Իմ եղբայրը` Վրեժ Ճղրիկյանը, երգիչ է: Ես ուզում եմ ձեզ պատմել նրա մասին:
Մենք արմատներով Ալաշկերտից ենք, մեր պապերը գաղթել են Ալաշկերտի Խորաբերդ գյուղից և հաստատվել Շիրակի մարզի Ազատան գյուղում: Այսօր եղբայրս երգում է ազգագրական երգեր, և ինչպես ինքն է ասում, երևի մեր նախնիների շունչն է իրեն փոխանցվել: Մանկուց լսում ու սիրում էր ազգագրական երգեր, դրանք միշտ իրեն հոգեհարազատ են եղել:

-Վրեժ, կպատմե՞ս, թե ինչպես երգիչ դարձար:

-Միջնակարգ կրթություն ստանալուց հետո մասնավոր սովորել եմ ազգագրական երգեր, այնուհետև ընդունվել եմ Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի Գյումրու մասնաճյուղը: Հիմա էլ երկրորդ կուրսում եմ:
Երեք տարեկանից սկսել եմ երգել: Նաև ասեմ, որ ձայնային կարողությունս ժառանգել եմ պապիկիս հորից: Ասում են, նա շատ լավ է երգել: Շատ եմ լսել ուրիշ ժանրերի երգեր, բայց միայն ու միայն ազգային երգն է իմ մեջ տպավորվել:
Մասնակցել եմ «Վերածնունդ» միջազգային մրցույթ-փառատոնին, հետո Վլադիմիր Սպիվակովի կազմակերպած փառատոնին, որը կայացել է Մոսկվայում, և ես երկու անգամ ներկայացրել եմ Հայաստանը:

-Կպատմե՞ս քո առաջին համերգի մասին:

-12 տարեկան հասակում եմ առաջին անգամ հանդես եկել հանրության առաջ: Կարծում եմ, այս տողերը կարդացողներից շատերը ինձ կհիշեն իմ մանուկ հասակից:

-Ինչո՞ւ հենց ազգագրական երգեր:

-Մեզանից յուրաքանչյուրը պետք է սիրի իր ծնողներին, եղբորը, քրոջը, սիրած էակին, իր երեխաներին: Հայրենիքը հենց սա է, իսկ ազգագրական երգը սովորեցնում է սիրել հայրենիքը: Ես ինձ չեմ պատկերացնում ուրիշ ժանրում:

-Հնարավո՞ր է Հայաստանում երգելով գումար վաստակել:

-Հնարավոր է, եթե ճիշտ աշխատես: Այսօր երգիչներ կան, որ գումարով անուն են ձեռք բերում և վազում են միշտ գումարի հետևից: Իմ կարծիքով դա սխալ է. երգիչը պետք է երգի իր ժողովրդի համար, ու այդ ժողովուրդն էլ հաստատ կվճարի երգչին իր լավ կատարման համար:
Ոչ միայն երգիչը, այլ ցանկացած արվեստագետ իր արվեստով պետք է հուզի հասարակությանը:

-Արդյոք երիտասարդները հիմա լսո՞ւմ են ազգագրական երգեր:

-Իմ կարծիքով, այո: Ամեն ժանր իր երկրպագուն ունի, ազգայինը՝ նույնպես: Ազգագրական երգը շատ պահանջված ու սիրված է թե մեծահասակների կողմից, և թե երիտասարդների:

-Ուզում ես միայն ազգագրական երգե՞ր երգել, թե՞ գուցե նաև ժողովրդական, գուսանական, ռաբիս:

-Ամեն մի երգիչ պետք է ունենա իր ժանրը և չպետք է շեղվի, ես երգում եմ նաև գուսանական և աշուղական, բայց ոչ բեմերում, այլ մեր փոքրիկ խնջույքների ժամանակ: Իսկ ռաբիսի մասին խոսք չկա, ընդհանրապես չեմ երգում:

-Հիմա մեր հասակակիցները շատ են դժգոհում, որ աշխատանք չկա, անհնար է մեր երկրում կայանալ: Դու ի՞նչ ես մտածում այս մասին:

-Եթե լինենք ուժեղ, նպատակասլաց ու խելացի, ճիշտ դասավորենք մեր կյանքը, ապա կհասնենք հաջողության:

1988-ին, երբ սկիզբ առավ Ղարաբաղյան շարժումը, Ադրբեջանում ապրող բազմաթիվ հայեր տեղահան եղան ու դարձան փախստական: Առաջին ջարդերը արդեն բոլորին հայտնի Սումգայիթ քաղաքում էին: Ադրբեջանից բազմաթիվ արտագաղթած ընտանիքներ վերաբնակվել են նաև մեր քաղաքում` Ամասիայում: Ուզում եմ ձեզ ներկայացնել նրանցից մեկի` Էլիզա Բարսեղյանի հետ իմ զրույցը:

-Որտե՞ղ էիք ապրում նախքան Հայաստան գաղթելը:

-Նախքան Հայաստան գաղթելը  40 տարի ապրել եմ Սումգայիթ քաղաքում:

-Ինչո՞վ էիք զբաղվում Ադրբեջանում:

-Աշխատել եմ շինարարական կազմակերպությունում, ֆինանսական բաժնի պետն էի:

- Ո՞ր թվականին եք գաղթել:

-1988 թվականի նոյեմբեր ամսին:

-Կպատմե՞ք մի քանի դրվագ, թե ինչպես եկաք:

-Դժվար էր, այնքան դժվար, որ հույս չկար, թե կարող ենք տեղ հասնել: Սումգայիթից եկանք Բաքու, որպեսզի այնտեղից գանք Հայաստան: Մենք 17 հոգի էինք մեր ազգով:

Մետրոն շրջապատված էր, տաքսիները վտանգավոր էին: Հայերին հանում էին ու սպանում: Ավտոբուսով եկանք երկաթգծի կայարան, այնտեղ տոմս գնեցինք, բաժանեցինք երեխաներին: Մի անկյունում կանգնեցինք, որ հանկարծ այդ զինված ամբոխը չհասնի մեզ, և այդպես մի քանի ժամ սպասեցինք գնացքին: Հայերեն խոսել չէր թույլատրվում, և այդպես լուռ սպասեցինք մեր գնացքին: Շարունակելով ճանապարհը, եկանք հասանք Ղազախ, և գնացքը կանգնեց կայարանում: Ղազախի կայարանում հավաքված մարդիկ  սկսեցին քարերով գնացքի ապակիները կոտրել: Թե ինչքան մարդ կար այդտեղ, չեմ կարող ասել, բայց նրանք շատ էին: Ուղեկցորդին ասացի, ինչքան մարդ որ պիտի նստի այս կանգառում, ես նրանց տոմսի փողը կտամ, միայն թե դուռը չբացեք: Ուղեկցորդը դուռը չբացեց: Ղազախում 1 կամ 1.5 ժամ կանգնելուց հետո գնացքը շարժվեց, եկանք հասանք Թբիլիսի: Թբիլիսիում նույնպես խնդիրներ եղան: Այնտեղ էլ էին ադրբեջանցիները շատ: Մի կերպ ազատվելով նրանցից, եկանք Գյումրի, իսկ այնտեղից եկանք Ամասիա:

-Իսկ ձեր երեխաները քանի՞ տարեկան էին:

-Մեծ որդիս 17 տարեկան էր, իսկ փոքրը`11 տարեկան: Ցավոք, հիմա ոչ մեկը Հայաստանում չէ: Աշխատանք չկար, մեկնեցին Ռուսաստան:

- Իսկ ինչո՞ւ հենց Ամասիայում որոշեցիք բնակություն հաստատել: Սումգայիթի համեմատ այստեղ շատ ցուրտ է:

-Ճիշտն ասած, մենք մեր տունը փոխանակեցինք ադրբեջանցիների հետ, որոնք Ամասիայում էին ապրում: Ադրբեջանցիները Ամասիայի տարածաշրջանում շատ էին, և միայն այստեղի հետ կարող էինք տունը փոխանակել:

-Բարեկամներ, ծանոթներ ունե՞ք, որոնք այնտեղ մնացին:

-Ոչ, ջարդերը տեսնելուց հետո ոչ մի հայ չմնաց, չնայած շատ հայեր էին այնտեղ ապրում:

-Իսկ ձեր մյուս բարեկամները ո՞ւր գնացին:

-Մեր բարեկամների մասը Արցախ տեղափոխվեց, մի մասը` Եղվարդ:

-Ինչպե՞ս ձեզ ընդունեցին Հայաստանում:

-Լավ ընդունեցին: Սակայն մի քանի օր էր, ինչ եկել էինք, դեռ սարսափներից ուշքի չեկած, երկրաշարժը եղավ: Էհ, արդեն ողջ ազգը դարձավ անտուն, սգավոր:

- Դժվա՞ր էր ամեն ինչ նորից սկսել:

-Այո, շատ դժվար էր, բայց ամեն դժվարություն փորձում էինք հաղթահարել:

-Ինչո՞վ եք զբաղվում հիմա:

-Հայաստան տեղափոխվելուց հետո աշխատել եմ բանկում, իսկ դրանից հետո 18 տարի էլցանցում էի աշխատում: Հիմա արդեն թոշակառու եմ:

-Տարբերվո՞ւմ էր այնտեղի կյանքը այստեղի կյանքից:

-Որ ճիշտն ասեմ, այնտեղ շատ լավ էինք ապրում, մեր բոլոր ազգականները մի քաղաքում էին ապրում, իրար միշտ տեսնում էինք: Աշխատանք ունեինք, ապահովված էինք ամեն ինչով:

-Իսկ մյուս ընտանիքները կարողացա՞ն ձեզ հետ եկածները հարմարվել:

-Մեծամասնությունը հարմարվեց և Հայաստանում մնաց, բայց մի մասը գնաց Ռուսաստան:

-Ձեր կարծիքով, կարո՞ղ են մի օր երկու երկրների ժողովուրդները հաշտվել:

-Չգիտեմ, երևի մի օր գա, որ հարթվեն այդ տարաձայնությունները: Հաշտվեն: Բայց երևի դրա համար էլ ժամանակ է պետք:

Զրույցը վարեց` Հարություն Հայրապետյանը