Մարի Բաղդասարյանի բոլոր հրապարակումները

Վան Եղյանի գունագեղ աշխարհը

Մայիսի 31-ին Եղեգնաձորի պատկերասրահում տեղի ունեցավ նկարիչ, քանդակագործ Վան Եղյանի 78-ամյակին նվիրված ցուցահանդեսի բացումը, որին ներկա էր մարզի արվեստասեր հասարակությունը:

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Վան Եղյանի քանդակները իրենց տեղն են գտել  Եղեգնաձորում, Վերնաշենում, Գլաձորում, Եղեգիսում և մարզի շատ այլ վայրերում: Նա ունի նաև շատ դիմաքանդակներ: Պատկերասրահում ցուցադրված էին նրա երկար տարիների  աշխատանքները, նկարները, որոնք տրամադրել էր Վերա Եղյանը՝ Վան Եղյանի կինը:

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Վան Եղյանը իր նկարների մեջ շեշտը դրել է  գույնի և գծի փոխհարաբերության թափանցելիության և փոխներթափանցման վրա, որի միջոցով կարողացել է ստեղծել պատկերներ, որոնք ունեն իրենց խորությունը և ներդաշնակ են արդի արվեստին:
Վերա Եղյանը հիշեց այն տարիները, երբ իր ամուսնու աշխատանքները հասարակության ուշադրությունից դուրս էին մնում, իսկ հիմա սկսել են գնահատել և սիրել նրա արվեստը:
-Այն ժամանակ Եղյանի գեղանկարները ցուցահանդեսների ժամանակ չէին վերցնում և չէին ցուցադրում: Եվ նա մեծ տառապանք էր ապրում: Իսկ հիմա, երբ սկսել են ուշադրության արժանացնել նրան, նրա աշխատանքները, նա չի տեսնում այս ամենը, որը շատ ցավոտ է:
30-40 տարի առաջ ոչ բոլորին էր հասանելի նկարների այս լեզուն, գունային համադրությունը, որը կարողանում էր աշխարհին տալ Եղյանը: Բայց Եղյանը համառ էր, նա իր վրձնի տերն էր: Եվ իր համառությամբ մարդկանց, ճիշտ է, դժվարությամբ, բայց կարողացավ համոզել՝ հասկանալ իր նկարների լեզուն:

Այսօր մենք հպարտ ենք Վան Եղյանով, որովհետև նա Վայոց Ձորի այն զավակներից էր, ում հաջողվեց ներկայացնել Վայոց Ձորը մեր երկրից դուրս:
Միջոցառման ավարտին հնչեց Ռուբեն Հախվերդյանի «Ճերմակ ձիս» ստեղծագործությունը Արման Վարդանյանի կատարմամբ:

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

«Մոշը» Եղեգնաձորում

dizaynermshԻնչ-որ տեղ կարդացել եմ, որ նկարչությունն օգտվում է գույների, ռիթմի, լույսի հնարավորություններից, որոնք թույլ են տալիս թղթի, կտորի վրա վերակենդանացնել իրականությունը: Այդ գույներից օգտվում են նաև դիզայներները, իրենց մտահղացումները կյանքի կոչելու համար: 

Այս անգամ զրուցակիցս է դիզայներ, «Մոշ» գեղարվեստական սրահի հիմնադիր Արմինե Աղաջանյանը: 

-Պատմեք Ձեր մասին: Որտե՞ղ եք սովորել, ինչո՞վ եք զբաղվել, ե՞րբ և ինչպե՞ս որոշեցիք հիմնադրել «Մոշ» սրահը: 

-Ծնվել և մեծացել եմ ճարտարապետների ընտանիքում և դեռ մանկուց զբաղվել եմ նկարչությամբ: Եղեգնաձոր քաղաքի պետական վարժարանն ավարտելուց հետո ընդունվել եմ Երևանի պետական համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետը, չնայած նպատակս արվեստաբանության բաժնում սովորելն էր: Համալսարանում սովորելու տարիներին կուրսեր եմ անցել նաև «Ատեքս» նորաձևության կենտրոնում: Մի քանի անգամ ցուցադրվել են իմ էսքիզների հավաքածուները: Իմ երազանքն է եղել գեղարվեստական սրահ ունենալը: Վերադառնալով Եղեգնաձոր, 2009 թվականին հետամուտ լինելով իմ վաղեմի երազանքին՝ ես բացեցի մի փոքրիկ կենտրոն, որը շատ կարճ ժամանակում դարձավ շատերի համար սիրելի մի վայր:

-Ո՞րն էր սրահի ստեղծման նպատակը: 

-Լինելով թուրքագետ՝ ես միշտ վրդովվել եմ՝ տեսնելով հայ աղջիկների, որոնք կրում են թուրքական հագուստ: Արդեն ինը տարի հրաշալի մի թիմով ստեղծում ենք հագուստ, որի վրա նկարում ենք հայկական զարդանախշեր, մեր բոլոր աշխատանքների մեջ դնում ենք հայկական շունչ: Դրանք ընդգծում են իրենց կրողների անհատականությունը: Ամեն իր պատրաստվում է մեծ սիրով, զգեստները երբեք չեն կրկնվում, դրանց վրա միշտ առկա է ձեռքի աշխատանք՝ ասեղնագործություններ, ապլիկացիա, բատիկա: Ամեն մի աշխատակից ունի մի նոթատետր, որի մեջ տարիների պատմություն կա: Եվ ամեն օր ստանալով պատվերներ՝ հասկանում ենք, որ մեր նպատակներն իրագործվել են: maribxdrsn

-Առաջին ցուցադրությունը ե՞րբ է տեղի ունեցել: 

-Դեռ դպրոցական տարիներին մասնակցել եմ տարբեր ցուցադրությունների: «My Armenia» ծրագրի կողմից կազմակերպված «My handmade Armenia» կոչվող ցուցադրությանն ենք մասնակցել, որի ժամանակ մեծ հաջողություններ ունեցանք:

Անհատական ցուցադրություն ունեցել ենք այս տարի ապրիլի 5-ին, որը կրում էր «Գարնան թևով» խորագիրը:

Ինձ համար վաղեմի երազանք էր ունենալ անհատական ցուցադրություն: Հրավերը ստացանք երկրագիտական թանգարանի կողմից: Պատրաստվել ենք 20 օրում, այդ 20 օրում հասցրեցինք գարնանային փոքրիկ հավաքածու ստեղծել: Հավաքածուն իր մեջ ներառում էր շարֆեր, պայուսակներ, գարնանային զգեստներ, ծաղկեպսակներ: Ցուցադրությանը ներկա էին սրահի հիմնական հաճախորդները, դպրոցների տնօրեններ, ուսուցիչներ, մարզպետարանից աշխատակիցներ և ինձ շատ հարազատ մարդիկ:

-Իսկ այցելուներ հաճա՞խ եք ունենում: 

-Այո, շատ հաճախ ենք այցելուներ ունենում, լինում են և տարբեր մարզերից այցելուներ, և զբոսաշրջիկներ: Ապրիլին մեզ այցելել էին ԱՄՆ-ի դեսպան Ռիչարդ Միլսը և պատվիրակության այլ անդամներ: Սրահի շատ զգեստներ, պայուսակներ վաճառվեցին Ռիչարդ Միլսի այցելության օրը: Նա հիացած էր սրահում տեղ գտած աշխատանքներով և մեծ տպավորություններով հեռացավ:

-Հիշո՞ւմ եք՝ որն է եղել ձեր առաջին աշխատանքը: Ձեր աշխատանքների վրա երկա՞ր ժամանակ եք ծախսում: 

-Այո, իմ առաջին աշխատանքը նկար է, որը ես նկարել եմ 3-4 տարեկանում: Նկարել եմ աղջիկներ: Ինձ համար հետաքրքիրն այն է, որ գունային գամման մինչև հիմա պահպանվել է: Այդ նկարը մայրիկս պահել է, հիմա այն գտնվում է սրահում և միշտ ուշադրության է արժանանում:

Նայած, թե դա ինչ աշխատանք է լինում։ Եթե զգեստների ձևավորում է, շատ բարդ է և շատ երկար ժամանակ է խլում: Իսկ այն, ինչ սրտիցդ է բխում, շատ արագ և շատ կարճ ժամանակում ստեղծվում է: Միշտ ոգեշնչում է պետք: Եվ ես շտապում եմ իմ մտքերը դաջել զգեստներին կամ շարֆերին: Օրինակ՝ շարֆերի վրա նկարված ամեն մի պատկեր իր նշանակությունն ունի, շարֆերից մեկի վրա կարող է լինել անձրևի տակ պարող բալետի պարուհու կյանքից մի հատված, մյուսի վրա աստղեր հավաքող աղջիկ է:

-Ի՞նչ ծրագրեր ունեք մոտակա ժամանակներս: 

-Հրավերներ ունենք տարբեր մարզերից, թանգարաններից և պատկերասրահներից: 2019 թվականին լրանում է մեր սրահի տասը տարին, ուստի պատրաստվում ենք յուրօրինակ ցուցահանդեսի: Մոտակա ժամանակներս ցանկություն ունենք շահագործման հանձնել սրահի երկրորդ հարկը, ավելացնել կարի մեքենաներ, ընդունել նաև շատ աշխատակցուհիներ, որովհետև Եղեգնաձորում կան շատ աղջիկներ, որոնք հետաքրքրված են կարուձևով: Նաև մտադրություն ունենք ուսումնասիրել արտաքին շուկան և դուրս գալ մարզի սահմաններից: moshdizayner

-Ինչո՞ւ «Մոշ»: 

-«Մոշ»: Մանկուց ինձ այդպես հայրս է անվանել: Եվ սրահի անունը ընտանիքում քննարկելու ժամանակ հենց հայրս խորհուրդ տվեց, որ անվանենք «Մոշ»:

Հուշաղբյուր-խաչքար Վայքում

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Վահե Թադևոսյանը ազատամարտիկի որդի է, այժմ Վայքի ավագանու անդամ է: Նա ապրում և աշխատում է Վայքում:

-Ես ծնվել եմ Վայքում, սովորել եմ Վայքի առաջին դպրոցում: Մինչ օրս շարունակում եմ ապրել և աշխատել Վայքում: 2016 թվականից Վայքի ավագանու անդամ եմ:
Իմ հայրը Արցախյան շարժման ակտիվ մասնակիցներից է եղել, այդ ժամանակ վիրավորվել է: 2016 թվականի քառօրյայի օրերին ես եղել եմ Ղարաբաղում: Չեմ եղել առաջնագծում, բայց զինվորներին ուտելիք և հագուստ եմ տարել:
Այդ ժամանակ հասկացա, որ ինքս էլ պետք է ինչ-որ բան անեմ իմ հանգստության համար: Արցախյան պատերազմը ես խորությամբ չէի ընկալում, որովհետև փոքր եմ եղել և ոչինչ չեմ հասկացել: Իսկ հիմա արդեն ամեն ինչ հասկանալով իմ հոգու պարտքը համարեցի կառուցել հուշաղբյուր-խաչքար: Ինչ-որ տեղ նաև հերոսների ծնողների համար, որ վստահ լինեն, որ իրենց որդիների անունն ու պատիվը միշտ բարձր է պահվելու:
Հուշաղբյուր-խաչքարը կառուցել ենք այնտեղ, որտեղից զինվորներ ենք ճանապարհել բանակ, ովքեր գնացել են հայրենիքի սահմանները պաշտպանելու և զոհվել են: Այդ զինվորների թվում եղել է Սարգիս Խալաֆյանը:
Երբ դեռ նոր էինք սկսել կառուցման աշխատանքները, զոհված զինվորների ծնողներ եկան: Անդրանիկ Զոհրաբյանի ծնողը եկավ, հանդիպեցինք, հարցրեց, թե ինչ եմ անում, չնայած` մինչ իմ պատասխանելը նա, տեսնելով խաչքարը, արծիվը, արդեն հասկացել էր:

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարի Բաղդասարյանի

2017 թվականի նոյեմբերի 1-ին Վայքի զորամասի հարևանությամբ բացվեց Ապրիլյան պատերազմում հայրենիքի սահմանները պաշտպանելիս զոհված հերոսներին նվիրված հուշաղբյուր-խաչքարը, որտեղ ամփոփված են անմահների անունները: Հուշարձանի տեղադրումը նպատակ ունի հավերժացնելու հայրենիքի պաշտպանության համար անմահացած հայորդիների սխրանքն ու քաջագործությունը: Հուշաքարը խաչի և թրի միաձուլում է, և խորհրդանշում է հայրենիքի պաշտպանության համար զոհված հայորդիներին:
Խաչքարի բացումն արեցին հենց զոհված զինվորների մայրերը:
Բացմանը ներկա էին զինվորների ընտանիքները, Քյարամ Սլոյանի մայրը և եղբայրը, Ռոբերտ Աբաջյանի պապը, Անդրանիկ Զոհրաբյանի և մյուս զոհված զինվորների ծնողները, տեղական և մարզային իշխանությունների ներկայացուցիչներ, զինվորականներ, իմ ընտանիքը և ինձ հարազատ շատ մարդիկ:
Հուշահամալիրի բացման օրը Վայքի համայնքապետարանի կողմից ապրիլյան պատերազմի ժամանակ մարտական գործողությունների ընթացքում զոհված հերոսների հարազատները պարգևատրվեցին պատվոգրերով։
Հուշահամալիրի հետ կապված` մտածում եմ շարունակել կառուցման աշխատանքները, որոշ բաներ ավելացնել:
Իմ նպատակը եղել է զինվորների ծնողներին ճանաչելը, նրանց հետ շփվելը: Եվ եթե լինում են առիթներ, ես գնում հանդիպում եմ զինվորների ծնողներին, նրանց հետ ջերմ հարաբերություններ ունեմ:
Այս տարի ապրիլի 2-ին էլ միջոցառում տեղի ունեցավ, որը նվիրված էր հայրենիքի սահմանները պաշտպանելիս զոհված մեր զինվորներին:

Mari Baghdasaryan malishka

Մասնագիտությունը՝ նոտար

Հարցազրույց Վայոց Ձորի մարզի «Վայք» նոտարական տարածքի նոտար Օլյա Գասպարյանի հետ: 

-Ներկայացրեք նոտարի մասնագիտությունը, ինչո՞ւ ընտրեցիք հենց այն: 

-Ընտրեցի նոտարի մասնագիտությունը, որովհետև սիրում եմ մարդկանց հետ աշխատել, իսկ նոտարի մասնագիտությունն այնպիսին է, որ մարդկանց հարցերին, խնդիրներին լուծում է տալիս: Ընտրեցի, որ իմ հնարավորության սահմաններում օգտակար լինեմ մարդկանց:

-Վերջին շրջանում նոտարական համակարգում ի՞նչ բարեփոխումներ են տեղի ունեցել: 

-Վերջին շրջանում բավականին մեծ բարեփոխումներ եղան, «ԱԵՆԻՍ» էլեկտրոնային համակարգի ներդրումը նոտարական պրակտիկայում շատ մեծ առավելություններ տվեց, նոտարը կարող է առցանց հարցումներ ուղարկել մյուս նոտարներին, կապ հաստատել ԱԳԿՊԿ (անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտե) ստորաբաժանումների հետ, առցանց ստանալ և ուղարկել փաստաթղթեր և այլն: Ստեղծվել են կտակների, ժառանգական գործերի և լիազորագրերի շտեմարաններ, համակցում է կատարվել մի շարք պետական մարմինների՝ ՔԿԱԳ, անձնագրային և վիզաների վարչության, ճանապարհային ոստիկանության էլեկտրոնային շտեմարանների հետ: Էլեկտրոնային նոտար համակարգի միջոցով կարելի է առցանց դիմել նոտարին և այլն:

-Ի՞նչն եք կարևորում քաղաքացիների հետ շփման մեջ: 

-Քաղաքացիների հետ աշխատում եմ լինել առավել համբերատար, որովհետև մեծ ջանքեր են պահանջվում քաղաքացիների հետ գործ ունենալիս: Մտածում եմ, որ ամեն մարդ շատ հոգսեր, խնդիրներ ունի և հույսով թակում է պետական և ոչ պետական մարմինների դռները՝ իրեն հուզող հարցերին լուծումներ տալու համար: Եվ մենք պետք է կարողանանք հնարավորինս լավ սպասարկել քաղաքացիներին, օգնել նրանց:

-Իսկ ինչպե՞ս եք գնահատում քաղաքացիների իրազեկվածության մակարդակը նոտարական գրասենյակ այցելելիս: 

-Շատ ցածր մակարդակի վրա է, հաճախ դուռը թակում և ասում են՝ մի տեղեկանք է պետք, անկախ այն բանից` դա կլինի ժառանգության վկայագիր, լիազորագիր, թե մեկ այլ փաստաթուղթ: Եվ երբ սկսում եմ օրենքը բացատրել, շատերը սկսում են նեղվել ու հակաճառել: Եթե սեփականության վկայականում մի քանի մարդու անուն կա, նրանցից մեկը, որի անունը գրված է առաջինը, մտածում է, որ միայն ինքն է այդ գույքի սեփականատերը: Առավել տարածված է ժառանգության ընդունման վեցամսյա ժամկետը բաց թողնելը:

-Եթե Ձեր աշխատանքը բնորոշեք մի քանի բառով, որո՞նք կլինեն այդ բառերը: Եվ ինչպե՞ս է անցնում նոտարի առօրյան: 

-Նոտարի աշխատանքը բավականին դժվար և պատասխանատու աշխատանք է: Առօրյան անցնում է սովորական, աշխատաժամերին, հաճախ նաև ընդմիջմանը, միշտ ձգտում ենք լինել գրասենյակում: Եթե լինում են հաճախորդներ, նրանց ենք սպասարկում, եթե ոչ՝ փաստաթղթերի և արխիվի հետ տարվող աշխատանքներ ենք կատարում:

-Եթե որևէ բան փոխելու հնարավորություն ունենայիք, ի՞նչը կփոխեիք: 

-Ներկայումս հսկայածավալ աշխատանք է տարվում քաղաքացիների սպասարկումը և նոտարի աշխատանքը ավելի արդյունավետ կազմակերպելու համար: Կցանկանայի, որ վերանային քաղաքացիների փաստաթղթային քաշքշուկները: Երբ քաղաքացին գալիս է նոտարի մոտ ինչ-որ հարց լուծելու, նրան երբեմն ուղարկում ենք մեկ այլ հիմնարկ` ինչ-որ փաստաթուղթ բերելու, այդ հիմնարկից էլ ուղարկում են մեկ այլ տեղ, և արդյունքում քաղաքացին քաշքշուկի մեջ է ընկնում, ու գործը առաջ գալու փոխարեն ավելի հետ է գնում: Հուսով եմ, որ առաջիկայում այս դժվարությունները նույնպես կվերանան:

-Աշխատանքից դուրս ի՞նչ նախասիրություններ ունեք, ինչո՞վ եք սիրում զբաղվել: 

-Աշխատանքից դուրս զբաղվում եմ այգեգործությամբ, հիանալի այգի ունեմ, սիրում եմ աշխատել բնության մեջ: Պատանեկությանս տարիներին բանաստեղծություններ էի գրում, հարազատներս կարծում էին, թե մեծ բանաստեղծուհի պետք է դառնամ: Բայց եկավ մի պահ, որ ինքս էլ չգիտեմ` ինչու, հիասթափվեցի գրելուց: Հիմա անգամ ցանկություն չի առաջանում գրելու, ինձ ամբողջությամբ նվիրել եմ օրենքներին և իմ աշխատանքին:

Պոեզիայի համաշխարհային օրը Վայոց Ձորում

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

1999 թվականին մարտի 21-ը պոեզիայի համաշխարհային օր է հռչակվել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից: Տոնն առաջին անգամ նշվել է Փարիզում, ապա տարածվել աշխարհով մեկ:
Վայոց Ձորի մարզային գրադարանը նույնպես նշում էր պոեզիայի միջազգային օրը: Միջոցառումը կրում էր «Թող աշխարհը մոր սրտով գնա» խորագիրը: Կլոր սեղանի շուրջ էին հավաքվել գրադարանի ակտիվ ընթերցողները, երեխաների ծնողները, գրադարանի մանկական, սպասարկման և գրապահոցի աշխատակցուհիները, ինչպես նաև՝ պատկերասրահի աշխատակցուհիները:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Միջոցառմանը բացման խոսքով հանդես եկավ գրադարանի սպասարկման բաժնի աշխատակցուհի տիկին Վարդը.

-Պոեզիան ճամփորդություն է, որը դուրս է գալիս իրականության սահմաններից և արտահայտում է մարդկանց զգացմունքները, պահանջմունքները և հույզերը: Ժողովրդական մի խոսք կա, ասում է՝ մարդ պետք է ստեղծագործի միչև 19-ը տարեկանը, եթե չստեղծագործի, ուրեմն ամոթ է, իսկ 19-ը տարեկանից հետո չի կարելի ստեղծագործել, էլի ամոթ է:

Բայց այսօր մեր միջոցառման ասմունքողներից բացի ասմունքելու է նաև հանդիսատեսը: Այսօր պոեզիայի համաշխարհային օրն է, բոլորս ասմունքելու ենք: Եվ քանի որ մարտի 21–ը գտնվում է կանանց միամսյակի մեջտեղում, մենք որոշել ենք միջոցառումն սկսել մայրերին նվիրված բանաստեղծություններով, որից հետո ցանկացողները կարող են տարբեր թեմաներով բանաստեղծություններ ասմունքել:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լարիսա Միրզոյանը ասմունքեց Պարույր Սևակի «Մոր ձեռքերը» բանաստեղծությունը: Ասմունքի երեկոն շարունակեցին Լիա Զաքարյանը և մի քանի այլ ասմունքողներ, որոնք իրենց հեղինակային ստեղծագործություններից ընթերցեցին: Անահիտ Գևորգյանը ոչ միայն ասմունքում էր, այլ նաև կիթառ էր նվագում, երգում էր հայրենասիրական, նաև հեղինակային երգեր։

Mari Baghdasaryan malishka

Մի երիտասարդի մասին

Չեմ տա նրա անունը, պարզապես կպատմեմ նրա մասին։

Նա կիթառահար էր։ Հազարավոր կիթառահարներից մեկը։ Պարզապես նվագում էր հաճույքի համար, իրեն հանգստություն էր բերում կիթառի լարերին դիպչելը։
Չգիտեմ՝ ինչպես էր սկսել կիթառ նվագել, սովորե՞լ էր փոքր տարիքում, թե՞ ինքնուս էր։ Նա շատ լավ էր նվագում, նվագում էր այն երաժշտությունը, որն իրեն հոգեհարազատ էր։ Ես երևի այն եզակիներից էի, ում մոտ նա նվագեց։ Ասում էր, որ ուրիշների ներկայությամբ չի նվագում, չի սիրում, որ իրեն տեսնում են նվագելիս, բայց ինձ համար նվագեց։
Նաև նկարում էր, հիմնականում՝ գունավոր ներկերով։ Ասում էր՝ հեշտ է ստացվում գունավորով սպիտակի վրա խզբզել։ Նրանից երբեք չեմ լսել, որ ասի՝ նկարել եմ, միշտ ասում էր՝ խզբզել եմ, խզբզանք է, մեծ բան չի՝ ծով է, մայրամուտ, նավ ու ափին կանգնած մի աղջիկ, խզբզանք է, էլի։
Լավ ձայնային տվյալներ ուներ։ Երգում էր, հիմնականում ռուսական մի քանի երգ էր շատ սիրում ու այդ երգերն էր հաճախ երգում։
Ընդունվեց համալսարան, հետո գնաց ծառայության։ Երկու տարին անցավ, ու նա վերադարձավ։ Այդ ընթացքում նրա կյանքում շատ բան էր փոխվել, ծառայության առաջին տարին դեռ չէր անցել, երբ լսեց հոր մահվան լուրը։
Վերադարձավ, բայց առաջվա կենսուրախ տղան չէր, որին ճանաչել էի, դա հասկացա նրա հետ խոսելու առաջին րոպեներից։ Չգիտեմ՝ հոր կորուստն էր նրան այդքան սառն ու անտարբեր դարձրել, թե մեկ այլ բան։ Խոսելուց ժպտում էր, կամ էլ ձևացնում էր, որ ժպտում է, որ չտեսնեի իր տխրությունը։ Բայց մեկ է՝ նրա դարչնագույն աչքերում մի այնպիսի տխրություն կար, որ ես առաջին անգամ էի տեսնում։
Ասաց, որ թողել է նվագելը, երգելը, նկարելը, թողել է այն ամենն, ինչով առաջ զբաղվում էր։ Հիշեցրի, թե ինչպես էր նվագում տարիներ առաջ, բարկացավ։ Ասաց.

-Դա տարիներ առաջ էր, ես մոռացել եմ, թե ինչպես են բռնում կիթառը, դու էլ մոռացիր, որ լսել ես իմ նվագը։

Ոչինչ չասացի։ Հասկանում էի նրա ցավը։ Նաև հասկանում էի, որ առաջվա երիտասարդը չի իմ դիմաց կանգնած, այլ մեկ ուրիշն է, ինձ շատ ծանոթ և միևնույն ժամանակ՝ օտարացած։

Մայրս նման է…

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Անվանա Բաղդասարյանը ծնվել է Մալիշկա գյուղում: 1958-ից 1968 թվականներին սովորել է Մալիշկայի թիվ 2-րդ միջնակարգ դպրոցում, ավարտելուց հետո անցել է աշխատանքի Ջերմուկի ջրերի գործարանում որպես բանվորուհի:

-Ես երկու տարի Ջերմուկի ջրերի գործարանում աշխատելուց հետո տեղափոխվեցի Գորիս՝ ուսումս շարունակելու: Մեծ ցանկություն ունեի Պատմության և Փիլիսոփայության ֆակուլտետ ընդունվելու, բայց ստացվեց այնպես, որ ընդունվեցի Գորիսի գյուղտեխնիկումը: Սովորելուն զուգընթաց գրել եմ  բանաստեղծություններ, պատմվածքներ, որոնք լույս են տեսել Եղեգնաձորի «Վերելք» թերթում:
Ավարտելով գյուղտեխնիկումը, ստացա ագրոնոմ կազմակերպչի որակավորում: Ավարտելուց հետո վերադարձա Մալիշկա, այդ ընթացքում մի քանի առաջարկ ստացա գյուղերում բրիգադիր, գյուղատնտես աշխատելու համար, սակայն ծնողներս թույլ չտվեցին:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Անսպասելի աշխատանքի առաջարկ ստացա Եղեգնաձորի պրոֆտեխուսումնարանից: Ընդունելով առաջարկը ես աշխատանքի անցա ուսումնարանում: Եվ այսպես ութ տարի շարունակ ես դասավանդեցի ուսումնարանում: Աշխատելու տարիների ընթացքում շարունակեցի իմ ստեղծագործական գործունեությունը, «Վերելք» թերթի խմբագրությանը նյութեր, հոդվածներ էի ուղարկում տարբեր մարդկանց կյանքի, աշխատանքի և այլնի մասին:
90-ականների ցուրտ ու մութ տարիները մեծ հետք թողեցին մարդկանց կյանքի վրա: Այդ ընթացքում տրանսպորտի բացակայության պատճառով ուսանողները չէին կարողանում գալ դասերի, և այդ պատճառով խմբերը փակվեցին: Ես ցավ էի զգում՝ տեսնելով, թե ինչպես հարյուրավոր լավ սովորող երեխաներ զրկվում են սովորելու հնարավորությունից:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Այդ տարիներին ես նույնպես կորցրի իմ աշխատանքը և սկսեցի աշխատել Մալիշկա գյուղի մեր տնամերձ հողամասում: Շատ էի սիրում ծաղիկներ մշակել, այդ իսկ պատճառով սկսեցի այգում տարբեր տեսակի ծաղիկներ աճեցնել, նաև բերքատու ծառեր տնկեցի:
Սիրում եմ գարունը իր կանաչապատ դաշտերով ու ծաղկած ծաղիկներով: Պահ է գալիս, որ մտքով նորից սկսում եմ ստեղծագործել, բայց գրի չեմ առնում:
Ես մինչ օրս շարունակում եմ մշակել մեր տնամերձ հողամասը, ամեն տարի մի քանի նոր տնկի եմ այգում ավելացնում: Եվ դեռ քանի ապրում եմ, դա ինձ համար հաճելի զբաղմունք կմնա:
Այսօր անձրև է գալիս, անձրևի կաթիլները ծառի ճյուղերից սահելով իջնում են ցած, հողը սիրում է անձրևի խոնավությունը զգալ: Ակամա հիշում եմ իմ մանկությունը, որ լի էր ուրախությամբ: Հիշում եմ իմ առաջին գրած քառատողը.

Հայրս նման է
Մի վարար գետի,
Իսկ մայրս անտես,
Փոթորկվող ծովի…

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Հիմա ծնողներս չկան, և այդ քառատողը ոչ միայն իմ առաջին ստեղծագործությունն է եղել, այլ մինչ օրս դաջվել է իմ հիշողության ծալքերում:

Mari Baghdasaryan malishka

Բարև, ուրախություն

Կարդում էի համակուրսեցուս հուշատետրը, որն ինչպես ինքն է ասում՝ հուշատետր չէ, այլ մտորումների գիրք: Կանգ առա այս տողերի վրա, կարդացի մի քանի անգամ և որոշեցի գրի առնել…

«Բարև, իմ ուրախություն: Ես եմ: Հերթական անգամ ուզում էի գրել քեզ, բայց հերթական անգամ սկզբունքներս չթողեցին: Անգիր եմ արել բառերդ, գիտեմ՝ եթե կարդայիր սա, կասեիր, որ կան պահեր, երբ պետք է մի կողմ դնել սկզբունքները, որովհետև յուրաքանչյուր բառը, քայլը, հանդիպումը կարող է շատ բան փոխել: Կասեիր, որ կապ չունի՝ մարդուն մեկ, թե մի քանի անգամ ես տեսել, կարևորն այն է, թե նա ինչ տեղ է զբաղեցնում քո կյանքում: Կասեիր: Դե, չգիտեմ, թե ինչ կասեիր, չէ՞ որ վաղուց չենք զրուցել: Չգիտեմ՝ դու ես մինչ օրս ինձանից նեղացած, թե ես՝ քեզնից, որ էլ չենք գրում իրար: Չգիտեմ՝ հիշո՞ւմ ես ինձ:
Շատ եմ լսել, որ հին նամակները պետք չէ կարդալ: Բայց այսօր կարդում էի: Հիշո՞ւմ ես՝ մեկ տարի առաջ էր, լսարանում դեսից դենից էինք խոսում: Ու այն աղջիկը, որ առաջին հայացքից երևի շատ լուրջ, գուցե և գոռոզ աղջկա տպավորություն էր թողել, սկսել էր ժպտալ: Հիշում եմ՝ գրիչ ուզեցիր, հետո ասացիր.
-Այս լսարանում, երբ ծանոթանում են, անունը գրում են սեղանին:
Ասացիր, որ ավանդույթ է դարձել: Գրեցիր անունս: Այդ սեղանին քո և մյուս ուսանողների անուններն էլ կային գրված: Օրեր առաջ նույն լսարանում էի ուսանողների հետ: Դու բացակայում էիր: Ոչ մի նոր անուն չի ավելացել այդ սեղանին գրված անունների կողքին և ոչ մի անուն չի ջնջվել: Մի տեսակ լռություն էր տասնյակ ձայների մեջ, գուցե ոչ նրանց, բայց ինձ համար բացահայտ նկատելի էր:
Չգիտեմ՝ նայեցի՞ր այն ֆիլմը, որի վերնագիրը հաճախ էի կրկնում քեզ հետ խոսելիս: Հաճախ էի ասում.
-Բարև, իմ ուրախություն:
-Ես քո ուրախությո՞ւնն եմ:
Ի պատասխան ժպտում էի, քեզ հաջողվում էր դեմքիս ժպիտ նկարել: Հիմա էլ առաջվանը չեմ, փոխվել եմ, դեմքիս ժպիտը կեղծ է: Եթե անգամ փորձեմ հավատացնել, համոզել քեզ, որ ոչինչ չի եղել, ամեն ինչ կարգին է, դու չես հավատա: Երևի կբարկանաս, լուրջ հայացքով կնայես ու կասես.
-Ժպտա, քեզ սազում ա:
Ու երևի քո դիմաց անզոր կլինեմ ժպիտս կեղծել, երևի կժպտամ:
Դու կարդալ սիրում ես, երևի կկարդաս սա, կկարդա՞ս: Ու անպատասխան է մնում հարցս:
«Բարև իմ ուրախություն»,- գրում եմ հերթական անգամ, և հերթական անգամ սկզբունքներս ինձ թույլ չեն տալիս, որ նամակս տեղ հասնի»:

meri baghdasaryan

Ես չգիտեմ

Ես չգիտեմ, թե որտեղ է վերջանում հորիզոնը, գուցե այն չի էլ վերջանում: Ես չգիտեմ, թե ինչ գույն ունի լռությունը, գուցե այն քո աչքերի գույնն ունի, գուցե և անգույն է, չգիտեմ: Դու գիտե՞ս:

Դու հաճախ մի ամբողջ քաղաք ոտնատակ ես տալիս ինչ-որ մտքեր ցրելու, կամ ինչ-որ բան վերհիշելու համար: Քայլում ես երկա՜ր, երկա՜ր: Հանդիպում ես ծանոթ մարդկանց, խոսում առօրյա հոգսերից ու բաժանվում ես։ Այդ բաժանումից հետո հոգուդ մեջ մի մեծ ծանրություն է մնում: Քայլում ես ու մտածում, հաճախ տարվում ես երազանքով, հետո սթափվում ես ինչ-որ մեկի ձայնից: Հասկանում ես, որ քեզ չէին կանչում, այլ քո անունն ունեցող մեկ ուրիշին:
Շարունակում ես քայլերդ, երևակայությանդ մեջ գտնում ես մեկին, պատկերացնում ես նրա հայացքը, ժպիտը, աչքերի գույնը և զգում ես, որ նա քեզ հարազատ է, և հոգուդ խորքում սիրում ես նրան:
Ակամա նայում ես երկնակամարին, արդեն աստղեր են նշմարվում: Մտքերով տարված՝ չես նկատել, թե ինչպես է մթնել: Տուն հասնելուն պես վառում ես մի փոքր լամպ, որովհետև քամի է, և լույս չկա:
Առավոտյան դուրս ես գալիս: Այգում մի քանի բացված մանուշակ ես նկատում: Մտածում ես՝ քաղես ու նվիրես մեկին: Բայց ի՞նչ իմանաս՝ այդ մեկը մանուշա՞կ է սիրում, թե՞ փշոտ վարդեր: Ի՞նչ իմանաս:
Պահի ազդեցության տակ տխրում ես, թախծում, հետո վերցնում ես թուղթ ու գրիչ և սկսում ես գրել: Գրում ես, որովհետև այս աշխարհում ուրիշ ոչինչ չի մնացել անելու, կամ էլ որովհետև այլ տաղանդ չունես:
Հուսահատության պահերին չգիտակցելով սրտեր ես փշրում, անտարբերությամբ ես անցնում արցունքի կողքով:
Ես չգիտեմ, թե ինչ տեսք ունի մենախոսությունը, գուցե նման է այն վարդին, որի թերթերը ոչ ոք հաշվել չի փորձել:
Ես չգիտեմ, թե ինչպես է վերջանում «Մատանիների տիրակալը» ֆիլմը: Ես այն երբեք չեմ նայել մինչև վերջ:
Ես չգիտեմ, թե քանի երգ է գրվելու անփոխադարձ սիրո մասին, չէ՞ որ ամեն օր սրտեր են կոտրվում:
Միգուցե դու գիտես, միգուցե պատասխան տաս հարցերիս: Չէ որ ինչպես ինքդ ես ասում՝ նայել ես աշխարհի բոլոր ֆիլմերը, դա էլ նայած կլինես, պատմիր ինձ վերջաբանը: Դու գրում ես երգեր, որոշները պատռում ես ու աղբամանը նետում, լավագույններն էլ պահում ես խնամքով՝ մի օր ձայնագրելու նպատակով: Դու երևի գիտես նաև, թե որտեղ է վերջանում հորիզոնը, գուցե այնտե՞ղ, որտեղ կատարելություն չկա: Այն բեմում, որում խամաճիկներին դերասան են կոչում: Գուցե վերջանում է այնտեղ, որտեղ գլուխ է բարձրացնում ամենախոսուն լռությո՞ւնը…

Հայաստանում զորակոչ է

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Հունվարից Հայաստանում սկսել է զորակոչը, և ապագա զինվորներն ամեն առավոտ իրենց հարազատների հետ հավաքվում են Եղեգնաձորի զինկոմիսարիատի մոտ:

-Խոսք տուր, որ պատվով կծառայես ու շատ շուտ տուն կվերադառնաս:
-Կգամ, մամ ջան, երկու տարվա եղածն ի՞նչ ա, ընենց կանցնի՝ չես նկատի:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Այս խոսքերով, հուզված ու թաց աչքերով անթիվ մարդիկ իրենց նորակոչիկներին բանակ էին ճանապարհում: Ոմանք զսպում էին իրենց հուզմունքը, ոմանց արցունքներն ավելի հզոր էին գտնվում ու իրար հերթ չտալով գլորվում էին ցած, ոմանք գրկում էին իրենց զինվորին ու արտասվում: Դա մի աննկարագրելի զգացում է:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Չգիտեմ, երևի պետք է զինվոր ունեցած լինես, որ հասկանաս ճանապարհողների զգացմունքները, նրանց հույզերն ու ապրումները:
Զինկոմիսարիատի բակում ազգային երգն ու պարն էր ապագա զինվորներին ոգևորողը: Հետո եկեղեցում օրհնություն ստանալուց հետո նորակոչիկներից յուրաքանչյուրը սպասում էր, թե երբ կլսի իր անունը: Շուտով սկսեցին  հրապարակել նրանց անունները: Յուրաքանչյուրն իր հերթին գրկեց իր հարազատներին, հրաժեշտ տվեց ու բարձրացավ այն ավտոբուսը, որը իրեն տանելու էր տնից հեռու, հեռու հարազատներից ու ընկերներից, հեռու՝ սիրելիից: Տանելու էր ծառայելու, հայրենիքի սահմաններն անքուն հսկելու…

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

-Ասա, որ կգրես, առաջին իսկ հնարավորության դեպքում կզանգես, ասա, խնդրում եմ:
-Հա, կզանգեմ, հենց տեղ հասնեմ՝ կզանգեմ…

Գրկեց ու էլի արտասվեց: Չգիտեմ՝ քո՞ւյրն էր, թե ընկերուհին, չէր ուզում թողնել, բայց երբ անունը կարդացին, էլ հետ պահել չկարողացավ, գնաց, մի պահ հետ նայեց հայրենիքի պաշտպանը ու գնաց:
Եվ մի ձայն լսվեց, դա զինվորներին տանող ավտոբուսի ձայնն էր…

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Բարի ծառայություն ձեզ, խաղաղության մարտիկներ: