Առավոտյան սկսեցինք մեր թիմային աշխատանքները: Բաժանվեցինք 4 խմբի, և ամեն խումբ պետք է անի հարցազրույցներ, ֆոտո և վիդեո ռեպորտաժներ: Յուրաքանչյուր խումբ ինքն է որոշում, թե ինչ թեմայի շուրջ է աշխատելու: Առավոտյան քննարկում էինք, թե թիմում ով ինչ է անելու, պատրաստում էինք հարցազրույցների հարցերը և այլ նախապատրաստական աշխատանքներ: Թեև բոլորս ներսում էինք, սակայն աղմուկ չկար, քանի որ բոլորը խորասուզված էին իրենց աշխատանքի մեջ. մեկը գրում էր, մյուսը մոնտաժում էր, երրորդը հարցազրույցն էր խմբագրում, մի քանիսն էլ պատրաստում էին ծրագրի օրագիրը 17-ի համար:

Ընդմիջումից հետո Լիոն բերեց և սեղանների վրա շարեց թղթեր, որոնց վրա տարբեր թեմաներ էին գրված, և մենք պետք է գրեինք, թե ինչն է մեզ դուր գալիս, իսկ ինչը՝ ոչ ընտրած թեմայից: 15 րոպեն, որը մեզ հատկացրել էին այդ ամենը կատարելու համար, սկսվեց: Բոլորս կենտրոնացած կանգնած էինք թղթերի առաջ, իսկ Ռեդուանը ամեն ինչի վրա գրում էր՝ «Good» և անցնում առաջ, երևի նրան ամեն բան դուր էր գալիս:

15 րոպեն շատ շուտ անցավ: Եկան Լիոն և Ռոուինը, հավաքեցին թղթերը և սկսեցին բարձրաձայն կարդալ բոլոր պատասխանները, որոնց մեջ կային և հումորով, և լուրջ գրառումներ: Դասընթացի կեսից հիշեցի, որ ես աշխատանքային ֆոտոներ պետք է անեմ, գնացի վերցրի ֆոտոապարատը և սկսեցի նկարել: Նայեցի ծրագրին և հասկացա, որ մեր դուրս գալուն մնացել է շատ քիչ ժամանակ:

Այսօր պետք է այցելեինք Խոր Վիրապ, իսկ երեկոյան՝ Բյուրականի աստղադիտարան:

Վերջապես հասանք Խոր Վիրապ, եկեղեցու մասին մեզ պետք է պատմեր Աննան, սակայն մենք հաճելիորեն զարմացանք, երբ տեսանք, որ իր փոխարեն պատմում է բելգիացի մասնակիցներից մեկը՝ Մորենը: Աննան իրեն ճանապարհին պատմել էր, և նրանք ցանկացան մեզ զարմացնել, և դա նրանց հաջողվեց:

Արարատի ֆոնին խմբակային նկար արեցինք, ցրվեցինք վանքի տարածքով և որոշ ժամանակ անց ուղևորվեցինք Բյուրական: Ականջակալներով պատուհանից դուրս էի նայում, բայց լսեցի ինչ-որ տարօրինակ ձայներ հետևից, պտտվեցի և տեսա, թե ինչպես էր Արմանը Ռեդուանին սովորեցնում հայկական «ռաբիզ» երգեր: Ուրախ միջավայրում հասանք Բյուրական: Արդեն երեկոյան ժամը ինն էր, ժամանակն էր ներս մտնելու: Մեզ սպասում էին աստղագետն ու էքսկուրսավարը, որոնք մեզ պատմեցին Բյուրականի աստղադիտարանի մասին և աստղադիտակով նայեցինք աստղազարդ երկնքին: Այդ օրը պերսիդների աստղաթափի օր էր: Բոլորս չէինք համբերում, թե երբ ենք աստղադիտակով նայելու: Էքսկուրսավարը շատ հետաքրքիր պատմություններ էր պատմում, բոլորս շատ ուշադրությամբ լսում էինք:

-Վա՜յ աստղը, տեսա՞ք,- երջանիկ դեմքով ասաց Աննան

Ամեն բան շատ գեղեցիկ էր, նայում էինք երկնքին և հիանում աստղերի գեղեցկությամբ: Սակայն արդեն ժամանակն էր տուն գնալու: Հոգնած և մի փոքր էլ տխուր, որ ավարտվեց օրը, գնացինք ավտոբուսի մոտ: Ճաապարհին Ռեդուանը արդեն լիարժեք կարողանում էր երգել Արմանի սովորեցրած երգերը:

Զառա Թորոսյան

***

Ներկայացնում ենք մեր մասնակիցներին

Հարցազրույց Մարիամ Պապոյանի հետ 

-Ինչու՞ որոշեցիր մասնակցել այս ծրագրին։

-Ծրագրին որոշել եմ մասնակցել, որովհետև կարևորում եմ միջմշակութային հաղորդակցությունը, ամառս ավելի հետաքրքիր դարձնելը, նոր շփումներ հաստատելը, նոր գիտելիքներ ձեռք բերելը և մշակութային փոխանակումը, որը միշտ դրական ազդեցություն է ունենում ինձ վրա։

-Ինչո՞վ կզբաղվեիր, եթե չմասնակցեիր այս ծրագրին։

-Կքնեի տանը։

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունես ծրագրից։

-Ակնկալում եմ, որ մեր շփումները բելգիացի մասնակիցների հետ կշարունակվեն հետագայում, ձեռք կբերենք նորանոր գիտելիքներ և կիրականացնենք մեր ծրագրերը։

-Ի՞նչ տպավորություններ ունես ծրագրից։

-Տպավորություններս միայն դրական են։ Տպավորված եմ նոր շփումներով ու գիտելիքներով, միմյանց մշակույթների ծանոթությամբ։

-Ի՞նչն է քեզ ամենաշատը դուր եկել բելգիացիների մեջ։

-Ամենաշատը դուր է եկել բելգիացիների խնդիրների վերաբերվելու թեթևությունը։ Կարծում եմ, որ որ հայերին շատ է պետք այդ մտածողությունը, որովհետև մենք սովոր չենք թեթև նայել խնդիրներին։

-Ի՞նչ նոր բան սովորեցիր։

-Նոր գիտելիքներ ձեռք բերեցի բելգիացիների կողմից կազմակերպված կոնֆլիկտների դասընթացից, բայց բոլոր նորությունները կընդհանրացնեմ միայն ծրագրի ավարտից հետո։

-Ի՞նչ ես կարծում, ի՞նչ ազդեցություն կթողնի այս ծրագիրը քեզ վրա։

-Ծրագրի վերջում ձեռք կբերեմ միջմշակութային հաղորդակցման նոր հմտություններ և նոր ընկերներ։ Եվ քանի որ տպավորված եմ բելգիացի մասնակիցների ընկերասիրությամբ, կարծում եմ այն միայն կարող է դրական ազդեցություն թողնել

***

Հարցազրույց Սոնա Զաքարյանի հետ

-Ինչո՞ւ որոշեցիր մասնակցել այս ծրագրին։

-Մի անգամ, երբ ֆեյսբուքիս էջն էի թերթում, տեսա որ «Մանանա» կենտրոնը հայ-բելգիական ծրագրի հայտարությունն է տարածել, ուրախացա, մտածեցի, որ էս ծրագիրը շատ լավ հնարավորություն է ինձ համար, մանավանդ որ նոր էի վերադարձել Միացյալ Նահանգներից։ Մասնակցել եմ մշակույթների փոխանակման, ընկերներ ձեռք բերելու և զարգանալու համար։

-Ինչո՞վ կզբաղվեիր, եթե չմասնակցեիր այս ծրագրին։

-Եթե չմասնակցեի ծրագրին, երևի ամբողջ օրը տանը կլինեի՝ Դարբաս գյուղում, չէի ճանաչի շատ մարդկանց, որոնց հետ արդեն մտերմացել եմ։

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեիր ծրագրից։

-Որ ընկերներ ձեռք բերեմ, բելգիացիներին կծանոթացնեմ հայկական մշակույթին։ Կարծում եմ, որ ուսուցողական է, երբ ինչ որ երկրի մասին սովորում ես, ու քո երկրի մասին պատմում ես մեծ ոգևորությամբ։

-Արդյո՞ք բոլոր ակնկալիքներդ արդարացան։

-Հիմնական ակնկալիքներս արդարացել են, իսկ առաջիկա մի շաբաթվա ընթացքում կհասցնեն արդարանալ մնացածը։

Բավականին լավ տպավորություններ ունեմ, հետաքրքիր է անցնում։ Շատ եմ սիրում երեկոյան ազատ ժամանակ մեր թեյի սեղանները, որոնց շուրջ տարբեր կատակներ ենք անում։

-Ի՞նչն է քեզ ամենաշատը դուր եկել բելգիական մշակույթի մեջ։

-Բելգիացիները շատ են տարբերվում իրենց սովորույթներով, ու շատ հարցեր կան, որ մի քիչ անսովոր է հայաստանցիներիս համար: Օրինակ, Ռևդուանը Մարոկկոյից է, իսկ Վալերիան՝ Ռուսաստանից։ Մորենի հետ մտերմացել եմ, շատ ջերմ ընկեր է։ Ուզում եմ ասել, որ Բելգիան բազմազգ է, և իրենց համար կապ չունի՝ ինչ ազգից ես, մարդուն այդպես չեն բնորոշում։

-Ի՞նչ նոր բան սովորեցիր։

-Սովորեցի, որ մարդկային հարաբերությունները, ամեն պարագայում, շատ կարևոր են։ Պետք է մարդկանց ընդունել այնպես, ինչպես կան։

-Ի՞նչ ես կարծում, ի՞նչ ազդեցություն կթողնի այս ծրագիրը քեզ վրա։

-Այս ծրագիրը ինձ տվեց պատասխանատվության զգացում ։

-Արդյո՞ք կպահպանես կապերդ բելգիացի մասնակիցների հետ հետագայում։

-Կարծում եմ, անպայման կպահպանեմ։ Արդեն կոնտակտներով փոխանակվել ենք։

Հարցազրույցները վարեց Վալենտինա Չլինգարյանը

***

Հարցազրույց Վալենտինա Չիլինգարյանի հետ

-Ինչու՞ որոշեցիր մասնակցել ծրագրին:

-Ծրագրին մասնակցեցի, քանի որ ցանկանում էի ձեռք բերել նոր ընկերներ, ուսումնասիրել և ճանաչել բելգիական մշակույթը, զարգացնել անգլերեն հաղորդակցման հմտություններս:

Ակնկալում էի հնարավորինս շատ ճանաչել բելգիացի երիտասարդների մտածելակերպը ` համեմատելու այն հայերի մտածելակերպի հետ, բայց քանի որ ծրագիրը դեռ չի ավարտվել, դեռ շարունակում եմ բացահայտել արդեն ընկերներ դարձած բելգիացիներին: Ծրագրի վերջում վստահ եմ, որ այդ սպասելիքս կարդարանա, որովհետև մենք շատ հեշտ ենք շփման եզրեր գտնում:

-Ի՞նչ կարծիք ունես ծրագրի մասին:

-Կարծում եմ ծրագիրը կազմակերպվեց շատ ճիշտ ժամանակին` հեղափոխությունից հետո, և մեր մասնակիցները առիթ ունեն ծանոթանալ սիրով և հանդուրժողականությամբ լեցուն հայերի հետ:

-Արդյո՞ք կշարունակվի շփումը բելգիացի մասնակիցների հետ հետագայում և ինչպե՞ս: 

-Վստահ եմ, որ կշարունակվի: Մենք արդեն կոնտակտային տվյալներով փոխանակվել ենք և տվել ենք արևմտյան՝ «pinky promise», որը նույնպես սովորել եմ բելգիացի ընկերներիցս:

-Ամենից շատ ի՞նչն է դուր եկել այս օրերի ընթացքում: 

-Ամենից շատ երևի դուր է եկել Էլադա տատիկը, ով մեզ հյուրընկալել էր երեք օր Արզականում: Նա շատ պահպանողական և ավանդապաշտ տատիկ է, միևնույն ժամանակ, ուրախ և կատակասեր: Տատիկը ինձ անվանում էր արաբ` գետնին նստելու համար, և ցանկանում էր շտապ ամուսնացնել բոլորիս իր «ազաբ» բարեկամների հետ:

-Արդյոք մասնակցե՞լ ես նմանատիպ ծրագրերի: 

-Սա իմ առաջին փոխանակման ծրագիրն էր:

-Ինչ որ նոր բան սովորե՞լ ես, որը կարող է քեզ հետագայում օգտակար լինել: 

-Բացի մեդիա գիտելիքներից ու կոնֆլիկտաբանությունից, գյուղում ապրած օրերին սովորել եմ ինչպես կարելի է պատրաստել փախլավա, կոճղ, լավաշ, տոլմա, կոմպոտ, խմորեղենի բեզե: Այժմ ես «տուն տանելու աղջիկ» եմ, ինչպես ասում է իմ ընկերներից Օրիենը:

-Ի՞նչն է ամենաշատը տպավորվել բելգիացի մասնակցիների մշակույթից: 

-Նրանց պատրաստած ուտեստը` գազարով ու կարտոֆիլով, որը փորձել եմ բելգիական երեկոյի ժանանակ ու հիմա չեմ պատկերացնում, թե ինչպես կարելի է ուտել դա: Նաև տպավորված եմ բելգիացիների մեջ իրենց հայրենիքի հանդեպ լցված սիրով:

-Ի՞նչ խնդիրներ են առաջացել բելգիացիների հետ շփման ժամանակ: 

-Խնդիրներ չեն առաջացել, որովհետև շատ արագ և հեշտ լեզու եմ գտնում մարդկանց հետ: Օրինակ, առաջին անգամ Յիթցեի հետ մեր ընդհանուր թեման կենսաբանությունն ու բժշկությունն էր, իսկ Վալերիայի հետ կարելի է խոսել կյանքի խորը և փիլիսոփայական թեմաներով: Նրանք իմ երկու կարևոր ձեռքբերումներն են այս ծրագրում:

-Կարո՞ղ ես հիշել ամենազվարճալի պատմությունը այս օրերի ընթացքում:

-Երբ Արզականում ապրում էինք հյուրընկալ ընտանիքում, պետք է բելգիացի երկու ընկերներիս ծանոթացնեի հայկական ավանդական մշակույթը: Առաջին օրը` բացօթյա ընթրիքից հետո, երբ պետք է ափսեները հավաքեինք և տանեինք տուն, չկարողացա ձախ կոշիկս հանել, որովհետև ամուր էի կապել թելերը և ստիպված մի կոշիկը հագած մտա ներս: Իմ հետևից բելգիացի ընկերներս էլ էին նույն կերպ վարվել, որովհետև մտածել էին թե հաց ուտելուց հետո առաջին անգամ տուն մտնելուց պետք է անպայման մեկ կոշիկով մտնել:

Հարցազրույցը վարեց՝ Զառա Թորոսյանը

We had breakfast at 10 o’clock in the morning. Our group arrived in Manana center at 11 o’clock . We started working in the groups for our projects until 2 pm. The group ate lunch together and then started with the evaluation of the exchange so far. After that we went Khor Virap it means deep hole in English. It is a monastery with a beautiful view of the Ararat but because it was cloudy you couldn’t see Masis only Sis. When we were ready we drove to the observatory. On the way there the clouds had cleared so we could see Masis. We ate, in front of the observatory, salads and other dishes we brought with us. First they explained their history and then we went to the telescope. They explained where the planets where and the constellations. We watched the falling stars and planets. After that we went back to the hostel.

 

Արդեն երկու օր է, ինչ հայ-բելգիական ծրագրի մասնակիցները հյուրընկալվել են Կոտայքի մարզի գյուղ Արզականում: Առաջին օրը, երբ ավտոբուսը կանգնեց մեր դարպասի դիմաց, կարծես, հենց այդ նույն պահին ժամանակը սկսեց էլ ավելի արագ աշխատել, և մենք չէինք հասցնում ըստ օրակարգի շարժվել … Բնականաբար, առաջին օրը շատ կարճ թվաց ինձ համար, քանի որ շատ քիչ բառեր հասցրեցի սովորեցնել մեր բելգիացի հյուրին, որոնք չորս մասնակցով հյուրընկալվել էին մեր տանը:

Օրիենն արդեն հասցրել է սովորել հայերեն մի քանի դժվար բառեր, ինչպիսին օրինակ՝ դուխով…

Երկրորդ օրն արդեն մեր հյուրերը գյուղի երիտասարդների հետ բարձրացան Աստվածածին եկեղեցու փլատակներ, որի շրջակայքը որոշել էին մաքրել: Ամեն տարի Աստվածածնի Վերափոխման տոնից առաջ գյուղացիները նախաձեռնում են շաբաթօրյակ, և ուրախ ենք, որ այս անգամ մեզ միացան նաև օտարերկրացիներ ու հյուրեր:

Երբ բարձրացանք եկեղեցի, մեզ այնտեղ դիմավորեց Արզական վարչական համայնքի ղեկավար՝ պարոն Մարգարյանը: Նա զրուցեց ծրագրի մասնակիցների հետ, ներկայացրեց մեր գյուղը, նաև եկեղեցու մասին պատմեց հյուրերին: Քիչ հետո անցանք գործի: Հայերը, կարծես, օրինակ ծառայելով օտարերկրացիներին, սկսեցին մաքրել եկեղեցին: Բելգիացիները ոգևորված շտապում էին այս ու այն կողմ, չէին ցանկանում աղտոտված տարածք տեսնել, մաքրում էին ամեն բան: Մի կողմից ուրախ էի, որ պատմամշակութային կոթողը այդքան զարմացրել ու ոգևորել է իմ նոր ընկերներին, սակայն մյուս կողմից էլ վատ էի զգում, որ փլատակված եկեղեցին, որ սրբությամբ, խնամքով և հավատով պահպանում են արզականցիները, դեռ վերանորոգված չի, ու ամեն տարի նոր քարեր են պոկվում:

Մեկ ժամ հետո, երբ աշխատանքը վերջացրեցինք, հասկացանք, որ բավականին հոգնել ենք ու շտապեցինք տուն:

Մի փոքր հանգստանալուց հետո բոլորը հավաքվեցին մեր տանը, և որոշում էինք մեր վաղվա անելիքները …

-Էրեխեք պա՛րզ ա, վաղը ով ի՞նչ ա անելու…

Ուշ գիշերին բոլորը ցրվեցին հյուրընկալող տներով:

Էլադա Պետրոսյան

***

Վերժինե քույրիկ

Արզական գուղում հետաքրքիր ավանդույթ կա խաղողօրհնեքի տոնի հետ կապված։ Այդ մասին զրուցեցինք Արզական գյուղի բնակիչ Վերժինե Պետրոսյանի հետ։

-Մենք նկատեցինք, որ Աստվածածնի տոնը արզականցիները մեծ ոգևորությամբ են նշում: Այսօր որ տան մոտով անցանք, նախապատրաստվում էին:

-Դե նախ, Մարիամ Աստվածածնի տոնն է, Խաղողօրհնեքը։ Ոնց դիմավորես տոնը, այդպես էլ կանցնի։ Ուրախ ենք դիմավորում, մատաղ ենք անում, խորոված ենք անում, խմորեղեն ենք անում, հետո՝ խաղող, դեղձ, տարբեր մրգեր:

-Կարծես Նոր տարի լինի գյուղում:

-Նոր տարվա ու Խաղողօրհնեքի տարբերությունն այն է, որ Նոր տարուն մարդիկ գնում են միմյանց տուն, իսկ այս տոնին դրսից հյուրեր ենք ունենում։ Գիտեք ի՞նչ խոսք կա. «Մարիամ Աստվածածինն էկավ՝ բակը մտի, Սրբխեչն էկավ՝ ծակը մտի», բայց դա ասում են եղանակի մասին։ Մինչև Սրբխեչը չէր ցրտում, բայց այս տարի ցրտել է։ Հիմա մենք էլ բակում հաց չենք դնում, որովհետև արդեն եղանակը ցրտել է։ Մեր գյուղում այս օրը իսկապես մեծ շուքով են նշում:

Հնուց ի վեր եկեղեցին ունեցել է Մարիամ Աստվածածնի տոնը, որը միշտ նշվում է երկրորդ լիարժեք կիրակի օրը։

- Իսկ լինո՞ւմ է, որ ձեզ հրավիրեն այդ օրը:

- Բոլորի տանը դրսից հյուրեր են լինում, ու համարյա ոչ ոք չի կարողանում այդ օրը տնից դուրս գալ։

- Իսկ դուք միշտ այս ուխտին գնացե՞լ եք։

-Ես նախքան այս գյուղ հարս գալը, ապրել եմ Չարենցավանում ու ամեն տարի եկել եմ մոմ վառելու ընկերներիս, ընտանիքիս կամ կուրսեցիներիս հետ։

- Չարենցավանից էլի՞ մարդիկ կան, որ գալիս են՝ բարձրանալու եկեղեցի։

-Իհարկե, շատ կան։ Մենք նաև Երևանից ենք շատ հյուրեր ունենալու վաղը ու ամեն տարի ունենալու ենք այդպիսի հյուրեր։

- Այդ փոքր եկեղեցում այդքան շատ մարդ է գալի՞ս։

-Շատ-շատ։ Վաղը, երբ բարձրանաք, այդքան ազատ չեք կարող գնալ։ Մեքենաները շատ են, և մարդիկ դժվարությամբ են գնում։

-Ասացիք, որ այդ օրը բոլորը մատաղ են անում, ինչո՞ւ:

- Աղը տանում են եկեղեցի, օրհնում են, բերում են լցնում գառան բերանը և մորթում։ Աղավնի և աքլոր են տանում։ Մորթելուց հետո բաժանում են յոթ տների մեջ։ Բոլոր նրանք, ովքեր տարվա ընթացքում նպատակ են պահել ու խոստացել, այդ օրը մատաղ են անում:

- Իսկ ուտեստներից միայն մատա՞ղն է, որ խորհուրդ ունի։

-Միայն մատաղը, խաղողը պարտադիր է, որովհետև խաղողօրհնեքի տոնն է։

Նախ բարձրանում են եկեղեցի, մոմ եմ վառում, հետո նոր իջնում են ու հավաքվում սեղանի շուրջ։ Կան հյուրեր, որոնց կարելի է տեսնել տարվա մեջ միայն այդ օրը։ Եվ ավելիշատ թեմաներ են լինում իրենց հետ խոսելու մինչև ուշ ժամ։

Հարցազրույցը վարեցին՝ 

Վալենտինա Չիլինգարյանը, Աննա Անդրեասյանը, Ռեդուան Լաչկարը, Մարիամ Նալբանդյանը, Լիլիթ Վարդանյանը

 ***

Ներկայացնում ենք մեր մասնակիցներին

Հարցազրույց Ինեսա Զոհրաբյանի հետ:

-Ինչո՞ւ որոշեցիր մասնակցել այս ծրագրին:

-Մասնագիտական առումով չեմ կողմնորոշվել և երբ իմացա, որ այս ծրագիրը կապ ունի լրագրության հետ ու նաև կօգներ ինձ անգլերենի զարգացման հարցում, դե, ինչքան էլ ունենաս գիտելիքներ, երբ չես խոսում, մոռանում ես, որոշեցի դիմել: Տեսա հայտը ու որոշեցի ուղարկել իմ մոտիվացիոն նամակը, ունեցա հարցազրույց Մանանա թիմի հետ, անցա: Մի խոսքով` նպատակս և բելգիացիների հետ շփումն էր, և անգերենիս իմացությունը խորացնելը, և մասնագիտական առումով մի քիչ կողմնորոշվելը:

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեիր ծրագրից:

-Առաջին հերթին մտածեցի բելգիական մշակույթին ծանոթանալու մասին, նաև հետաքրքիր կլինի ներկայացնել իրենց մեր մշակույթի առանձնահատկությունները: Հույս ունեմ, որ ձեռք կբերեմ լավ ընկերներ, որոնք կապրեն Բելգիայում և ինձ կօգնեն մասնագիտական առումով: Թեկուզ` կօգնեն ինձ աշխատել ֆոտոապարատի հետ:

-Արդյո՞ք ակնկալիքներդ արդարացան: 

-Սա յոթերորդ օրն է, ու ինձ թվում է` այո: Միայն սպասում եմ մեր խմբային աշխատանքները իրականացնելուն: Կունենանք լավ ֆոտոշարք, հարցազրույցներ, և այդ դեպքում ես լիարժեք կարող եմ ասել, որ այս ծրագիրը հաջողվել է:

-Հասցրե՞լ ես արդեն շփվել բոլոր բելգիացի մասնակիցների հետ:

-Բոլորի հետ շփվել եմ, որովհետև միասին ենք ապրում, և բացի դրանից` թիմ առաջնորդների հետ շատ լավ հարաբերությունների մեջ ենք: Նրանք ոչ մեկի չեն թերագնահատում, նաև եթե անգլերեն խոսքի մեջ սխալներ ենք թույլ տալիս, նրանք չեն ուղղում, փորձում են հասկանալ: Երբ նրանց հետ շփվում ես, յուրաքանչյուրը առանձին տեսակ է:

-Ի՞նչ տպավորություններ ունես այս օրերից:

-Տպավորություններս շատ լավն էին: Մի քանի բառեր եմ սովորել բելգիացիներից: Օրինակ` ֆրանսերեն comment ça va, որը թարգմանաբար նշանակում է ինչպե՞ս ես:

-Արդյոք արդեն մասնակցե՞լ ես նմանատիպ ծրագրի, թե՞ սա առաջինն էր:

-Նմանատիպ ծրագրի չեմ մասնակցել: Փորձել եմ, բայց երրորդ փուլից դուրս եմ մնացել:

***

Հարցազրույց Լենկա Բրոսենսի հետ:

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեիր մինչև Հայաստան գալը:

-Այստեղ առաջին անգամ չեմ և գիտեի` ինչ է ինձ սպասվում: Այստեղ ամեն ինչ շատ գեղեցիկ է:

-Ի՞նչ տպավորություններ ունես:

-Կարծում եմ` տպավորություններս շատ տարբեր են: Այս տեսարանները շատ գեղեցիկ են: Անցած անգամ, երբ ես Հայաստանում էի, այդքան շատ չէի շփվել մարդկանց հետ և չգիտեի` ինչ ակնկալել նրանցից, բայց հիմա ես նրանց հետ շփվեցի և ես սիրում եմ նրանց:

-Ի՞նչն է քեզ դուր գալիս այս ծրագրի մեջ:

-Ուզում եմ ասել այն, ինչ ինձ դուր չի գալիս ծրագրի մեջ: Իհարկե, բոլոր գաղափարները, մեր տունը, մարդիկ շատ լավն են, բայց այս ութ օրվա ընթացքում մենք չենք արել մեր խմբային աշխատանքը. մենք ոչինչ չունենք արած: Իմ ակնկալիքն էր ունենալ խմբային աշխատանք և վերջում ունենալ ֆիլմ: Մենք ունենք գրեթե մեկ շաբաթ և կարող ենք ուղղել այս իրավիճակը:

-Նոր բան սովորեցի՞ր:

-Այո, սովորեցի հայկական մշակույթի մասին: Ես տեսա Հայաստանում մարդկանց միջև փոխհարաբերությունները, օրենքները, բանակի, կանանց և տղամարդկանց մասին:

-Ի՞նչ ես կարծում` ինչ ազդեցություն կթողնի այս ծրագիրը քո վրա:

-Ես ստացա շատ նոր տեղեկություններ լուսանկարչության մասին: Օրինակ` սովորեցի ինչպես օգտագործել ֆոտոապարատը ավելի ճիշտ:

***

Հարցազրույց Լիլիթ Վարդանյանի հետ:

-Ինչո՞ւ որոշեցիր մասնակցել այս ծրագրին:

-Մասնակցեցի, որպեսզի ունենամ հնարավորություն ծանոթանալու այլ երկրի մշակույթին, շփվել նրանց հետ, զարգացնել անգլերենիս իմացությունը և պատմել հայկական մշակույթի մասին:

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեիր ծրագրից:

-Ակնկալում էի ձեռք բերել նոր ընկերներ, շփվել նոր մարդկանց հետ, ծանոթանալ բելգիական մշակույթին, կիսվել իմ իմացություններով և նոր բան սովորել նրանցից:

-Արդյո՞ք դրանք արդարացան: 

-Հասցրել եմ ծանոթանալ նոր մարդկանց հետ: Որոշ չափով ծանոթացել եմ բելգիական մշակույթին: Նրանց հետ միասին կատարել եմ Երևանի և Հայաստանի այլ քաղաքների բացահայտումը: Ես դեռ ունեմ ակնկալիքներ, որ բելգիացիների հետ շփումը կշարունակվի:

-Հասցրե՞լ ես արդեն շփվել բոլոր բելգիացի մասնակիցների հետ:

-Արդեն հասցրել եմ բոլորի հետ շփվել, սովորեցնել հայերեն բառեր: Իսկ նրանք ինձ շոկոլադ են հյուրասիրել և պատմել իրենց կրթական համակարգի, պատմության և տպավորությունների մասին:

 -Ինչպիսի՞ տպավորություններ ունես այս օրերից:

-Ունեմ շատ լավ տպավորություններ: Իսկ վերջնական տպավորությունների մասին կպատմեմ ծրագրի վերջում:

-Արդյոք արդեն մասնակցե՞լ ես նմանատիպ ծրագրի, թե՞ սա առաջինն էր:

-Սա իմ առաջին փորձն է: Ուրախ եմ, որ կարող եմ պատմել մեր մշակույթի մասին և ծանոթանալ բելգիական մշակույթին:

-Նոր բան սովորեցի՞ր: 

-Սովորեցի, որ տարբեր մշակույթներ և մտածելակերպ ունեցող մարդկանց միջև ընկերությունը հնարավոր է:

Էլզա Զոհրաբյան