Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Նորից աչքերիս առաջ մեր հին ու հարազատ Այգեձորի անտառներն են: Սահմանամերձ գոտու՝ Շամշադինի շրջանում գտնվող այս հրաշագեղ գյուղը հայտնի է իր ջերմ հյուրընկալությամբ:

Ահա մոտենում ենք այն ծանոթ տանը, որի պատերը ջերմություն են շնչում: Մեզ դիմավորում է Գյոզալ տատը: Իհարկե, երկար-բարակ բացատրելու կարիք չկա, Գյոզալ տատի անունն իր մեջ ամփոփում է այս կնոջ ընդհանուր բնութագիրը: Ժամանակները փոխվում են, իսկ նա միշտ նույնն է՝ ծաղկավոր գլխաշոր, երկար ծամ, չարչարված ձեռքեր ու հոգատար հայացք: Նրա ամուսինը՝ Յուրիկ պապը, իր կնոջ բացարձակ հակապատկերն է՝ տաքարյուն ու ըմբոստ տղամարդ, և գուցե հենց այս հակադրությունն է նրանց փոխըմբռնման ու բազմամյա միության գլխավոր գրավականը:

Գյուղը փոխում է էությունդ, կենսակերպդ և անգամ մտքերիդ ուղղությունը: Ի տարբերություն քաղաքի՝ գյուղն իր կյանքը սկսում է լուսաբացի հետ, և առավոտյան ժամը 5-ին արթնանալն իրենից բացարձակ դժվարություն չի ներկայացնում:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Առավոտյան արթնանալուն պես վազում եմ այգի, քաղում սիրածս ամառային խնձորներից, ու խնձորները ձեռքիս, իջնում գետի ափը: Սա առավոտը սկսելու լավագույն տարբերակներից է:

Երբ վերադառնում եմ՝ Գյոզալ տատն արդեն սեղան է գցում: Հողամասից բերված թարմ կանաչու բույրը տարածվում է սենյակում, տատը կտրում է տնական պանիրը, սեղանին դնում նոր թխած հացն ու իր ձեռքով հավաքած ուրցի թեյը: Բացվում է Այգեձորյան առավոտը:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Իմ քաղաքում՝ Չարենցավանում, հաճախ են էլեկտրաէներգիան անջատում: Համընդհանուր դժգոհություն առաջացնող այս երևույթն իրականում իր հետ բազմաթիվ դրական հետևանքներ է բերում: Հիմա բացատրեմ:

Լույսերն անջատելուն պես մեզանից յուրաքանչյուրը հարցական երանգով կանչում է նրան, ով մոտակայքում է և կարող է օգնել: Իմ դեպքում՝ «մա՞մ» կանչելուց և մորս հանգստացնող «ջան»-ը լսելուց հետո սկսում եմ քայլեր ձեռնարկել: Պարզվում է, որ այդ պահին ինձ ամենից մոտ գտնվողը եղբայրս է: Անվստահ քայլերով, մթության մեջ ոտքը սեղանին խփելով կամ գետնին ընկած մատիտի վրա սայթաքելով՝ հասնում ենք իրար, ու սովորական օրերին մեր միջև եղած լարված «քաղաքական իրավիճակը» մոռացվում է, քանի որ երկուսս էլ օգնության կարիք ունենք: Այժմ, երբ երկուսը գտան իրար, անհրաժեշտ է կողմնորոշվել տեղանքում և գտնել չորսի հանդիպման կետը: Մայրս վառում է մոմի լույսը, ու մենք չորսով վերջապես հանդիպում ենք: Հեռուստացույց չկա, ինտերնետ չկա, աշխարհից ու տնից կտրվելու բոլոր հնարավոր ճանապարհները փակ են: Միակ բանը, որ կարող ենք անել՝ հավաքվել սեղանի շուրջը, մոմի լույսի տակ հեքիաթ կարդալ կամ ուղղակի զրուցել:

Երբեմն այնքան ենք հեռանում ընտանիքի անդամներից, որ լույսերի անջատումն ի ուրախություն բոլորիս է լինում: Քանի որ «լույսերը տարել են»՝ ցանկացած քայլ իրենից օգնության կարիք է ենթադրում, անգամ լվացվելու համար պետք է մեկը, ով համբերատար կկանգնի կողքիդ ու կպահի մոմը:

Լույսերի անջատումը տևում է մեկ ժամից ոչ ավելի, բայց բոլորս ուզում ենք, որ այս անգամ այն ավելի երկար տևի: Սակայն լույսերը շուտով միանում են, մոմը հանգչում է, 4-ի հանդիպման կետը ցրվում է, ամենքս վազում ենք մեր հեռախոսի կամ համակարգչի մոտ:

Իսկ լույսերը… Լույսերն անջատվում են հենց այն ժամանակ, երբ անհրաժեշտություն է առաջանում քաղաքի բոլոր բնակիչներին հիշեցնել իրենց ընտանիքի մյուս անդամների գոյության մասին:

Լուսանկարը` Ժորա Պետրոսյանի

-Եվիկ, ինչի՞ ես տխուր:

-Որովհետև անձրև ա գալիս:

-Բայց անձրևն ի՞նչ կապ ունի:

-Մամ, իմ տրամադրությունը անձրևի ժամանակ ընկնում ա, չեմ սիրում անձրև:

-Բայց ինչի՞: Անձրևն աշխարհի ամենասիրուն բաներից ա:

-Էէէէ, մամ….

Նորից անձրև է մեր Չարենցավան քաղաքում… Անտարբեր դեմքով մոտենում եմ փակելու պատուհանը, ու հանկարծ, կայծակնային արագությամբ մտքովս անցնում է. «Բայց սիրուն ա»…

Ախր, իրոք սիրուն ա: Անձրևաջրերի առուները, ծառերից թափվող հազարավոր ծաղկաթերթերը, կայծակը, շենքի դիմացը նստած դժգոհ դեմքով, թրջված կատուն, անակնկալի եկած տղան, որ հեծանիվով մնացել է անձրևի տակ, կողքի շենքից այն տարօրինակ կինը, որ օրեկան մի քանի անգամ լվացք է փռում (այն էլ՝ նույն լվացքը): Սիրուն ա էն 90-ականների մեքենան, որ արդեն մի քանի տարի տեղից չի շարժվել: Սիրուն ա «Ջանիկ կլուբը»: Կհարցնես՝ էդ ո՞րն ա: Էդ մեր թաղամասի ամենահայտնի դեմքի՝ Ջանիկ պապի ավտոտնակն ա, որտեղ հավաքվում են մեծերը՝ նարդի ու շախմատ խաղալու: Սիրուն են մեր շենքի հինգերորդ հարկում բույն դրած ճնճղուկները: Սիրուն ա կողքի շենքի ծառը, որի պտուղները երբեք չեն հասնում, քանի որ ծառը կրում է «6-րդ թաղի ցոգոլի ծառ» պատվանունը: Ու շատ ու շատ սիրուն մանրուքներ, որոնք նկատելու համար պետք է ուղղակի նկատել:

Ինչ որ մեկն այս վայրկյանին իր կեսի հետ քայլում է անձրևի տակ՝ թրջված, խառնված մազերով ու թաց հագուստով: Քայլում է ու մտածում, որ պետք է մինչև վերջ թրջվել, որովհետև այս անձրևը եզակի է, չկրկնվող: Մեկ ուրիշը, կոստյումը մինչև վերջին կոճակը կոճկած, փողկապն ուղղելով քայլում է փողոցով ու անիծում անձրևը՝ իր պլանները խանգարելու համար: Շտապում է, քայլում այնպես, որ չթրջվի: Իսկ անձրևը նույնն է, նույնն է ամենուր, աշխարհի որ ծայրին էլ լինես՝ քո անձրևը չի փոխի իր էությունը:

Հ.Գ. Նյութս բաց պատուհանի մոտ եմ գրում: Հիմա կհարցնես՝ «Չե՞ս մրսում», իսկ ես կասեմ՝ «Չեմ մրսում, ուղղակի խառնվում եմ անձրևի շշուկին»:

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

-Էրեխե՛ք, իմ հոգում երեք հատ թիթեռ են ապրում՝ կանաչ, կարմիր, մեկ էլ…

-Մեկ էլ սև,- ենթադրեցի ես:

-Չէ, մեկ էլ կապույտ, ու գիտե՞ք ինչն ա հետաքրքիր. իրանց թևերը ապակուց են: Էս վերջերս կապույտի թևը կոտրվել էր, մի կերպ կպցրի։

«Կոտրված թևով թիթեռնիկը,- մտածեցի,- տեսնես ո՞վ ա կոտրել»։ Բայց հետո հասկացա, որ կոտրված թևի մասին հարցնելով՝ կապույտ թիթեռին չեմ օգնի, ու լռեցի:

Կարինեի հոգում ապրում են երեք թիթեռներ, որոնց գոյության մասին իմացա ընդամենը երկու օր առաջ: Բուռն երևակայությունս նույն վայրկյանին նկարեց թիթեռներին՝ արծաթափայլ փոշով պատված, թափանցիկ, ապակե թևերով:

Անպատասխան մնացած հարցերի մի ամբողջ պաշարով վերադարձա տուն ու սկսեցի մտածել: Մտածմունքներիս գլխավոր առարկան սև թիթեռն էր, որին փորձել էի բնակեցնել Կարինեի հոգում: Անսովոր հանգստությամբ էի մտածում սև թիթեռի մասին, ինչպես մտածում են հին օրերի լավ ընկերոջ մասին: Սև թիթեռի հանդեպ հետաքրքրությունս գնալով մեծանում էր, ու ինձ տանում այն համոզմունքին, որ նրա բնակության վայրը հենց իմ հոգին էր:

Որոշեցի ուշադիր զննել թևերը, վերջիվերջո հանդիպել էի հոգուս թիթեռին, այն էլ՝ պատահական, մտածմունքների ճանապարհին: Քանի որ փոքր տարիքից սովորել էի, որ թիթեռների թևերին ձեռք տալ չի կարելի, սպասեցի, մինչև կանգ առնի հոգուս մի անկյունում: Թևը կոտրված էր: Վերջերս էր կոտրվել, բայց, չգիտես ինչու, չէի նկատել: Ուզում էի զանգել Կարինեին, հարցնել հոգու թիթեռներին բուժելու մեթոդները, բայց, ախր, Կարինեինը կապույտ էր։

Ի՞նչ լցնեմ թևին։ Ինչո՞վ կպցնեմ…

-Կար, կներես տարօրինակ հարցի համար, թիթեռիդ թևն ինչո՞վ ես կպցրել:

-Կախարդական սոսինձով:

-Բաղադրատոմսն ունե՞ս:

-Հա, սերը խառնում ես հոգատարության հետ:

Կարինեի բաղադրատոմսը արդարացրեց սպասումներս: Սերը խառնում ես հոգատարության հետ, ստանում ես երջանկության համասեռ զանգված, լցնում ես թիթեռի թևի վրա ու շշնջում, որ ամեն ինչ լավ կլինի: Ճիշտ է՝ սոսինձը ստանալու համար երկար ժամանակ կպահանջվի, բայց կարևորը՝ սև թիթեռս արդեն հույսի կաթիլներ է սփռում հոգուս մութ անկյուններում:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Ձմեռային արձակուրդներն ավարտվեցին: Իրականում տասը օրն էլ քիչ բան չի: Տասը օրում սովորություն է դառնում ամեն երեկո, կազմածդ ցուցակում՝ ֆիլմերի անվանումների դիմաց, «պլյուսներ» դնելը: Տասը օրվա ընթացքում վերջապես ձեռքդ ես վերցնում այն գիրքը, որ ամիսներ առաջ հանել էիր գրադարակից՝ հույսով, որ կհասցնես կարդալ: Տասը օրում սովորություն է դառնում մինչև ժամը տասը քնելն ու ամեն օր, պարտաճանաչ կերպով «Ճակատագրի հեգնանքը» ֆիլմը հեռուստացույցի տարբեր ալիքներով վերանայելը: Տասը օրում սովորություն է դառնում ամեն առավոտ հյուրասենյակում տոնածառ տեսնելը:

-Ի՞նչ անենք, էրեխեք, չհավաքե՞նք տոնածառը:

Հախվերդյանի «Ձյուն»-ն ենք լսում… Հայրիկիս առաջարկն արձագանք չի ունենում: Տոնածառն արդեն մեր տան մի մասն է, որն ապահովում է մեր ջերմ ամանորյա տրամադրությունը: Տոնածառի խաղալիներից յուրաքանչյուրի վրա ամանորյա տրամադրության մի կաթիլ կա: Տոնածառի հեռանալուց հետո տնից հեռանում են տանը թևածող կապույտ երազներից պոկված վերջին արծաթե թիթեռնիկները: Իսկ նրանց հետ հեռանում է մեր քաղաքի երազկոտ կտուրներին իջած ճերմակ հանդարտությանը: