Ջուլիա Աբրահամյանի բոլոր հրապարակումները

Juliabrahamyn12

Երևան 2801

Երևան 2801։ Բարձրաձայն կարդացեք՝ երկու հազար ութ հարյուր մեկ։ Ինձ թվում է, որ այսօր ոչ միայն Երևանի, այլ նաև իմ տարեդարձն է ու ես էլ բավականին երիտասարդ տատիկ եմ դառնում։ Թոռներս ու ծոռներս էլ կգան, կհամբուրեն, մի քանի երգ կերգեն ու «Տատ ջան, մեկ տարով էլ ջահելացար» անհամ կատակներ կանեն։

Հիշում եմ, երբ փոքր էի, Երևանի փողոցներով քայլելիս շատ էի սիրում գլուխս վերև բարձրացնել ու անդադար նայել, մինչև մայրս կասեր․

-Ուղիղ կանգնիր, կընկնես։

Հիմա էլ եմ սիրում այդպես անել, որովհետև հիմա էլ եմ փոքր։ Դե, քանի չափահաս չեմ, փոքր եմ։ Ուղղակի հիմա դա անում եմ մենակ, շենքի բակում, ինչ-որ մեկին սպասելիս ու անպայման կողքերս նայելով, որ ուրիշը չասի․

-Աննորմալ է։

Միգուցե աննորմալ եմ, բայց ես սիրում եմ երկինքը։ Երևանի երկինքը։ Որովհետև իմ քաղաքից երկինքն ուրիշ է երևում։ Ավելի տխուր, ավելի կապույտ ու ավելի ըմբոստ։

Ամեն տարի հուզմունքով եմ սպասում Էրեբունի-Երևանին ու ծնողներս միշտ ծաղրում են, ընկերներս «անկապ տոն ա, էլի» ասելով ման են գալիս, բայց ինձ դուր է գալիս անկախ ու հանգիստ կենտրոնական փողոցներով քայլելը, սրճարաններ մտնելու ու մեկ բաժակ տաք սուրճ խմելու համար հերթ կանգնելը, ամբոխի մեջ ընկերներիս կորցնելն ու գտնելուն պես ժպտալը։ Սովորաբար ես ատում եմ հերթերը, ավելի շատ ատում եմ, երբ ինձ հրում են, բայց Երևանի տարեդարձին թույլ եմ տալիս։ Ներշնչում եմ, որ բոլորս ընկերների մի մեծ խումբ ենք ու եկել ենք մեր մյուս ընկերոջ ծննդյան խնջույքին և մեկ բաժակ ավել ենք խմել։

Գիտեք, մեկ-մեկ նախանձում եմ այն ծանոթներիս, ովքեր Երևանից չեն, որովհետև Երևանը նրանց հարազատ քաղաքը չէ։ Միգուցե նրանք ամեն մի կոտրված նստարանն ու թափված աղբը այնքան ծանր չեն տանում, ինչքան ես։ Ինքներդ պատկերացրեք, տասնյոթ տարի մի քաղաքում եմ ապրել, առաջին քայլերս այստեղ են եղել, առաջին ասված բառս լսել են մայրս, հայրս և Երևանի պատերը, նույնիսկ առաջին անգամ հենց Երևանի փողոցներում եմ կիթառը ձեռքիս նվագել ու երգել։

Ասֆալտը իմ կոշիկի համարների հետ է մեծացել, իմ արագ քայլերին համահունչ անհանգստացել է՝ հանկարծ չուշանամ դասաժամից։ Երևանի օդը հետս հավասար լարվել ու մտածել է․

-Ընդունվե՞ց, թե՞ չէ։

Երկու հազար ութ հարյուր մեկ։ Ախր, մեծ հպարտություն կա այս թվականի մեջ։

Երևան ջան, մեկ տարով էլ ջահելացար․․․

Wake up Europe. Երևան, Օր 2

Միանգամից զգուշացնեմ, եթե չես կարդացել օր 1-ին նյութը, ապա վազիր կարդալու:

Իսկ մենք սկսենք մեր մեդիաշատ ու հագեցած օրը:

9:15, ու բոլորն արդեն իրենց տեղերում են` պատրաստ սկսելու նոր օրը: Մի քանիսը ֆոտոապարատներն են փորձում, փոդքասթի թիմը բարձրախոսներն ու ձայնագրիչներն է դասավորում, իսկ ձախ անկյունում դիզայնի թիմը անհասկանալի կոդերով ինչ-որ բան է քննարկում:

Իսկ ես, Հովնանն ու Անաբելը շտապեցինք դեպի Ազգային Ժողով, որտեղ պայմանավորվել էինք Ազգային ժողովի ամենաերիտասարդ խոսնակի` Սոնա Ղազարյանի հետ:
Անաբելը պատրաստել էր հարցեր` կապված հեղափոխության, կանանց իրավունքների, Ազգային Ժողովի և ամենաերիտասարդ պատգամավոր լինելու փաստի մասին, որոնց Սոնա Ղազարյանը մեծ սիրով պատասխանեց:

Խոսելով կանանց իրավունքների և դերի մասին` Անաբելը իր վերջին հարցը ձևակերպեց հետևյալ կերպ.
-Ի՞նչ կասեիք գյուղերում ապրող աղջիկներին, ովքեր ցանկանում են կրթություն ստանալ և զբաղվել քաղաքականությամբ:

-Երբեք չհանձնվես, քանի որ ես նույնպես չեմ հանձնվել:

Հնչեցին շնորհակալության խոսքեր, կատակներ և հրաժեշտ, բայց ժամանակը ոչ մեկիս չէր սպասում, և մենք շտապեցինք հետ` քննարկելու մեր պրոյեկտի ապագան:

Սկզբում փոխանակվեցինք գաղափարներով, թե ինչ ենք ցանկանում ունենալ որպես վերջնական արդյունք: Ունենալով չորս թիմ, որոնք պետք է աշխատեն կայքի վրա, կստեղծենք մեկ ընդհանուր պրոյեկտ` Երևանի մասին:

Ընտրվեցին հիմնական չորս թեմաները, որոնք էին`

Կանանց իրավունքներն ու դերը Հայաստանում

Բանակ, սպասումներ և կրթություն

ՏՏ ոլորտ ու ոլորտի դերը Հայաստանում

Մշակույթ

Բայց, եթե դուք մտածում եք, որ արդեն պետք է ներկայացնեմ, թե ինչ տեսքի պետք է լինի պրոյեկտը, կամ որն է նրա գլխավոր թեման, ապա սխալվում եք, որովհետև ամենասկզբից մենք ինքներս չգիտեինք, թե ինչ պետք է անենք:

Խնդիրը լուծելու համար բաժանվեցինք թիմերի, որտեղ պետք է լիներ մեկ դիզայներ, մեկ լրագրող, մեկ փոդքաստ վարող և մեկ ֆոտո/վիդեո լրագրող:

Ընտրելով թիմերը` բաժանվեցինք:

Կանանց իրավունքների` ֆեմինիստների թիմը, որտեղ էլ հենց ես էի, ընտրեց խաչքար թեման, քանի որ դարեր շարունակ խաչքար քանդակել են միայն տղամարդիկ, և մեր խմբից Աստրիգը, ով արմատներով հայ է, գտել էր լիբանանահայ մի աղջկա, ով Հայաստանում սովորում է խաչքարեր պատրաստել:
Թեման ընտրված է, կա կոնկրետ հերոս, ով մեր թեմայի գլխավոր դերակատարն է, և մենք սկսեցինք աշխատել էջի ձևավորման վրա:

Որոշելով, որ այն պետք է լինի Եվրոպական փոփ արվեստի ոճով` ավելացրեցինք հայկական նախշազարդեր:

Ժամանակն էր ներկայացնելու:

Միքը, Մարայան և Լեան լսելով չորս թիմերի առաջարկները` տվեցին իրենց համաձայնությունը, իսկ դա նշանակում է, որ մնացած երեք օրերի ընթացքում մենք սկսելու ենք պրակտիկ աշխատանքները, ձայնագրելու ենք հարցազրույցներ, ձևավորելու ենք կայքը` հիմնվելով մեր կատարած աշխատանքների վրա:

Իսկ ամենավերջում, վերցնելով հեռախոսը, անում ենք վերջին ավանդական նկարը 17.am-ի ինստագրամում:
Wake Up Europe օր 2-ը համարում եմ պաշտոնապես ավարտված:

Juliabrahamyn12

Կեսգիշերին` ժամը մեկին

Հեչ մտածե՞լ եք, որ կեսգիշերին` ժամը մեկին, չարժի Երևանի փողոցներից շաուրմա գնել և ուտել։ Մանավանդ, երբ դու գերմանացի ես։

Սա հիշեք, իսկ ես սկսեմ ամենասկզբից։

Երկու շաբաթ առաջ դասախոսս հաղորդագրություն ուղարկեց, որում ասվում էր, թե Գերմանիայից հյուրեր են գալու, որոնց հետ մենք պետք է մեկ շաբաթ ժամանակ անցկացնենք։
«Ընտիր»,- մտածեցի ես, որովհետև հասկացա՝ պրեզենտացիա չեմ պատրաստելու։

Հաջորդ օրն արդեն մենք կանգնած էինք քոլեջի բակում, իսկ գերմանացիները մի փոքր շփոթված իջնում էին իրենց ավտոբուսից։ Հա, մի բան էլ, իրենց հետ պետք էր անգլերեն խոսել, քանի որ անգլերեն ծրագրով էին եկել, և մենք «հալլո»-ի փոխարենք ասում էինք «հայ»։ Սա ուղղակի ասացի, որ հիշեք։

Առաջին օրը մենք ծանոթացրեցինք մեր քոլեջի հետ, ցույց տվեցինք ուսանողների պատրաստած գորգերն ու կտավները և մտանք ամբիոններ։
Լեկցիաներին նստելը նրանց ընդհանրապես դուր չեկավ։ Բանից պարզվում է,  որ հիանալի կրթական համակարգ ունեցող զարգացած եվրոպացիները հիացած էին Հայաստանի երիտասարդությամբ և կրթության մատուցման ձևով։

-Դուք ամեն ինչ ավելի ծավալուն եք անցնում ու հետաքրքիր, իսկ մենք չենք հասցնում հետևել ձեր դասերին։

«Էհ, բա մենք ի՞նչ ասենք»,- ես ու ընկերուհիս հայացքներով ասացինք այս կյանքի փորձից բխող նախադասությունը և շարունակեցինք ճանապարհը։

Քոլեջից դուրս գալուց հետո գնացինք դեպի Կենտրոն։ Ողջ կյանքիս պրակտիկայի ընթացքում հասկացել եմ, որ օտարերկրացիներին ամենից շատը հետաքրքրում է Կասկադը։

-Իսկական արվեստանոց է բաց երկնքի տակ,- ասաց գերմանացիներից մեկը, ու ես չեք պատկերացնի, թե ինչ մեծ կամքի ուժով ինձ պահեցի, որ հանկարծ չասեմ. «Տո, չէ հա, Կասկադն ա ուղղակի»։

Դե, քոլեջի հետ ծանոթությունն արված է, մի քանի լավ մարդկանց հետ ծանոթությունն արված է, Կենտրոնով զբոսանքը՝ նույնպես։ Ժամանակն էր տուն գնալու, իսկ գերմանացիները մի փոքր էլ կբացահայտեն Երևանը։

Հաջորդ օրը, երբ դռների մոտ կանգնած հաշվում էի գերմանացի ուսանողների քանակը, պարզվեց, որ չորս հոգի պակաս են։

-Բա մնացած չորսն ո՞ւր են։

-Ջուլի ջան,-նրանց հայ դասախոսն էր, ով երիտասարդ տարիքից ապրում էր այնտեղ,- գիշերը փողոցից շաուրմա են գնել՝ հիմա հյուրանոցում պառկած են։

Լսե՞լ եք այն արտահայտությունը, որ ասում է, «Մենք իրար հայացքներով հասկացանք»։ Այ, հենց այդպես էր, որովհետև տվյալ դեպքում ինչ-որ բան ասելն անհնար էր, մեզանից միայն հասնում էր մի փոքր կյանքի փորձով, ափսոսանքով ու հումորով ծիծաղել։
Չէ, կատակ եմ անում, մեզնից հասնում էր միայն ծիծաղել։

-Լավ, անցնենք առաջ։

Ասեմ նաև, որ ուսանողները զարմացել էին, որ մենք՝ հայերս, կարողանում ենք չորս լեզուներով անկաշկանդ խոսել ու երեք այբուբենով գրել։ Հա, միգուցե իրենք գիտեն հինգից վեց եվրոպական լեզու, բայց հո մե՞կ այբուբեն է։

Դե, ինչ ասեմ, սա էլ մեր կյանքն է։

Մնացած հինգ օրերը անցան համարյա թե նույն կերպ, ուղղակի արդեն մի փոքր մտերմիկ զրույցներ էինք վարում ազատ ժամանակ, որը սովորաբար նրանց լանչն էր, արդեն իրար գրկախառնությամբ էինք բարևում, ոչ թե «հայ» ասելով։

Միայն վերջին օրն էր, որ բոլորս լուռ էինք։ Դե, վերջին օր էր, վերջիվերջո։ Մի տեսակ չուզենալով ասացինք` «հայ» ու գրկախառնվեցինք, ավելի դանդաղ քայլեցինք դեպի քոլեջի դուռը, նկարներում արդեն մեծ-մեծ ժպիտներով չէինք։ Հիմա իրենք կգնան իրենց քոլեջ՝ սովորելու ժեստերի լեզուն ու սոցիալական աշխատանքի հմտությունները, մենք էլ էստեղ՝ մեր լեզուներն ու պատմությունը սովորելով։

-Կհանդիպենք,- գերմանացիներից Ռոուզն էր, որի հետ բավականին մտերմացել էինք։
-Հա, բա ինչ,- սա էլ ես էի, դե, ինչ արդեն գիտեք։

Վերջին անգամ գրկախառնվեցինք, արդեն ուրախ ժպիտները դեմքներիս նկարվեցինք, որովհետև անպայման կհանդիպենք, չէ՞, ու նրանք նստեցին իրենց ավտոբուսը, մենք էլ գնացինք լսարաններով։

Ես, իհարկե, կցանկանայի հիմա ցուցադրել ժեստերի լեզուների հմտություններս, որոնց սկսեցի տիրապետել մեկ շաբաթվա ընթացքում, բայց քանի որ ես ընդամենը տառերից բաղկացած տողեր եմ՝ կգրեմ․

-Կեսգիշերին՝ ժամը մեկին, հանկարծ Երևանի փողոցներից շաուրմա չուտեք, մանավանդ, երբ դուք գերմանացի եք։

Գնացի։

Juliabrahamyn12

Աշխատաշուկան

Ուրեմն, սկսեմ։ Ըստ պապական-տատական ավանդույթի` երբ նոր դասախոս է մտնում լսարան, դու պետք է քեզ նկարագրես։ Որտեղի՞ց ես, ինչո՞վ ես զբաղվում, որո՞նք են քո հոբբիները (ի դեպ՝ մենք բավականին զարգացած ենք, էլ «նախասիրություն» բառը չենք օգտագործում) և այլն։

Մեզ հարցրին, թե ինչով ենք ցանկանում զբաղվել ու ի՞նչ պլաններ ունենք հետագայում աշխատաշուկա մտնելու համար։

Այ, հենց այստեղ իմ հավերժ բողոքական ուղեղը փայլատակեց հետևյալ մտքով. «Սպասեք, մենք էս մի շուկայից դուրս գանք, նոր աշխատաշուկայի մասին կմտածենք»։

Երբ ընդունվում ենք, մտածում ենք, որ ավարտելուց հետո բոլորը կցանկանան մեզ աշխատանքի ընդունել, բայց արի ու տես, որ քսանչորս տարեկանում պետք է ունենաս տասը տարվա աշխատանքային փորձ, դիպլոմ՝ ցանկալի է կանաչ ու ադամանդի քարերով, ու բարետես արտաքին։ Լավ, մնացածը՝ ոչինչ, հնարավոր է, բայց այդքանից հետո մի հատ էլ բարետես արտաքի՞ն։

Պատկերացրեք, որ տասներկու տարի սովորելուց հետո մտնում եք համալսարան ու դժոխքի բետա տարբերակը դառնում է լրիվ տարբերակ՝ չորս տարի երկարությամբ, հետո, եթե ցանկանում եք, ավելի ճիշտ՝ եթե խելքը հացի ու թեյի հետ եք համտեսել, կարող եք երկարացնել ևս երեք տարով։ Չորս տարվա ընթացքում բարձրանում եք այնքան աստիճան, ինչքան չէիք բարձրանա երբեք։ Սա առաջացնում է ոտքերի խնդիր։ Անցնենք առաջ, չորս տարվա ընթացքում, եթե խնայեիք պատճենների վրա ծախսված գումարը՝ կարող էիք մեքենա ունենալ։ Սա ազդում է խղճի ու հոգեբանության վրա։
Չորս տարվա ընթացքում օգտագործել եք ամբողջ Հարավային Ամերիկայում արտադրվող սուրճը։ Սա հանում է օրգանիզմից երկաթը։

Դե, այնտեղ մանր-մունր բաներ կան, որոնք չեմ նշում։ Օրինակ՝ տեսողության ու լսողության խնդիր, հոգու բացակայություն, խորը դեպրեսիա և այլն։

Բարետես արտաքին մնա՞ց։

Բայց սա դեռ ամենամեծ խնդիրը չէ։ Հիմա պատկերացնենք, որ դուք բավականին խելացի, սովորող և պրպտող տեսակին եք պատկանում, ու մի ամբողջ հավերժություն՝ մոտավորապես տասներեք տարի, նվիրել եք ուսմանը և վերջում չեք ընդունվում։
Ասե՞մ, թե ինչու, որովհետև հեռավոր անցյալում՝ մոտավորապես տասներեք տարի առաջ, ինչ-որ մի պաթոսահայուհու ճակատագիր էր գծագրվել։ Ըստ գծագրի՝ նա պետք է ընդունվեր համալսարան, ու կապ չունի, թե որ բաժին, դա այդքան էլ կարևոր չէ, և հետո ամուսնանար ու կյանքում չաշխատեր։

Իսկ ինչո՞ւ էր հարկավոր համալսարան ընդունվելը։ Ասեմ, որ հետո կարողանար ամուսնանալ, ու դիպլոմը գնար օժիտ։

Բա այսքանից հետո սովորել կլինի՞։

Ինչևէ, ես այս սովետական հանրագիտարանի երրորդ հատորը չէի կարող ասել դասի ժամանակ և փոխարենն ասացի.

-Պատրաստվում եմ ստանալ բարձրագույն կրթություն և անմիջապես գտնել երազանքներիս աշխատանքը։

«Հա, բա չէ, հեսա»,- կողքից մտմտաց ենթագիտակցությունս։

juli abrahamyan

Արագացրեք, լեկցիան սկսվեց

Անկեղծ եմ ասում, եթե ինձ մի անգամ էլ ասեն, որ սրանք իմ կյանքի լավագույն տարիներն են, ապա ապագայի հանդեպ լցված չարությամբ կպայթեմ: Դե, եթե հիմա` լավագույն տարիներիս շրջանում ամեն ինչ, մեղմ ասած, այդքան էլ «լավագույն» չէ, ապա ապագա՞ն ինչ է լինելու:

Բոլորը գրում ու ոգևորում են առաջին կուրսեցիներին, բայց ոչ-մեկը չի խոսում երկրորդ կուրսեցիների մասին:
Այդ մեկը կլինեմ ես, խնդրեմ:

Միանգամից ասեմ, եթե դու երկրորդ կուրսեցի ես ու պատկերացնում ես, որ բոլոր մոլորված առաջին կուրսեցիներին կարող ես օգնել, ապա սխալվում ես, որովհետև մեկը լինի քեզ օգնի:
Եթե մտածում ես, որ երբեք սուրճից կախվածություն չես ունենա, ապա զգուշացնեմ, որ սկսես քիչ-քիչ գումար հավաքել` սուրճի վարկերը մարելու համար:

Երկրորդ կուրսեցի լինելն այդքան էլ հեշտ չէ, որովհետև ամեն օր պարտավոր ես ժպիտը դեմքիդ մտնել ուսումնական հաստատություն, որ հանկարծ առաջին կուրսեցիները չվախենան ու վատ չզգան իրենց: Ամեն օր կլսես «արդեն մեծ եք, առաջին կուրս չեք» սաստող ու խորհրդավոր արտահայտությունը, ու ոչինչ, որ անցյալ տարի լսել ես «արդեն մեծ եք, դպրոցական չեք» նույնչափ խորհրդավոր ու իմաստուն խոսքերը:

-Էս ինչ տխուր դեմք ա:

Ինձ սա ասում են բոլորը, ե՞րբ` միշտ: Դե արի ու բացատրի, որ այդ տխուր, տանջված, տառապած, վրաերթի ենթարկված դեմքն իմ սովորական դեմքն է:

Չգիտես ինչու, բայց բոլորն իրենց սուրբ պարտքն են համարում հարցնել քեզ քո մասնագիտական առարկաների մասին: Ոչինչ, որ սեպտեմբերի երեքն է, ու դու դեռ գրքերդ չես ստացել:
Դե, քոլեջում երկրորդ կուրսից ես մասնագիտական առարկաներ անցնում, ինչը նշանակում է, որ երկրորդ կուրսում նոր-նոր պատկերացում ես կազմում, թե «էս ինչ կրակի մեջ ես ընկել»:

Երկրորդ կուրսում պատկերացնում ես, որ կողքի սրճարանի աշխատողին կարող ես ասել «ինձ ինչպես միշտ», ու նա ժպիտով քեզ կտա քո թունդ ու դառը սուրճը, բայց սովորաբար տեղի է ունենում հետևյալ երկխոսությունը.

-Բարև ձեզ, ինձ ինչպես միշտ:
-Դու ո՞վ ես: Ու մի քիչ արագ, էլի, հերթը խեղդում ա:

Բան չասացի, երկրորդ կուրսում գոնե լսարանների տեղերը հիշում ես ու դասախոսների ազգանունները չես շփոթում:

Չգիտեմ, թե երրորդ կուրսում ինչ տանջանքների ու փորձությունների միջով եմ անցնելու, բայց մի բան կմնա անփոփոխ` դուք կրկին ստիպված կլինեք իմ բողոքները կարդալ ու մտովի ասել, որ ձեր ժամանակ ամեն ինչ ուրիշ էր:

Արագացրեք, լեկցիան սկսվեց:

juli abrahamyan

Քեզ խաբել են

Մինչ սա կարդալը՝ մի հատ խորը շունչ քաշիր։ Այ, ապրես։ Սկսեցինք։

Եթե դու տասներեք-տասնչորս տարեկան ես՝ սա քեզ համար է, եթե դու քննությունների մեջ խեղդվող ուսանող ես՝ հաստատ կհասկանաս ու կժպտաս։
Երկար-բարակ խոսելու փոխարեն մի խորհուրդ կտամ, որն ամենակարևորն է։ Երբեք մի լսիր, թե ինչ կասեն բարեկամներն ու հարազատները քո կրթության մասին։
Քեզ խաբել են, երբ ասել են, որ «մենակ հաշիվներով առաջ կգնաս, թարգի էդ լեզուները»։ Իրոք, խաբել են։ Առաջ կգնաս մենակ նրանով, ինչը սիրում ես անսահման շատ։ Դու ինքդ քեզ խաբում ես, երբ մտածում ես՝ տասնյոթ-տասնութ տարեկանում աշխատանք կունենաս ու կատարյալ ազատություն։
Նախ՝ ֆիզիկայի գիրքը մեզ սովորեցրել է, որ բացարձակ ազատություն գոյություն չունի, ինչի իմաստը կհասկանաս մի փոքր ուշ, հետո էլ՝ տասնութ տարեկանում շատ ավելի մեծ խնդիրներ ու երազանքներ կունենաս, քան աշխատանքը։

Ոչինչ, որ դու ճաշ սարքել չգիտես՝ կանցնի։ Ու ընդհանրապես՝ իններորդ դասարանի քննությունների համար չարժի լացել, որովհետև երկու տարի հետո չես հիշելու գնահատականներդ։

Էն օրը մի մարդ ասաց․

-Մենակ թե Դեվիդ Գիլմորը չմեռնի՝ հասցնեմ գնամ համերգին։

Ու հենց այդ պահին հասկացա, որ չորս տարի առաջ նոր սերնդի հայ երաժիշտների համերգին չգնալու համար չարժեր լացել՝ մերոնք պինդ են, կդիմանան։

Մինչև շարունակելը՝ մի հատ էլ խորը շունչ քաշիր, որովհետև քեզ խաբել են, երբ ասել են՝ մի շնչով կարդալը շատ լավ բան է։ Երբեմն պիտի նստես ու երկար-երկար մի բառը կարդաս, որ հանկարծ ոչ մի տառ իրեն արհամարհված չզգա։ Իհարկե, կատարյալ հիմարություն էր ասածս, բայց մի երեք-չորս տարի հետո դու էլ կսկսես ամեն տառին առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնել, որովհետև դա ավելի կարևոր է, քան քո հեռախոսի ձայնը։

Քիչ էր մնում մոռանայի, հա, եթե քո ընկերները նեղանում են քեզանից, որովհետև դու իրենց հերթական նամակին չես պատասխանել երեք րոպեում՝ մի տխրիր, բան չկա, իրենք քո ամբողջ կյանքի ընկերները չեն։ Չնայած՝ այս մեկը շատ վատ խորհուրդ էր, չլսես ինձ։ Առհասարակ ոչ մեկին չլսես, երբ քեզ կասեն, որ պետք է քսանհինգ տարեկանում ամուսնանաս, թե չէ` վերջ: Մի լսիր, կարող ես նույնիսկ աչքերդ մի լավ պտտես, բայց դա կանես աննկատ, որ հանկարծ չտեսնեն ու չնեղանան։

Ես գիտեմ, որ վատ եմ խորհուրդներ տալուց, որովհետև մեկը լինի՝ ինձ խորհուրդ տա, բայց երբ գիշերը քնելը շատ անիմաստ գործողություն կթվա քեզ ու երաժշտություն լսելուց կձանձրանաս՝ բացիր ու կարդա սա, միգուցե հասկանաս այն, ինչի մասին մի քանի տարի հետո գլխի կընկնես:

Երևի ես էլ երբեք չգրեմ։

juli abrahamyan

Խոստումներս

Զգացե՞լ եք, որ մենք միշտ ինքներս մեզ խոստումներ ենք տալիս:

Օրինակ` ամռանը կսկսեմ մարզվել, լեզուներ պարապել, գրքեր կարդալ, շատ մարդկանց հետ շփվել։

Ձեր մասին չգիտեմ, բայց ինձ հետ այդպես է: Փաստորեն` ես վատ եմ խոստումներ պահելուց, կամ էլ շփվող մարդ չեմ: Չնայած` դա գիտեի: Ինձ միշտ ասում են.

-Ինչ շփվող ես, կուզենայի քո նման հեշտ լեզու գտնել մարդկանց հետ:

Դե արի ու բացատրի, որ տասը րոպե խոսելուց հետո ես մտքումս Երևանի հատակագծի չափով պլան եմ մշակում, թե ինչպես դուրս գամ սենյակից ու էլ չվերադառնամ: Կորչեմ գրողի ծոցը: Հենց այդպես:

Ուղղակի, երևի ես ներքուստ պահպանողական եմ: Թող ամեն ինչ մնա այնպես, ինչպես կա: Չի կարելի շատ փոփոխություններ կրել: Այ, օրինակ` համակարգիչը չի կարելի տարին մեկ անգամից ավել ֆորմատ անել` կփչանա: Նույնն էլ մարդը: Ինչո՞վ է տարբերվում համակարգչից:

Երկու տարի առաջ որոշեցի, որ կարելի է օրական մեկ բաժակ սուրճ խմել, որովհետև ավելի առույգ կլինեմ ու ավելի շատ բաներ կհասցնեմ անել, իսկ հիմա ինձ սուրճը չի էլ օգնում ու խմում եմ ոչ թե օրը մեկ բաժակ, այլ օրը` յոթ: Դե, «յոթ որդով սեղան նստեք» արտահայտությունից եմ ոգեշնչվել: Չնայած, որ կապ չուներ:

Հենց նոր էլ ընկերուհուցս հաղորդագրություն ստացա, որ չի կարելի այդքան շատ սուրճ խմել` օրգանիզմից երկաթը հանում է: «Քաշվանք»,- մտածեցի ես՝ սուրճս խմելով:
Այ, տեսնում եք, հենց սա էլ նկատի ունեմ: Ես դավաճանել եմ երկու տարի առաջ ապրող «ես»-ին: Նույն կերպ կդավաճանեմ ներկայիս ընկերներին, եթե շատ շփվեմ:

Եվ եթե դուք չեք հասկանում, թե ինչի մասին եմ խոսում` փակեք այս պատուհանը, թող գնա գրողի ծոցը, իսկ եթե չեք հասկանում, բայց ուզում եք հասկանալ, ապա գիշերն ուղիղ ժամը երեքին գրեք ինձ՝ մարդ ես՝ արթուն եղա, ու իրար հասկացանք:

Դժվար հասկանանք: Ես նոր մարդկանց դժվար եմ հասկանում: Հենց սա էլ պատճառներից մեկն է, որ չեմ սիրում նորեկներին, նորերին, նոր ընկերներին: Ի՞նչ իմաստ ունի, եթե մենք իրար չենք հասկանալու: Ես նույնիսկ ինքս ինձ չեմ հասկանում ու խոստումներս չեմ պահում, ուր մնաց՝ ձեզ: Միգուցե դուք ամռանը շոգից, իսկ ձմռանը` ցրտից բողոքող մարդկանց տեսակին եք պատկանում, կամ «քառասունից հետո նոր-նոր կյանքը սկսվում ա» մարդկանց տեսակին: Ես չեմ հասկանում` ձեզ ինչ-որ մեկը չի՞ ասել, որ կյանքը սկսվում է ձեր ծննդյան օրվանից: Իհարկե, սկզբի տասնութ տարին հազիվ-հազիվ սկսում եք շնչել, իսկ մնացած տարիները վատնում եք աշխատանքի վրա ու ընդհանուր առմամբ՝ չեք էլ ապրում, բայց կա այն, ինչ կա: Համակերպվել է պետք:

Չնայած` կա մի բան, որը ես անում եմ միշտ` առանց ինչ-որ բան խախտելու: Դա իմ ծեսն է: Ամեն նյութից հետո ես մտովի շնորհակալություն կհայտնեմ ու համբերություն կմաղթեմ Մարիամին, ու տեքստից մի բառ վերնագիր ընտրելով, որը, ըստ ավանդույթի, չի համապատասխանի նյութին՝ կփակեմ պատուհանը:

Հուսամ` այս անգամ կհասկանանք իրար:

juli abrahamyan

«Ոսկե Ծիրան»-յան ուրբաթ

Երկու օր առաջ տեղեկացա, որ «Ոսկե Ծիրանը» շարունակվում է Թումոյում, և երեք ուրբաթ օրերի ընթացքում պետք է ցուցադրվեն ֆիլմեր, որոնցից մեկն էլ հենց ցուցադրվեց այսօր։

-Ֆիլմի ցուցադրությունն աջ կողմից,- լսվում էր աշխատակցի ձայնը, ով սովորականից էլ մի փոքր արագ էր խոսում, որպեսզի շուտ տուն գնար։ Կամ էլ ուղղակի թվաց․․․

Մինչ ոտքերս կտանեին ցուցասրահ՝ կողքս հայտնվեց հայ ժամանակակից գրող Արամ Պաչյանը։ «Հաստատ լավ կինո ա լինելու»,- միանգամից մտածեցի ես։

Ֆիլմի հեղինակը երիտասարդ աղջիկ էր` Սոնա Սիմոնյանը, ով այն անվանել էր «Մեծ սպասելիքներ»։ Անկեղծանամ՝ անվանման իմաստը հասկացա դիտելուց քառասուն րոպե հետո։

Հեղինակը ծնունդով Գյումրիից էր և տասը տարի առաջ տեղափոխվել էր Երևան՝ սովորելու և աշխատելու համար։ Երեսուն տարի առաջ տեղի ունեցած երկրաշարժը քսան վայրկյանի ընթացքում ոչնչացրել էր գրեթե ամեն ինչ, և երեսուն տարի հետո ոչ այդքան շատ բան է փոխվել քաղաքում։

Էկրանին հայտնվում էին երեք սերունդներն էլ, որոնք իրարից տարբեր էին, բայց ինչ-որ մանրուքներով կապված իրար հետ։ Առաջին մասում տատիկը նվագում էր դաշնամուր ու զուգահեռ խոսում տանեցիների հետ։

-Դու քեզի էնտեղ ես գտնում, Սոն ջան, ես բան չեմ կարա անեմ։ Եթե Էրևանում ամեն ինչ լավ է, ուրեմն լավ կեղնի։

Ֆիլմում ցուցադրվում էր մարդկանց կարոտը միմյանց հանդեպ, ափսոսանքը։ Ափսոսանքը քաղաքի հանդեպ, որովհետև ոմանք լքել էին ու ափսոսում էին, իսկ ոմանք մնացել էին ու ափսոսում էին, որովհետև ավելիին կարող էին հասնել։

-Քաղաքում մի հատ տխրություն կա, որը բեռի նման սերունդների ուսին դրված է, ու ոչ-մեկ չի կարողանում դրանից ազատվել,- կերպարներից մեկի արձագանքն էր իր հարազատ քաղաքին։

Հաջորդ կադրերում արդեն տան երեխան իր մոր հետ կրկին նվագում էր դաշնամուր, իսկ այն հարցին, թե ինչ է երկրաշարժը՝ մի փոքր ալտերնատիվ պատասխան ուներ․

-Ինձ թվում ա, որ  էդ պահին տիեզերքում քամի կեղնի ու երկիրը կշարժվի։ Հենց էդ էլ երկրաշարժն ա, էլի։

Չնայած կերպարների ու քաղաքի տխրությանը՝ միշտ շեշտվում էր հումորը։
Ընտանիքը պատմում էր, որ երկրաշարժի ժամանակ երեխան մտածել է, թե մայրը չի կարող թռնել պատուհանից, և շենքն էլ կփլվի իր վրա՝ դուրս է նետել մորը պատուհանից, իսկ շենքն այդպես էլ չի փլվել։

-Դե, մերն էլ մեռավ, Սոն ջան։ Խնդալու ա, բա ինճ ա,- հրճվանքով պատմում էր տան տղամարդը,- պիտի մի բանին ձեռ առնես, որ հանկարձ քեզի չկպնի։

-Չգիտեմ, մարդիկ կմտածեն, որ ես իմ քաղաքը պիտի չսիրեմ, որ լքեմ, բայց ըտպես բան չկա։ Ուղղակի էսի ամենալավ քաղաքը չի, էլի։ Հազար հատ լավ քաղաք կա։ Ես համաձայն չեմ, որ իմ քաղաքս աշխարհի ամենալավ քաղաքն է։ Ստեղ շատ քիչ բաներ կան,- նկարելով ու մի փոքր տխրությամբ պատմում էր իր քաղաքի մասին երիտասարդը, ով հետո մորը համոզում էր, որպեսզի վերջինս համակերպվի իր գնալու փաստի հետ։

Ֆիլմը վերջացավ աղջկա նվագով ու երեխայի «դիրիժորական» շարժումներով, որին էլ հաջորդեց քննարկումը ֆիլմի հեղինակի հետ։

-Իրոք, ցավն ու կարոտը փոխանցվում է սերնդեսերունդ, բայց իմ կարծիքով մենք արդեն սովոր ենք դրան։ Ուրիշ քաղաքներ ներկայացնելիս ինչ-որ պատմություն են ասում, իսկ Գյումրին ներկայացնելիս կա «Երկրաշարժից առաջ» ու «Երկրաշարժից հետո» ժամանակահատվածները, հենց դա էլ շեշտեց կերպարներիցս մեկը,- ֆիլմի հեղինակը պատասխանում էր կարոտի սերնդեսերունդ փոխանցվող հարցին, Երևանի ու Գյումրու միջև եղած տարբերությանն ու արձագանքում էր տարբեր կարծիքներին,- Ես իհարկե սիրում եմ իմ քաղաքն ու ավելի շատ ֆիլմը նկարել եմ ինձ համար, ոչ թե քաղաքի, կամ քաղաքապետարանի համար, բայց եթե Երևանը փոքր է, ապա Գյումրին էլ ավելի փոքր է։ Մտածում ենք՝ եթե ուրիշ տեղ գնանք՝ հաստատ ավելի լավ կլինի ու տարբեր։ Տարբերություն, իհարկե, կա, բայց այդ տարբերությունը նույնպես տասը տարի հետո նույնն է դառնում։

-Ես կցանկանայի նախ շնորհավորել ֆիլմի հեղինակին և շնորհակալություն հայտնել, որ նա շատ պարզ ու կենցաղային կերպով ներկայացրել էր իր քաղաքը, բնակիչներին և օգտագործել էր հենց իր ընտանիքի տարբեր սերունդներին։ Կցանկանայի իմանալ՝ ինչպե՞ս առաջացավ գաղափարը ֆիլմ նկարելու,- դիտողներից մեկն էր։

-Երևի թե ես կարոտում եմ իմ քաղաքը, բայց չեմ կարող այնտեղ գնալ, որովհետև իմ կյանքի կարևոր ու հետաքրքիր հատվածն այստեղ է, հենց դա էլ պատճառն էր այս ֆիլմի ստեղծման։

Լույսերը վառվեցին, դահլիճը ոտքի կանգնեց, որպեսզի հեռանա ու լսվեց իմ ենթագիտակցության ձայնը․

-Մեծ սպասելիքներ, որոնք երեսուն տարի է չեն եղել։

Չնայած՝ կարևոր չէ։

Հայաստանում բոլորը պայքարող են

-Ի՞նչ մասնագիտություն ունեք, ի՞նչ եք սովորում։

-Իմ անունը Էլայզա է, ես Գերմանիայից եմ, տասնինը տարեկան և ներկա պահին աշխատում եմ որպես կամավոր Երևանում։ Ես դեռ չեմ ընդունվել համալսարան, իսկ ավագ դպրոցն ավարտել եմ անցյալ տարի։ Հավանաբար սեպտեմբերից կընդունվեմ համալսարան։ Ցանկանում եմ ֆիզիկա սովորել, բնական գիտություններ։

-Լավ, իսկ ինչո՞ւ եք կամավորություն անում։

-Երբ ես դեռ դպրոցում էի, գիտեի, որ հաստատ պետք է ֆիզիկա ուսումնասիրեմ, բայց չէի պատկերացնում համալսարանում հենց միանգամից սովորել, ու որոշեցի գնալ ուրիշ երկիր, հանդիպել տարբեր մարդկանց, ծանոթնալ տարբեր մշակույթների հետ։ Նաև ինձ հետաքրքրում էր՝ կարող եմ ես ապրել ուրիշ երկրում, լրիվ միայնակ ու հույսս դնել միայն ինքս ինձ վրա։ Այդ պատճառով էլ ես հիմա այստեղ եմ։

-Որտե՞ղ եք Դուք ներկա պահին աշխատում որպես կամավոր։

-Ես հիմա Վահան Տերյանի անվան համար 60 դպրոցում եմ կամավոր։ Դա միջնակարգ դպրոց է, որտեղ աշակերտները առաջինից իներորդ դասարանում են սովորում։

-Դժվա՞ր է աշխատել Ձեզնից տարիքով փոքրերի հետ։ Որո՞նք ենք դժվարությունները։

-Աշակերտները գերմաներեն են սովորում երրորդից իներորդ դասարաններում և ես կարծում եմ, որ ավելի հեշտ է աշխատելը փոքրերի հետ։ Չորրորդից վեցերորդ դասարանցիների հետ շատ հաճելի է աշխատելը, նրանք ոգևորված սովորում են գերմաներեն։ Նրանց հետ ավելի հեշտ է հաղորդակցվելը, որովհետև նրանք դեռ լավ չեն տիրապետում լեզվին, բայց գտնում են ինձ հետ խոսելու ճանապարհներ, իսկ յոթից ութերորդ դասարանցիների հետ աշխատելը շատ դժվար է, որովհետև նրանք ուշադիր չեն դասերին և չեն լսում։ Իներորդ դասարանցիների հետ աշխատելն էլ է հեշտ, նրանք հետաքրքիր մարդիկ են։

-Ի՞նչ եք կարծում՝ ի՞նչ է կամավորի աշխատանքը Ձեզ տալիս։

-Այն ինձ ավելի բաց մարդ է դարձնում։ Ես գրեթե ամեն օր նոր մարդկանց եմ հանդիպում։ Նաև երեխաների հետ աշխատելը։ Գերմանիայում ես դեռահասների հետ եմ հիմնականում աշխատել, իսկ այստեղ ինձանից տարիքով փոքրերի հետ աշխատելը շատ բան է սովորեցնում։

-Դուք գիտեի՞ք Հայաստանի մասին մինչև այստեղ գալը։

-Ոչ այդքան շատ։ Մինչև իմանալս, որ գալու եմ Երևան, ես Հայաստանի մասին գիտեի միայն այն, որ դուք նույնպես մասնակցում եք Եվրատեսիլին։ Հետո արդեն սկսեցի ուսումնասիրել երկիրը, այդ ժամանակ թավշյա հեղափոխությունն էր տեղի ունենում, որն ինձ շատ հետաքրքրեց։

-Ո՞ր երկիր էիք ցանկանում գնալ։

-Հարավային Ամերիկա։ Բայց դա ինձ այդքան էլ չէր հետաքրքրում, ուղղակի ես ինձ միշտ պատկերացնում էի Լատինական Ամերիկա գնալիս, որովհետև իմ կազմակերպության կամավորների մեծամասնությունը գնում է հենց այնտեղ։ Ինձ չի թվում, որ հիմա կնախընտրեի Լատինական Ամերիկան։ Ես ուրախ եմ, որ Հայաստանում եմ։

-Կպատմե՞ք Ձեր կազմակերպության մասին, ինչո՞վ եք զբաղվում այնտեղ։

-Կազմակերպությունը կոչվոմ է Kulturweit: Միտքը նրանում է, որ երիտասարդները շփվեն օտարերկրացիների հետ։ Գերմանական ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն համագործակցում է կազմակերպության հետ։ Կան նաև տարբեր ծրագրեր, որոնք ուսուցիչների են ուղարկում տարբեր երկրներ, որպեսզի նրանք կամվորական աշխատանք կատարելով կրթեն երիտասարդներին։ Իսկ իմ աշխատանքն ուղղակի օգնելն է դասախոսներին։ Ես չեմ կարող դասավանդել, որովհետև չունեմ մասնագիտական որևէ կրթություն, բայց ես աջակցում եմ դասախոսներին, զրուցում եմ աշակերտների հետ, օգնում նրանց կատարել որոշ աշխատանքներ, մենք միասին պատրաստվում ենք քննություններին։

-Ի՞նչ սպասելիքներ ունեիք մինչև Հայաստան գալը։

-Սպասելիքնե՞ր։ Իմ պատկերացումներն ավելի տարբեր էին իրականությունից և ես չեմ կարող սպասելիքներս թվարկել, բայց ես ակնկալում էի, որ Հայաստանի հասարակությանը կլինի ավելի տարբեր, քան Գերմանիայինը, և իսկապես այն տարբեր է, բայց ավելի լավ տեսանկյունից։ Ես կարծում էի, որ ավելի դժվար կլինի, ավելի դժվար մենակ ապրելը, ինչը հիմա ընդհանրապես դժվար չէ։ Նաև ես շատ կարճ ժամանակում ընկերացա ուսուցիչների և աշակերտների հետ և մեկ ամսից զգում էի ինձ ինչպես տանը։

-Ի՞նչ խնդիրների եք հանդիպել այստեղ։

-Ավելի շատ սովորությունների հետ էին կաված դժվարությունները։ Գերմանիայում ես հստակ գիտեմ, թե որ ժամին ինչ պետք է անեմ, իսկ Հայաստանում պետք է շատ ճկուն ու արագաշարժ լինես։ Հայաստանում կարող է մարդիկ պլանավորեն ճանապարհորդություն, որին պետք է դու ներկա լինես, իսկ շարժվելու ենք երկու ժամից։ Ես սիրում եմ ամեն ինչ պլանավորել, և դա ինձ մի փոքր դժվար տրվեց։ Մնացած սովորությունները դրական են։ Օրինակ՝ Հայաստանում, երբ նոր մարդու ես հանդիպում, նա քեզ անպայման հրավիրում է իրենց տուն՝ սուրճ խմելու, իսկ Գերմանիայում, երբ մարդիկ նման բան են ասում, դա նկատի չեն ունենում։ Հայաստանում մարդիկ շատ հյուրընկալ են։ Նրանք քեզ սուրճի են կանչում և մեկ ժամից դու նրանց տանն ես։ Ինձ համար տարօրինակ էր մարդկանց հետ նման հեշտությամբ կապվելը։

-Ի՞նչ պատկերացումներ ունեիք Հայաստանի հասարակության մասին մինչև գալը։ 

-Ես չէի սպասում, որ Երևանն այսքան ժամանակակից քաղաք կլինի։ Երբ համեմատում եմ իմ կյանքն այստեղ ու Գերմանիայում, ապա հասկանում եմ, որ այստեղ ես ավելի ժամանակակից կյանք եմ վարում, որովհետև ես Գերմանիայի փոքր գյուղից եմ, իսկ այստեղ ես ավելի մեծ հնարավորություններ ունեմ։ Հասարակությանը ես ավելի փակ էի պատկերացնում, չէի ակնկալում, որ այսքան հյուրընկալ կլինեին հայերը։ Ես շատ պատկերացումներ ու ակնկալիքներ չունեի, որովհետև շատ տեղեկություն չունեի Հայաստանի մասին։

-Նշեք մի քանի բաներ, որոնք հավանում եք Հայաստանում։

-Ես շատ եմ հավանում հյուրընկալությունը, մարդիկ շատ պարզ են։ Նրանք քեզ օգնում են որտեղ որ լինես։ Ես նաև սիրում եմ Երևանը։ Որոշ մարդիկ չեն հավանում մայրաքաղաքը, բայց իմ կարծիքով այն գեղեցիկ քաղաք է։ Հայաստանի բնաշխարհը զարմանալի է։ Ես ճանապարհորդել եմ Հայաստանում և ամեն անգամ այն ինձ ապշեցրել է։ Ես եղել եմ Դիլիջանում, Գյումրիում, Կապանում, Գորիսում, Խոր Վիրապում, Գառնիում, Գեղարդում, Սևանում և հուլիսին հնարավորություն կունենամ ուրիշ տեղեր այցելելու։

-Ի՞նչ կասեք լեզվի մասին։ Ինչպե՞ս եք հաղորդակցվում Դուք տեղացիների հետ։

-Իմ կազմակերպությունը պարտադրում է անցնել գոնե մեկ լեզվի դասընթաց, և ես ընտրել եմ հայերենը, բայց այդքան շատ գիտելիքներ չունեմ, որովհետև այդքան լուրջ չէի վերաբերվում։ Ես հիմա ավելի շատ եմ հասկանում, քան խոսում, և եթե լուրջ վերաբերվեի, ապա ամեն ինչ ավելի լավ կլիներ։ Օրինակ՝ խանութներից օգտվելիս ես գիտեմ հիմնական բառերը, որոնք պետք կգան, բայց ավելի շատ ձեռքերս եմ օգտագործում, մեկ-մեկ նաև օգնում է անգլերենը։ Երբ նոր մարդկանց եմ հանդիպում, հիմնականում անգլերեն եմ խոսում նրանց հետ։

-Ո՞րն է Ձեր աշխատանքի ամենահետաքրքիր մասը։

-Ինձ թվում է՝ ամենահետաքրքիր մասն աշխատելն է նոր մարդկանց հետ։ Քննությունները երկու մասի են բաժանված՝ գրավոր և բանավոր։ Գրավոր հատվածում աշակերտները պետք է համեմատեն տարբեր կարծիքներ։ Օրինակ՝ ով պետք է օգնի տնային գործերում, ով պետք է աշխատի, ինչ հագուստ պետք է կրել և նման այլ հարցեր, որոնք շատ հետաքրքիր են։

-Հիմա Դուք ազա՞տ եք, քանի որ քննություններն ավարտվել են։

-Ես մի քանի անգամ գնացել եմ դպրոց հունիս ամսին։ Թղթաբանական հարցեր կարգավորելու համար։ Նաև մի քանի հուշումներ եմ գրել հատուկ հաջորդ կամավորի համար։ Հուլիս և օգոստոս ամիսներին ես ազատ եմ ու կարող եմ անել այն, ինչ կցանկանամ։

-Դուք հաջորդ կամավորին հանդիպելո՞ւ եք։

-Ոչ, չեմ հանդիպելու։ Իրականում ես դա չեմ հավանում իմ կազմակերպությունում, բայց գիտեմ՝ ինչու են այդպես անում։ Եթե հանդիպեինք, ապա նոր կամավորներն ամեն ինչ մեզնից կիմանային և ամբողջ հետաքրքրությունը կկորչեր։ Ես կարող եմ հուշումներ ու նշումներ գրել նրանց համար։ Օրինակ՝ իմ սիրելի վայրերի մասին Երևանում։

-Եվ որո՞նք են Ձեր սիրելի վայրերը։

-Ես սիրում եմ Մանկական երկաթուղին, որովհետև այնտեղ համեմատաբար ավելի հանգիստ է, անաղմուկ, Միրզոյան գրադարանը, Թումո այգին։ Նաև գիշերային Կասկադը շատ գեղեցիկ է։

-Ինչո՞վ եք զբաղվում Դուք և մնացած կամավորները ազատ ժամանակ։

-Մենք հիմնականում զբոսնում ենք քաղաքում, հանդիպում նոր մարդկանց։ Երևանում շատ են բարերն ու փաբերը, որն իսկապես շատ լավ է, և ժամանակ առ ժամանակ մենք գնում ենք այնտեղ։ Շաբաթ և կիրակի օրերին, եթե ազատ ժամանակ ենք ունենում, անպայման դուրս ենք գալիս քաղաքից։

-Դուք նշեցիք, որ շատ դեռահասների եք հանդիպում։ Որո՞նք են տարբերությունները հայ և գերմանացի դեռահասների միջև։

-Իրականում շատ զարմանալի էր հայ դեռահասներին հանդիպելը, նրանք ավելի հասուն են, քան գերմանացիները։ Տասնհինգ-տասնվեց տարեկան դեռահասները Հայաստանում գիտեն՝ որտեղ են ցանկանում սովորել, ինչ են ցանկանում անել իրենց կյանքի հետ, և նրանք իսկապես ցանկանում են այդ ամենն անել, ու անում են դրան հասնելու բոլոր գործողությունները, իսկ Գերմանիայում դեռահասները շատ հանգիստ են, նրանք գնում են դպրոց և գալիս տուն, վերջ։ Իսկ այստեղ դեռահասները գնում են Թումո, սովորում են տարբեր երաժշտական գործիքներ նվագել, տարբեր լեզուների են տիրապետում, սպորտով են զբաղվում։ Նրանք այնքան շատ բան ունեն անելու այստեղ, Գերմանիայում այդպես չէ, որովհետև ամեն ինչ այնտեղ հեշտ է տրվում։ Հայաստանում բոլորը պայքարող են։

-Գերմանիայի դեռահասների հետ համեմատ՝ հայերը բավական ազատամի՞տ են։

-Իմ կարծիքով՝ կախված է, թե ով է զրուցակիցդ։ Իմ դպրոցի իներորդ դասարանում բոլորն աղջիկներ են, և ես նրանցից մի քանիսի հետ կարող եմ խոսել ամեն ինչից, և մնացածի հետ որոշ թեմաներ ընդհանրապես չեմ կարող քննարկել, սակայն իմ կարծիքով մարդիկ բավականին ազատամիտ են։ Դա նաև կախված է մշակույթից ու արժեքներից։

-Ի՞նչ դրական լիցքեր կտանեք Ձեզ հետ Հայաստանից։

-Հայաստանում ես ավելի շփվող եմ դարձել, ավելի շատ գիտելիքներ ու փորձ ունեմ հասուն կյանքից, որոնք նույնպես ինձ շատ կօգնեն։ Ես հայ ընկերներ ունեմ, որոնց հետ հասցրել եմ մտերմանալ։

-Եվ վերջում, ի՞նչ կցանկանաք հաջորդ կամավորներին։

-Առաջնահերթ՝ հաջողություն։ Դա ամենակարևորն է, հետո խորհուրդ կտամ նրանց շփվել, շփվել հայերի, մյուս կամավորների, առհասարակ, մարդկանց հետ։ Ակտիվ լինել աշխատավայրում, երեխաների հետ մաքսիմալ աշխատել։ Բացահայտել երկիրը, քաղաքը։ Սա շատ լավ հնարավորություն է։

 

juli abrahamyan

1984

Ես կանգնած եմ Բաղրամյան փողոցի վրա՝ կանգառում, դու կանգնած ես դիմացի մայթի վրա, ու եթե անկեղծ ասեմ՝ մազերիդ գույնը վատ եմ տեսնում, էլ չասեմ` աչքերիդ մասին։ Ինձ ինչ-որ մեկի ձայնն ասում է, որ սա պատահականություն չէ, բայց հո՞ ես գիտեմ ճշմարտությունը։

-Հա, մամ,- ինձ միշտ միայն մաման է զանգում։

-Գալի՞ս ես արդեն:

-Ահա:

-Դե լավ:

Նույն պահին դու հեռախոսդ հանում ես պայուսակիցդ ու ինչ-որ հաղորդագրություն ես ուղարկում, հավանաբար՝ ձայնային։

Ես ու դու նույն պահին խոսում ենք տարբեր բաներ։

Ենթագիտակցությունս գրեթե վստահ է, որ սա պատահականություն չէ, որովհետև միգուցե ես մի քանի օր հետո սրա մասին նյութ կգրեմ, որը հետաքրքիր չի լինի, բայց ինձ անպայման դուր կգա, չեմ էլ կարող ասել, թե ինչու։

Հավանաբար դու էլ ես սիրում զբոսնել Երևանի փողոցներով, բոլորին պատմել, թե ինչքան ես ատում Երևանը, բայց ներքուստ սիրում յուրաքանչյուր փողոց, որը ընդհանուր հաշվով ոչ մի տեղ էլ չի տանում։ Ես գրեթե համոզված եմ, որ դու սիրում ես փողոցային երաժիշտներին, որովհետև ես էլ եմ նրանց պաշտում։ Միգուցե քո ամենասիրելի գիրքը նույնպես Ջորջ Օուրելի «1984»-ն է․․․ Չնայած՝ դժվար։

Մի պահ ինձ թվաց, թե դու նույնպես ցանկանում էիր մազերիս գույնը հասկանալ։ Շագանակագույն է, ընկերս։ Բայց ես քոնը այդպես էլ չեմ տեսնում, երևի չափազանց անկարևոր է մազերիդ գույնը, կամ էլ պետք է լսեի ծնողներիս ու գնայի ակնաբույժի մոտ։

Ասֆալտին նայելով՝ մտքումս կրկնում եմ առաջին նախադասությունս, որ հանկարծ չմոռանամ ու գրեմ, և եթե սա ստացվի, ապա միգուցե դու միամիտ սեղմես նյութի հղմանը ու մինչև մատներդ կփակեն պատուհանը՝ կկարդաս իմ կրկնած առաջին նախադասությունը։

Ես և դու կարդում ենք նույն նախադասությունը տարբեր պահերի։ Բայց դու առաջին նախադասությունից հետո փակում ես պատուհանը, որովհետև չես հավատում նման բաների իրական լինելուն, իսկ ես մի քանի անգամ կարդում եմ ամեն մի պարբերություն, որ հանկարծ վրիպումներ չունենամ։

Բազմոցին նստած կբացեմ նոթատետրս ու անպայման սև թանաքով կգրեմ ինչ-որ մի բան, նույն պահին ինձանից երևի թե հազար կիլոմետր այն կողմ դու կվերցնես թուղթը՝ նամակ գրելու ցանկությամբ։ Նույն պահին ես և դու մեզ թույլ կտանք լինել մի փոքր սենտիմենտալ, նույն պահին ես և դու թույլ չենք տա ուրիշներին կարդալ մեր սենտիմենտալությունը։

Այս անգամ ուղեղս կարծես թե դուրս է գալիս գլխիս միջից ու բղավում է, որ սա պատահականություն չէ․․․

-Մամ, համարյա հասնում եմ։

-Դե արագացրու, սպասում ենք։

Չնայած՝ դժվար։ Ես հո՞ գիտեմ ճշմարտությունը։