-Ինչե՞ս ուզում դառնալ
-Չգիտեմ, ժամանակի ընթացքում կմտածեմ:
Արդեն անցավ այդ շրջանը, անցավ մի ակնթարթի նման, երբ գալիս էր ամառ, կամ արձակուրդս էի պլանավորում կամ մտածում դպրոցի քննությունների մասին: Այս ամառը տարբերվող էր: Այս ամառը ինձ համար տարբերվող էր, չէ ավելի ճիշտ, ճակատագրական: Դե բնականաբար պարզ է. «Բարև դիմորդ», բայց հիմա էլ դիմորդ չես: Չնեղանաք, երկար եմ գրելու, որովհետև պատմելու բան շատ կա, չեմ էլ նեղանա, երբ հոդվածս տեսնելուց զարմանաք:
Սկսեմ սկզբից՝ հայտ լրացնելուց: Գնում էի Ճարտարագիտական համալսարան, որպեսզի Դիզայն բաժնի համար հայտ լրացնեմ: Մտա շենք, թեքվեցի ձախ ու դեպի ընդունող հանձնաժողով:
-Բարև Ձեզ: Ես հայտ լրացնելու համար եմ եկել
-Այո, իհարկե, խնդրեմ նստեք:
Մինչ ես նշեցի իմ սիրած բաժինը և գործերս ավարտեցի՝ դուրս գալուն պես դռան շեմին տեսա իմ բարեկամ Անդոյին:
-Անդո՞, ի՞նչ կա-չկա, ո՞նց ես:
-էս ի՞նչ ե՞ս անում ստեղ:
-Դե հայտի համար, էլի, ոնց մտածեցի՝ ամենահարմարը պոլիտեխնիկն էր, մուծումները վերջացրել եմ, ուզում եմ դուրս գալ:
Անդոն տարօրինակ հայացքով նայեց ինձ ու ձեռքը դնելով ուսիս հարցրեց.
-Էս սենյակո՞ւմ ես հայտ լրացրել
-Հա, ինչի՞:
ժպտալով նայեց ու ասաց.
-Սխալ ես արել, էս պոլիտեխնիկը չի: Պոլիտեխնիկը աջ կողմում ա, դու Ճարտարապետականն ես գրանցվել:
Դե մեծ շենք, նույն շենքում երկու համալսարան, ձախում՝ Ճարտարապետական, իսկ աջում՝ Պոլիտեխնիկական: Այդ պահին այնպիսի տպավորություն էր, որ կարծես կամ սառը ջուր լցնեն գլխիս կամ գունավոր միջավայրը ու պատերին արված ջրաներկով նկարները դառնային ինձ մի անծանոթ մարմիններ: Չգիտեի՝ ինչ անել: Բայց հարցուփորձից հետո տեսա, որ պատահականորեն ճիշտ քայլ եմ արել: Դե, հայտը չեմ կարող հետ վերցնել, ուրեմն, կենտրոնանում ենք Ճարտարապետական համալսարանի վրա: Կամ ինչպես իմ նկարչության ուսուցիչն էր կատակով ասում. «Քաղաք մտնելուց լուսացույցը կանաչով ենք սկսել, ամեն ինչ լավ ա լինելու»:
Երբ դիմում-հայտ էի լրացնում, տեղեկացրին նաև նախաքննական անվճար պարապմունքների մասին: Պայմաններին ծանոթանալուց հետո ես մեկ շաբաթ մասնակցեցի դասերին: Անկեղծ եմ ասում: Եթե չմասնակցեի՝ ես չէի ընդունվի: Ընտրելու էի կամ գծանկար, կամ կոմպոզիցիա, կամ գծագրություն: Մտածում էի կոմպոզիցիայի մասին: Հետո պահի տակ մտափոխվեցի, ընտրեցի գծագրություն: Դե գծանկարը մի քանի տարի շարունակ ես նկարել եմ, չեմ վախեցել դրա քննությունից: Կոմպոզիցիան մտքի թռիչք է, կարող եմ, այ, իսկ ինչ վերաբերվում է գծագրությանը, որը կոնկրետություն է սիրում ու միլիմետրերով հաշվարկ, վախեցա, դրա համար էլ դա ընտրեցի: Չէ չմեղադրեք. ոչ ալարել եմ սովորել, ոչ էլ մի այլ բան: Առարկան դպրոցից հանված էր, մեր գյուղում էլ մասնագետ չկա: Լավ, շատ չձգձգեմ: Առաջին օրը ծանոթացում առարկային, շրջան, կոն, հատված, գլան, վեցանկյուն և այլն, մի խոսքով, ասացի՝ հեշտ է:
Օր երկրորդ, գնալով դժվարանում է, իսկ երրորդ օրն արդեն հաշվարկներ, ու ինչ հաշվարկներ, ոչ մետր, ոչ էլ սանտիմետր, միլիմետր և կես միլիմետր: Դա էլ քիչ է, այդ երկրաչափական մարմինների ճիշտ կառուցում, որը ներառում է այդ կես միլիմետրերի հաշվարկը, ու դրան գումարած, նույն մարմնի կառուցումը օվալի վրա:
Գլուխ չցավեցնեմ, երբ համալսարանից դուրս էի գալիս այդ բանաձևերը իմ մեջ հաշվելով, գումարելով, հանելով ու շատ ժամանակ, առանց գիտակցելու նստում էի մետրո: Մետրոյի այդ աղմուկի մեջ նույնպես հաշվարկներ ու աչքիս առաջ տպված երկրաչափական գործողություններ: Բայց երբ լսում էի. «Զգուշացեք, դռները փակվում են, հաջորդ կայարանը Շենգավիթ», մի պահ կտրվում էի, որպեսզի նստած չմնամ: Սակայն մետրոյից դուրս գալուց հետո էլի նույն պատմությունը, ամեն ինչին նայում էի գծային կառուցումներով, անգամ երբ հաց կամ նրբերշիկ էի կտրում: Իսկ երբ պառկում էի քնելու, անընդհատ ասում էի. «Ներքին շառավիղի ժամանակ մեծ R-ից հանում ենք փոքր r-րը, իսկ արտաքին շառավղի ժամանակ մեծ R-ին գումարում փոքր r-րը: Էլ չասեմ՝ RX-ի մասին, երբ չկար թիվ, ու այդ թիվը պետք էր գտնել գծերի միջոցով:
Եվ այդպես անցան օրերը, և մոտեցավ վերջին օրը: Ինչքան մոտենում էր դասընթացի ավարտը, այդքան շատանում էր աղբարկղի միջի սրված մատիտի փոշին ու թեփը: Վերջին օրն էր, երբ մեր դասախոսներից մեկն ասաց՝ հիմա քեզ կմոտենամ: Երբ մոտեցավ, այդ ժամանակ միայն ես էի մնացել: Գծագիրս տեսնելուց հետո մի քիչ զայրացավ սխալների համար, բայց դասից հետո ժամանակ տրամադրեց և բացատրեց սխալս: Ու սխալս բացատրելուց հետո ես հասկացա, թե ինչու էր զայրացել: Չգիտեմ՝ ինքը կկարդա՞ այս նյութը թե ոչ, բայց ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել գծագրության դասախոսիս՝ պարոն Պողոսյանին, որովհետև եթե չմնար դասի վերջում և չբացատրեր, շատ հնարավոր է՝ ես կտրվեի այդ քննությունից:
Կոմպոզիցիան բարեհաջող ավարտելուց հետո եկավ գծագրության քննության հերթը: Չափից շատ վախենում էի, բայց ընկերներիս քաջալերելուց, պարոն Պողոսյանի ժամանակ հատկացնելուց և իմ լավատես լինելուց հետո դա նույնպես բարեհաջող ավարտեցի:
Միշտ ասում էի՝ բարձր տրամադրությամբ պետք է մտնեմ քննասենյակ, որ բարձր տրամադրությամբ էլ դուրս գամ: Եթե չխաբեմ՝ այդ գծագրության քննությունից հետո ունեցած ապրումները ինձ իսկապես տապալեց, բայց արդյունքը տեսնելուց հետո ես էլի ոտքի կանգնեցի և ժպտալով սպասեցի իմ հաջորդ 8 ժամանոց «Գծանկար» քննությանը: Չեմ ասում՝ չէի մտածում, բայց հանգիստ էի: Գծանկարը իմ հիմնական զբաղմունքն էր, ճիշտ է, հեշտ չէ 8 ժամ նստել փոքրիկ աթոռին ու դեպի վեր 90 աստիճան պարզած ձեռքով նկարել: Բա որ ասում եմ՝ անգամ դիրքս եմ երկրաչափական ձևով ասում: Լինում էին դեպքեր, երբ զանգում էին, հարցնում՝ ի՞նչ ես անում, քաղաքում մա՞ն ես գալիս, դո՞ւրսն ես, իսկ ես հոգնած ձայնով ասում էի՝ ոչ գծագիր եմ գծում: Ու այնքան էի խորանում, որ շատ գծելուց հետո էլ չեր ստացվում, ու հենց էդ ժամանակ ոչ թե գիտակցում, այլ սեփական մաշկիս վրա զգում էի, թե ինչ է նշանակում գերհոգնածություն:
Մինչ հիմա չեմ մոռանում, երբ բացմոցից վեր էի կենում ու տեսնում, որ հատակին ինչ-որ սպիտակ գնդիկներ թափվեցին, զարմանում էի, հետո հիշում, որ սովորական քերված ռետինն է, գծել-ջնջելուց է, մաքրում էի շալվարիս վրայի ռետինը ու գնում խոհանոց, որ ուժասպառ չլինեմ:
Քննություններն ավարտելուց հետո կարծես մի նոր աշխարհ մտա, նոր կյանք, նոր շենք, նոր մարդիկ, նոր միջավայր: Հիմա մտածում եմՙ թե ինչպես է լինելու այս անգամվա սեպտեմբերի մեկը: Ծննդյանս օրը Երևանում, մարդու չեմ ճանաչում, ու մի տարբերություն. կրակոցներ չեն լինի ու չեն խանգարի ծնունդս նշելուն, բայց դեռ ժամանակ կա, մի բան կմտածեմ:
Հա, մոռացա նաև ասել, որ պարապմունքի գնալուց և հետ գալուց հանդիպեցի մեր 17.am-ի թղթակիցներից: Գնալուց՝ Մանեին Մինասյան, իսկ հետ գալուց՝ Էմանինային Մանուկյան: Դա նույնպես հաճելի էր, և մի կողմից՝ տրամադրող, ինձ այսպես էր տրամադրում հանդիպումը. «Ընդունվի, որ շուտ-շուտ տեսնես 17-ի երեխեքին»:
Դե, հիմա կարող եք շնորհավորել. ես ընդունվել եմ, հաճելի պատահականությամբ, բայց ընդունվել եմ Ճարտարապետության և Շինարարության Հայաստանի Ազգային Համալսարանի Համակարգչային Դիզայն բաժինը:
Միշտ սպասում էի այն օրվան, որ կընդունվեմ և ֆեյսբուքիս էջում կնշեմ համալսարանս: Հիմա արդեն նշել եմ, բայց մինչ նշելս ես նշել էի նաև մի համալսարանի մասին, որը համալսարան չի, բայց ինձ համար համալսարանին հավասար է. խմբագիր www.17.am կայքում, և երբեք ես դա չեմ հանի իմ էջից, որովհետև ես 17.am-իս շնորհիվ եմ իմ մտքերն արտահայտում, որոնցից մեկը նաև այս նյութն է:
Չեմ ասում ընդհանրապես, բայց էս վերջերս շատ չէի գրում: Դե, բնականաբար «Վերջին զանգ», փորձ, երգ, պար, բարձրախոս, ու շնորհավորանք, դրանց գումարած հյուրերի մեծածավալ դիմավորում: Այս պահին որոշ չափով թեթևացել եմ գործերից, եթե թեթևացել եմ գործերից, ապա պետք է նյութ գրեմ, հնարավոր չի չգրել: Նյութս սկսեմ դեռ ահը սրտումս, որ մնացել է մեր «Վերջին զանգից»: Ինչո՞ւ ահը սրտումս՝ կասեմ:
Վերջին զանգ, բեմ, մարդիկ, պատասխանատու պահ ու բեմի վրա կանգնած երեք աշակերտ, երեք տասներկուերորդցի: Առաջին անգամ երգեցի մի քանի տասնյակ մարդկանց առաջ, մոռացա լարվելու մասին ու իմ ուժերով, պարելով, բեմի վրա քայլելով սկսեցի երգել: Բայց լսեցի իմ մտածածի հակառակը. «Վայ, ինչ լավ ես երգում» և «Ապրես դու» արտահայտությունները: Հա, մոռացա նաև ասել, որ երբ ինձ համար հանգիստ երգում էի բեմի վրա, այդ ժամանակ լրագրողներն ինձ նկարահանում էին, լուսանկարում: Մեր վերջին զանգը շատերին էր հետաքրքրել, քանի որ Բաղանիս գյուղը սահմանին է, իսկ ավարտականները՝ ընդամենը երեք երեխա, ընտիր թեմա է:
Երգելուց հետո ես գտնվում էի սցենարի 13-րդ կետում: Ուզում էի ամեն ինչ անել, որ հասնեմ հրաժեշտի խոսքի հատվածին՝ կետ 65-ին: Մի կողմից, երբ հիշում էի «Հրաժեշտի խոսք» ենթավերնագիրը, ուզում էի նորից սկսել:
Դե լավ, հիմա ավարտվել են հանդիսությունները, բայց մի րոպե, մինչ մեր դպրոցն ավարտելը կա ևս մեկ դպրոց: Չէ, չէ, սխալ մի հասկացեք. ես երկու դպրոց չեմ գնացել, խոսքը կողքի գյուղի՝ Ոսկեվանի մասին է: Արդեն բավական երկար ժամանակ է, ինչ կա այդ ավանդույթը. շնորհավորելու են գալիս կողքի գյուղացիները, ու այնպես դասավորում օրերը, որպեսզի չհամընկնեն միջոցառման օրերը: 
Մեր վերջին զանգին եկան մեր կողքի գյուղի ընկերները, հաջորդ օրն էլ ոսկեվանցիների վերջին զանգն էր, և մենք պիտի ներկա գտնվեինք այնտեղ: Ճիշտն ասած, ուզում էի նյութս հենց մեր վերջին զանգի օրը ուղարկեմ, բայց սպասեցի՝ գնանք Ոսկեվանի շրջանավարտներին շնորհավորելու: Գնացինք, հասանք, բայց մի տեսակ ոնց որ չերևաս, 18 շրջանավարտների գնացել են շնորհավորելու երեքը: Դե հաստատ դատարկ ձեռքով չէինք գնացել, երբ նվերները հանձնում էինք, նրանք կատակով ասում էին՝ ինչքան վարկ եք վերցրել, որ նվերներ եք գնել: Բայց չպետք է անտեսել կամ ավանդույթը խախտել:
Ահա այսպես են սահմանամերձ գյուղերում նշում վերջին զանգը: Բաղանիսում երեք հոգի էինք այս տարի, սակայն շատ եմ ուզում հավատալ, որ մեր դասարանը հետագա բոլոր տարիների շրջանավարտների մեջ ամենափոքրաթիվն է լինելու:
Ծափահարություններից հետո գնացի նստեցի, անցավ երկու րոպե և մոտեցավ Լիլիթը:
Արդեն ավարտին էր մոտենում մրցանակաբաշխությունը, երեխաները կամաց-կամաց դուրս էին գալիս, էլ չենք տեսնելու, ափսոս: Բայց եկեք մի անգամ էլ նայենք ֆոտոցուցահանդեսի նկարները ու գնանք: Հա, մոռացա նշել նաև ֆոտոցուցահանդեսի մասին, որտեղ կար նաև իմ ֆոտոն, ու դա նույնպես համարում եմ մրցանակ: Դե լավ, եկեք մի հատ էլ նկարվենք ու գնանք: Ճանապարհ ընկանք, փողոցում զրուցում էին անցած օրերի լավ հիշողություններից, ժպտում ենք, բայց ժպիտի տակ կա մի փոքր տխրություն, մեքենաներին ենք մոտենում, պիտի նստենք, բայց եթե չլիներ փառատոնը, ապա անգամ այս կարճ ժամանակով չէինք տեսնի իրար: