Անի Ավետիսյանի բոլոր հրապարակումները

Ազատ տարածք Արագածոտն

Լինե՛լ, Ջոնաթա՛ն

2018/08/29 Անի Ավետիսյան

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Քեզ էստեղ՝ հողի վրա հասկացողներ էլ չեն մնացել, գիտեմ։ Քեզ մի քիչ ավելի շատ երկինք է պետք։

Քեզ էստեղ սպասողներ էլ չկան, զգում եմ։ Քոնը էնտեղ է` վերևում, իսկ դրանից այն կողմ անդունդ է։ Հա, քո կյանքին մի քիչ էլ վայրէջքներ են պակասում։ Որ ներքևում` հողից ցած, կարողանաս գնահատել եղածը։ Արածդ ու չարածդ։ Եղածդ։

Դպրոցիդ ճամփեքին ամեն օր նույն դեմքերն են, իսկ դու նորություն ես ուզում։ Դու, ախր, ապրում ես այդ նորը։ Իսկ նա ինչ-որ անիմաստ համառությամբ չի ուզում գալ… ու չի գալիս։ Կամ գալիս ու ուղղակի շրջանցում է դպրոցդ, գուցե թե՝ քեզ։

Դպրոցիդ ներսում էլ նույնությունն է։ Կարող ես համալսարան կարդալ` մեկ է։ Նույնը։ Կերի համար թռչող ճայեր են (կարդա` գնահատականի համար պայքարող ուսանողներ, աշակերտներ): Իսկ իսկական կյանքը մի քիչ դրանից էլ բարձր պիտի լինի։ Մի քիչ ավելի մոտ կատարելությանը։ Կերն էլ կատարելության մի մասն է, մի՛ հերքիր։ Բայց ո՛չ ամենակարևորը, նույնիսկ երկրորդը չէ ու ոչ էլ երրորդը։ Ուղղակի պետք է։

Իսկ կերի համար պայքարելիս նրանք երկնքից քաշում-գցում են իրար, ընկնում իրար վրա ու խանգարում թռչել նրան, ով իրոք ուզում է։

Վերևում օդն ավելի մաքուր է։ Մարդկանցից։

Չնայած՝ առանց մարդկանց կյանքն էլ բանի նման չէ։ Մի քիչ ժամանակ միայն, ու խորտակվում ես ինքդ քո մեջ։ Իսկ մարդկանց հետ էլ երբեմն քեզնից հեռանում ես այնքան, որ թվում է` ետդարձի ճամփա չի մնացել։

Բայց, մեկ է, վերևում օդն ավելի մաքուր է։

Իսկ քեզ ինչ-որ զույգ ոտքեր ներքև են քաշում ու կապում հողին։

Դու արդեն դպրոցիդ կտուրին ես։ Էստեղ կհաղթես ցանկացած կրթական համակարգի, կաղապարի, ցանկացած թվանշանի։ Որովհետև դու էլ, Ջոնաթանի նման, գիտես, որ ցանկացած թիվ ուղղակի սահման է։ Իսկ կատարելությունը սահմաններ չունի։ Որ ոչ հագուստի ձևը, ոչ գույնը ու ոչ էլ գինը նրան աշակերտ չի դարձնի, ով էդպես էլ չուզեց աշակերտ լինել։ Որ ոչ մի ուսուցիչ, ոչ մի դասախոս կամ դասընթացավար չի ստիպի նրան սովորել, ով էդպես էլ չուզեց սովորել, թե ինչպես են սովորում։

Բայց, էստեղ էլ, էնտեղ էլ, գիտեն, որ քո սպասածը անպայման կլինի։ Որ հեղափոխությունը խաղ չի ու մի օրվա բան էլ չի։ Որ ներսումդ հեղափոխություն անելու համար էլ նախ ուղեղիդ իշխանափոխություն պիտի լինի։

Ջուր չկա

2018/08/15 Անի Ավետիսյան

“Exploring the world through the lens of camera” ծրագրի շրջանակներում

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Փոխանակման ծրագրով երեք օր բելգիացի երիտասարդների հետ ապրում էինք Կոտայքի մարզի Արզական գյուղում։ Հյուրընկալ ընտանիքների տներում, և առհասարակ, ողջ գյուղում անհանգստացնող առաջին բանը ջուրն էր։ Ավելի ճիշտ այն, որ ջուր չկար։ Ողջ Արզականը (ի դեպ, նաև Հայաստանի բազմաթիվ գյուղեր) խմելու ջուր ստանում է օրական 2-3 ժամ` առավոտյան և երեկոյան։ Գյուղացիներից միայն նրանք, ովքեր հնարավորություն ունեն հորերով կամ բակերով ջուր հավաքելու, ունեն հնարավորություն նաև ջուր ունենալ ողջ օրը, մնացածը ստիպված են բավարարվել դույլերով հավաքված ջրով։ Սրանից հետո գյուղացիները ստիպված են ամենայն զգուշությամբ օգտագործել հավաքված ջուրը։

Գյուղի բնակիչները ջրի խնդրի վերաբերյալ ունեին տարբեր տեղեկություններ ու կարծիքներ։

Առաջինն այն է, որ դեռ նախկին կառավարության շրջանից Արզականի` Աղվերանի հանգստյան գոտիներին մոտ թաղամասերի ջուրը վաճառվել է հանգստի գոտիներին, իսկ գյուղացիները մնացել են առանց ջրի։ Գյուղի մյուս ծայրամասի բնակիչներն ասում են, որ իրենց գյուղից ջուրը գնում է Երևան, իսկ իրենց մնում է փոքր քանակությամբ ջուր։ Որոշ թաղամասեր էլ երբեմն ստիպված են ջուր հավաքել մի քանի օրվա համար, քանի որ այդ թաղամասերում ջուր կարող է չլինել օրեր շարունակ։

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Այս տարվա ջրի առավել սակավ լինելն էլ գյուղացիներից ոմանք բացատրում են նրանով, որ տարին իրենց շրջանում սովորականից ավելի չորային էր։

Բնական աղբյուրներ ունեցող Աղվերանում ջրի խնդրի մասին լսելը գուցե մի փոքր զարմանալի էր, սակայն այն միայն Արզականին չէ բնորոշ։ Հայաստանի որոշ գյուղերում խմելու ջրի խնդիրներն առավել ակնառու են, առավել հրատապ։

Ջրային ռեսուրսների առատությամբ «պարծեցող» երկրում նման «փոքրիկ» խնդիրներ ևս կան։

Ազատ տարածք Արագածոտն

Ճամբար «Երիտասարդ» Ոսկեհատում

2018/08/07 Անի Ավետիսյան

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Այս ամռան շոգերը ցրելու ու ոմանց ձանձրալի-ձանձրացնող տրամադրությունները փոխելու համար Արագածոտնի մարզի Ոսկեհատ գյուղի մի խումբ երիտասարդներ կազմակերպել էին բակային ճամբար։ Երիտասարդների խումբը, որ ձևավորվել է նույն գյուղի բնակչուհի Մարինե Մխիթարյանի ջանքերով, կրում է «Երիտասարդ Ոսկեհատ» անունը։ Հենց նրանք էին ճամբարի ջոկատավարները, համակարգողներն ու անվտանգությունը ապահովողները։

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Ճամբարը մեկ շաբաթում միավորեց գյուղի 6-17 տարեկան մոտ 90 երեխաների։ Փոքրիկները սովորեցին երգ ու պար, նկարեցին ու խաղացին։ Եվ, որ ամենակարևորն է՝ ավելի լավ ճանաչեցին սեփական գյուղն ու իրար, գուցե գտան ավելին, քան գիտելիքն է։
Իրականում ծրագրի այսպիսի տարածումը անսպասելի էր բոլորի համար, թե՛ երեխաների, թե՛ նրանց ծնողների ու թե՛ կազմակերպիչների համար։
Գաղափարի մասին ավելի մանրամասն պատմում է Մարինեն։
- Ոսկեհատում ճամբար կազմակերպելու գաղափարը երևի չորս-հինգ տարվա պատմություն ունի։ Սկսվեց հենց այն ժամանակ, երբ ինքս սկսեցի մասնակցել տարբեր ծրագրերի ու ճամբարների։ Մտածում էի՝ ինչո՞ւ Ոսկեհատի երեխաները չպիտի ունենան նույն հնարավորությունը։ Իսկ ծրագիրն ավելի իրատեսական դարձավ երևի երկու տարի առաջ։

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Ծրագրի իրատեսական լինելուն սկզբում խանգարում էր անհրաժեշտ նյութերի, ռեսուրսների պակասը․ մարզական գույք, տեխնոլոգիական աշխատանքի պարագաներ և այլն։ Փորձում էի գտնել այլընտրանքներ։ Այս տարի հանգեցի այն մտքին, որ ամենաճիշտը համայնքապետարանին դիմելն է։ Ի սկզբանե ծրագրի գաղափարին ոչ ոք չէր հավատում։ Առաջին մարդը, ով կանգնեց կողքիս, իմ համայնքից չէր, այլ համայնքի դպրոցի ուսուցչուհի Կիմա Ստեփանյանը։ Հետո համաձայնություն, աջակցություն ստացա նաև դպրոցից, տնօրենից։ Դպրոցի տարածքում էլ անցկացրեցինք ճամբարը։ Համայնքապետարանի միջոցներով ձեռք բերվեցին անհրաժեշտ նյութերն, ու սկսեցինք աշխատել։

Իհարկե, ի սկզբանե ծրագիրը նախատեսել էինք 25-30 հոգու համար։ Սակայն այնքան մեծ եղավ ոգևորությունը, որ մասնակիցների թիվը հասավ 90-ի։

Ուզում եմ անպայման նշել գյուղի այն երիտասարդներին, ովքեր համախմբվեցին՝ միասին կազմակերպելու, իրականություն դարձնելու ծրագիրը։ Առանց նրանց այն հաստատ չէր իրականանա։

Ճամբարականները բաժանվել էին չորս տարիքային խմբի։ Նրանց հետ աշխատում էին «Երիտասարդ Ոսկեհատի» կամավորները։ Ամենափոքրիկները ճամբարական մեկ շաբաթում հասցրին սովորել գունեղ մանկական երգեր, նկարել ու պատրաստել ազգային մոտիվներով տիկնիկներ։ Նրանցից շատերի համար ճամբարը փոքրիկ փորձառություն էր դպրոցական առաջին սեպտեմբերից առաջ։

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Մյուս տարիքային խմբերն էլ զբաղված էին ուսումնական խաղերով, երգ ու պարով։ Իսկ արդեն ավագները, որոնց ջոկատավարը Մարինեի նշած ուսուցչուհին էր, զբաղված էր գյուղի ու դպրոցի բարեկարգման նախագծերի վրա աշխատելով ու այն իրականացնելով։ Կիմայի խմբի հետ աշխատելը ամենաբարդերից էր։ Նրանց տարիքային առանձնահատկություններին էլ ուսուցչուհուց ավելի ոչ ոք ծանոթ չէր․

-Իրենց դեպքում միշտ ամեն ինչ սկսվում է «մենք ոչինչ չենք կարող»-ից, բայց արդյունքը լինում է ավելի լավը, քան հնարավոր էր։

Ի դեպ, հենց նրանց ջանքերով դպրոցի մուտքն ու բակը ստացել են առավել գունեղ ու լուսավոր տեսք։

Ըստ Կիմայի, ճամբարը փոքրիկներին առաջին հերթին կտա համախմբված, միասնական լինելու ունակություն։

-Այն, որ բակում նրանք իրար էին բաժանում իրենց սիրելի կոնֆետները, արդեն ինչ-որ բան ասում է։

Ազատ տարածք, Հարցազրույց, Մեդիա ճամբարներ, Միջազգային համագործակցություն Երևան

Մեկնարկել է հայ-բելգիական “Exploring the world through the lens of a camera” ծրագիրը

2018/08/06

Օր առաջին

-Իսկ դու հայերեն բառեր գիտե՞ս։ Օրինակ, դամբուլ։

Երեկ մեկնարկեց հայ-բելգիական երիտասարդական փոխանակման ծրագիրը։ Այն կրում է “Exploring the world through the lens of a camera” անունը։ Հայաստանից ծրագիրն իրականացնում է «Մանանա» կենտրոնը, Բելգիայից՝ «Թումուլտ» կազմակերպությունը։ Երկու շաբաթ շարունակ մենք՝ տասնչորս հայ ներկայացուցիչներս ութ բելգիացի պատանիների հետ անցնելու ենք լուսանկարչության, կինոյի ու լրագրության, կոնֆիլկտների տարբեր տեսակների, դրանց հաղթահարման մասին դասընթացներ։ Գրելու ենք հոդվածներ, պատրաստելու ֆոտո և վիդեո ռեպորտաժներ, համատեղ հետազոտելու ենք Հայաստանը:

Երկշաբաթյա ծրագրի առաջին օրը հիմնականում ծանոթություն էր միմյանց ու երկու կազմակերպությունների հետ։ Երկու տարբեր երկրներ ու մշակույթներ ներկայացնող երիտասարդները միմյանց տալու և իրարից վերցնելու բաներ հաստատ կունենան։

Մինչ այդ պետք է ծանոթանալ։ Միմյանց անուններն իմանալուց ու ինքներս մեզ ներկայացնելուց հետո սկսվեց իրական ծանոթությունը։ Teambuilding, սուրճի ընդմիջում, և արդեն երևում է, որ մեր օտարերկրացի ընկերները եկել են հսկայական սփյուռք ունեցող երկիր։ Նրանցից ոմանք նույնիսկ հայ ընկերներ ունեն։ Օրիենն, օրինակ, ասում էր, որ լավ կլինի տեսնել՝ ինչպես են բոլոր հայերը վերադառնում իրենց հայրենիք։

Մինչ Հայաստան գալը ծրագրի մասնակիցները որոշակիորեն ծանոթացել էին Հայաստանին, հայկական մշակույթին ու խոհանոցին։

Հաջորդող մի քանի ժամերին արդեն հայ մասնակիցները հասցրել էին նրանց հայերեն բառեր էլ սովորեցնել, դե, դամբուլից բացի։

Հետո ծանություն էր երկու կազմակերպությունների հետ։ Առաջինը ներկայացվեց բելգիական «Թումուլտ»-ը։ Այն ունի գործունեության մի քանի հիմնական ուղղություններ։ Իրենից ներկայացնում է կամավորների կազմակերպություն, որն իրականացնում է ճամբարներ ու տարատեսակ դասընթացներ երեխաների, երիտասարդների համար, կազմակերպում է երիտասարդական փոխանակման ծրագրեր։ Կազմակերպության գործունեության շեշտը հիմնականում դրված է կոնֆլիկտների, դրանց հաղթահարման վրա։

Մասնակիցների հետ դիտեցինք «Մանանա» կենտրոնի սաների նկարահանած ֆիլմերից ու անիմացիաներից, փորձեցինք քննարկել, վերլուծել դրանք։

Օրն ավարտելուց առաջ հասցրինք զբոսնել գիշերային Երևանի փողոցներով։

Առջևում երկրորդ օրն է․ սպասվում են նոր գաղափարներ ու ծրագրեր։

Հետևեք ծրագրի օրագրին 17-ի էջերում:

Անի Ավետիսյան

***

Հարցազրույց «Թումուլտ» կազմակերպության անդամ Լիո Կաեբլենի հետ:

-Կպատմե՞ք «Թումուլտի» մասին։

-«Թումուլտը» երիտասարդական կազմակերպություն է Բելգիայում։ Այն իր գործունեությունը սկսել է մոտ 14 տարի առաջ։ Աշխատանքը միտված է կոնֆլիկտների, ինչպես նաև ծաղրանքի, խտրականության, նախապաշարմունքների հաղթահարմանը։

-Ինչպե՞ս որոշեցիք համագործակցել «Մանանայի» հետ։

-Անցյալ տարի մենք փնտրում էինք կազմակերպություն, որի հետ պետք է համագործակցեինք։ Եվ մենք գտանք «Մանանան», որը բավական հայտնի է, զբաղվում է լրագրությամբ, ֆիլմերի ստեղծմամբ և լուսանկարչությամբ։ Դա շատ հետաքրքիր էր, և մենք որոշեցինք կապվել իրենց հետ։ Մայիսին մենք նախապատրաստական այցով Երևանում էինք և ավելի լավ ծանոթացանք կազմակերպությանը։

-Ինչպե՞ս եք կատարում երկրի ընտրությունը։ Ինչո՞ւ այս տարի ընտրեցիք հենց Հայաստանը։

-Մենք կարևորում ենք ծրագիրը։ «Մանանան» զբաղվում է պատանեկան մեդիայով և ֆիլմերի ստեղծմամբ, ինչն էլ մեզ հետաքրքրում էր, և մենք էլ սովորելու բան կունենանք: Բացի այդ Հայաստանը կոնֆլիկտ ունի Ադրբեջանի հետ և Թուրքիայի հետ դիվանագիտական կապեր չունի։ Եվ այս ամենի մասին իմանալը և ծանոթանալը իսկապես հետաքրքիր է։ Սա երկիր է, որի մասին շատ քիչ գիտենք։ Շատ կարևոր է մեզ համար նոր բան բացահայտելը։

-Արդեն մեկ օր անցկացրել եք Հայաստանում։ Ինչպիսի՞ն են օրվա տպավորությունները և ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք:

-Մենք առայժմ Երևանի կենտրոնում ենք եղել։ Իսկապես գեղեցիկ է։ Շատ եմ ցանկանում քաղաքից հեռու վայրերում ևս լինել։ Իսկապես հետաքրքիր է, թե ինչով են դրանք տարբերվում մայրաքաղաքից։ Սա հիանալի ծրագիր է՝ միմյանց մշակույթներին ծանոթանալու և միջմշակութային հաղորդակցությունը զարգացնելու համար։

Հարցազրույցը վարեց Մարիամ Պապոյանը

***

Our experience started one day earlier because of the flight we had to take to Armenia. We gathered at Zaventem at 16:30 and we said our final goodbyes to our families. When we went to check-in, the flight was overbooked and Lio wasn’t sure of her place on the plane. Luckily we could get her on the flight because we’re travelling as a group.

It was a long flight but it was very smooth and there were no further complications. As we went to the hostel we had two taxi buses to drive us. One taxi had a small TV where the music videos of songs were played on, we were all stunned to see it. When we arrived safely at the hostel the rooms we went to sleep as fast as possible because we were all tired of the long flight.

After a goodnight rest we woke up around 10 o’clock to have a nice breakfast and get ready for the day. At 11 o’ clock we went to the supermarket and exchanged our euros for drams. When we were back at the hostel we waited for the Armenian participants to arrive. At first it was a little awkward to meet them but when we walked to Manana Center we started to talk very fast and we started to get to know each other. At Manana we did some team-building games to remember the names and to know each others’ interests. After the games we had a lunch we ate shaurma. During lunch we exchanged Instagram accounts and we took some selfies. When lunch was done we had two presentations, one about Tumult, the Belgian organisation and one about Manana Youth Center, the Armenian organisation. A long coffee break followed with a lot of cookies, coffee, tea and soda. During the coffee break we had to write down our expectations and fears. The most common expectation was meeting new friends and the most common fear was getting lost. After we discussed them we made the rules and went to the hostel to settle. Around twenty minutes to eight we started walking to the restaurant, furshet-bufet . After dinner we went to the Yerevan cascade, then we got to decide whether we went back to the hostel or we went on a city tour. After that we went to sleep.

Jitse Van Nueten

Ազատ տարածք Արագածոտն

#Up4Change

2018/07/30 Անի Ավետիսյան

-Ժամը 9-ին՝ Գյումրիում։

Ժամը 9-ի՞ն։ Գյումրի՞։ Աշտարակի՞ց։ Դե, կարևորը՝ սիրում եմ երկար ճանապարհ։ Ոչինչ, որ օրը երկու անգամ։ Իսկ որ ամենակարևորն է՝ երկար ճանապարհը դեպի նպատակն է տանում։ Այն է՝ սովորել համոզիչ խոսքի, հաղորդակցության հմտություններ, աշխատանքային էթիկա և անձնական այլ հմտություններ, որոնք չեն սովորեցնում համալսարաններում ու դպրոցներում, որոնք կարևոր են ցանկացած մասնագիտություն ուսումնասիրելիս, կարիերա կերտելիս և, առհասարակ, ողջ կյանքում։ Այս հմտությունները սովորելու, յուրացնելու ու կիրառելու համար Գյումրիում եռօրյա դասընթաց էին կազմակերպել OxYGen հիմնադրամը և Save the Children կազմակերպությունը` Եվրամիության հովանավորությամբ։

Հուլիսի 24-ից 26-ը Արագածոտնի և Շիրակի մարզերի շուրջ 30 երիտասարդներ ինտերակտիվ դասընթացների միջոցով ստացան գիտելիքներ մարդու անհատական հմտությունների զարգացման համար։ Նոր սովորած կամ էլ ավելի զարգացրած հմտությունները, ըստ դասընթացավարների, երիտասարդներին անհրաժեշտ են լինելու ողջ կյանքում։ Նույն կարծիքն ունեն նաև մասնակցիները։

Գյումրեցի Ռիմային, օրինակ, դասընթացը տվեց «ճիշտ արտահայտվելու, խոսքը տպավորիչ և դիպուկ դարձնելու հմտություններ, իսկ սովորածը յուրացնելուն օգնում էր դասընթացավարների։ վարպետությունը»։

Բուրաստանն էլ ասում է՝ «դասընթացի շնորհիվ ստացա այն գիտելիքները, որոնց մասին տեղեկություններ ունեի,բայց դրանք այնքան էլ հստակ ու լիարժեք չէին։ Ձեռք բերեցի այն պատրաստվածությունը, որի շնորհիվ կարող եմ մրցունակ լինել և գործնական հաջողություններ ունենալ գործատուի հետ հարաբերություններում՝ որպես ապագա աշխատող։ Հնարավորություն ընձեռնվեց ներկայանալ լսարանին և հասկանալ՝ որքանով արդյունավետ կարող եմ կիրառել հաղորդակցման հմտություններս և ինչ միջոցներ կարող եմ կիրառել ավելի համոզիչ և նպատակային հանդես գալու համար»։

Ինչն է ինձ հուզում Արագածոտն

Անժամանակ

2018/07/15 Անի Ավետիսյան

Սա Արարատյան դաշտի առավոտների հետ ոչ մի կապ չունի։ Սա սովորական առավոտ է ու բոլորովին էլ լուսապայծառ չէ։

Այստեղ ծաղիկներն արդեն այրվել են, բայց այս անգամ հաստատ լուսապայծառ արևից։

Այստեղ ջրի առատությունը հակադարձ համեմատական է արևի ուժգնությանը, կամ, գուցե նոր սպասարկող ընկերության «բարեխիղճ» գործունեությանը։

Բայց այստեղ ամենակարևորը առավոտները չեն, ու ոչ էլ երեկոները։ Այստեղ օրերի հերթափոխն ընդհանրապես էական էլ չէ։

Այստեղ ավելի կարևոր է մեր` այդ ժամանակներից ու տարածությունից դուրս լինելը, կամ` դուրս մնալը։ Իսկ դա էլ` երբ քեզ համար ցանկացած ժամանակից ավելի անհրաժեշտ կամ գուցե ոչ անհրաժեշտ, բայց կարևոր մի բան կա։ Հոգ չէ, թե մի օր hետ կնայես ու աշխարհում դրանից անկարևոր բան եղած էլ չի լինի։

Հետո գալիս է դատարկությունը։ Ու դատարկությունը լցնել փորձում ես հնարավոր ամեն ինչով` գիրք, երգ, աշխատանք։ Միայն թե` ազատ ժամանակ չլինի։ Միայն թե` ազատ ժամանակներդ չծախես մարդկանց համար, ովքեր, հաստատ գիտես` ոչինչ չունեն քեզ համար, և դու էլ` նրանց։ Միայն թե` ժամանակդ չծախսես նրանց համար, ովքեր, իրականում ավելի կարևոր են, քան ցանկացած ժամանակ ու ցանկացած չափման միավոր, որ հաշվում է այդ ժամանակը։

Այստեղ` ժամանակներից ու տարածությունից դուրս մենք մտածելու ավելի շատ բաներ ունենք։

Բացում եմ աչքերս` ուղիղ մեկ ամիս ժամանակ ունեմ` վեր ամեն տեսակ ժամանակային կապանքներից։ Մեկ ամսում անգիր հիշում եմ միայն տասը օրեր, իրենց հատուկ ժամերով։ Այդ մեկ ամսում հասցնում եմ լինել Երկրում, բայց դրանից դուրս։ Լինել աշխարհում տեղի ունեցող իրադարձությունների կենտրոնում, բայց չհասկանալ` ինչ եղավ կամ ինչպես։ Ու ոչ էլ հետաքրքրվել` ինչու։ Զարմանալ կարելի է, չէ՞։ Բայց տարվա մեջ մի քանի անգամ թույլատրվում է, հատկապես, երբ ուսանող ես, հատկապես, երբ քեզ համար մեկ ամիս ժամանակ կա` աշխարհի կենտրոնում ու նրանից մի քանի լուսնային տարի հեռու լինելու համար։

Հետո սկսվում է ամառային զորակոչ կոչվածը։ Եվ դու հիշում ես, որ եթե մինչ այս այդ զորակոչը քեզ բաժանում էր քեզանից մի քանի տարի մեծ եղբայրներիցդ, հիմա ինքդ ես զորակոչային տարիքում։ Ոչինչ, որ աղջիկ ես։ Ոչինչ։ Որովհետև հիմա բանակ գնում են քո տարիքի տղաները, ու հիմա զգացողություններդ լրիվ ուրիշ են։ Որովհետև դասընկերներիդ երևի առաջին անգամ տեսնում ես արդեն կարճ, շատ կարճ մազերով, և մինչ երկու տարվա ամրությամբ գրկելն ու հրաժեշտը՝ ամբողջ երկու րոպե ունես` հասկանալու, որ մեծացել ես։ Որ քեզ հետ դասից փախչող, քեզ հետ տան ամենահամով պահածոները բերող ու «քեֆ անող» երեխեքը գնում են բանակ։ Ուրեմն` դու էլ ես մեծացել։ Կամ, գոնե ինչ-որ բան նույնը չի էլ։

Որ նույնը չի լինի։

Որ էդ պահին բանակի, զինվորի մասին հումորները նույնքան ծիծաղելի չեն, որ արդեն ամեն անգամ էդ բառի հետ իրենցից մեկի ձայնը դողում է, ու քոնն էլ։ Որ Նարեկն արդեն «Ես Եղնիկներ եմ գնալու»-ն նույն ձևով չի ասում, ու ընդհանրապես, շատ քիչ է ասում։

Ու, ընդհանրապես, շատ քիչ ենք խոսում։

Հետաքրքիր մարդիկ Արագածոտն

«Արվեստը վաճառվում է, արվեստագետը չպետք է վաճառվի»

2018/07/01 Անի Ավետիսյան

Լուսանկարը` Դավիթ Սամվելյանի ֆեյսբուքյան էջից

Երիտասարդ գրող, արձակագիր Դավիթ Սամվելյանը մասնագիտությամբ աստվածաբան է, աշխատել է Քրիստոնեական դաստիարակության կենտրոնում, եղել Վազգենյան հոգևոր դպրանոցի վերակացու, այժմ աշխատում է Երևանի գրախանութներից մեկում։ Գրել սկսել է դպրոցական տարիներից։ Դավիթ Սամվելյանի չորս ժողովածուների հեղինակ է՝ «Լուսե երազ», «Նա և Նրա», «Արտագաղթած կարոտ», «Ռոդենի ձմեռը», որոնցից որոշ ստեղծագործություններ թարգմանվել են մի քանի լեզուներով։

Դավիթ Սամվելյան գրողն ու մարդը

Նրա ստեղծագործությունները խաղաղ են ու խաղաղություն, նրանցում մարդն է՝ իր ողջ էությամբ, կարոտներով ու սերերով։ Հեղինակն ասում է, որ իր գրվածքները մարդիկ կարող են հասկանալ ոչ այն ենթատեքստով, որով ինքն է գրում։ Ըստ նրա՝ ընթերցողը տեսնում է այն, ինչ իր ներսում է։ Պարտադիր չէ, որ ինքը զգացած լինի կամ այդ պահին զգա այն, ինչ գրում է։ Ցանկացած հիշողություն՝ լավ թե վատ, մի օր կարող է պատմվածքի թեմա դառնալ։

-Եթե բոլոր գրածներս ապրած լինեի՝ հիմա այստեղ չէի լինի, -կեսկատակ-կեսլուրջ ասում է հեղինակը։

Թե էսսեներում, թե՛ պատմվածքներում մեծ է մասնագիտության, ու առհասարակ, հավատի ազդեցությունը։

-Հավատը մեր կյանքի մի մասն է, և կարևոր մասը։ Տարբեր գրողներ իրենց գործերում տարբեր հոգեվիճակներ են արտահայտում՝ սեր, ատելություն։ Ինձ մոտ գերակշռում է հավատը, բայց փորձում եմ կանոնիկ, դասական ձևով չներկայացնել հավատը։ Այն յուրաքանչյուրի մոտ տարբեր կերպ է դրսևորվում։

Ես չեմ փորձում ընթերցողին ուղղորդել, ամեն մեկն ինքն է ընտրում՝ ինչպես հավատալ։

Գրելը մասնագիտություն չէ ըստ Դավիթ Սամվելյանի, եթե խոսքը իհարկե սցենարիստի մասնագիտության մասին չէ։ Նա ևս համաձայն է, որ արվեստը արտադրանք է, գումար վաստակելու միջոց, չնայած Հայաստանում դա գեղարվեստական գրականությանը չի վերաբերում։ Իր ստեղծագործություններից մեկում էլ հեղինակը գրում է․ «Արվեստը վաճառվում է, արվեստագետը չպետք է վաճառվի»։

Գրողի կարծիքով, պարտադիր չէ, որ բանաստեղծն անպայման ներկայացնի իր ժամանակի բարքերն ու իրողությունները։ Հայաստանում դրա պատճառը հասարակական մեծ խնդիրներն են․դրանց անդրադառնում են մեր գրեթե բոլոր գրողները։ Իր «Ռոդենի ձմեռը» ժողովածուում չորս պատմվածքներից երկուսը վերաբերում են իննսունական թվականներին, որոնք հեղինակի մեկնաբանությամբ՝ապրվող իրականությունից հեռանալու միջոց են եղել։ Հեղինակը չափավոր է նաև հայրենիքի ու նրա հանդեպ սերն արտահայտելու հարցում։

-Ես հայրենիքի մասին այդքան շատ չեմ գրում։ Պատմվածքներում փոքր հատվածներով կարող եմ անդրադառնալ երկրին կամ հասարակական կյանքին, բայց հայրենիքի, պետականության մասին շատ չեմ գրում։ Այդ սերը ես չեմ կարող սահմանների մեջ դնել, սահմանափակել որևէ պայմանով։

Հետաքրքիր կերպարներ են նաև հեղինակի ստեղծագործությունների հերոսները։ Նրանցից յուրաքանչյուրը հավաքական մի կերպար է թե՛ արտաքնապես, թե՛ հոգեբանությամբ։

-Ցանկացած մարդ մեզ վրա որոշակի ազդեցություն է ունենում։ Հերոսներիս կերտելիս մեկից վերցնում եմ արտաքինը, մեկից՝ հագուստը, մյուսից՝ ժեստերը․․․

Նրա ստեղծագործությունները ընթերցողը հաճախ ընկալում է որպես տխուր գործ՝ էությամբ տխուր, հանգիստ՝ հեղինակի կողմից։

Իրականում Դավիթ Սամվելյանը ըմբոստ, պայքարող բնավորություն ունի: Գրողն ասում է, որ իր ստեղծագործությունները հիմնված են հիշողությունների վրա, իսկ տխուր որևէ բան գրելիս ինքը կարող է ուրախ լինել, սիրո մասին գրելիս էլ սիրահարված կամ կոտրված լինելը

պարտադիր չէ։

-Ես փորձում եմ ապրել երջանիկ պահերս։ Պետք է այնքան երջանիկ լինես, որ ստեղծագործելու ժամանակ չլինի։

Հայ ընթերցողը՝ գրողի ու գրավաճառի աչքերով.

- Ընթերցողի մեղքն այնքան էլ մեծ չէ։ Մարդիկ այսօր կարդում են այն, ինչ շատ և լավ է գովազդվում։ Այսօր ընթերցողների մեծ մասի գրքացանկը միայն նույն 30-40 գրքերն են։ Կարդում են այն գրքերը, որոնք լավն են համարում ոլորտի, այսպես ասած, «գուրուները»։

Մեկ այլ բան էլ կա․ երբեմն Թումանյանի հեքիաթները չկարդացած երիտասարդը սկսում է Նիցշե կարդալ, դրանից նրան ոչ մի օգուտ չի լինի։ Սխալ ընտրված գիրքը մարդու հոգեբանության վրա վատ ազդեցություն էլ կարող է ունենալ։

Հետաքրքիր է, որ մարդկանց մի մաս էլ գրքերը կարդում է ըստ եղանակի։ Ամռան համար ընթերցողներին հոգեվերլուծական գրքեր խորհուրդ տալ չեմ կարող (ժպտում է), բնականաբար թեթև ռոմանտիկ գիրք եմ առաջարկում։ Ընթերցողների մի խումբ էլ միայն ռոմանտիկա է կարդում։

Ես կցանկանամ, որ մեր գրադարանները այնքան հագեցած լինեն, որ գրքերը բոլորին հասնեն։ Կուզեմ, որ երբեմնի ավանդույթը մեզ մոտ վերականգնվի։

Ազատ տարածք Արագածոտն