Ամեն անգամ երկար ու հոգնեցնող դպրոցական օրվանից հետո քայլում եմ մեր գյուղամիջով, որտեղ արդեն առավոտվանից նստած են գյուղի մեծերը՝ պապիկները: Նրանք միշտ հավաքվում են պապիկիս խանութի դիմաց, ուր ես միշտ այցելում եմ տան բանալին վերցնելու և ավելի շատ այդ պապիկների հետաքրքիր ու զվարճալի զրույցը լսելու համար: Նրանց քննարկման հիմնական թեման աշխարհում տեղի ունեցող անարդարություններն են: Նրանք միշտ արտահայտում են իրենց կարծիքները, և եթե հակադիր կարծիքներ են առաջանում, նրանք երկար ու ձանձրալի վիճում են, թե ո՞վ է ճիշտ, և ո՞ր քաղաքական գործիչն է լավը կամ վատը: Խոսակցության կեսից միշտ մոտենում է ծեր վարսավիր Աղինը և ասում.

-Ա՜, դե, հերիք ա լի զրից անիք, եկեք մազիրներուդ կտրիմ:

Եվ իհարկե, նրա աչքերն արդեն լավ չեն տեսնում, և նա առաջվա պես լավ չի հարդարում մազերը, բայց նրա հաճախորդները միշտ հավատարմությամբ այցելում են, ինչպես իրենք են ասում` «Աղնի մոտ»:

Ամեն անգամ, երբ մոտենում եմ պապիս խանութին, այդտեղ կանգնած պապիները ինձ առաջարկում են իրենց գրպանների խորը անկյուններում պահած կոնֆետները, ասելով.

-Բալա ջե՛ն, արի էս կամֆետներիցը համտիս արա:

Մտնելով պապիս խանութ՝ միշտ լսում եմ նույն խոսքերը.

-Բալա ջե՛ն, արի քոմակ արա, էս յաշիկնին տեղափոխ անինք:

Ես արագորեն արկղերը վերցնում եմ պապիս ձեռքից և դնում սեղանի տակ: Հետո պապս սկսում է ինչ-որ թղթեր լրացնել, որ ես երբեք չեմ հասկացել, թե ինչի համար են: Հանկարծ դրսից լսվում է պապիս ընկերոջ ձայնը.

-Միխայի՛լ, գալիս ե՞ս նարդի խաղանք:

Պապս նստեցնում է ինձ իր աթոռին, որպեսզի հետևեմ խանութի անց ու դարձին, իսկ ինքը գնում է նարդի խաղալու:

Մտածեցի, մտածեցի ու որոշեցի սպասել դասերն սկսելուն, հաստատ մի հետաքրքիր բան կլինի գրելու համար: Ու առաջինը, որ հանդիպեց, ընկեր Արտաշյանն էր՝ ռազմագիտության ուսուցիչը: Մեկ ամիս արձակուրդից հետո նոր ոգով էինք մտնում դպրոց ու սկսում նոր կիսամյակ: Ճի՛շտ է, ռազմագիտությունը յոթերորդ դասաժամին էր, բայց մենք այդքան էլ հոգնած չէինք, և գիտեինք, որ դասաժամը ինչպես միշտ թեթև ու հետաքրքիր կանցնի: Նախորդ դասին անցել էինք ավտոմատի բաղկացուցիչ մասերը, իսկ այժմ մեզ անակնկալ էր սպասվում: Մենք պետք է սովորեինք 33 վայրկյանում այն քանդել ու հավաքել: Բաժանվել էինք երեք խմբերի ու փորձում էինք երեք ավտոմատով հերթով սովորել ու «յոլա գնալ»:Ժամանակը թռչում էր արագ և շատ հետաքրքիր էր անցնում մի պարզ պատճառով՝ մենք ուսումնասիրում էինք մեզ բացարձակ անծանոթ իր: Երբ առաջին անգամ տեսա ավտոմատը և դիպչեցի դրան՝ պատկերացրեցի սահմանին կանգնած զինվորին, ով անքուն հսկում է մեր խաղաղությունը: Հիշեցի զինվոր եղբայրներիս, պատկերացրեցի ինձ իրենց տեղը ու ինձ պարտավորված զգացի հայրենիքիս հանդեպ: Առաջին անգամ էի այդպիսի զգացողություն ունենում:

Երբ դու ուղղակի կողքից նայում էիր առաջադրանքը կատարողին, քեզ շատ պարզ ու հեշտ էր թվում: Բայց երբ հասնում էր քո հերթը, դու ժամանակին հետևելով, խուճապահար շարժում էիր մասերը՝ փորձելով որևէ մեկը տեղից հանել: Իսկ ընկեր Արտաշյանը սովորեցնելու հետ միասին անընդհատ կրկնում էր.-Արա՛, հազար եմ ասել հեռու գնա, էդ ավտոմատը շատ վտանգավոր ա:

-Աղջի՛, հեռու՛, հեռու՛, էդ շամփուրը որ մտավ աչքդ, մարդու չեն տանի:

-Մի-քիչ արագ արա, էլի, դրա մեջ ի՞նչ դժվար բան կա:

- Բութ մատդ չմտցնես դրա արանքը՝ մեջը կմնա:

Ու այսպես շարունակ: Հուսով եմ, հաջորդ դասին կսվորենք և կհասցնենք տեղավորվել ժամանակի մեջ:

-Լաուր, վերջապես դու էլ դարձար 16 տարեկան, շնորհավոր,- Լաուրան երևի մեր դասարանի ամենափոքր աշակերտն է, և բոլորս սպասում էինք հենց նրա ծննդյան օրվան, որ վերջապես թեկուզ մի քանի օրով նա դառնա մեր տարիքին, քանի որ այդ տարի գրեթե բոլորս դառնում էինք 17 տարեկան:

-Տասնվե՜ց, տասնվե՜ց, տասնվե՜ց, չիմացանք, թե ինչպես գլորվեց…,- սկսեց երգել Լաուրան, ով ամեն անգամ 16 թիվը լսելիս սկսում էր երգել այս երգը… Նույնիսկ արդեն անտանելի էր դարձել, և բոլորս զգուշորեն, կամ թաքուն էինք ասում այդ թիվը:

-Մերոնք նոր ծնված երեխուն ոնց էլ չեն վախեցել ու տանը մենակ են թողել,- ասաց Լաուրան, ով հենց իրեն նկատի ուներ, քանի որ այնպես էր ստացվել, որ իր ծնողները այդ օրը տանը չէին լինելու, իսկ Լաուրայի ծնունդը նշելու էին հաջորդ օրը,-աղջիկներ, պարապմունքներից հետո եթե ազատ լինեք, եկեք մեր տուն «գործ» անելու, համ էլ ծննդիս օրով մենակ չեմ լինի:

Ամենամոտը Լաուրիկենց տանը ապում էինք ես, Սվետան և Մանեն: Մանեն Երևանում էր, այնպես որ ես և Սվետան երեկոյան այցելեցինք հոբելյարին: Նախ գնացինք մի քիչ առևտուր արեցինք… Մեզ հարիր առևտուր, այսինքն՝ քաղցրեղեն, հետո գնացինք տուն ու անցանք գործի… Ավելի ճիշտ, անցան գործի, քանի որ ես հիմնականում նկարում կամ խանգարում էի, բայց ինձ համար էլ գործ ճարեցին, այնպես որ ես ադիբուդի էի պատրաստում: Քանի որ մնացած մանրամասնությունները չեն հետաքրքրի, անցնեմ բուն նյութին:

Զանգ է գալիս տան հեռախոսին, Լաուրան պատրաստվում է վերցնել այն, երբ … «Բարով արագիլ, բարի արագիլ»… Չէ, երբ հիշում եմ, զգում եմ, որ այդ բառերը երգվում էին մեր համար ոչ այնքան բարով, քանի որ ձայնը գալիս էր շատ խուլ տեղից ու անընդհատ կտրտվելով, և բացի այդ հիշեցնեմ, որ այն գալիս էր հեռախոսից:

-Երեխեք, էս ի՞նչ ա, վախենում եմ,- անկեղծ ասած իրոք վախեցել էինք:

-Լավ, ինչի՞ եք վախենում, կարող ա` գլխներիս սարքում են,- փորձում էինք իրար հանգստացնել, երբ քիչ անց նորից զանգ եկավ ու նորից նույն ձայնը:

-Ո՞նց, էս ձենը հեռախոսը դեռ չվերցրած էր գալի՞ս, մամայիս եմ ուզում,-արդեն իրոք վախեցած ասացի ես, որ քիչ առաջ փորձում էի հանգստացնել:

-Լավ սպասեք, խուճապի չենք մատնվում, ամեն ինչ լավ ա, հիմա գնում ենք հեռախոսի մոտ ու հասկանում, թե ինչ ա խախտվել դրա մեջ,-փորձում էր սառնասրտությունը չկորցնել Սվետան:

Խիզախություն ենք հավաքում և նորից գնում հեռախոսի մոտ, երբ զանգում են, բաց այս անգամ սկսում է ինչ-որ տատիկ խոսել:

-Հա, երեխեք, էս հաստատ ինքնապատասխանիչն ա միացել,-ուրախացած ասաց Լաուրան ու շունչ քաշեց, բայց երբ էլի միացավ «Բարով արագիլը», երեքով վազեցինք խոհանոց ու դուռը փակեցինք:

Լաուրան որոշեց զանգել ծնողներին, իմանալու, թե երբ են գալու, և պարզվեց, որ մեքենայի միջից զանգելով տան հեռախոսին, իրոք, մի քանի զանգից ավտոպատասխանիչն է միացել, իսկ երգը ուղղակի մեքենայի միջից եկող ձայնն է եղել: Դե հանգստացանք, ու որոշեցինք, որ ես ու Լաուրան տանում ենք Սվետային ճանապարհելու:

-Սպասեք, բա ճանապարհին ինչո՞վ ենք զբաղվելու,-ասացի ես ու վերցրեցի հացամանը, որի մեջ լցնում էի ադիբուդին, որ հովանա,-այ հիմա գնացինք:

Արդեն բավականին մութ էր, այնպես որ մենք և մեր ադիբուդով լիքը հացամանը չէինք երևում, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մեքենա էր անցնում, և լույսերը ընկնում էին մեր վրա:

-Պահի էդ հացամանը, խայտառակ եղանք,-ասում էր Լաուրան, իսկ ես ծիծաղելով ասում էի.

-Վերջը…

-Չասես,-հասկանալով ինչ եմ պատրաստվում ասել, ասաց Լաուրան:

-Էսօր դարձար…

-Ասացի` չասես.: Սվետա, պահիր ինձ:

-16 տարեկան:

-Տասնվե՜ց,տասնվե՜ց, տասնվե՜ց…

Այս տարի կլրանա յոթ տարին, ինչ հաճախում եմ դաշնամուրի: Հասկացաք, չէ՞ ինձ: Չգիտեմ, ինչպես, բայց մեծահասակների մեծ մասը ինձ գրեթե ամեն օր նույն անսպասելի, զարմացնող և իրենց շա՜տ հետաքրքրող հարցեր են տալիս: Ստորև ներկայացնում եմ հետևյալ հարցերի շարքը.

Հարց համար 1.

-Մարիամ ջան, հըմի կըսես՝ քանի՞ տարի կերտաս դաշնամուրի:

-Յոթ:

-Ահա, շատ է:

-Հա դե, դաշնամուրային բաժինը յոթ տարի է, բայց կան դպրոցներ, որոնք հինգ են, իսկ լրացուցիչ ցանկության դեպքում՝ ութ տարի կըրնաս երթաս:

-Դե ըսա՝ դաշնամուրի ծլնգոցը (դաշնամուրը ախր չի ծլնգում, այն նվագում է) կլսեմ, բայց դե սաղ օրը կնվագես, դուրս արի քիչըմ:

-Ըհնց,-վերջացրի ես:

Հարց համար 2.

-Մարիամ ջան, հըմի կրնա՞ս երկու ձեռով նվագես:

-Հա՛, հա՛, անշուշտ:

-Դե հլը, մե բանըմ նվագե:

-Նվագեմ:

Սկսում եմ նվագել Մ.Ի. Գլինկայի «Մելոդիկ վալս»-ը ստեղծագործությունը ու…

-Վայ, էս ի՞նչ լավ կնվագես, ես չիդեյյ… Լավ է, բալ ջան, դու նվագե, դառի դաշնակահար, ես էրթամ գործերս էնեմ:

Հարց համար 3.

-Էս էրեխեն սաղ օրը կնվագե: Մե կտրեք էդ գործիքից, թող դուրս ելնի խաղա, թթվածին շնչե, շատ մեկուսի է:

«Ես՝ մեկուսի՞,- մտածում եմ ես,- չէ , չէ, չէ»:

Հարց համար 4.

-էս ի՞նչ է, ազիզ ջան:

-Նոտա:

-Նոտա՞: Բա, այ սիկ, սի՞կ ինչ է:

-Սոլի բանալին, ցույց է տալիս առաջին օկտավայի սոլ նոտայի տեղը:

-Բանալի՞: Բա էս սոլի բանալիով ի՞նչ կբացես, ձեռդ հեչ չենք տեսել:

-Հը՞,- ծիծաղեցի ես:

Հարց համար 5.

-Հլը մի հատ «Իմ ախպերը» ռուսերենով նվագե: Չէ լավ ՝ «Ջան Գյուլումը»: Կրնա՞ս:

-Ես ըդպես բաներ չեմ նվագե:

-Բա ի՞նչ կնվագես:

-Դասական երաժշտություն:

-Հեչ ո՞վ են էդ դասականները, մե քանիմ հոգու սա:

-Շուբերտ, Բախ, Լիստ, Ռախմանինով, Բեթհովեն, Մոցարտ, Չայ…

-Լավ, հերիք է: Մյուս անգամ կսորվիս սածներս:

-Անպայման:

Ու այսպես շարունակ…

Հ.Գ. Եթե ձեզնից որևէ մեկի հետ այսպիսի դեպք եղել է, ապա ցավում եմ, իսկ եթե ո՛չ, հավատացեք՝ կլինի: