Կյանքում ցանկացած բան հարաբերության մեջ է ավելի լավը: Ամբողջովին սխալ ու ճիշտ չկա, որովհետև անգամ «սխալ»-ը «ճշտի» հարաբերությամբ է սխալ:

Այս կյանքում ամենաշատ սխալների ես հանդիպել եմ սևագրումս՝ խզբզված էջերի ու կիսաջնջված տողերի արանքում: Բայց այդ սխալների մեջ անգամ որևէ ճիշտ բան կա, որովհետև ես ընդամենը խառնել եմ ներքնաձիգի ու էջի երկարությունները, բայց հո գիտեմ, որ ուղղանկյուն եռանկյան ներքնաձիգի քառակուսին հավասար է էջերի քառակուսիների գումարին: Միևնույնն է, պատասխանը սխալ եմ ստացել:Կամ ասենք, ի՞նչ սխալ կա լուսանցքում նկարված ծաղիկների, խորանարդների, դասընկերոջդ նկարած խոցված սրտերի և ուղղակի կիսաներկված վանդակների մեջ: Ոչ մի սխալ: Չէ, որ սա սևագիր է:

Բայց միշտ չէ, որ մենք ենք որոշում մեր ճիշտն ու սխալը: Երևի սա էր պատճառը, որ Ջորդանո Բրունոյին տարավ ողջակիզման, չնայած որ «երկիրը պտտվում էր»: Ամեն մեկս չէ, որ մեր ճիշտն ապացուցելու համար կարող ենք Պիզայի աշտարակ բարձրանալ՝ փետուրն ու գնդիկը ձեռքներիս: Ու, երևի ապացուցելու կարիք էլ չկա, որովհետև միևնույն է՝ ապացույցը միշտ էլ մոռացվում է, միայն թեորեմն է հիշվում՝ երբեմն:

Բայց ինչպես կյանքում ամեն սխալ բան, այնպես էլ իմ սևագիրն ունի իր ճիշտ կողմը՝ մաքրագիրը: Ու, որովհետև այստեղ ամեն ինչ ճիշտ է և մաքուր, բայց խոստովանեք, որ «ոչ ճիշտ» ծաղիկն ավելի հետաքրքիր է, քան մաքուր՝ «sin²x + cos²x = 1>> -ը»:

Կյանքում մենք սևագիր չունենք, ու մեր մաքրագիրը միշտ էլ լի է սխալներով, ու անգամ ռետինով ջնջելուց այն չի անցնում, որովհետև դու «սխալը» ուժեղ էիր սեղմել:

Հեռվից լսվող աքաղաղի ձայնը ստիպեց ինձ արթնանալ խորը քնից: Չէ, մոռացել էի, գյուղում չէի, ու ցավոք ինձ արթնացնողը զարթուցիչս էր: Երևի կռահեցիր, որ քաղաքում էի մրցանակաբաշխության համար: Արթնացել էի 9-ին, բայց արդեն ժամը 1-ն էր: Հորաքրոջս աղջկա հետ մետրոյով հասանք Երիտասարդական: Արդեն նշված վայրում էինք: Ու սկսվեց: Նոնային տեսա, հետո Սոնային, հետո Տաթևին, Գայանեին ու Սերոժին, Դավոն հեռվից ձեռքով արեց , հետո Կարինեի հետ գրկվեցինք…

Լավ, չմոռանանք, թե ինչի համար ենք հավաքվել: Ներսում ենք: Սկսվեց: Նարեկին չէի տեսել, դու մի ասա՝ հաղորդավար է: Հայացքով բարևեցի: Արդեն լավագույն 100-ի անուններն էին հայտնում, ու ես անվերջ սպասում էի անվանս ու «հանրահայտ» գլխարկովս նկարին: Մեկ էլ, ըհըն, Նարեկն ասաց՝ Անուշ Մկրտչյան… Օֆ, սիրտս տեղն ընկավ: Հիմա, արդեն հատուկ մրցանակներն են հայտնում: Ջան, Գայանեի անունը տվեցին, ուխ, Կարինեն էլ ստացավ, վախ, Անին էլ բեմ բարձրացավ…

Այս խոսքերով ձանձրացնում էի Տաթևին, ով ինձ պես իր անվանն էր սպասում: Եվ ահա… Չէ, ոչ մի «ահա», իմ անունը էդպես էլ չլսվեց: Բայց մի րոպե, այդ բոլորը ոչինչ: Հերթով գտնում եմ մրցանակակիր ընկերներիս , ավելի պինդ գրկում, շնորհավորում, ու ինքս իմ մեջ հիշում, իրենց հետ անցկացրած ամեն վայրկյանը: Վերջում սելֆիներ, նորից գրկախառնություններ՝ այս անգամ բաժանման:

Չգիտեմ՝ մյուս տարի Նարեկը կլինի հաղորդավար, թե չէ, բայց իմ անունը հաստատ կլսեք հաղորդավարի շուրթերից:

Հ.Գ. Ձեզ շատ սիրող՝ Անուշ շենիկցի:

Կյանքում կան մարդիկ, ովքեր մեր ուժն են, մեր ներշնչանքի աղբյուրը, անկախ այն ամենից՝ տեսե՞լ ենք նրանց, թե ոչ: Մեկի համար` սիրած դերասանը, մյուսի համար՝ ֆուտբոլիստը, կամ սիրելի գրքի սիրելի հերոսը:

Ինձ համար այդ մարդը հորական պապս է՝ Լորիկը: Առաջին անգամ նրա մասին սկսեցի ծնողներիցս հարցուփորձ անել, երբ առաջին դասարանում կազմում էի մեր տոհմածառը:

Արմատներով Զարնջեցի է, բայց կյանքի մեծ մասն ապրել է Արագածավանում: Ամեն անգամ այդ գյուղ գնալիս զգում եմ, որ մի անհասկանալի բան պահում է ինձ այդտեղ, երևի «արյունս է քաշում»:

Մասնագիտությամբ ինժեներ է եղել: Երբ գրապահարանի դարակներից գտնում եմ նրա մասնագիտական գրքերը, ավելի ու ավելի եմ համոզվում, որ եղբայրս իր մաթեմատիկական բոլոր ունակությունները պապիցս է ժառանգել:

Պապիս ճանաչող բոլոր մարդիկ նրա մասին խոսում են մեծ հարգանքով: Իսկապես, այն անունը, որ թողել է նա, պարտավորեցնող է: Ամեն անգամ, երբ մտածում եմ, որ նրա թոռն եմ, հասկանում եմ, որ պարտավոր եմ լինել նրա պես «մեծ» մարդ:

Ի դեպ, Մկրտչյան ազգանունը հենց պապս է վերցրել իր տոհմից Մկրտիչ անունով մեկի անունը պահպանելու համար: Ուրախ եմ, որ Մկրտչյան եմ, ու որ պապիս շարունակողներից եմ լինելու:

Ցավոք, նրան երբեք չեմ տեսել, ու պատճառը չարաբաստիկ ավտովթարն է, որից մահացել է պապս: Բայց ամեն անգամ, երբ տարիների փոշու միջից գտնում եմ նրա նկարը, զգում եմ, որ ես դեռ շատ անելիք ունեմ: Այդ նկարն ու պապիս մասին լսած հիշողությունները գրի եմ առել սրտիս նոթատետրում, որ չկորցնեմ հանկարծ:

Հիմա էլ, երբ Արագածավան եմ գնում, լուռ քայլերս տանում են նրա գերեզմանին: Համբուրում եմ շիրմաքարն ու ինքս ինձ խոստանում, որ տարիներ հետո ինձ մատով ցույց կտան ու կասեն.

-Տե՛ս, Լորիկի թոռն է…

Բոլորս էլ ունենք, չէ՞, այնպիսի բարեկամներ, ում գալուն միշտ սպասում ենք ամենաշատը: Դեռ մանկուց միշտ սիրում էի, երբ հորաքրոջս ընտանիքը գալիս էր գյուղ: Եթե անկեղծ, առավել շատ սպասում էի հորաքրոջս որդուն ՝ Հովիկին:

Փոքր ժամանակ ամենասիրածս տեղը աշխարհում Հովի ուսերն էին: Դե, տան փոքր լինելն այդպես է. թռնում էի նրա շալակն, ու Հովիկը համբերատար ինձ ման էր տալիս տնով մեկ: Իսկ ամռանը ինձ նստեցնում էր հեծանիվի առջևում, ու թեև շատ արագ էր քշում, բայց իր հետ երբեք չէի վախենում: Իրականում նա բացի ինձ շալակելուց ուրիշ տաղանդներ էլ ուներ: Լուցկու հատիկներից տուն էր սարքում, ինչ լար գտնում էր, կպցնում էր իրար, ու հոպ, ևս մի ինքնաթիռ, կամ անօդաչու թռչող սարք ու նմանատիպ այլ բաներ:

Բայց հետո մենք մեծացանք, ավելի ճիշտ, ես մեծացա, ու ինձ շալակելն էլ հեշտ գործ չի: Իսկ Հովը գնաց բանակ: Դրանից հետո էլ հեծանիվ էլ չեմ նստել, ու արդեն երկու տարի է, ինչ հորաքրոջս գալուց սպասում եմ, որ ուր որ է՝ Հովը կմտնի ու կասի.

-Նաշոկ, թռի շալակս:

Հա, հա, Նաշոկ: Մենակ նա է ինձ այդպես դիմում, չգիտեմ էլ՝ ինչու: Անկեղծ ասած, չեմ սիրում, որ անունս աղավաղում են, բայց Հովի ասածից չեմ նեղվում, արդեն սովորական է դարձել:

Էս բազմատաղանդ մարդու կյանքում մի հետաքրքիր բան էլ կա: Նա ծնվել է ոչ ավել ոչ պակաս, փետրվարի 29-ին: Հիշում եմ մի անգամ հարցրի.

-Հով, դու չորս տարին մեկ ես մեծանո՞ւմ:

Չէ, փաստորեն մանկական պատկերացումներս սխալ դուրս եկան, ու նա սովորական մարդկանց պես ամեն տարի մեծանում է: Ասեմ ավելին, մեծացել է այնքան, որ արդեն բանակից հետ գալու ժամանակն է:

Այս երկու տարին ավելի արագ անցան, քան մեր հեծանիվը, ավելի արագ, քան նրա ինքնաթիռն էր:

Հուսամ, որ բանակից հետո նա այս տողը չի մոռացել.

-Նաշոկ, թռի շալակս…

Այսօր կդառնամ տասնհինգ տարեկան: Տասնհի՞նգ, հա, էլի՝ տասնհինգ. ինչ շուտ անցան տարիները. ասելը հեշտ է, բայց ի՜նչ կյանք մնաց հետևում:

Ինչքա՜ն ապրած ու չապրած րոպեներ մնացին, ինչքա՜ն ասված ու չասված բառեր մնացին օդում կախված, ինչքա՜ն ու ինչքա՜ն:

Հետ եմ նայում ու մտածում, թե տասնհինգ տարի օդից թթվածին շնչող այս մարդն ինչ տվեց աշխարհին, բացի վերցնելուց:

Մեկ-մեկ մտածում եմ, թե ինչ եմ փոխում իմ ներկայությամբ, ու ի՞նչ կլինի բացակայությանս դեպքում:

Ո՞վ եմ ես: Մի գյուղացի աղջնակ, ով ամեն օր արթնանում է, խառնվում դպրոց շտապողների խմբին, ու թվում է, թե առանց ինձ էլ ամեն ինչ կարգին կլիներ, բայց… Բայց չէ: Իմ պակասը կզգային, երևի, եթե մարդիկ էլ չզգային, թաղի շները հաստատ կզգային, որովհետև… Ուղղակի կզգային:

Խանութի վաճառողուհին արկղի մեջ մնացած ու չվաճառված երկու բուլկուց կզգար, որ մեկը խանութ չի եկել, ու որ այդ մեկը ես էի: Կամ էլ այդ օրը, մեկը իմ բաժինն էլ կգներ, ու վաճառողուհին էլ չէր զգա, որ ես չեկա:

Չէ, բայց ուսուցիչներս հաստատ կզգային: Ներկա-բացակայի ժամանակ, կիմանային, որ չկամ: Գուցե այդ օրը «միամիտ» որոշեն, որ ներկա-բացակա անել պետք չէ, ու չեն էլ զգա, որ հինգերորդ վանդակը դատարկ մնաց:

Հա՛, լավ, ինձնից անվերջ դասի րոպեները հարցնող Արմենը կզգա. երբ ոտքով խփի աթոռիս, ու ես չպատասխանեմ, նա հաստատ կզգա: Բայց չէ, Արմենը դասի եկած չի լինի, և իմ ու ժամացույցի բացակայությունը ոչ մեկը չի զգա:

Չէ, բայց տանը հո՞ կզգան: Երբ մայրս բացի սենյակիս դուռն ու այն հավաքած տեսնի, կզգա, որ չկամ (մեր մեջ ասած, սենյակս միշտ թափած եմ թողնում): Մայրս կզգա՝ հաստատ կամ երևի:

Բայց ես կամ, ու արդեն տասնհինգ տարի: Թե ինչ ես տվի ու վերցրի աշխարհից այս տարիներին, գիտեմ միայն ես:

Վերջում կավարտեմ սիրելի գրքիս, սիրելի տողերով.

Արա այն լավը, որ կարող ես,
Այն ամենով, ինչով կարող ես,
Ամեն գնով, որ կարող ես,
Ամենուրեք, ուր կարող ես,
Ամեն վայրկյան, երբ կարող ես,
Ամեն մեկին, ում կարող ես,
Այնքան, որքան դեռ կարող ես: