեցի լրագրողի բարդ, սակայն ինձ շատ հոգեհարազատ մասնագիտությունը:

Ani avetisyan

Ժամանակավոր է

Լինում են պահեր, երբ պատկերացրած-երազած կյանքիդ պատկերը գլխիվայր շուռ է գալիս։ Դա, երբ քեզ տրված արտոնություններով առավոտը սկսվում է ոչ շուտ, քան ժամը տասին։ Որովհետև արևն այդ ժամին է ուղիղ աչքերիդ մեջ ընկնում։ Մահճակալդ տեղափոխելու կամ գոնե տեղափոխման մասին տանը հայտնելու հավես էլ չունես։

Ու երբ հիշում ես, որ քսան օր առաջ ու նաև՝ քսան օր հետո, արևից ավելի շուտ ես արթնացել և արթնանալու՝ ուզում ես առավոտները մի երկու ժամ էլ առաջ տանել։ Արևին դիմանալ էլ կլինի։

Ականջակալներումս մեղվի պես մեկը մյուսի հետևից բզզում են հիսուն տարվանից մինչև երկու ամսվա վաղեմության երգեր։ Էստեղ էլ մի վատ սովորություն ունեմ՝ ոչ մի երգ մինչև վերջ չեմ լսում։ Դրա համար էլ ականջակալներով քնելու շանսերը քիչ են։ Բայց արդեն վեր կենալու ժամանակն է։ Արթնանալու մասին հետո կմտածեմ։ Նախ՝ վեր կենալ։

Արձակուրդների առավոտներն ամենից շատ սիրում եմ նրա համար, որ ստիպված չեմ լինում համակերպվել ավտոբուսի վարորդի երաժշտական ճաշակի հետ, մանավանդ, երբ ականջակալներս էլ հետս չեն։ Այժմ ինքս եմ ընտրում իմ երգացանկը, կարևորը՝ ինքս եմ ընտրում, թե ինչ կարդալ։

Հետո հիշում եմ, որ շուտով քննության եմ ու էլի եմ քնել ուզում։

Իսկ երբ համարձակությունս հերիքում է, որ վերցնեմ նյութերս՝ հիշում եմ, որ գիրք էի սկսել կարդալ ու պիտի վերջացնեմ։ Հա, «Սիդհարթան» ու «Մոտոցիկլիստի օրագիրն» եմ կարդում։ Վերջինը՝ անգլերենով: Չէ, ուրիշ բան չմտածեք, ուղղակի, եթե առաջինը կարդացել եք՝ հավատացեք՝ դա ավելի անգլերեն էր։ Ինչևէ։ Մի կերպ կարդում եմ մի երկու հարց, հետո՝ քսան էջ գրքից, մի քիչ էլ ինտերնետ, սուրճ, հաց, ինտերնետ, ու էլի քնել եմ ուզում։ Չնայած, երբեք քնկոտ չեմ եղել։ Երևի պատճառն էլի ինքս ինձ տված արտոնություններն են։

Մեկ-մեկ էլ փորձում եմ գրել, բայց երգերիս պես կիսատ եմ թողնում։

Վերջերս զգացել եմ, որ մարդու նկատմամբ ավելի դաժան վարվելու ձև չկա, քան ստիպել նրան անել մի բան, որն ինքը չի ուզում։ Ավելի վատ, երբ ինքներս մեզ հետ ենք այդպես վարվում։ Բայց միշտ էլ այդպես է։ Հատկապես՝ ինքներս մեզ հետ։

Մի քիչ ավելի կարգուկանոն հաստատելու համար վերջացնում եմ գրքերից մեկը։ Կամ, համոզում, թե կարդացել-հասկացել եմ։ Էլի բացում եմ քննական նյութերն ու նայում դրանց։

Մարդիկ կարող են ապրել այնպես, ինչպես իրենք են ուզում, կամ գոնե ոչ այնպես, ինչպես ուրիշները կհրամայեն։ Ու դրա համար նրանք կարող են անտեսել ֆիզիկական ու հոգեկան ցանկացած դժվարություն։ Այ, Սթիվեն Հոքինգսի մասին բոլորս գիտենք, Դալիի հոգեկան խնդիրների էլ, կամ Բեթհովենի լսողության: Չեն, օրինակ մանկուց ասթմայով հիվանդ է եղել։ Թոմ Կրուզը դիսլեքսիայով է տառապել։ Նա չի կարողանում տարբերել տառերը, հասկանալ կարդացած տեքստը։ Չէ, անգրագետ լինելու հետ ոչ մի կապ չունի, հիվանդություն է, և շատ լուրջ։ Նույն հիվանդությունն ունեին Չերչիլը, Մայակովսկին ու ուրիշներ։ Հոգեկան խնդիրներ ունեցող գրողների մասին էլ հաստատ լսել եք՝ Նիցշե, Հեմինգուեյ, Կաֆկա… Տեսնես, նրանց ի՞նչն էր այդպես մոտիվացնում՝ ապրել։

Չգիտեմ, բայց երևի մի բան, որ ավելին էր, քան ցանկացած քննություն, երգ կամ ապագայի ինչ-որ խենթ ու անիրական երազանք։

Դե, սա էլ, երբ ներսումդ ցանկություն կա կարդալու ամեն բան՝ բացի նրանից, ինչը ստուգմանդ գրքույկում գնահատական պիտի դառնա։

marat sirunyan

Մեր գյուղի բառն ու բանը

Տարիներ առաջ, խոտհունձի ժամանակ, երկու երիտասարդ Լեռնավանի սարերում հանդիպում են համագյուղացի մի տարեց մարդու։ Հնձվոր ծերունին գլուխը դրած մի քարի քնով էր ընկած․
-Այ քեռի, էդ ընչի՞ ես էդ չոր քարին գլուխդ դրել, գոնե պենջագդ ծալե, դիր գլխուդ տագ։
- Է՜հ, տղե՜ք ջան,- տեղում թեքվելով պատասխանում է ծերունին,- էս գլխուն էս էլ է շադ ․․․

Հենց այսպես են ծնվել ժողովրդական իմաստաբանության անգին գոհարները։ Ոտքի վրա, աշխատանքի ու հանգստի ընթացքում, միանգամից։ Այդ մտքերն արտահայտողները շատ հաճախ հասարակ ռամիկ մարդիկ են, բայց չէ՞ որ հենց այդ ժողովրդից իմաստուն, ոչ ոք ու ոչինչ երբեք չի եղել ու չի լինի․․․
Ձեզ եմ ներկայացնում ժողովրդական բանահյուսության գոհարներ Լոռու մարզի Լեռնավան գյուղից:

1. Համեն ղուշ իրա երամի հեդ դի քելե:
2. Ամանն ինչքան խուփ մնա, էնկան միջինը համով գմնա:
3. Մերը «մե՜ր, ե՛կ»-ն է մաշե:
4. Որ տան կատուն նիհար, շունը՝ գեր. էդ տան աղջիկն առ ու բեր:
5. Ոչ ոռ ունի, ոչ փաչա, շունը վրեն չի հաչա:
6. Անոտի մարդու հետ շունն էլ ճամպա չի էրտա:
7. Մարդ կա իրիցին գսիրե, մարդ կա՝ իրիցկնգան:
8. Գոջին կեղդ ուդելը մորեն գսորվի:
9. Շունն իրա կեղդն ուդելը չի թարգե:
10. Փապախդ ծեձե, ծեձե, դիր գլուխդ:
11. Կեսուր՝ կեսը սուր:
12. Արևը չարոխին զոռեց, չարոխն էլ՝ ոտքին:
13. Տա լակուն, որ տա ձակուն, որ տվեց ձակուն, էն չի տա լակուն:
14. Մահանա բալեն՝ կշտանա նանեն:
15. Շեմ շլորիկ, խուփ գլորիկ:
16. Նմանվան խնամվան:
17. Էշին նստելը մե այիբմ է, հնգնելն՝ երգու:
18. Ղալավն (աթարի կույտ) որ շադ ուռավ, բլի գը:
19. Էշը իշու քովը կաբես, յա առեն կառնի, յա փառեն (կամ լավը կսովորի, կամ՝ վատը)։
20. Հերսը հելնի կդրե գլուխ, հերսը հիճնի՝ չկա գլուխ:
21. Եզն, որ գնգնի, դանգվորը գշադնա:
22. Աձան հավը կչկչան կեղնի:
23. Լավ մարդու ձեռները կռճամանն է լվացած:
24. Սուդ հիվանդ էղե, վանկի հավերը կուդեն:
25. Հուրդեղ մալեզ, էնդեղ խլեզ (Որտեղ հաց՝ էնտեղ կաց):
26. Օրը՝ մալեզ, օրը՝ խլեզ (Այսօրվա օրով ապրող):
27. Պար ես մդէ, շորորաս դի:
28. Հարի պալդոնդ հակնիս, ավտոբուսն էլ կերտա:
29. Սեր էնողին սեյրան կթվա (Կողքից նայողին հեշտ կթվա):
30. Մե «չէ»-ն հազար չարե կազադե:

«Ավրորայի» արշալույսը

Զրույց երիտասարդ պարուսույց Ալվարդ Համբարձումյանի հետ:

-Ինչպե՞ս սկսեցիր պարով զբաղվել:

-Պարել փոքր տարիքից եմ սիրել, և տատիկս դա լավ գիտեր: Նա էլ ինձ պես պարել շատ է սիրել: Պարելով գյուղի փոքրիկ խմբում, ունեցել է իր առաջին բեմելը, իսկ հետո ավելի կատարելագործվելով հաջորդել է իր պարուսույցին: Եվ չնայած նրան, որ հայրս դեմ էր իմ պարի գնալուն, տատիկս իր նպատակին կարողացավ հասնել, ինչի արդյունքում ես սկսեցի հաճախել պարի դասերի:

-Որտեղի՞ց սկսեց քո պարային ուղին:

-Պարային ուղիս սկսեց Ռաֆիկ Համբարձումյանի խմբից: Իսկ հետո մոտ 5 տարի պարել եմ Ծովինար Դավթյանի խմբում: Այդ ընթացքում շատ ելույթներ եմ ունեցել և մի շարք համերգների մասնակցել: Այդ ամենը սիրողական բնույթ էր կրում: Բայց պարը արդեն հասցրել էր իմ անբաժանելի մասը դառնալ, դրա համար որոշեցի, որ պետք է պրոֆեսիոնալ պարարվեստում լինեմ: Եվ առաջին ու ամենակարևոր քայլը դա Վանաձորի «Հորովել» երգի- պարի անսամբլի դպրոց-ստուդիան ընդունվելն էր: Այստեղ 4 տարվա ուսումնառությանս ընթացքում ստացա բոլոր այն գիտելիքները, որոնք անհրաժեշտ էին: Այդ գիտելիքները կրկնապատկեցի և ավելի ամրապնդեցի արվեստի պետական ուսումնարանում: Հիմա ես պարարվեստի ուսումնարանի 3-րդ կուրսի ուսանող եմ:

-Հիմա դու ինքդ ես դասավանդում, այդպես չէ՞:

-Այո, այս տարի ես իմ խումբը բացեցի: Եվ 14 փոքրիկներ 2 ամիս է, ինչ որպես պարողներ իրենց առաջին քայլերն են անում:

-Հե՞շտ էր խումբ հավաքելը, տարածք գտնելը:

-Չեմ կարող ասել, որ դժվար է եղել, որովհետև ինձ աջակցել են իմ բոլոր ընկերները, ծանոթները, իմ դպրոցի ուսուցիչները: Անշուշտ դժվարություններ էլ են եղել, բայց դրանք հաղթահարվել են:

-Իսկ դժվար չէ՞ այսքան վաղ տարիքից աշխատելը:

-Շատ տղաներ 14, 15 տարեկանից աշխատում են: Ի՞նչն է խանգարում ինձ աշխատել 17 տարեկանում: Միակ դժվարությունը այն է, որ շատերը լուրջ չեն ընդունում: Շատ ծնողներ կարծում են, որ այս տարիքում իմ գիտելիքները բավական չեն լինի երեխաների հետ աշխատելու համար: Բայց պետք է խոստովանեմ, որ այս երկու ամիսների ընթացքում մեծ աշխատանք եմ արել: Եվ կարծում եմ, որ այդ աշխատանքի պտուղները նոր տարում ակնհայտ կլինեն: -Ասում են միայն սկսելն է դժվար, չէի՞ր վախենում, որ կարող է չհաջողվեր:

-Ես մինչև հիմա էլ վախենում եմ, բայց ռիսկի գնալ պետք էր: Ես վախենում էի, որ այսքան շատ պարուսույցներ ունեցող քաղաքում չէի կարողանա խումբ հավաքել: Սկզբում սկսել եմ աշխատել երկու-երեք երեխայի հետ, հիմա նրանք տասնչորսն են: Միգուցե վաղը նրանք ավելի շատ կլինեն: Բայց առաջնայինը դա նրանց կատարողական որակն է, ոչ թե քանակը: Ես ուզում եմ, որ իմ խմբում պարող յուրաքանչյուր երեխայի կարողանամ փոխանցել այն ամենը, ինչ գիտեմ, և ամենը, ինչ դեռ սովորելու եմ:

-Թող աշխատանքդ իր սպասված արդյունքը ունենա: Մոռացա հարցնել` խումբդ ինչպե՞ս ես կոչել:

-Ավրորա…

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Քննություններ են. Ճարտարապետություն և դիզայն

Anna Andreasyan

Դպրոցական առարկաների տարբերությունները Ամերիկայի և Հայաստանի դպրոցների միջև

Նորից ես: Ինչքան հետաքրքիր է, չէ՞. մեկ տարի առաջ տանը նստած էի, իսկ այսօր արդեն օվկիանոսի մյուս կողմում եմ, հազարավոր կիլոմետրեր հեռու տնից: Բայց լավ, ուրիշ բանի մասին էի ուզում գրել, ուղղակի ինչպես միշտ թեմայից շեղվեցի: Ուրեմն այսպես՝ Ամերիկայի ու Հայաստանի դպրոցների տարբերությունների մասին բազմիցս խոսվել է: Եվ այդ տարբերություններից մեկի մասին էլ այսօր ես կխոսեմ: Խոսքս առարկաների բազմազանության մասին է: Այն, որ այստեղ բազմաթիվ և տարբեր մակարդակների առարկաներ կան, կարծում եմ շատերը գիտեն: Բայց այստեղ ի տարբերություն մեր դպրոցների, ավագ դպրոցներում կան այնպիսի առարկաներ, ինչպիսիք են՝ նկարչություն, 3D դիզայն, փայտագործություն, մետաղագործություն, կար, երաժշտություն և այլն: Ի դեպ երաժշտության ժամերին ոչ միայն երգել, այլ նաև տարբեր երաժշտական գործիքներ նվագել են սովորեցնում: Դրանք բոլորը առանձին առարկաներ են:

Իհարկե, Հայաստանում էլ ենք անցել այս առարկաներից որոշ բաներ, բայց միայն տարրական կամ միջին դպրոցում: Եվ սովորաբար մենք այնքան էլ ուշադրություն չենք դարձնում այդ առարկաներին, մի տեսակ «մատների արանքով» ենք նայում: Մեզ համար «լուրջ» առարկաներ են մաթեմատիկան, լեզուները, գրականությունը և այլ՝ այդ դասին պատկանող առարկաներ: Իհարկե, դրանք շատ կարևոր են, բայց երեխաների բազմակողմանի զարգացման համար, կարծում եմ, պետք է սկսենք ուշադրություն դարձնել նաև այն առարկաներին, որոնց մասին քիչ առաջ խոսում էի:

Եթե նկարչությունը կամ երաժշտությունը, կամ այդ առարկաներից մեկը ժամերով կարդալ ու գրել չեն պահանջում, դա դեռ պատճառ չի՝ դրանք ուշադրությունից դուրս թողնելու համար: Մենք հավելյալ պարապմունքների ենք գնում այդ ամենը սովորելու համար, իսկ այստեղ ավագ դպրոցը ավարտելով, արդեն տիրապետում ես այդ ամենին, իսկ եթե հետո ուզես, իհարկե, կարող ես խորացնել հմտություններդ այդ ոլորտներում:

Դպրոցը տրամադրում է բոլոր պայմանները՝ երեխաներին ապահովելու այդ ամենով: Ունենալով հիմնական հմտություններ այդ ամենից, ավելի հեշտ է կողմնորոշվել, թե ինչի մեջ ես ուզում խորանալ, ինչն է քեզ մոտ ավելի լավ ստացվում, ինչը՝ ոչ:

Հ. Գ. Ի միջի այլոց, կիսամյակայիններ գրելու շաբաթն է այստեղ, այնպես որ, ինձ հաջողություն մաղթեք:

Հայաստանում զորակոչ է

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Հունվարից Հայաստանում սկսել է զորակոչը, և ապագա զինվորներն ամեն առավոտ իրենց հարազատների հետ հավաքվում են Եղեգնաձորի զինկոմիսարիատի մոտ:

-Խոսք տուր, որ պատվով կծառայես ու շատ շուտ տուն կվերադառնաս:
-Կգամ, մամ ջան, երկու տարվա եղածն ի՞նչ ա, ընենց կանցնի՝ չես նկատի:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Այս խոսքերով, հուզված ու թաց աչքերով անթիվ մարդիկ իրենց նորակոչիկներին բանակ էին ճանապարհում: Ոմանք զսպում էին իրենց հուզմունքը, ոմանց արցունքներն ավելի հզոր էին գտնվում ու իրար հերթ չտալով գլորվում էին ցած, ոմանք գրկում էին իրենց զինվորին ու արտասվում: Դա մի աննկարագրելի զգացում է:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Չգիտեմ, երևի պետք է զինվոր ունեցած լինես, որ հասկանաս ճանապարհողների զգացմունքները, նրանց հույզերն ու ապրումները:
Զինկոմիսարիատի բակում ազգային երգն ու պարն էր ապագա զինվորներին ոգևորողը: Հետո եկեղեցում օրհնություն ստանալուց հետո նորակոչիկներից յուրաքանչյուրը սպասում էր, թե երբ կլսի իր անունը: Շուտով սկսեցին  հրապարակել նրանց անունները: Յուրաքանչյուրն իր հերթին գրկեց իր հարազատներին, հրաժեշտ տվեց ու բարձրացավ այն ավտոբուսը, որը իրեն տանելու էր տնից հեռու, հեռու հարազատներից ու ընկերներից, հեռու՝ սիրելիից: Տանելու էր ծառայելու, հայրենիքի սահմաններն անքուն հսկելու…

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

-Ասա, որ կգրես, առաջին իսկ հնարավորության դեպքում կզանգես, ասա, խնդրում եմ:
-Հա, կզանգեմ, հենց տեղ հասնեմ՝ կզանգեմ…

Գրկեց ու էլի արտասվեց: Չգիտեմ՝ քո՞ւյրն էր, թե ընկերուհին, չէր ուզում թողնել, բայց երբ անունը կարդացին, էլ հետ պահել չկարողացավ, գնաց, մի պահ հետ նայեց հայրենիքի պաշտպանը ու գնաց:
Եվ մի ձայն լսվեց, դա զինվորներին տանող ավտոբուսի ձայնն էր…

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Բարի ծառայություն ձեզ, խաղաղության մարտիկներ:

anahit badalyan tonakan

Հրաշք չի լինի

Ահա և 2018-ը: Այն 2018-ը, որին սպասել եմ, որի հետ հույսեր կան, որը, սակայն, եկավ արագ ու մի քիչ էլ անսպասելի: Առաջին անգամ զգացի, որ եկող տարին անցնող տարվա շարունակությունն է, այլ ոչ՝ նոր ու մաքուր էջ: Սա նոր ու մաքուր էջ է միայն նրանց համար, ովքեր ծնվել են այս վերջին տասնվեց օրերի ընթացքում ու համարվում են 2018-ականներ: Իսկ մնացածի համար սա տրամաբանական շարունակությունն է կիսատ թողած գործերի, չասված խոսքերի, չարդարացված հույսերի ու չիրագործված նպատակների համար: Մենք չենք սկսելու պայքարել մեր նպատակների համար նորից, մենք պարզապես շարունակելու ենք պայքարել, մենք չենք հորինելու նոր խոսքեր՝ մեր սրտում եղածն արտահայտելու համար, այլ ուղղակի ասելու ենք այդ խոսքերը 2018-ին՝ նոր տարում:

2018-ին մենք մեծանալու ենք ևս մեկ տարով՝ ինչպես որ ամեն տարի է լինում, էլի տոնելու ենք մարտի ութը, սեպտեմբերի քսանմեկը, մայիսի ինը, հունիսի մեկը ու էլի լիքը տոներ, ինչպես որ միշտ ենք տոնել: Նոր տարվա հետ չեն փոխվում մեր նախասիրությունները, նպատակներն ու ցանկությունները, մենք ուղղակի սկսում ենք դրանց նորովի նայել: Չհավատաք, թե նոր տարին ուրախությամբ կլցնի բոլոր տխուր սրտերը: Ամեն սիրտ ինքն է իր ուրախության ու տխրության «հովանավորը»: Ամանորը չի հաշտեցնի նրանց, ովքեր վիճել էին նախորդ տարում, եթե նրանք ինքները չուզենան հաշտվել:  Մարդիկ չեն փոխվի, չար մարդիկ չեն բարիանա, ու ոչ էլ մեղավորները կզղջան մի հրաշքով: Չարերը բարիանում են, եթե ինքնաքննադատաբար են իրենց վերաբերվում, մեղավորները զղջում են, եթե խիղճ ունեն, իսկ մարդիկ… Մարդիկ, վախենամ՝ երբեք էլ չեն փոխվում: Նրանք ուղղակի ժամանակի հետ բացահայտում են իրենք իրենց: Եթե երբեմնի բարի մարդը չար ու անսիրտ  է դարձել, նշանակում է՝ նրա մեջ այդ չարությունը եղել է, պարզապես նոր է բացահայտվում՝ այս կամ այն պատճառով:

Ու վերջապես, եթե երազանքներ ունեք, մի մտածեք, թե դրանք կատարվելու են, եթե նոր տարվա գիշերը ձեր մտքում պահել եք: Իսկ եթե կատարվեն էլ, ապա իմացեք, որ դա այն ջանքերի շնորհիվ է, որ թափել եք նախորդ տարիներին:

Ամանորը հեքիաթ չէր, ու ոչ էլ կախարդանք: Ես արդեն բավական մեծ եմ, որպեսզի հասկանամ դա: Ու երանի նրանց, ովքեր իմ գրածը կարդում են, բայց ոչ մի ասածիս չեն հավատում, որովհետև չեն զգում ասածներս:

Հ.Գ. Իսկ իրականում ես էլ եմ երազանք պահել:

seroj araqelyan1

Զգացե՞լ եք

Զգացե՞լ եք, որ ամեն ինչ նույնն է: Երբ 2017-ին հրաժեշտ էինք տալիս դեկտեմբերի 31-ի գիշերը, մեզ թվում էր՝ վերջ, 2017-ի հետ կապված ամեն ինչ մոռացվեց, բայց չէ, կա հիշողություն ասածը: Մեզ օգնում է մի պահ կտրվել հիշողությունից երկնքում տիրող հրավառությունը, բայց մի պահ: Մի պահ էլ մեկ բաժակ շամպայնը և հյուրերի ելումուտը: Եկեք մի քիչ խորանանք շրջակա միջավայրի մեջ: Էլի նույն մարդիկ և նույն շենքերը՝ նույն բնավորությամբ և ոչ ավել կամ պակաս քանակով:

Օրինակ, ես 2018-ը սկսել եմ քննական շրջանով. ամեն օր դաս, պարապմունք, ստուգարքային գրքույկ և գնահատական: Ունեմ ընդամենը մի քանի ժամ: Դա առավոտյան հանգիստ քունն է: Միակ բանը, որ ուզում ես վայելել, բայց էլի ամեն ինչ նույնն է: Մեր 6-րդ հարկի հարևանուհին այդպես էլ ինձ չհասկացավ և ամեն անգամ իմ հանգիստ քունն ընդհատում է հատակ մաքրելու աղմուկով: Բայց հետո, էսպես ասած, մեղքերը քավում է իր աղջիկը: Ես քնում եմ դաշնամուրի նվագի տակ: Մանավանդ, երբ նվագում է Ed Sheeran – Shape Of You երգը: Դաշնամուր չեմ սիրում, բայց այդ երգը դաշնամուրով հաճելի է լսել:

Ահա և իմ առօրյան: Ամեն ինչ նույնն է, բայց կա մի փոփոխություն: Մեջս կա, էսպես ասած, սպասողական վիճակ, որի անունն է՝ զորահավաք: Երբ դու, ինչքան ել չուզես, բայց մեկ է, ժամանակը մեջքիցդ հրելով տանում է առաջ: Ինչքան էլ հետ նայես, մեկ է, ինքը քեզ հրելով առաջ է տանում:

Հիմա ասում եմ՝ ինչո՞ւ է արագ անցնում, բայց երբ գնամ, ասելու եմ՝ ինչո՞ւ է դանդաղ անցնում: Հա, մեկ էլ մի փոփոխություն կա: Այո, այո, նյութ գրելու մեջ: Զգացե՞լ եք՝ ինչ թե ինչքան բառ ենք գրում մենք ֆեյսբուքում, վայբերում մարդկանց հետ շփվելուց: Մի՞թե չարժի այդ բառերի քանակը հավաքել Word-ում և ուղարկել 17-ին: Անկախ մեզնից մենք նյութ ենք գրում ու չենք ուղարկում: Այ, հիմա ես թողել եմ շփումս ֆեյսբուքով և նամակի փոխարեն նյութ եմ գրում: Մեկ է՝ զրուցելը կա ու կա: Իսկ դու փորձե՞լ ես այդպես անել:

Փորձիր. հանգիստ խղճով կպառկես կքնես, որովհետև նյութ գրելու ժամանակ հավաքել և արտահայտել ես բոլոր քեզ հուզող մտքերը՝ այդ ընթացքում նաև վերլուծելով, խաղաղվելով, մի հարց, մի խնդիր էլ  առաջարկել քո հասակակից ընթերցողներին:

Հաստատ արդեն ոչ մի բան նույնը չէ, ու օրերն էլ նման չեն մեկը մյուսին:

Դասեր ընտրելու բարդ ճանապարհը

Լուսանկարը՝ Անի Ջիլավյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ջիլավյանի

-Էրեխե՜ք, վա՞ղն ենք ընտրելու դասերը:

-Մեյլում դեկտեմբերի 29-ին էր գրած, այսինքն՝ վաղը:

-Հա՜, ապրես:

-Ո՞վ ինչ դաս ա ընտրել:

-Էրեխե՜ք, ո՞ր դասախոսն ա լավը:

Ու մի շարք նմանատիպ նամակներ անդադար լցնում էին իմ ուսանողական ընկերների հետ ունեցած ֆեյսբուքյան չաթերը: Մինչ ուզում էի մի նամակի պատասխանել, մի քանի հատ նորն էին գալիս…

Վա՜յ, մի րոպե բացատրեմ, թե ինչ է նշանակում՝ «դասեր ընտրել»: Ես սովորում եմ Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանում, ու մենք ինչ-որ չափով ինքներս ենք ընտրում մեր դասացուցակները: Այսինքն՝ տրված են առարկաների ցանկերը ու խմբերը՝ ամեն մեկն իր ժամով ու դասախոսով: Ուսանողը պիտի վերցնի որոշ պարտադիր առարկաներ և մեկ ընտրովի: Ուսանողն ինքն է որոշում, թե որ առարկան է ուզում ընտրովի լինի, իսկ հիմնական առարկաների համար որոշում է իր հարմար ժամն ու դասախոսին: Սա պլանավորման փուլն է, որին հաջորդում է ավելի բարդը՝ իրագործելունը: Նշանակված օրվա կոնկրետ ժամին բոլոր ուսանողները նստում են իրենց համակարգիչների դիմաց ու պայքարում իրենց նախընտրած դասացուցակի համար: Սակայն, հասցնել ու ընտրել ցանկացած դասերը այդքան էլ հեշտ գործ չէ, նամանավանդ, որ կայքը շատ ուսանողների ներխուժումից կա՛մ «կախում» է, կա՛մ էլ վերջնականապես հրաժարվում է աշխատելուց:

Եվ այսպես, դեկտեմբերի 29, 2017, 8:58: Ես համակարգչի դիմաց նստած ուշադիր նայում եմ բացված էջի իմ ցանկացած դասերին: Կողքս դրված է այն թուղթը, որին գրված է իմ իդեալական դասացուցակի մի քանի տարբերակ: 9:00, և պայքարն սկսված է: Ես մկնիկի թեթև հպումով ընտրեցի առաջին ցանկացածս դասը ու նայեցի էկրանին: Մի պտտվող շրջանագիծ հայտնվեց իմ դիմաց, որը խնդրում էր սպասել, առանց հասկանալու, որ ժամանակ չկա, և հիմա իմ ուզած մնացած դասերը կընտրեն այլ մարդիկ… Ես անթարթ նայում էի պտտվող շրջանագծին, երբ, ի վերջո այն անհայտացավ և փոխարինվեց տառակույտով. «Դուք չունեք թույլտվություն այս դասին գրանցվելու համար»: Ես շփոթված նայեցի ժամացույցին, հետո՝ էկրանին ու արեցի ևս մի փորձ: Մինչ ինձ արդեն ծանոթ շրջանագիծը նորից հյուրընկալեց ինձ, ես ստուգեցի իմ ֆեյսբուքը և հայտնաբերեցի, որ այդ խնդրին բախվել են բոլոր ուսանողները: Չաթերն ու խմբերը լիքն էին անհանգիստ՝ «Ձե՞զ էլ չի թողնում գրանցվել», «Էրեխե՜ք, մենակ ինձ մոտ ա՞ սայթը կախել», «Ի՞նչ պիտի անենք», «Մեյլ եմ գրում իրենց, տեսնենք՝ ի՞նչ ա կատարվում» արտահայտություններով…

Լուսանկարը՝ Անի Ջիլավյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ջիլավյանի

Այն փաստը, որ խնդիրը միայն ինձ մոտ չէ, մի քիչ ինձ հանգստացրեց, սակայն նաև զայրացրեց: Ինչո՞ւ պիտի մի ամբողջ համալսարանի կայքն այդքան վատը լինի, որ ուղղակի հրաժարվի աշխատելուց ամենապատասխանատու պահին:

Քիչ անց մեզ նամակ եկավ, որ կատարվում են կայքը «ուշքի բերելու» աշխատանքներ, բայց նշված չէր, թե երբ այն կաշխատի, քանի որ իրենք էլ չգիտեին, թե երբ կկարողանան «վերակենդանացնել» այն: Եվ այդպես, հարյուրավոր ուսանողներ նստած մնացին համակարգիչների առաջ, առանց իմանալու, թե երբ իրենց բախտ կվիճակվի նորից պայքարել իրենց դասերի համար: Գոնե ասեին, որ երբ սարքեն, կսահմանեն մի ժամ, որի ժամանակ կբացվեն դասերը, այսպիսով մենք ստիպված չէինք լինի մնալ գամված համակարգիչների առաջ՝ նայելով պտտվող շրջանագծին:

Ամեն դեպքում, ես շատ զայրացած նստած էի, երբ, ի վերջո, ժամը 12:00 երեխաներից մեկը գրեց. «Բացվե՜ց», ու մի քանի րոպե չաթերը լռեցին, իսկ ուսանողներն էլ անցան իրենց մարտական դիրքերին ու սկսեցին գրավել իրենց ուզած դասերի ազատ տեղերը: Մի քանի րոպեից ես վերջապես ունեցա դասացուցակ, որը զարմանալիորեն, ինձ բավականին դուր է գալիս: Ու չնայած այլ բուհերի ուսանողներ միշտ ասում են. «Ձեզ համար լավ ա, դուք ինչ դաս ուզում եք՝ ընտրում եք, մի բողոքի», սակայն մի քանի րոպե դաս ընտրելու համար ահագին սպասելն ու նյարդայնանալը կարծում եմ լավ բողոքի թեմա է: