Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Ողջույն: Դուք Հրազդանի ոչ այնքան հայտնի Երևանյան 11 փողոցում եք: Այս փողոցի վրա է գտնվում Կոտայքի մարզային գրադարանի շենքը: Այստեղ՝ մի հարկի տակ, ապրում են տիկնիկային թատրոնն ու գրադարանը: Կուլիսների հետևում գրադարանավարներն են: Նրանք զրուցում են իրենց տիկնիկի հետ, զարդարում նրան, հարդարում մազերը: Քիչ հետո կսկսվի ներկայացումը:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

-Երեխաների համար բովանդակալից ժամանց կազմակերպելու և գրքի հանդեպ հետաքրքրություն շարժելու նպատակով որոշեցինք տիկնիկային թատրոն հիմնել գրադարանում: Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միության ֆինանսավորման շնորհիվ իրականություն դարձավ մեր այս նախաձեռնությունը՝ բավականին յուրօրինակ, նույնիսկ անսպասելի գրադարանի համար,-պատմում է գրադարանի տնօրենը:

Սկսվում է ներկայացումը, առաջին տիկնիկի հայտնվելու հետ երեխաների դեմքին հիացմունք ու ժպիտ է առաջանում, ու չնայած որ ես պատանի լրագրողի դատող հայացքով եմ հետևում այս ամենին, նույնպես անկախ ինձնից ժպտում եմ: Բեմադրվում է բելգիացի գրող Մորիս Մետերլինկի «Կապույտ թռչունը» պիեսը: Հեքիաթային երաժշտությունն ու գույները կախարդում են…

Ներկայացումն ավարտվում է… Ժպիտներ, ժպիտներ… Ահա և օրվա հերոսները (գրադարանավարները, ովքեր այս րոպեների ընթացքում դերասաններ էին): Նրանք խոստովանում են, որ հուզմունքին չափ չկար, ուղղակի բեմադրությունից առաջ ընդունած սրտի հաբերին հաջողվեց ծածկել այն:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

-Ներկայացումն արդեն հասցրել են դիտել ոչ միայն Հրազդանից, այլև մարզի տարբեր համայնքներից հյուր եկած փոքրիկները: Առաջիկայում ծրագրել ենք անդրադառնալ նաև հայ գրողների ստեղծագործություններին,- ասում է գրադարանի տնօրենը:

Կոտայքցիներ, կապույտ թռչունը ձեզ է սպասում…

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Հայացք դեպի ներս… Դեպի սեփական հոգու ապրումները, գաղտնիքներն ու օգնության կանչը… Ահա այս հայացքի մասին ենք հաճախ մոռանում… Մոռանում ենք ժամանակ առ ժամանակ հետ կանգնել խելահեղ վազքից ու լսել հոգու կանչը, որ լսելի է դառնում միայն այն ժամանակ, երբ ինքդ քեզ հետ ես… Մենություն… Լռություն… Ու հոգին է խոսում… Օգնում է գտնել այն հարցերի պատասխանները, որոնք չեն հասել գիտակցությանդ՝ կորչելով ամենօրյա անգիտակից վազքի մեջ…

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Վազում ենք, մինչդեռ ամենակարևորը  փորձում է մեզ համար լսելի դառնալ:

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Բարև՛, խոսելու ժամանակ չկա, արագ հետևիր ինձ, տարածքը գնդակոծվում է… Տների կողքով մի քայլիր, հարվածը տների վրա է ուղղված: Ահա, գրեթե հասանք… Տեսնո՞ւմ ես երկհարկանի տունը… Չէ՛, իհարկե տուն չենք մտնում, այլ իջնում ենք տան նկուղը: Դե արագ, արագ, իջիր… Նկուղում ենք… Տեսնո՞ւմ ես այն հաղթանդամ տղամարդուն՝ Սարգիս պապն է, նրա կողքին՝ Նազան տատը, որդին՝ Վրեժը, Վրեժի կինը՝ Արևիկը, նրանց զավակները՝ Վարդանն ու Ռուզաննան… Սպասում են… Օր ու գիշեր սպասում են, թե երբ է Ճամբարակից ուղարկված ավտոբուսին վերջապես հաջողվելու հաղթահարել գնդակոծվող գոտին ու նրանց անվտանգ վայր տեղափոխելու: Հանկարծ մեր գլխավերևում պայթյուն է լսվում: Բացվում է նկուղի դուռը, և մի երիտասարդ բղավում է.

-Սարգի՛ս դայի, տունդ վառվում ա:

Բոլորը վերցնում են ձեռքի տակ եղած դույլերն ու վազում հանգցնելու այրվող տունը:

-Թողեք, թողեք վառվի տունս, որ ուշս դբեդ չմնա,- լսվում է Սարգիս պապի ձայնը: Ժողովուրդը քարանում է: Այրվում է գյուղի պահեստապետի տունը, այրվում են հյուրընկալությամբ ու ջերմությամբ լցված տան պատերը: Սարգիս պապը լուռ է: Նրա աչքերի առաջ այրվում է տունը, որի հետ կապված է նրա ողջ կյանքը:  Ահա բոցը բացում է իր երախն ու վերածում հսկա տունը մի կույտ մոխրի…

Իսկ հիմա արի մի պահ տեղափոխվենք Ճամբարակ: Մոտենում ենք Ճամբարակին: Ճանապարհի եզրին մարդկանց մի մեծ ամբոխ է հավաքվել: Բոլորի անհանգիստ հայացքներն ուղղված են Ճամբարակից Արծվաշեն տանող ճանապարհին: Նրանք սպասում են ավտոբուսին. հասարակ մի մարդատար մեքենա, որի վերադարձը պիտի որոշի այս մարդկանց ապագան: Ավտոբուս, որը կվերադառնա՝ իր հետ բերելով ուրախություն, կամ էլ կզրկի այս մարդկանց երջանիկ լինելու իրավունքից: Ավտոբուս, որն ուղևուրվել է Արծվաշեն՝ այս մարդկանց բարեկամների ու հարազատների կյանքը փրկելու: Ահա և հայրս՝ Գրիգորը: Նրա հայացքն ուղղված է ճանապարհին, իսկ սիրտն այրում է միայն մի ցանկություն՝ կրկին տեսնել պապին…

Վերջապես ավտոբուսին հաջողվում է գյուղ մտնել: Գյուղացիները քայլում են դեպի ավտոբուսը, և բոլորին միայն մի հարց է հուզում. «Ինչու՞ Սարգիս դային չփրկեց իր տունը»: Սարգիս պապը շրջվում է, նայում գյուղին ու պատասխանում.

-Ես էս գյուղը էլ էրեխա չեմ բերի:

Նա առաջ է քայլում, գիտակցելով, որ ընդմիշտ հեռանում է այս գյուղից: Նրա մեջքի հետևում է մնում իր ծննդավայրը, այրվող տունը, կնոջ՝ Նազանի գերեզմանը: Հասնում են ավտոբուսին…

Ճանապարհի վրա հայտնվում է ավտոբուսը: Հուսահատված մարդիկ աչքերին չեն հավատում… Բայց գալիս է, կասկած չկա, գալիս է… Գալիս է ավտոբուսը, որն իր հետ բերում է անսահման երջանկություն, ու միմյանց է հասցնում օրեր առաջ մեկնված ձեռքերը: Գրիգորը խառնված ամբոխի մեջ իր պապին է փնտրում: Ավտոբուսի դռներում հայտնվում է Սարգիս պապը ու հաջորդ վայրկյանին նրան արդեն ամուր իր կրծքին է սեղմում Գրիգորը…

Անիի հետ քայլում եմ փողոցով ու հանկարծ նկատում եմ վազվզող երեխաներին: Մի պահ կանգ եմ առնում, հետո մոտենում եմ նրանց: Հանում եմ ապարատն ու… Թուուուուուհ, էլի չստացվեց:

-Այ էրեխեք, ինչի՞ լրջացաք, վա՞յ:

Ապարատի ազդեցությունն է: Ես նայում եմ Անիին, իմ չարագուշակ հայացքն արդեն ամեն ինչ ասում է:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

-Հա, ես ի՞նչ անեմ, Եվա:

-Չգիտեմ, երգում ես, պարում ես, մի բան ես անում, որ էրեխեքը խնդան:

Հանկարծ նկատում եմ երեխաներից մեկի վախեցած հայացքը:

-Մեզ ֆեյսբուք ես քցելո՞ւ:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Անկախ ինձանից լրջանում եմ, քանի որ տղան «ֆեյսբուք» բառն արտասանում է ամենայն լրջությամբ, ու ինձ թվում է, որ այդ «ֆեյսբուք»-ը մի ահավոր չբացահայտված առեղծված է այս երեխաների համար:

-Չէ հա, ի՞նչ ֆեյսբուք, ուղղակի նկարում եմ,- ասում եմ ես, ու չեմ կարողանում զսպել ծիծաղս:

Երեխաները նորից աշխուժանում են ու ծիծաղում ինձ հետ, քանի որ ես չեմ պատրաստվում գցել նրանց «ֆեյսբուք»-ի «սարսափելի աշխարհը»:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Ժամը 21:48 է: Սովորական գիշեր, սովորական 21:48… Բայց ինձ համար այս սովորական ամեն ինչը մի տեսակ տարօրինակ է թվում: Դնում եմ ականջակալներս ու ”Don’t let me down”-ի առաջին հնչյուններից հետո հասկանում եմ, թե ինչու է հատկապես այս գիշերն այսքան տարօրինակ թվում: Երեկ այս ժամին մենք բաց երկնքի տակ էինք՝ մի խումբ մարդիկ, ովքեր հավաքվել էին ամառային մեդիա  ճամբարում: Մենք պարում ենք, բայց շուտով ”Don’t let me down” երգը չգիտես ինչու ստիպում է մեզ պառկել խոնավ խոտերի մեջ ու նայել երկնքին: Նայում ենք երկնքին, անգամ երկինքն այսօր անսովոր աստղազարդ է:

-Էրեխեք, մտածում եմ՝ ո՞նց կարա աշխարհը էսքան սիրուն լինի:

-Ո՞նց կարա էս աշխարհը ընդհանրապես լինի,- լսում եմ Նարեկի ձայնը:

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Կան պահեր, երբ խոսելու կարիք բոլորովին չկա, երբ ամեն ինչ արդեն ասված է լռությամբ: Նայում եմ ատղերին: Մեզանից յուրաքանչյուրն ունի իր աստղը երկնքում: Մեկը ավելի պայծառ ու անհանգիստ՝ Կարինեի նման, մյուսը՝լուռ ու համեստ լույսով, Մարինեի նման, աստղերից մեկը փոքր է ու նուրբ լույս ունի՝ Գայանեի աստղն է: Էս մեկը Սերյոժայի աստղն է՝ զուսպ ու հանդարտ լույսով, ահա Ժորայի աստղը, որն անմիջապես գրավում է ուշադրությունդ, ռիթմով պայծառանալով ու խավարելով: Քիչ այն կողմ Արմանի կրեատիվ աստղն է, էս մեկը Լուսինեի աստղն է՝ լուսավոր ու խուճուճ շողերով, Նարեկի աստղը լուռ է: Ես նայում եմ այդ աստղին ու վստահ եմ, որ այդ աստղի ներսում անսպառ լույս կա, որն անզեն աչքով տեսանելի չէ: 6 օր առաջ այս աստղերը հավաքվել էին այստեղ, որպեսզի իրենց լույսի առանձնահատկությունները փոխանցեն միմյանց:

-Հը՞, Սերյոժ, տխո՞ւր ես,- խախտում եմ ես լռությունը:

-Եսիմ, երևի…

Ու բոլորս էլ այդ հարցին կպատասխանեինք այդ անորոշ «եսիմ»-ով:

Վաղը ճամբարում հավաքված այս աստղերը կցրվեն՝ մի օր «Մանանա» երկնքում կրկին հանդիպելու ու միասին ավելի պայծառ վառվելու համար:

Քննարկում ենք ֆիլմերի գաղափարներն, ու ես առաջարկում եմ ֆիլմ նկարահանել մի աղջկա մասին, ում կյանքի անբաժանելի մասն են կազմում ձիերը: Երբ առաջին անգամ լսեցի նրա անունը՝ զարմացած նայեցի դեմքին.

-Բարև՛, Նուշիկ ա անունս:

-Ի՞նչ:

-Նուշիկ, Նուշիկ:

Ժպտացի, մտածեցի, թե մականունն է: Ահա Նուշիկը մի ցատկով նստում է ձիու վրա, ու ձին պոկվում է տեղից: Ես գնահատող հայացքով հետևում եմ նրան: Երևում է, որ ձին հմուտ ձեռքերում է…

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Այսպես էլ սկսվեց իմ ծանոթությունը Նուշիկի հետ: 3 տարի առաջ Նուշիկը հեծնեց իր առաջին ձին, ու սկսվեց նրանց ընկերության պատմությունը… Այժմ նա ծանոթացնում է ինձ իր երրորդ ձիու հետ, քանի որ առաջին երկուսն արդեն կենդանի չեն: Նուշիկը հերթով պատմում է իր բոլոր ձիերի մասին, նկարագրում նրանց արտաքինն ու բնավորությունը: Պատմում է, թե ինչպես է ամեն օր խոսում նրանց հետ ու կերակրում:

-Ձին իմ ամենամտերիմ ու վստահելի ընկերն է, մարդկանցից էլ ավելի վստահելի,- ասում է Նուշիկն ու համբուրում ձիու ճակատը: Ասում է, որ ձիերն իրեն հասկանում են, քանի որ ի պատասխան խրխնջում են կամ օրորում գլուխը:
Նուշիկի մյուս նախասիրությունը ֆուտբոլն է: Ի զարմանս ինձ, նրան հաջողվում է համատեղել իր նախասիրությունները: Շատ հաճախ Նուշիկը հայտնվում է ֆուտբոլի դաշտում իր ձիու հետ ու սովորեցնում ձիուն վազել գնդակի հետևից: Նուշիկի երազանքը բանակում ծառայելն է:

- Պիտի գնամ, պիտի գնամ ծառայեմ, եթե ստեղ չստացվի, կգնամ Իսրայել:

Նրա տարօրինակ ու տղայական երազանքերն ամենից շատ մտահոգում են ավագ քույրերին, որոնց Նուշիկը համարում է իր կատարյալ հակապատկերները:

-Այ աղջի, հերիք ա, քեզ մի քիչ աղջկա նման պահի, էլի:

Իհա՛րկե, Նուշիկին իր որոշումներից հետ պահելը գրեթե անհնար է, բայց քույրերը դեռ չեն կորցնում հույսն ու փորձում են համատեղ ուժերի միջոցով ազդել նրա երազանքների ու ծրագրերի վրա:

-Աղջիկներին չեմ սիրում… Յա, չէ, մի խնդա, լուրջ եմ ասում, չեմ սիրում աղջիկներին… Դե դու բացառություն ես, Եվա ջան, դու` հեչ…

Ես ծիծաղում եմ: Աղջիկ, որը չի սիրում աղջիկներին ու իր գաղտնիքները վստահում է միայն իր ձիուն՝ Կազբեկին: Ըհը, պատմեցի Նուշոյից, ու էլի դեմքիս ժպիտ հայտնվեց…

Շուտով, երբ պատրաստ լինի ֆիլմը, դուք էլ կծանոթանաք Նուշիկի հետ: