Դավիթ Ալեքսանյանի բոլոր հրապարակումները

davit alexanyan

Չոբան Նաջոն

Նաջոն ապրում էր Նոյեմբերյանում: Նաջոյի մասին ոչինչ չգիտեմ, բացի այս դեպքը, որ ինձ պատմել է հայրս: Ես սովորականի պես նստած նյութ էի գրում, երբ հայրս ասաց.

-Խի՞ չես չոբան Նաջոյի մասին գրում:

-Պապ, չոբան Նաջոն ո՞վ ա,- հարցրեցի ես:

Հայրս սկսեց ինձ պատմել Նաջոյի մասին: Էս չոբան Նաջոն ամեն գարնան իր ոչխարները բարձրացնում է սարը: Մի անգամ սարի վրայով Երևանից-Թբիլիսի թռչելիս է լինում մի ուղղաթիռ: Ես չոբան Նաջոն տեսնելով ուղղաթիռը՝ գլխի գլխարկը հանում է, գոռում և ձեռքով անում: Էս օդաչուներից մեկը նկատում է Նաջոյին ու ասում.

-Տղերք, եկեք իջնենք, տեսնենք` ի՞նչ ա ասում:

Իջնում են օդաչուները, և էդ պահին Նաջոն մի գառ է մորթում, հյուրասիրում տղաներին: Նստում են հացը ուտում պրծնում, տղաներից մեկը ասում է.

-Նաջո ջան, դու մեզ կանչեցիր, հյուրասիրեցիր, մի բան ասա` քեզ համար անենք:

Նաջոն ասում է.

-Տղերք ջեն, սաղ կյանքիս մեջ ուզեցել եմ ուղղաթիռով Նոյեմբերյանի դաշտըմը վեր գամ:

-Դե նստի, տանենք,- ասում են տղերքը: Գալիս են դաշտում իջնում, և ամբողջ Նոյեմբերյանի շրջանը խառնվում է իրար: Միլպետ, մարզպետ գալիս են Նոյեմբերյան: Մեկ էլ տեսնում են` Նաջոն ա իջնում ուղղաթիռից: Էս էլ մեր չոբան Նաջոն:

davit alexanyan

Արագիլներն են գարուն բերում

«Մի ժամանակ կարծում էի` արագիլներն են գարուն բերում: Կանգնում էի մեր բակում, ցեխոտ մատներով սուլում ու ողջունում էի նրանց գալուստը: Ամեն գարնան սկզբին ուղիղ քաղաքի վերևում Աֆրիկայից, թե մի այլ տեղից, գալիս էին արագիլներն ու պտտվում: Սկզբում պտույտների շրջանը մեծ էր: Կկոցում էի աչքերս` գտնելու նրանց ամպերի ճերմակ փրփուրների մեջ: Հետո շրջանը փոքրանում էր… Ասես ներքևից մեկը անընդհատ փաթաթում, կարճացնում էր նրանց ոտքերից կապված թելը: Եվ այս անգամ նրանք պտտվում էին լայն բնի շուրջը: 

Երբ արդեն կանգնում էին տանիքին, թվում էր` նրանք ոտքեր չունեն: Ոտքերը կարմիր էին, տանիքը` նույնպես: Մայր արագիլը երկար կտուցով կսմթում էր ինքն իրեն, հարդարում գզգզված, կեղտից փոշոտված փետուրները: Իսկ արուն գործարար տղամարդկային հայացքով զննում էր շրջապատը` որևէ փոփոխություն չի՞ եղել ձմեռվա ընթացքում: Այդ օրվանից ճերմակում էին ծիրանենիները, կարճահասակ բալենիները, հետո դեղձենիներն էին ներկոտվում նուրբ, թափանցիկ ծաղիկներով:

Այդ օրվանից հարևան աղջիկները կարմիր, դեղին, կապույտ գոգնոցները սպիտակ ոտքերի արանքներում խճճելով դաշտ էին գնում բանջար քաղելու, իսկ ողջ գիշերները տանիքն էին ճանկռում մըռմըռ կատուները: Եվ մեր խաղերն էին սկսվում, գարնանային խաղերը:

Այսպես էր գարունը գալիս: Արագիլներն էին բերում»:
Ռուբեն Հովսեփյան «Արագիլները վերադարձան»

Այս հիանալի գարունը Բաղանիսում չի լինում: Գարուն, որը լինում է Արարատ լեռան ստորոտում գտնվող մի փոքրիկ գյուղում՝ Լուսառատում, որտեղ բնակվում է հորաքույրս: Ես գարնան առաջին 2-3 օրը անց եմ կացրել այնտեղ: Ես նստած թշնամու դիրքերից 100 մետր հեռավորության վրա հետևում էի անասուններին և մտածում էի, թե ինչ նյութ կարելի է գրել և հանկարծ հիշեցի այն 3 օրը, որ անց էի կացրել Լուսառատում ու գրեցի այս նյութը:

Ես նոր եմ հասկանում գարնան գալը:

Մակարի ծառը

Լուսանկարը՝ Դավիթ Ալեքսանյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Ալեքսանյանի

Ծառ, որը գտնվում է Թրաքամի (թրի պես կտրող քամի) տանող ճանապարհին: Թրաքամին սար է, որտեղ գյուղի ժողովուրդը գարնանը քշում են անասունները այնտեղ պահելու: Սկսեմ պատմությունս: 

Երեք գյուղացի անասունը քշում են սարերը: Գյուղից մինչև սարը ոտքով 6 ժամվա ճանապարհ է: Գյուղացիները, անցնելով  ճանապարհի կեսը, նստում են մի մեծ ծառի տակ` հանգստանալու: Նրանցից մեկի անունը Մակար է լինում, էն երկուսի անունները չգիտեմ: Պառկած ժամանակ ընկերներից մեկը հարց է տալիս մյուսներին.

-Տղերք, ի՞նչ կուզեիք ունենալ:

Այդ պահին մյուս ընկերը պատասխանում է.

-Կուզեի ունենալ բնակարան քաղաքում, որ էս անասուններից, էս ամեն ինչից պրծնեմ, իմ հըմար ընդի աշխատեմ, ապրեմ:

Պատասխանը լսելուց հետո Մակարը, որ երկուսից տարիքով մեծ էր, ասում է.

-Ես կուզեի` էս ծառի շվաքով մին նստած ոչխար ունենամ…

Ընկերները հարցնում են.

-Խի, չե՞ս ուզում քաղաք քու հըմար հանգիստ ապրիս:

Մակարը պատասխանում է.

-Չէ, ես քաղաք չեմ գնա, ինձ հըմար իմ հայրենի գեղից ու սարից լավ տեղ չկա:

Այդ ծառի շվաքի շառավիղը կլինի 45 մետր, և գրեթե 200 ոչխար նստած կտեղավորվեր: Այս զրույցից հետո մարդիկ ծառը անվանում են Մակարի ծառ: Եվ մարդիկ ասում են, որ Մակարը հետագայում ունեցել է  այդքան ոչխար:

Բաղանիսի լուսավորությունը

Լուսանկարը՝ Մհեր Ավագյանի

Լուսանկարը՝ Մհեր Ավագյանի

Լուսավորությունը մեծ դեր ունի գյուղացիների համար: Քանի որ գյուղը մոտ է սահմանին, չլուսավորված փողոցները կարող են լինել վտանգավոր: Սակայն մեր համայնքապետ Նարեկ Սահակյանի շնորհիվ գտնվեց մի ամերիկահայ բարերար, ով փողոցային լույսերի կատարվող աշխատանքների համար հատկացրել է խոշոր գումար: Նշեմ նաև, որ բարերարը չցանկացավ հայտնել իր անունը: Բավական լավ է, որ գյուղում կան փողոցային լույսեր: Դա գյուղացիների համար մեծ ուրախություն է, բայց մյուս կողմից` վտանգավոր: Վտանգավոր այն առումով, որ թշնամու հերթական գնդակոծության ժամանակ լույսը ավելի շատ օգնում է նրանց հարվածել գյուղին:

Ինձ հետ կատարվեց մի դեպք: Գյուղի մեծահասակներով և երեխաներով կանգնած էինք խաչմերուկում 20:00-ի սահմաններում: Մի փոքր զրուցելուց հետո լսվեցին կրակոցներ գյուղի ուղղությամբ, և այդ ժամանակ գյուղի բոլոր լույսերը մարեցին: Մենք առանց խուճապի մատնվելու թաքնվեցինք: Այդ ժամանակ մեզ հետ էր նաև գյուղի էլէկտրիկ Արարատ Հարությունյանը` լսի Արոն, որը ստացավ հեռախոսազանգ: Նա պատասխանեց.

-Ալո:
-Արո, շուտ անջատի փողոցային լույսերը:

Զանգահարողը համայնքապետն էր: Արարատը լույսերը շուտափույթ անջատեց: Լույսերը անջատելուց 5 րոպե անց դադարեցին կրակոցները:

Խաչմերուկ

 

Լուսանկարը՝Դավիթ Ալեքսանյանի

Լուսանկարը՝Դավիթ Ալեքսանյանի

Մեր գյուղի` Բաղանիսի միջով անցնում է երկու ճանապարհ: Երկուսն էլ տանում են Երևանից Թբիլիսի: Ամենազարմանալին այն է, որ այդ ճանապարհները հատվում են մեր գյուղի մեջտեղում, իսկ այդ ճանապարհների հատման տեղը գյուղացիները անվանում են Խաչմերուկ: Հիմա կմտածեք, թե ինչու եմ ճանապարհներից խոսում: Ճանապարհները երբեմն լինում են դժվարանցանելի, հանգիստ, հանդարտ, բայց այս երկուսն ունեն իրենց կառուցողական իմաստը մեզ համար, իսկ որոշ մարդկանց համար այդ ճանապարհները ընդամենը սովորական ճանապարհներ են: Նրանք գալիս անցնում են ու մոռանում այդ ճանապարհների մասին: 

Լուսանկարը՝Դավիթ Ալեքսանյանի

Լուսանկարը՝Դավիթ Ալեքսանյանի

Ճանապարհներից մեկն անցնում է գյուղի երկայնքով և գտնվում է հակառակորդի դիրքերից մոտ 150 մետր հեռավորության վրա: Այն գնդակոծվում է թշնամու դիրքից, և այդ պատճառով ութ տարի առաջ կառուցվել է երկրորդը, որն անցնում է  գյուղի հանդիպակած Հարսնաքար լեռան լանջով և գրեթե անտեսանելի է թշնամու դիրքից: Այդ մի ճանապարհը կիսով չափ անցնում է գյուղի միջով:

Մի դեպք պատմեմ: Երեխաներով կանգնած էինք այդ խաչմերուկում, երբ Ռուսաստանից մարդիկ էին անցնում: Նրանք կանգ առան.

-Բարի օր, տղե՛րք:

-Բարի օր,- պատասխանեցինք մենք:

-Ո՞ր ճանապարհով գնանք, որ վտանգավոր չլինի:

Մեր տղաներից մեկը կատակեց.

-Է՜ն ճանապարհը վտանգավոր ա, իսկ է՜ն մինը՝ «ապասնի»:

…Ճանապարհները նման են մեր կյանքին: