Աննա Գասպարյան (Արագած)ի բոլոր հրապարակումները

anna gasparyan aragats

Մի օր ամեն ինչ կվերջանա

Մանկուց սիրել եմ բանակը, զինվորական համազգեստը, երազել եմ ծառայության մասին: Ես տարված էի բանակով, այնքան էի տարվել, որ ընդունվեցի պատանի երկրապահների ակումբ, երդում տվեցի: Սիրում էի բանակը, բանակային կյանքը: Ես վստահ էի, որ ծառայելու եմ և միշտ կծառայեմ, մտածում էի, թե բանակն ինձ համար է ստեղծվել: Բայց այն, ինչի մասին երազում էի մանկուց, օրերից մի օր փշուր-փշուր եղավ: Երազանքս մնաց օդի մեջ, երբ ես հանդիպեցի մի կնոջ: Քույրիկիս հետ գնացել էինք ատամնաբուժարան: Այնտեղ հերթ էր, մարդիկ սպասում էին, սպասելու հետ մեկտեղ՝ զրուցում: Սկսեցին զրուցել բանակից, ապրիլյան պատերազմից: Զրուցակիցների մեջ մի արտասովոր կին կար: Նա այնքան վստահ էր խոսում, պատմում պատերազմի մասին: Որոշեցի հարցնել այդ կնոջը, թե որտեղից գիտի այդ ամենի մասին:

-Կներեք, դուք այդքան ինֆորմացիա որտեղի՞ց ունեք բանակի ու ապրիլյան պատերազմի մասին: Որտեղի՞ց գիտեք, որ զինվորներին զենք-զինամթերքով չէին ապահովում, որ դիրքերում մեկ զինվորը պաշտպանում էր 200 մետր տարածք, որ…

Խոսքս կիսատ թողնելով՝ նա պատասխանեց.

-Արդեն 20 տարի է, ինչ ծառայում եմ: Կյանքիս 20 տարին տվեցի ծառայությանը, ու 20 տարվա մեջ ինչեր ասես, որ չեմ տեսել:

-20 տարի՞,- զարմացած հարցրի ես:

-Այո, 20 տարի ծառայել եմ:

-Իսկ որտե՞ղ եք ծառայել:

-Քելբաջարում: Կյանքիս 20 տարիներն անցկացրել եմ այնտեղ:

-Կամավո՞ր եք:

-Հա, աղջիկ ջան, կամավոր եմ: Կամավոր գնացի, բայց ոչ հայրենասիրությունից դրդված կամ հայրենիքիս համար:

-Իսկ ինչի՞ համար եք գնացել, եթե ոչ հայրենիքի:

-Գնացի, որ կարողանամ ընտանիքս ու 3 որդիներիս պահեմ: Ամուսինս էլ մահացավ թշնամու գնդակից, ու երեխաներիս խնամքը մնաց ինձ վրա, ես պետք է աշխատեի, որ կարողանայի պահել նրանց, ուրիշ ելք չունեի: Բայց փոշմանել եմ, որ կյանքս անցկացրել եմ բանակում: Հիմա կասես՝ ինչու: Որովհետև բանակն էլ առաջվանը չէ, առաջվանը չէ նաև կառավարությունը:

-Առաջվանը չէ՞, ի՞նչ եք ուզում դրանով ասել:

-Հիմա չեմ կարող ասել, թե ինչ նկատի ունեմ, կասեմ, որ ուղղակի ափսոսում եմ: Բանակում տեսել եմ ամեն ինչ ու դրա համար էլ այնպես արեցի, որ որդիներս չծառայեն: Ապրիլյան պատերազմից ես շատ բան եմ տեսել, ապրիլյան պատերազմը ինչ էր, որ: Այդ պատերազմին զինվորներին մեկ ավտոմատ էին տալիս, այն էլ՝ ժանգոտված, ու ասում էին՝ սահման պահեք: Ինչ-որ գրավել ենք, այդ ամենը մեզնից մի օր կխլեն հաստատ: Որ այսպես շարունակվի, էլի պատերազմ կլինի:

Այս խոսքի վրա բոլորը միանգամից լռեցին ու ընկան մտածմունքների մեջ:

Բանակը, ծառայելը, զիվորական համազգեստ կրելը երազանք կմնան: Այդ կնոջ խոսքերից հետո էլ չեմ ուզում ծառայել, բանակ գնալ, էլ մարդկանց չեմ ասելու, որ երկրապահ եմ, կոչում ունեմ: Ամեն բան փոփոխական է:

anna gasparyan aragats

Արագածի չարիքը

Երբ գյուղում սկսվում են հողամասի ոռոգումները, գյուղացիները սկսում են դժգոհել ոռոգման ջրից: Բոլոր գյուղացիներն անխտիր պնդում են, որ հէկ-երը պետք է շտապ հանվեն շահագործումից: Ես և դասընկերս որոշեցինք ինքներս գնալ և տեսնել այն, ինչի մասին բազմիցս լսել էինք: Հասնելով Գեղարոտ գետի մոտ՝ մենք ականատես եղանք ահավոր տեսարանի: Այն, ինչ պատմել էին գյուղացիները, մեր տեսածի համեմատ ոչինչ էր: Հիմա արդեն շատ պարզ էր գյուղացիների բողոքի պատճառը: Եվ մենք էլ, բնականաբար, անցանք նրանց կողմն ու սկսեցինք պայքարել:

aragaciChariqy

Գետի ջուրն ունի դեղին գույն: Ի՞նչն է ջուրը դարձնում այդ գույնի, և արդյո՞ք այդ ջուրը վնաս չի հասցնում գետի կենդանական և բուսական աշխարհին: Ես և դասընկերս որոշեցինք զրուցել այն մարդկանց հետ, որոնք ապրել են գյուղում նախքան հէկ-երի կառուցումը: Որոշեցինք պարզել, թե երբ է կառուցվել հէկ-ը, ում հովանավորությամբ, արդյո՞ք գյուղացիները քայլեր արել են, որպեսզի դադարեցնեն դրա շահագործումը:

aragaciChariqy1

Գեղարոտ գետը սկիզբ է առնում Արագածի լանջից և հանդիսանում է ոռոգման միակ աղբյուրը Արագած համայնքի և շրջակա գրեթե 7 համայնքների համար: Հէկ-երը կառուցվել են 2007-2008 թվականներին: Հէկ-երի սեփականատերը այս տարիների ընթացքում մնացել է անհայտ, միայն գիտենք, որ մեծահարուստ է և փորձում է գյուղացիների չարչարանքի դիմաց շահույթ ստանալ:

aragaciChariqy2

Պարզեցինք, որ նախքան հէկ-ի կառուցումը՝ գետն ունեցել է հարուստ կենդանական աշխարհ: Ասում են, որ գետում եղել է նույնիսկ կարմրախայտ, իսկ հիմա չես կարող գտնել ոչ մի կենդանի, անգամ գորտերն են վերացել, չորացել են այգիները: Հէկ-երի շահագործումը դադարեցնելու համար գյուղացիները բողոքի ցույց են արել, և այդ ցույցի մասին տեղյակ է նաև կառավարությունը:

2017թ. հունիսի 14-ին համայնքապետարանում տեղի է ունեցել ժողով, որին ներկա են գտնվել գյուղացիները և տարածքային կառավարման նախարար Դավիթ Լոքյանը: Նա անձամբ գյուղացիների հետ բարձրացավ և իր աչքով տեսավ հէկ-ի մոտակայքում հոսող ջուրը և հէկ-ից վերև՝ իր բնական հունով հոսող ջուրը: Այդ ամենը տեսնելուց հետո Դ. Լոքյանը հեռացավ համայնքից այն խոստումով, որ 7 օր հետո նորից կվերադառնա և կզրուցի գյուղացիների հետ: Բայց նրանից ոչ մի լուր չստացանք, Լոքյանը գնաց, իսկ գյուղացիների հարցերը մնացին անպատասխան: Հէկ-ի շահագործման արդյունքում ծառերը սկսում են չորանալ, իսկ կարտոֆիլը, որը գյուղացիների ապրուստի միակ միջոցն է, վարակվում է տարբեր հիվանդություններով: Գյուղացիները նշեցին նաև, որ գետի ջուրը ուղարկում են լաբորատոր փորձաքննության, բայց ռեալ պատասխան չեն տալիս: Նրանք պնդում են նաև, որ ամեն բան կեղծված է, որովհետև տեսածդ ու լաբորատոր փորձաքննության պատասխանը հակասում են իրար: Գյուղում կա երկու հէկ: Չբավարարվելով դրանով, ուզում են կառուցել նաև երրորդը: Եվ այս բոլոր խնդիրներն ու պրոբլեմները միայն ու միայն այդ չարիքի պատճառով է: Գյուղացիները տանջվում և չեն կարողանում հավաքել նորմալ բերք, ծառերն էլ չեն տալիս պտուղներ: Դրա հետ մեկտեղ՝ որոշել են ոռոգման ջրերը դարձնել վճարովի: Հերիք չի կործանում են գյուղացիների կյանքը, հիմա էլ ուզում են գյուղացիների տանջանքի ու չարչարանքի դիմաց եկամուտ ստանալ: Հերի՛ք է: Մի քիչ էլ գյուղացիների մասին մտածեք. այդքան աշխատանքի դիմաց ոչինչ չեն վաստակում:

Ես չեմ ուզում, որ Արագածը դառնա անապատ:

anna gasparyan aragats

Սարերում

Ուզում եմ ձեզ մի բան պատմել մանկությունիցս: Երբ փոքր էի, 4-5-րդ դասարան, ատում էի ամեն մի օրս, ատում էի, որ գալիս էին ամառային արձակուրդները: Հիմա կմտածեք, թե ինչու, չէ որ բոլոր երեխաներն անհամբեր սպասում են արձակուրդներին:

Երբ փոքր էի, ամառային արձակուրդների սկսվելուն պես ես, եղբայրս, հորեղբորս երեխաները տատիկիս և պապիկիս հետ բարձրանում էինք սար`այնտեղ մնալու: Երեք ամիս մնում էինք սարերում, պահում էինք անասուններին`կովերի, ոչխարների:

Մեր օրը սկսվում էր այսպես: Առավոտյան արթնանում էինք ժամը 6-ին: Տատիկս և պապիկս գնում էին գոմ, որպեսզի տատիկս կթի կովերին, իսկ պապիկս էլ կովերին տանի սարը արածեցնելու, հետո կթում էր ոչխարներին, ոչխարներին էլ եզդի հովիվներն էին տանում ավելի բարձր սարը և իրիկունը բերում: Իսկ մենք խաղում էինք և օգնում նրանց: Ի դեպ, այդ երեք ամիսներին մենք մնում էինք վրանի մեջ:

Հետաքրքիր է, չէ՞: Այո’, իհարկե, կարդացողի համար ամեն ինչ հետաքրքիր է ու հեշտ, իսկ այդ ամենը ապրողի համար ուղղակի տառապանք ու չարչարանք: Մի հետաքրքիր քար կար այնտեղ: Մենք նստում էինք այդ քարի վրա և սահում`խաղում էինք, խաղում, որ այդ օրերը շուտ անցնեն: Այնտեղ կար մի լքված ավտոբուս: Ավտոբուսի մեջ էլ խաղում էինք տուն-տունիկ: Երբ գալիս էր օգոստոս ամիսը, մենք երեխաներով իջնում էինք սարից, որ պատրաստվենք դպրոց գնալուն:
Սեպտեմբերի 1-ին դասղեկս երեխաներին հարցնում էր, թե ինչպես ենք անցկացրել մեր ամառային արձակուրդները: Բոլորը պատմում էին, թե ինչ են արել, ինչով են զբաղվել, ուրախ-ուրախ պատմում էին, թե ուր են գնացել հանգստանալու, իսկ ես լուռ նստում էի: Ուսուցչուհիս  հասկացել էր, որ ես ոչ մի տեղ էլ չեմ գնացել հանգստանալու, այլ գնացել եմ սար՝ օգնելու տատիկիս ու պապիկիս: Ուսուցչուհիս բոլորին լռեցրեց, և ինձ կանչեց իր մոտ: Անկեղծ ասած, մի պահ զարմացա, բայց գնացի կանգնեցի ուսուցչուհուս կողքին: Ուսուցչուհիս ասաց, որ արձակուրդները ամենալավը անցկացրել եմ ես: Ինքս ինձ հարց տվեցի՝ ե՞ս, ինչո՞ւ: Ու շարունակեց՝ ասելով, որ ես գնացել եմ սար, ուր կար մաքուր օդ է, բնություն, օգնել եմ ընտանիքիս անդամներին: Այդ ամենը ասում էր, որ ես ինձ վատ չզգամ, դա ես հասկանում էի և լուռ լսում: Ուսուցչուհիս վերջացրեց և գնաց: Դասընկերներս մոտեցան ինձ և սկսեցին հարցեր տալ: Ես պատմեցի ամեն ինչ, ինչ կատարվել էր սարերում: Պատմելիս ինքս էլ հասկացա, թե ինչ հետաքրքիր էր սարերում:

Հիմա ես չեմ ատում մանկությունս, այլ կարոտում եմ: Կարոտում եմ սարերում անցկացրած ամեն մի օրս: Մեր խաղերը, մեր կատարած ամեն հիմար արարքները: Արդեն 4-5 տարի է, չեմ գնացել սար, չեմ տեսել այն վայրը, որտեղ մնում էինք, այն քարը, որի վրայից սահում էինք, ավտոբուսը, որ մեր տուն-տունիկի թագավորությունն էր…

Հիմա արձակուրդներս այլ կերպ են անցնում, մի տեսակ շրջանակի մեջ… 

anna gasparyan aragats

Ժպտացեք

Շատ մարդկանց հուզում է այն հարցը, թե ինչու եմ ես միշտ ժպտում: Հաճախ մարդիկ ասում են, թե ես երբեք տխուր չեմ լինում, որովհետև ինձ չեն տեսել տխուր: Դասընկերս էլ ասում է, որ ես ունեմ քար սիրտ, միշտ ժպտում եմ:

Մի անգամ գրականությունից դաս էի պատմում, պատմեցի վերջացրեցի, ընկերներս նախորդ դասերից ինձ հարցեր տվեցին, և ես իրենց հարցերին պատասխանեցի ժպիտը դեմքիս: Ուսուցչուհիս հարցրեց, թե ինչն է ժպիտիս պատճառը, անգամ ժպտում եմ այն ժամանակ, երբ իր տված հարցերին չեմ պատասխանել: Ես չկարողացա պատասխանել ուսուցչուհուս հարցին, որովհետև չէի ուզում ասել բոլորի ներկայությամբ:

Այսօր 17.am-ի շնորհիվ որոշեցի պատասխանել այդ հարցին, որ հուզում է բոլորին:
Ասում են, թե ով միշտ ժպտում է, հոգին միշտ տխուր է լինում: Ես ժպտում եմ, որ ցույց չտամ իմ տխրությունը: Ժպիտս միշտ ծածկում է տխրությունս, ու ես շատ ուրախ եմ, որ ժպիտս միշտ ինձ հետ է և թույլ չի տալիս, որ մարդիկ նկատեն տխրությունս:

Գիտեմ, ոչ բոլորն են ուզում ինձ ժպտալուց տեսնել, գիտեմ նաև, որ մարդիկ էլ կան, ասում են, որ շատ գեղեցիկ ժպիտ ունեմ, և այն ինձ շատ է գեղեցկացնում:
Ուզում եմ մարդկանց ասել, որ միշտ ժպտան, ժպտան նաև այն ժամանակ, երբ ամենից շատ ուզում են լաց լինել: Ցույց մի տվեք ձեր տխրությունը,թող նրանք կարծեն, որ դուք ուրախ և կատարյալ մարդ եք: Հաճախ ժպտացեք, ժպիտը ամենամեծ զենքն է այս աշխարհում: Հաղթեք ժպիտով:

anna gasparyan aragats

Անցյալ, որ երբեք հետ չի գա

Ամեն անգամ, երբ մտքերով գնում եմ անցյալ և հիշում եմ այն մարդկանց, որ հիմա չկան՝ երկնքում են, սիրտս կտոր-կտոր է լինում: Երբ հիշում եմ իրենց հետ ապրած ամեն մի վայրկյանը, ուղղակի երանի եմ տալիս այդ օրերին: Մարդիկ, ովքեր ինձ հոգեհարազատ են, մարդիկ, ովքեր ինձ բարեկամ չեն, բայց հարազատ են ինձ, այնպես, ինչպես բարեկամներս: Ու հիմա նրանք չկան, և մարդ, որ ինձ արյունակից է, բայց նրան երբեք չեմ տեսել, չեմ ստացել նրա սերը, չի գրկել ինձ գոնե մեկ անգամ, երբ փոքր ժամանակ լաց եմ եղել, չի սրբել արցունքներս:

Պապիկս… Մարդ, որին չեմ տեսել, բայց սիրում ու հարգում եմ բոլորից առավել: Այս կյանքում կուզեի միայն մի բան. ժամանակը հետ տայի ու գրկեի պապիկիս ամուր-ամուր, ստանայի այն ջերմությունը, որ երբեք չեմ ստացել: Ավա~ղ, այս ամենը ուղղակի երազանք է, որ երբեք իրականություն չի դառնա:
Գիտեք, ամեն անգամ, երբ տեսնում եմ հարևանիս տղային և իր մորը, ինքնըստինքյան աչքերս արցունքոտվում են և ուզում են թափվել աչքերիցս, բայց ես զսպում եմ: Երբ հիշում եմ, որ մայրը կորցրել է իր ավագ որդուն 23 տարեկան հասակում, տխրությունը պարուրում է հոգիս, երբ ամեն անգամ ուզում են թաքցնել իրենց տխրությունը և արցունքները ուղղակի սարսափելի է: Սարսափելի է հիշել այդ վատ դրվագները, մոր լացը, եղբոր կանչը, քույրը… Հիմա համոզվում եմ, որ Աստված առաջինն իր մոտ լավ մարդկանց է տանում: Անցյա~լ, ուրախ պահեր. անմոռանալի օրեր, որ անցկացրել եմ այն մարդկանց հետ, որ հիմա իմ կողքին չեն: Մի մարդ էլ կա, որ իմ կողքին չէ, բայց չեմ կարող նրա մասին գրել, քանի որ դա իմ ուժերից վեր է:

Ախ, եթե իմանայիք, թե որքան եմ ձեզ կարոտել:

Ես կարդում եմ ռեփ

Հարցազրույց ռեփեր Լիլիթ Աղայանի հետ

Երբ ես մեր տանը լսում եմ ռեփ երաժշտություն, հայրիկս ասում է.

-Աղջիկ ջան, ի՞նչ կա այդ երգերի մեջ, որ լսում ես։ Գնա հայրենասիրական երգեր լսիր: Չեմ կարողանում գտնել այդ երգերի իմաստը: Հերիք է:

Իսկ ես, այնուամենայնիվ, լսում եմ: Ամեն մարդ ինքն է որոշում՝ ինչ երաժշտություն պետք է լսի: Երբ իմ նախընտրած երաժշտությունը լսում են նաև ընկերներս, նրանք ասում են, որ շատ լավ երգեր եմ լսում: Իսկ երբ մեր գյուղով քայլելիս եմ լինում և լսում եմ իմ երգերն առանց ականջակալների, հայտնվում եմ բոլորի ուշադրության կենտրոնում։ Ինձ վրա են սևեռվում բազմաթիվ դժգոհ հայացքներ, բայց ես ուշադրություն չեմ էլ դարձնում: Որպեսզի մարդկանց ցույց տամ, որ աղջիկներից շատերը ոչ միայն լսում են ռեփը, այլ նաև կարդում, որոշեցի հարցազրույց վերցնել Լիլիթ (Լիլոկ) Աղայանից:

-Լիլի՛թ, մի փոքր կպատմե՞ս քո մասին:

-Ես 21 տարեկան եմ, ծնվել եմ Գյումրիում, բայց ապրում եմ Երևանում: Զբաղվում եմ սպորտով՝ բասկետբոլով: Սովորում եմ, աշխատում եմ, ունեմ նպատակներ, կարդում եմ ռեփ:

-Ինչո՞ւ որոշեցիր, որ պետք է ընտրես հենց ռեփը:

-Ճիշտն ասած՝ ռեփով կարողանում եմ կիսվել, արտահայտել զգացածս այն հարցերի շուրջ, որոնց մասին խոսելիս՝ կլռեմ: Հարազատ է ինձ ռեփը, ապրելակերպ է:

-Համաձա՞յն էին արդյոք Ձեր ընտանիքի անդամները որոշմանդ հետ: Ինչպե՞ս արձագանքեցին:

-Սկզբում չէին հավատում, հետո հասկացան, որ լուրջ եմ ասում ու գրածս տեքստերն ու իմ ձայնագրություններն առաջինն իրենց էի ցույց տալիս: Տեսնում էին, որ վատ բան չեմ անում, նորմալ ընդունեցին։

-Կշարունակե՞ք արդյոք այդ ուղին:

-Ինձ թվում է, որ կգա մի օր, որ դա էլ կվերջանա: Երբ սկսեցի, ասում էի՝ մի տարի, ու ինձ թվում է՝ վերջ: Մի տարին էլ անցավ, կրկին նույնը, ու մինչև հիմա շարունակում եմ կարդալ: Չեմ կարող ասել՝ երբ, բայց մի օր կփոխեմ ոճս:

-Ի՞նչ ես կարծում, հասարակությունը քննադատո՞ւմ է քեզ այդ ոճն ընտրելու համար, քանի որ հիմնականում տղաներն են հիփ հոփի այդ տեսակում հաջողության հասնում:

-Գիտեք, չկա մի բան, որը հասարակությունը չքննադատի: Հա՛, նեղվում եմ, որովհետև շատ բաներ սխալ են խոսում, բայց փորձում եմ շատ ուշադրություն չդարձնել, որովհետև, եթե լսեմ բոլորին, ոչ մի բանի չեմ հասնի։ Չէ որ, եթե ես կարիք ունենամ օգնության, այդ նույն հասարակությունը իմ կողքին չի լինի:

-Իսկ եթե լինեն աղջիկներ, որ ցանկանան ռեփ կարդալ, ի՞նչ խորհուրդներ կտաս:

-Չսկսեն սիրո տանջված թեմաներից, մաքուր հայերեն գրեն, այլապես՝ հաճելի չի լինի նրանց լսել: Չլսեն ուրիշների կարծիքը և շարժվեն առաջ:

Հարցազրույցը վարեց՝ Աննա Գասպարյանը