Լուսանկարը` Ժաննա Սարգսյանի

Զրուցակիցս «Լիլիթ» պարային համույթի գեղարվեստական ղեկավար Լիլիթ Ազարյանն է: 

-Երբվանի՞ց ես սկսել զբաղվել պարով, ի՞նչ կրթություն ես ստացել և ինչպե՞ս ես կայացրել պարուհի դառնալու որոշումը: 

-Պարով սկսել եմ զբաղվել այնքան փոքր տարիքից, որ նույնիսկ չեմ էլ հիշում: Սովորել եմ Վանաձորի պարարվեստի դպրոցում, այնուհետև ընդունվել եմ պարարվեստի պետական քոլեջ: Քանի որ մանկուց սիրել եմ պարը, ուրիշ մասնագիտության մասին չեմ էլ մտածել:

-Ե՞րբ և ինչպե՞ս ես ձևավորել «Լիլիթ» պարային համույթը, ովքե՞ր են քեզ հետ միասին ներգրավված եղել այդ գործում, և ինչպե՞ս է դրան վերաբերվել ընտանիքդ: 

-Պարային համույթը սկսել է գործել 2015 թվականից, սկզբնական շրջանում պար դասավանդում էի միայն իմ բնակավայր Վանաձորում, հետո արդեն սկսեցի գյուղեր այցելել և խմբակներ ձևավորել: Ընտանիքս ողջունել է իմ այդ որոշումը, անգամ պարային համույթի ամբողջ զգեստները կարում ենք ես ու մայրս:

Լուսանկարը` Ժաննա Սարգսյանի

-Պարային համույթը Վանաձորո՞ւմ է, քանի՞ խումբ ունես, և ի՞նչ տարիքի երեխաներ են սովորում: 

-«Լիլիթ» պարային համույթն ընդգրկում է 6 տարբեր գյուղերի երեխաների: Ամեն պարային խումբ գործում է հենց տվյալ գյուղում: Ես գնում եմ գյուղ, ամեն գյուղում 2 օր դասավանդում եմ: Լինում են օրեր, երբ 2 գյուղ եմ այցելում և երկու խմբին էլ դասավանդում: «Լիլիթ» պարային համույթում երեխաների ընդունելությունը սկսվում է 4 տարեկանից:

-Ինչքա՞ն ժամանակ է, որ գործում է համույթը և ի՞նչ հաջողություններ է գրանցել: 

-Համույթը գործում է արդեն 3 տարի, ունի բազմաթիվ շնորհակալագրեր, մեդալներ և պատվոգրեր, բայց ամենամեծ հաջողությունը 2017 թվականին էր: 2017 թվականի մարտին համույթը մասնակցեց «Մինորա» մշակութային կենտրոնում կազմակերպված «Նազանք» փառատոնին և համապատասխան տարիքային ու ոճային խմբում գրավեց առաջին տեղը «Տավիղ» պարով:

-Լիլիթ, ի՞նչ է քեզ համար պարը: 

-Երևի բառերով չկարողանամ բացատրել: Պարն ինձ համար ապրելակերպ է, որով շնչում և արտաշնչում եմ:

-Հետագա ի՞նչ պլաններ կան: 

-Նախատեսում եմ ավելացնել երեխաների թիվը: Չնայած ժամանակի մեջ հազիվ եմ տեղավորվում, բայց դա ինձ չի խանգարում, և ես սիրով եմ կատարում իմ գործը:

Երևի շատերդ տեղյակ եք այս տարվա «Դեպի Եվրատեսիլ» նախագծից: Ես, լինելով Եվրատեսիլի երկրպագու, խնդրեցի, Սուրեն Պողոսյանին հարցազրույց անելու խնդրանքով: Թատրոնի ներկայացումից անմիջապես հետո հանդիպեցինք ու զրուցեցինք նախագծում իր մասնակցության մասին: 

-Սուրեն, գիտեմ, որ հենց նոր եք թատրոնից դուրս եկել: Ե՞րբ որոշեցիք զբաղվել թատրոնով:

-Թատրոնով ու երգով միաժամանակ եմ սկսել զբաղվել: Նույնիսկ չի եղել, որ նստեմ ու մտածեմ, թե ինչ պետք է անեմ, դե, այսինքն, միշտ մտքումս եղել են էդ երկու մասնագիտությունները: Մտածել եմ ուրիշ մասնագիտությունների մասին, բայց գիտակցել եմ, որ միևնույն է, դրանք պետք է ընտրեմ: Հետո շատ պատահաբար հայտնվեցի թատերական ինստիտուտում ու սկսեցի արդեն զբաղվել թատրոնով, բայց մինչև այդ էլ Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրն եմ ավարտել` թատերական բաժինը:

-Իսկ ինչպե՞ս անցավ այսօրվա ներկայացումդ:

-Շատ լավ: «Ռոմեո և Ջուլիետ» ներկայացումն էր, որն ինձ թվում է հանդիսատեսը շատ հավանեց: Բացի այդ, այսօր նաև «Դեպի Եվրատեսիլի» իմ տեսաբացիկի նկարահանումն էր:

-Լավ, քանի որ արդեն խոսք գնաց «Դեպի Եվրատեսիլից», ինչո՞ւ որոշեցիր մասնակցել նախագծին: 

-Երբ էս հարցը ինձ տալիս են, անընդհատ ուզում եմ ուրիշ ձև պատասխանել, որովհետև բոլոր տեղերում նույն ձև եմ պատասխանում, բայց ոնց հասկացա ուրիշ ձև չկա:

Ես 13 տարի է, Եվրատեսիլի երկրպագու եմ, բոլոր ֆան ակումբների էջերում կամ ու շփվում եմ տարբեր երկրների ֆաների հետ: Եվրատեսիլին մասնակցելը ինձ համար երազանք էր, հետո դարձավ նպատակ, որովհետև հասկացա ,որ կա էդ հնարավորությունը, և ձայնային տվյալները, ու հնարավոր է, որ էդ նպատակը օրերից մի օր դառնա իրականություն: Սրանից հետևություն. երկար չեմ մտածել հայտը լրացնելուց առաջ: Երբ տեսա «Դեպի եվրատեսիլի» 2-րդ եթերաշրջանի մասին հայտարարությունը, անմիջապես դիմեցի: Առաջին տարին էլ էի մասնակցել` անցել էի առաջին փուլ, բայց X Factor նախագծի հետ ունեի պայմանագիր ու չկարողացա մասնակցել «Դեպի Եվրատեսիլին», որովհետև երկուսն էլ միաժամանակ էին:

-Ինչպե՞ս կատարեցիք երգի ընտրությունը:

-Նախ, իմացա, որ այս տարի կանոնները փոփոխվել են, ավելի բարդ է դարձել. պետք է ներկայանալ սեփական երգով: Սկզբում մեծ բարդություն առաջացավ երգ չլինելու պատճառով: Ավելի ճիշտ, երկու երգ կար, որ ես էի հեղինակել, բայց դրանք, իմ կարծիքով, Եվրատեսիլում հաջողություն չէին ունենա: Սկսեցի սոցցանցերով ման գալ տարբեր երգահանների ու հենց առաջինը գտա շվեդ երգահան Յոնաս Գլադնիկոֆֆին, ով արդեն երկար տարիներ է՝ եվրատեսիլյան ասպարեզում է, ում գրած երգերը , եթե չեմ սխալվում, չորս կամ հինգ անգամ արդեն Եվրատեսիլ են գնացել` Իռլանդիայից, Մալթայից…

-Իսկ այդ երգերը հաջողություն ունեցե՞լ են: 

-Դե, ինձ թվում է, արդեն հաջողություն է՝ Եվրատեսիլին մասնակցելը: Եզրափակիչ փուլ անցել են հաստատ, բարձր հորիզոնականներ չեն գրավել, բայց նորից եմ ասում, որ մասնակցելն արդեն մեծ հաջողություն է:

Շատ հետաքրքիր էր ինձ համար աշխատել մի մարդու հետ, ով արդեն ծանոթ է եվրատեսիլյան թոհուբոհին ու գիտի, թե ինչ է պետք: Նա ինձ ուղարկեց 10 երգերի «դեմո» տարբերակներ, որոնք մեկը մյուսից լավն էին, բայց “The voice”-ը հենց առաջին լսելուց ընտրեցի: Հետո նոր իմացա, որ այդ երգը երեք հոգով են ստեղծել: Ու արդեն սկսվեց բուռն աշխատանքը:

-Ի՞նչ ակնկալիքներով ես մասնակցում մրցույթին: 

-Ես կարծում եմ, որ եթե հաղթելու ցանկություն չկա, ուրեմն կամ էդ երգիչը խաբում է, կամ էլ անիմաստ է մասնակցում: Որովհետև եթե մասնակցում ես մրցույթի, պարզ է, որ պետք է ուզենաս հաղթել: Բայց, իմ կարծիքով, դա չպետք է խանգարի մասնակցին, որովհետև լիքը այլ ձեռքբերումներ էլ կան: Ավելի շատ մարդ կսկսի հետաքրքրվել քո արվեստով, որը կարծում եմ «Դեպի Եվրատեսիլը» կընձեռի: Հետո. աշխատել Հանրային հեռուստաընկերության հետ, աշխատել մի մեծ եվրատեսիլյան ճանապարհ անցած պրոֆեսիոնալ թիմի հետ, բոլորին չի հաջողվում, ինչը արդեն մեծ ձեռքբերում է: Մասնակից 20 հոգու մեջ ես էլ կամ և ունեմ հնարավորություն իրենց հետ աշխատելու: Նույնիսկ եթե եզրափակիչ չանցնեմ, մինչև այդ անցած ճանապարհը ևս մեծ նվաճում կլինի: Այդ ընթացքում ձեռք կբերեմ նաև շատ ընկերներ, չնայած արդեն հեռակա կարգով շփվում եմ մի քանի մասնակցի հետ:

-Ինչպե՞ս ընդունվեց երգը հանրության կողմից:

-Կարծիքները շատ տարբեր էին, շատ իրար հակասող: Սկզբում շատ էի հետևում մեկնաբանություններին, բայց հասկացա, որ պետք չէ դրանց ուշադրություն դարձնել, որովհետև միայն նյարդային համակարգիդ վրա է ազդում: Հիմնականում լավ կարծիքներ էին, կային նաև վատ կարծիքներ: Կային կարծիքներ, որ երգը Եվրատեսիլին չի համապատասխանում, ու նաև ծիծաղելի կարծիքներ կային: Բայց ես հասկանում եմ բոլորին: Մեր հանրությունն ավելի շատ նայում է տվյալ արտիստի հայտնիությանը, կասկածում են նոր արտիստների տվյակարողություններին, որը նույնպես շատ բնական է:

-Մյուս 19 մասնակիցներից ո՞ւմ երգերն ես ավելի շատ հավանում:

-Կան մի քանի երգեր, որոնք հավանում եմ, բայց անուններ փորձում եմ չտալ: Կասեմ, որ կան շատ լավ երգեր ու երգիչներ: Եթե ես մասնակից չլինեի, նրանց անպայման կերկրպագեի: Ի դեպ, ով էլ որ հաղթի, միևնույն է, երկրպագելու եմ, քանի որ մնում եմ Եվրատեսիլի երկրպագու, ով ուզում է, որ Հայաստանը բարձր հորիզոնական գրավի: Բայց կարծում եմ, որ այս տարվա երգերը, անկեղծ, ընհանուր առմամբ, զիջում են Հայաստանի անցած տարիների երգերին, այդ թվում նաև իմը, բայց ինձ թվում է, որ հաղթող երգի հետ Հանրային հեռուստաընկերությունը որոշ աշխատանքներ կկատարի:

-Ի՞նչ կցանկանաս ասել քո երկրպագուներին: 

-Ես հիմնականում փորձում եմ ոչինչ չասել, որովհետև նոր եմ արտիստի անուն կերտում ու չեմ ուզում լինել այն մարդկանցից, ովքեր մինչև գործելը, ասում են, որ հետևեն իրենց, որովհետև եթե կա երկրպագու, կհետևի իմ աշխատանքին ու կորոշի մնալ ինձ հետ: «Դեպի Եվրատեսիլից» հետո չեմ դադարելու աշխատել:

-Եվ վերջում, նախադասության սկիզբը ես ասեմ, ու դու փորձիր շարունակել.

-Եթե Եվրատեսիլ 2018-ում Հայաստանը ես ներկայացնեմ… Բարդ է շատ, նախ ասեմ, որ եթե ես ներկայացնելու լինեմ Հայաստանը, դժվար թե հասնեմ Եվրատեսիլի բեմ, հենց «Դեպի Եվրատեսիլի» բեմի վրա էլ կմնամ, (ժպտում է): Իսկ իրականում, դա կլինի շատ մեծ պատիվ ու պատասխանատվություն, որին կարծում եմ, պատրաստ եմ, համենայն դեպս, ունեմ շատ լավ թիմ, որոնց հետ հաստատ պատրաստ եմ հասնել Եվրատեսիլ ու Հայաստանը պատվով ներկայացնել:

Լուսանկարը`Chess Academy of Armenia

Փոքրիկ շախմատիստը՝ Ալեքս Սահակյանը, 11 տարեկան է: Ամեն անգամ արձակուրդների ժամանակ գալիս է Հալիձոր՝ պապին և տատին այցելության: Ի դեպ, նրա տատն ու պապը մեր հարևաններն են:
Ամեն անգամ, երբ Ալեքսը գալիս է Հալիձոր, ես առավոտ կանուխ իմանում եմ դրա մասին, որովհետև երբեմն նրա ձայնից եմ արթնանում: Շատ աշխույժ անձնավորություն է, նրա հետ շփվելուց երբեք չես ձանձրանա:
Ինչ նրան հիշում եմ, սիրում է շախմատ խաղալ, իսկ եթե իր հետ խաղացող չկա, ապա համակարգչով է խաղում:
Մի քանի օր առաջ, երբ լսեցի, որ Ալեքսը Անդրանիկ Մարգարյանի հիշատակին նվիրված շախմատի 8-րդ մրցաշարում մինչև 12 տարեկան պատանիների խմբում զբաղեցրել է առաջին հորիզոնականը, որոշեցի նրա հետ հարցազրույց վարել:

-Ողջույն, Ալեքս ջան, մի փոքր կպատմե՞ս քո մասին. քանի՞ տարեկանում և ինչպե՞ս որոշեցիր զբաղվել շախմատով, ո՞վ էր քեզ ոգեշնչել:

-Մանկությունից հետևում էի պապիկներիս ու հայրիկիս շախմատային խաղերին։ 4 տարեկանից գիտեի խաղաքարերը, իսկ արդեն 6 տարեկանում կարողանում էի խաղալ։ Հաճախում էի պարի խմբակ, սակայն խուսափում էի պարապմունքներից և հետևում էի կողքի սրահում շախմատի խմբակում տեղի ունեցող իրադարձություններին։ Հայրիկիս ու պապիկներիս խաղով ոգեշնչված՝ որոշեցի զբաղվել շախմատով։

-Կպատմե՞ս առաջին խաղիդ մասին, ինչպիսի՞ տպավորություններ ունեցար: 

-Առաջին խաղս դժվարանում եմ մտաբերել, սակայն լավ հիշում եմ առաջին հաղթանակս։ 2012 թվականի հունիսի 1-ին մասնակցեցի երեխաների պաշտպանությանը նվիրված համաքաղաքային միջոցառմանը և զբաղեցրի առաջին պատվավոր հորիզոնականը։

-Կպատմե՞ս ամենատպավորիչ խաղիդ մասին: 

-Իմ ամենատպավորիչ խաղը 2014 թվականի հունիսին «Տաթևեր» ճոպանուղում Լևոն Արոնյանի և Մագնուս Կարլսենի հետ կազմակերպված սեանսն էր։ Սեանսի արդյունքում շախմատիստների ստորագրությամբ շախմատի տախտակ նվեր ստացա:

Լուսանկարը`Chess Academy of Armenia

-Գիտեմ, որ նրանց հետ խաղացել ես: Ի՞նչ տպավորություններ ունեիր Լևոն Արոնյանի և Մանգուս Կարլսենի հետ խաղից: 

-Հպարտության և միևնույն ժամանակ պատասխանատվության ու համարձակության զգացումներն էին ինձ պարուրել:

-Ո՞ւմ հետ ես երազում խաղալ: 

-Երազում եմ խաղալ Հիկարու Նակամուռայի հետ:

-Եթե ճիշտ հասկացա, հենց նա է քո ֆավորիտ շախմատիստը: 

-Նա իմ ֆավորիտների շարքում է:

-Արդյոք հետագայում կշարունակե՞ս շախմատով զբաղվել, թե՞ մեկ այլ մասնագիտություն կընտրես:

-Հետագայում նույնպես կզբաղվեմ շախմատով, կկատարելագործեմ ունակություններս և կձգտեմ արդեն հանդես գալ միջազգային հարթակում:

Լուսանկարը`Chess Academy of Armenia

-Առաջիկայում ի՞նչ պլաններ ունես: 

-Մարտին կմասնակցեմ Հայաստանի առաջնության կիսաեզրափակչին՝ փորձելով անցնել եզրափակիչ: Հաճելի ու տպավորիչ էր վերջին հանդիպումս Սյունիքի մարզպետ Վահե Հակոբյանի հետ։ Նա ինձ շնորհավորեց, մաղթեց նորանոր հաղթանակներ ու հորդորեց երբեք չհրաժարվել շախմատից։

Հարցազրույց «Տրիո Ստուդիո»-ի սան, պատանի դերասան և երգիչ Արթուր Պողոսյանի հետ:  Ես սկսում եմ, Արթուրը շարունակում է:

Ես Արթուր Պողոսյանն եմ, ես ունեմ շատ նպատակներ ու հավատում եմ հրաշքներին:

Ինձ համար ամենադժվար բանը կենտրոնանալն է:

Հաճելի է, երբ  ինձ փողոցում ճանաչում են, անգամ, երբ ես շտապում եմ:

Դերասանի պոտենցիալը անսահման է, բայց, այնուամենայնիվ, պետք է շատ աշխատել:

Ես երբեք չեմ խաղա դասական թատրոն, որովհետև ես նախընտրում եմ լինել ակտուալ:

Իմ կերպարը հենց ես եմ:

Դերասաններից ամենասիրելին ինձ համար  Ջոնի Դեփն է, որովհետև նա կարողանում է կերտել իրարից շատ տարբերվող կերպարներ:

Գուցե ոչ ոք չհավատա, բայց ես շատ քիչ եմ ուտում:

Կուզեի նկարահանվել մի ֆիլմում, որտեղ կխաղայի հոգեկան շեղումներ ունեցող տղայի կերպար։

Ի տարբերություն շատերի՝ ես քայլեր անում եմ իմ նպատակներին հասնելու համար:

Եթե չերգեի, ապա չէի ցանկանա դիմել ՀԱՀ-ի «բիզնես» բաժինը:

Կուզեի, որ էլ երբեք ինձ չհարցնեն, թե ինչ եմ դառնալու:

Անհնարին է միապաղաղ կյանքով ապրելը և հրաշքներին չհավատալը:

Աչքերս փայլում են, երբ ես կոնտակտային լինզաներով եմ:

Հայկական կինոն դեռ զարգացման փուլում է:

Ես բոլորից լավ գիտեմ ամեն ինչի մեջ հետաքրքրություն փնտրել:

Ինչևէ, նպատակներին հասնելու հիմքում ընկած է ծանր ու հաճելի աշխատանքը:

Հարցազրույց տատիկիս՝ Թինա Աղաջանի Մաքոյանի հետ:

-Տատ ջան, մի քիչ պատմիր, թե որտե՞ղ ես ծնվել, ի՞նչ ընտանիքում, ո՞նց եք ապրել:

-Իմ նախնիները, բալես, մշեցի են էղել: Էկել են Վրաստան: Վրաստանում հայկական գյուղեր շատ կան՝ Նարդվանն ա, Ոզնին ա, Աշխալեն ա, Այազմեն ա: Էդ գյուղերի բարբառը մի ուրիշ տեսակ ա, իսկ մեր՝ Դաշբաշի բարբառը ուրիշ ա: Դաշբաշ գյուղն ա մերը: Դաշբաշ գյուղը թուրքերեն ա, թարգմանվում ա՝ «քարագլուխ», որովհետև քարքարոտ ա: Թուրքերեն անվանում են տվել էդ գյուղին, բայց հայի գյուղ ա:

Ես ծնվել եմ, բանվորի ընտանիքում. տրակտորների, կոմբայնների վրա որ աշխատում են: Կռվի տարիներին պապաս կռիվ չի գնացել, բայց կռվի համար հացն ա ապահովել, վարել, ցանել՝ կոմբայնով, ալրաղացով՝ ալյուրն արել, հացը թխել, կռվին են հասցրել, մի խոսքով՝ կռվին մասնակցել են էլի մի բանով: Մամաս էլ դե տնային տնտեսուհի, 9 էրեխա ա ունեցել խեղճ մամաս: Տանջվելով-տանջվելով ապրել են: Իրենց համար, իրենց հացը հայթայթելով, ոչ մեկին վնաս չեն տվել, գլուխները կախ առավոտից մինչև ուշ գիշեր աշխատել են: Պապաս գործից գիշերվա ժամը 3-ին-4-ին էր գալիս, լուսադեմին տրակտորով դաշտերն էր վարում: Մի հատ տրակտոր էր ամբողջ տարածաշրջանում: Դրա հետ մեկտեղ էլ խոզեր էր պահում՝ 200-300 հատ, կովեր՝ 100-150 հատ: Պետությունը կերը տալիս էր՝ էն պայմանով, որ միսը պետությանը հանձնի պապաս: Դե փողով, մուֆթա հո չէ՞ր: Աշխատող ընտանիք էր՝ շատ աշխատող: Մեզ էլ, ինչքան հնարավորություն ունեին, էդքան էին պահում: Ուտելիքը մեր տանը լիքն էր: Իսկ հագուստը՝ դե էն ժամանակ ո՞վ էր մոդայիկ հագնվում: Հասարակ շոր էին հագնում՝ մենք էլ նույնը: Խեղճ չենք էղել՝ լավ ա պահել պապան: 9 էրեխա ենք էղել, բայց պապաս լավ ա պահել, որից 2-ը ըշտա մահացել են՝ 2 ախպերս, 7-ս մնացել ենք:

-Ո՞նց ես Վարդգես պապիկի հետ ծանոթացել: 

-Դե, պապիկի հետ գյուղում, ըշտա: Պապիկի քույրը՝ իմ տալը, հորեղբորս կինն էր: Ես էրեխա էի: Հորեղբայրս փախցնում ա ամուսնուս քրոջը էն ժամանակ, որ ես դեռ պուճուր էրեխա եմ լինում: Հարևան էինք: Գալիս-գնում էի՝ քարով տալիս էի պատուհաններին: Պուճուր տուն էր, իրենք աղքատ էին: Ամուսնուս պապան զոհվել էր Հայրենական պատերազմում: Իրենք 4 երեխա էին՝ 2 քույր, 2 աղբեր: Սկեսուրս շատ դժվար ա պահում էդ 4 էրեխուն, մի աղջկան տալիս ա աղբոր կնոջը՝ աղբերը մահացած ա լինում: 3-ն են լինում՝ տալս, մեկ էլ 2 աղբեր ՝ Վանոն ու Վարդգեսը: Հետո սկեսուրս էլի ա ամուսնանում: Էդ մարդու կինը մահացած ա լինում՝ 4 երեխա ա ունենում էդ մարդը: 2 էրեխա էլ իրանք էն ունենում՝ մի աղջիկ, մի տղա:

Ամուսինս Երևանում սովորում էր: Էն ժամանակ ես փոքր էի՝ 10 տարով մեծ էր ինձանից: Ես 15 տարեկան էի, ինքը՝ 25: Բժշկական էր սովորում: Ինձ, որ փախցրեց, 7-րդ դասարան էի: Բժշկականի վերջին կուրսը էլ չկարեցավ գար սովորելու: Մհերը ծնվեց՝ արդեն էլ գումար չկար: Մհերս 6 ամսական էր՝ բարուրի, քոչեցինք Ռուսաստան: 1966 թվից մինչև 1986 թիվ՝ 20 տարի: Ամուսինս տարավ ինձ գիշերօթիկ դպրոց: Գիշերօթիկ էի գնում, ցերեկն էլ աշխատում էի: Կովկիթ եմ աշխատել, դաշտում եմ աշխատել, ոչխար եմ խուզել, ինչ գործ ասես չեմ արել ընտանիքի համար: Շատ դժվար տարիներ էին:

-Ինչպե՞ս ես կողմնորոշվել մասնագիտության ընտրության հարցում: Մասնագիտությամբ ո՞վ ես:

-Ակումբ կար, տնօրենը տաղանդավոր մարդկանց հրավիրում էր, որ խումբ կազմեր: Ինձ էլ կանչեց՝ ձենս փորձեցին: Ինձ ուղարկեցին սովորելու: 5 տարի էլ էդտեղ սովորեցի՝ համ երգ, համ պար, համ ակորդեոն, համ սոլֆեջիո, համ երաժշտական գրականություն, համ թատերական: Դրա հետ մեկտեղ մենք ժողովրդական անսամբլ ունեինք՝ «Золотой колосок» անունով: Շրջում էինք ամեն տեղ՝ Կրասնոդար, Ստավրոպոլ, ամեն տեղ բեմերի վրա էինք: Հետո ավարտեցինք: Դե, Վարդգես պապիդ շատ գրագետ էր, ճիշտն ասած, ինձնից գրագետ էր, բայց տաղանդ չուներ: Ուղղակի իմ խաթր գալիս էր սովորելու: Էդ մարդը ձեն էլ չուներ, չէր կարում: Ես համ սովորում էի, համ աշխատում էի էդ անսամբլում: Ինձ աշխատավարձ էին տալիս՝ 70 ռուբլի, էն ժամանակ գիտե՞ս էդ ինչ մեծ փող էր: Բացի դա՝ մենք կտրոն ունեինք՝ ավտոբուսներից անվճար էինք օգտվում: Ուսանողական տոմսով ինքնաթիռից 50 տոկոս զեղչով էինք օգտվում: Հետո որ ավարտեցինք՝ անսամբլում, դպրոցներում, մանկապարտեզներում, երաժշտական դպրոցներում արդեն դասավանդում էինք:

Մեզ 4 սենյականոց տուն տվեցին: Շատ լավ էինք ապրում:

-Այ տատ, բա ո՞նց էիր համատեղում աշխատանքդ ու ընտանեկան հոգսերը:

-Ես գիշերը չէի քնում՝ 2 ժամ գիշերը որ քնեի՝ էդ լավ էր: Դասերս պիտի պատրաստեի, մեզ շատ դաս էին տալիս, գիշերը նստում էի, դաս էի անում: Լվացքի մեքենա չունեի, լվացքս էի անում, փռում էի, մինչև դասերս էի ավարտում՝ լվացքը չորանում էր, բերում էի տուն՝ արդուկում էի, առավոտյան էրեխեքին դպրոց, մանկապարտեզ պիտի տանեի: 8-ին բոլորին տանում էի արդեն՝ արդուկած, մաքուր, որին մանկապարտեզ, որին՝ դպրոց: 8:20 ես պիտի կանգառում լինեի, որ էդտեղից նստեի՝ դասի գնայի: 9-ին հասնում էի դասի: 9-ից մինչև 12-ը երաժշտականում էի սովորում, 12-ից անցնում էի култпросвет (լուսաշխի դասեր), 4-ին փորձերի՝ անսամբլում: Ամուսինս երեխեքին էր վերցնում՝ ինքը դե մի տեղ էր դեռ աշխատում: Հետո, որ ինքն էլ արդեն էկավ հետս, ասեց՝ մենակ չեմ թողնի՝ պիտի գամ հետդ սովորելու, էկավ ընդունվեց: Ընդունվելու համար 3 առարկա քննություն տվեց, մեկ էլ, դե լսողությունը ստուգեցին, դե ստից-մտից՝ ընդունեցին ճարահատ: Ինքը պայման էր դրել՝ ասել էր, եթե ինքը չընդունվի, ինձ էլ կհանի: Ճարահատած ընդունեցին: Խեղճը մինչև 2-րդ կուրս էկավ, էլ հետո չէր լինի, որովհետև արդեն ստուգման էին գալիս: Քննությունները հավաքվել էին իրար գլխի՝ չէր հասցնում, պարտքերը հավաքվել էին՝ դուրս մնաց: Ամեն դեպքում ինձ չհանեց:

Դայակ ունեինք՝ баба Лена, Արևիկիս անունը ինքն ա դրել: Օգնում էր ինձ, արդեն ոնց-որ մեր ընտանիքի անդամ լիներ, մենք իրան շատ էինք սիրում՝ քթներս տնգած չէր, ոնց որ մեր տատիկը լիներ: Իրա տունը մեր տան կողքին էր:

Ավարտեցի, որտեղ մենք ապրում էինք՝ մեծ ակումբ կար, էդտեղ տնօրեն ընդունվեցի, 13 հոգի աշխատող ունեի: Էդտեղ խմբակներ էի կազմակերպում: Շատ լավ էր, մեր կյանքը էնտեղ ընտիր էր:

-Ինչպե՞ս որոշեցիր Հայաստան գալ, ո՞նց հարմարվեցիր: 

-Ես ամբողջ կյանքս երազում էի: Մտածում էի՝ օտար ազգի համար միջոցառումներ եմ անում, ինչքան ուրախություն ու երջանկություն եմ տալիս էս մարդկանց, բա ես հայ ազգի համար չաշխատե՞մ: Ամեն երեկո, որ շատ լավ ավարտվում էր, մարդիկ ուրախ ծափահարում էին, ասում էի՝ բա ես չգնա՞մ իմ հայ ազգի համար, իմ բեմերի վրա աշխատեմ: Որոշել էի Հայաստան գալ, բայց մի քանի անգամ էկա, տների գները տեսա՝ շատ թանկ, գրանցումը թանկ՝ ուժերիցս վեր էր:

Որոշեցի գնալ Վրաստան՝ իմ հայրենիք, որտեղ ծնվել եմ: Էնտեղ աշխատանքի ընդունվեցի, հող ստացա՝ տուն սարքեցինք: Քոչեցինք, բայց շատ սխալ եմ արել ես: Մի խոսքով, գնացի 2 տարով պայմանագիր կապեցի: Հողը վերցրեցի՝ հենց պապայիս տան կողքին, ընտիր տեղ: Էն մտքով արեցի, որ տունը սարքեմ, ծախեմ, վրան փող ավելացնեմ, որ գամ էստեղ տուն առնեմ՝ տեղավորվեմ: Любыми путями хотела приехать в Армению: Պապին շուտ ա մահացել՝ Վրաստանում: Կռվի տարիներին եմ էկել Հայաստան՝ 1988 թվին էկանք: Ասում էի՝ մենք հիմա ենք պետք, որ բոլորս գնանք Հայաստան: Պապադ արդեն բանակից էկել էր: Էկանք մամայիդ նշան դրեցինք, մի քանի ամիս անցավ, ես էկա Եղվարդ, գործի ընդունվեցի Կուլտուրայի տանը: Սկզբում վարձով ենք ապրել 2 ամիս, հետո էս տունն եմ առել: Համ կուլտուրայի տանն էի աշխատում, համ Լուսակերտում պար էի դասավանդում:

-Ո՞նց էին այն ժամանակ հայերը վերաբերվում պարուհու մասնագիտությանը: 

-Հայե՞րը: Ըշտա տենց՝ չտեսի նման: Հետո արդեն սովորեցին: Գալիս էին, նստում էին դահլիճում: Ընկերուհիս դուրս էր հանում, կռվում էր հետները: Գիտեր, թե ես հայերեն չեմ հասկանում, ասում էր՝ այ մարդ, էս կինը ամուսնացած ա, էրեխեք ունի: 5-6 ամիս հետո արդեն ուրիշ ձև էին վերաբերվում: Հետո խումբ ստեղծեցինք՝ մեկը դաշնակահար, մեկը ակորդեոնահար, մեկը՝ ջութակահար:

Տատս իր ամբողջ կյանքի ընթացքում աշխատել է և հիմա էլ շարունակում է աշխատել: Միշտ իր մեջ պահպանում է երիտասարդությունը: Տատս երեք զավակ ունի՝ հայրս ու երկու հորաքույրներս, ունի 6 թոռ ու 2 ծոռ: Ուրախացել է իր երեխաների, թոռների հաջողություններով, տխրել՝ անհաջողություններով, բայց երբեք չի կոտրվել: 

Ինձ համար պարտավորեցնող է այն, որ նրա անունն եմ կրում՝ տատս ինձ համար միշտ օրինակ է ծառայել: