Ես գյումրեցի եմ, էդքան մի նախանձի…
«Լյուբոյ» գյումրեցի կողքովդ անցնի, վռազ կջոկես, կդառնաս` կհարցնես.
-Լեննականից ես, հա՞, ապ ջան:
Մտքումդ ասում ես. «Ջան, գյումրեցի»
Ծո մենք ուրիշ ենք, սաղից տարբերվինք գը:
Ուզո՞ւմ ես քեզ թվարկեմ հատկանիշը,
Մեր սաղիս վրա էլ կա էդ նիշը…
Դու ամենալավն ես, դու ամենաքաղցրն ես,
Կարողա քու համար քոնը ամենաբարձրն ա,
բայց դե մեկ ա, Գյումրին ուրիշ ա…
բայց դե մեկ ա, Գյումրին ուրիշ ա…

Սկսեմ մեր ամենաառաջին հատկանիշից՝ մեր համով հոտով բարբառից,
Որ մյուսներից կանցնի, չի թողնի իրան կից:
Կներես, կարող ա գերագնահատում եմ, քոնին էլ քցում եմ,
Բայց եթե կարաս իմ պես գրես, քոնին էլ իմ պես կբարձրացնես:
Բայց քանի հըլը գրում եմ ես,
Ուրեմն Գյումրին ա լինելու բարձունքում՝ ամենավերևում:
Գյումրի սիրում եմ քեզ ինչքան, որ դու կաս:
Նայի` չփոխվես, չկորցնես քո համն ու հոտը,
Էս մեր պաղ օդը, մեր սառը ջուրը, որ ոչ մեկին չի բավարարի մի կումը:
Էս համաձայն չե՞ս իմ հետ, կարաս առարկես,
Ու կարաս հակառակը դու ինձ ապացուցես:
Բայց հավատացնում եմ, որ հետս չես կարա մրցես,
Որովհետև Գյումրին իմ սրտի մեջ ա…
Ինչքան, որ ես գնամ, ինքը կգա,
Ինչքան ես բարձրանամ, էդքան ինքն էլ իմ հետ կբարձրանա,
Ես պետք ա հասնեմ բարձունքին ու իմ Գյումրիին էլ իմ հետ հասցնեմ բարձունքին…
Թվարկեմ մեր մյուս հատկանիշները,
Սաղիս մեջ էլ կա էդ ուժը ու էդ թասիբը:
Սաղս էլ մեծ սրտով, սաղս էլ թասիբով, սաղս էլ ջիգյարով…
Ես էլ եմ գյումրեցի էդքան մի նախանձի…
Գյումրի, սիրում եմ քեզ ինչքան որ դու կաս, նայի` դու չփոխվես, նայի` ներքև չիջնես…
Չնայած մի մտածի, հաստատ չես իջնի,
Որովհետև մենք ենք քո էսօրվա ջահելները
Ու քո անունը միշտ կպահենք վերևները:
Էկեք մի պահ մենք հիշենք մրցումները,
Թե ինչ արեցին սաղին մեր գյումրեցիները,
Թե քանի տղա ա բարձր պահել Հայաստանի անունը
Ու ծածանել մեր եռագույնը…
Գյումրի սիրում եմ քեզ, նայի` չփոխվես…

Մեր գյուղում կա մի տուն, որի տերը շատ սարսափազդու և դաժան կին է: Ամեն տարի, երբ նա հիշում է իր լաբիրինթոսանման և կիսաշեն նկուղներով տունը, գալիս է գյուղ: Եվ այդ պահին.

-Փախե՜ք, Արևը եկավ, շաղ հընցե՛ք:

Երբ գալիս էր, բոլորին համբուրում էր, իսկ երեխաներն Արևին տանել չէին կարողանում: Բայց միայն Արևի համբույրից խուսափելու համար չէր այդ նախազգուշացումը: Հիմա կասեմ:

Այդ Արևն ունի մի մեծ խնձորենիների այգի, իր տան հետևում, և թաղում ամեն մեկը Արևի խնձորի այգում ունի իր ծառը: Նույնիսկ ասում ենք.

-Ով իմ ծառիցը խնձոր ա քաղել` մտքինս ա:

Ու, եթե հանկարծ մեկը մյուսի ծառից խնձոր քաղեր, կռիվ, պատերազմ էր: Այդ նախազգուշացումը նաև նրանց համար էր, ովքեր Արևի գալու պահին գտնվում էին այգում: Ու եթե հանկարծ Արևը տեսավ մեկին, համբուրելը կմոռանա, մեկ-մեկ կբռնի ու կսպանի, մեռածին կսաղացնի…
Այդ ժամանակ Արևն ընկնում էր հետևներիցս, ասելով.
-Կաղնե՜ք, այլանդակնի, տյուք իմ բաղից խնձյոր քաղեք ու մարսե՞ք, քթներովդ դեմ պիրիլ, վեչ ըլածնի:

Ու, եթե հանկարծ բռներ` ծամ-ծամ էր անում, իսկականից քթներովս հանում էր: Ահա այսպիսի ոչ ցանկալի պատմություն է ստացվում, երբ Արևը որոշում է այցելել իր լքված տունը: Բայց անգամ այդ սարսափներին, մենք միևնույնն է, մեր ծառի տերն ենք:
Հիմա ձմեռ է, ոչ Արևն է գյուղում, ոչ էլ խնձորի այգու ծառերի ճյուղերին երեխաներ կան: Դրա համար էլ հիշեցի այս ամառային պատմությունը:

Ողջույն բոլորին: Հուսով եմ, որ բոլորիդ տրամադրությունը լավ է: Իսկ եթե կան մարդիկ, ում տրամադրությունը այդքան էլ լավ չէ, ես ցանկանում եմ իմ փոքրիկ նյութով բարձրացնել այն: Ինչպես շատ տեղերում, այնպես էլ մեր գյուղում, եղել են շատ զվարճալի և հետաքրքիր պատմություններ, իհարկե, մեր տատիկների և պապիկների մասնակցությամբ: Թեև ծանր կյանքին և բազում դժվարություններին, հումորը նրանցից անպակաս է եղել:
Վերջերս մի գիրք գտա «Ծիծաղում է Դարբասը» վերնագրով (հեղինակ`Սմբատ Ղազարյան), որտեղ զետեղված են հումորային պատմություններ մեր գյուղի մեծերի մասին: Ուզում եմ ձեզ ներկայացնել մի քանի զվարճալի պատմություններ այդ գրքից և հուսով եմ, որ դրանք կարդալուց հետո ձեր դեմքին ժպիտ կհայտնվի:

***
Ավտովարորդ Սուրեն Զաքարյանին (պապիկիս) համագյուղացիներից մեկը հարցնում է. –Զաքարյան, մաշինավ շտե՞ղ ես քինում: -Ջիվիր Քար սարի կովաբուծական ֆերման: -Վեր մի պան խնդրեմ, կանե՞ս: -Հի՞նչ: -Կուլան տամ, Ակնաղբյուրից մի կուլա ջուր պիր ինձ մհար, սերտս ոզում ա: -Խնամի ջան, հինչ ասես կանեմ, բայց էտ մինը կարալ չեմ: -Խե՞: -Ակնաղբյուրի ջուրը նախագահի կարգադրությամբ խառնըմ են կոլխոզի կաթին, հանձնըմ պետությանը,- լրջորեն պատասխանում է Զաքարյանը:

***

Պապն իր երկու տարեկան թոռան հետ նույն ափսեից կեռաս էր ուտում, պապը`փունջ-փունջ, թոռը`հատ-հատ: Երբ ափսեն կիսով չափ պակասեց, թոռը լացակումած նայեց պապին ու ասաց. -Պապի~կ ջան, մեկ-մեկ կեր, կխեղդվես:

***
Վարսիկին ուղարկեցին քաղաք`բժշկական ուսումնարան ընդունվելու: Վարսիկը գնաց ու ետ եկավ: Չէր կարողացել ընդունվել: -Հի՞նչ իլավ, բալա,- հարցնում է հուզված հայրը: -Կտրեցին: -Հինչի՞ց: -Թթուներից: -Կարացի՞ր ոչ պատասխանես: -Պատասխանեցի: -Հի՞նչ ասիր: -Ասի` կաղամբի թթու, վարունգի թթու, տանձի թթու, սարի շուշանի թթու: -Ճըխթթոն (թթու դրած բազուկ) ասա՞լ չես: -Չէ: -Ասըմա` չէ… Լավ էլ ըրալ են, վեր կտրալ են:

***

Թագուհի մայրիկի դեղնակտուց աքլորը թառել էր դարպասի վրա, վզի երակները ձգել ու այնպես էր կանչում երկինքն ի վեր, ասես ուզում էր արար աշխարհքին տեղյակ պահել, որ ինքն էլ է աքլորավարի կանչել սովորել.
-Ծու~ղ-րու-ղու~…
-Սրան տեսեք, դիպլոմն ա պակաս, վեր դիպլոմ էլ ունենա, պառլամենտի անդամ կտառնա,- ասում է Թագուհի մայրիկը:

Հ. Գ. Հեղինակը գրել է գրական հայերենով, սակայն ես գրել եմ մեր բարբառով, քանի որ չեմ ուզում, որ մեր բարբառը վերանա: Թող այն փոխանցվի սերունդներին և դարերով պահպանվի: