Մենք այսօր բարձր տրամադրություն ունենք: Իսկ դո՞ւք: Ինչ-որ բաներ տխրեցնո՞ւմ են ձեզ: Գիտե՞ք, մեզ հետ էլ են այդպիսի պահեր լինում, բայց մենք փորձում ենք հաղթահարել դժվարությունները` չկորցնելով մեր բարձր տրամադրությունը: Եկե՛ք փորձենք միասին: Կարևորը` մի՛ վհատվեք:

 Նորից միայնակ

Մի անգամ տանը մենակ էի: Դասերս վերջացրել էի, իսկ ուրիշ անելու բան չկար: Երկու ժամ հետո քույրիկս ու մայրիկս եկան տուն: Քույրս մտավ և սկսեց հարցեր տալ.

-Մա՛շ, բա ի՞նչ էիր անում, բա նայեցի՞ր «iCarly»-ն, ինչի՞ մասին էր սերիան:

Ես էլ նրան պատասխանեցի.

-Չէ՛, «iCarly»-ն չնայեցի, բայց դասերս արեցի վերջացրեցի, իսկ դու` չէ:

Քույրս տխրեց և վազեց հեռուստացույցի մոտ.

-Ըհըն, դասերդ արեցիր, իսկ «iCarly»-ն վերջացավ…

Մեկ էլ խոհանոցից լսվեց մայրիկիս ձայնը. հեռախոսով էր խոսում.

-Հա՛, ժամը ութին ձեր տանը կլինենք: Դե, գալիս ենք:

Ես ուրախացած գնացի քրոջս հաղորդեմ, որ հյուր ենք գնում, բայց մայրիկս եկավ և ասաց.

-Նե՛լ, հագնվի՛ր, գնում ենք Զառայենց տուն: Մարինա՛ ջան, իսկ դու տանը մնա, լա՞վ:

Ես տխրեցի, որ նորից մենակ եմ տանը մնալու, իսկ քույրիկս հյուր է գնալու:

Մարինա Հարությունյան, 12 տարեկան

***

Ասում էի, չէ՞

 Երբ հայոց լեզվից գրավոր էի գրում «օ-ո» ուղղագրության թեմայով, ես այդ օրը շատ ուրախ էի: Կողքիս աղջիկ կար, ով ինձ խանգարում էր, բայց չնայած դրան` ես լավ գրեցի թելադրությունը: Հաջորդ օրն ընկեր Կարապետյանը մեզ հայտնեց, որ դասարանի մեծ մասը «երկուսի» է գրել: Ես զարմացա: Երբ ուսուցչուհին կարդում էր գնահատականները, ասաց.

-Կարեն` «երկուս», Միքայել` «հինգ», Էլզա` «մեկ», Ռաֆայել` «ութ». ապրե՛ս, Ռաֆայե՛լ, շատ լավ է: Տեսե՛ք, երեխանե՛ր, Ռաֆայելն ընդամենը մեկ տարի է, որ սովորում է հայերենը, բայց գրավորը ձեզանից լավ է գրել:

Գիտեի, էլի, որ լավ եմ գրել. չէի կարող այդքան բարձր տրամադրությամբ «երկուս» ստանալ:

Ռաֆայել Բաբլոյան, 10 տարեկան

***

Հիշելով անցած-գնացածը

Իմ տրամադրությունը մանրուքներից բարձրանում է: Օրինակ, մի շատ անհաջող օր առավոտից բախտս չէր բերում: Նախ, առավոտյան քնած էի մնացել, հետո անզգույշ գտնվելու հետևանքով զարթուցիչս ջարդեցի, տանից խելագարի պես դուրս վազեցի, հասա մեր բակի աղբարկղին և նկատեցի, որ կոշիկներս չեմ հագել: Հետո, երբ կանգառում կանգնած էի, ինձ մի մուրացկան մոտեցավ և սկսեց հացի փող մուրալ: Կարծես թարս լիներ, կանգառում ես նրա հետ մենակ էի, երթուղայինս էլ ուշանում էր: «Ուռա՜, վերջապես եկավ»,- ասացի մտքումս, երբ հեռվում տեսա իմ երթուղայինը: Բայց այստեղ էլ բախտս չբերեց. երթուղայինում ազատ տեղ չկար, այն լեփ-լեցուն էր և շատ դանդաղ էր ընթանում: Մի կերպ ես էլ խցկվեցի մեջը. ուրիշ ճար չունեի, ախր, արդեն շատ էի ուշացել դպրոցից: Դեռ չէինք հասել դպրոցի կանգառին, երբ երթուղայինը փչացավ: «Համա թե բախտս չի բերում, այ քեզ բան: Հիմա հաստատ ընկեր Բաբայանը, դպրոցի մուտքի մոտ կանգնած, ուշացողների անուններն իր ցուցակի մեջ է անցկացնում»,- մտածեցի ես:

Մի կերպ վազելով հասա դպրոց: Իմ մտավախություններն արդարացան: Իմ անունը գրեցին ուշացողների ցուցակի մեջ, հետն էլ մի լավ գոռացին վրաս: Այ այսպիսի առավոտ էր: Միշտ հիշելով այդ առավոտը` դեմքիս ժպիտ է հայտնվում: Տեսնո՞ւմ եք, նույնիսկ անհաջող օրվա հիշողությունը բարձրացնում է տրամադրությունս:

Թագուշ Բաղդասարյան, 16 տարեկան

***

Բախտս բերեց

Ես պատրաստվեցի, որ գնամ դասի: Այդ օրը մենք քիմիա ունեինք, բայց ես քիմիայի տնայինները չէի կատարել, իսկ ուսուցչուհին զգուշացրել էր, որ ինձ հարցնելու է միանգամից երկու դաս և ստուգելու է տանը հանձնարարված խնդիրների լուծումները: Ռուսերենից հետո մի փոքր վախեցած և անտրամադիր բարձրացա քիմիայի կաբինետ: Արդեն պատրաստվում էի դասին, երբ ուսմասվարը մտավ և ասաց, որ քիմիա չի լինելու: Հետո հանրահաշվից և հայոց պատմությունից ստացա բարձր գնահատականներ: Կարճ ասած, այդ օրը բախտս շատ բերեց:

Նորայր Բարոյան, 13 տարեկան

***

«Իննի» հետևանքը

Հայոց պատմությունից հանձնարարված էր իմ սիրած թեման` Տիգրան Մեծի մասին: Ես օրագիրս դրեցի ուսուցչուհու սեղանին և սկսեցի դասը պատմել: Ուսուցչուհին ասաց.

-Ապրես, «ինը»: Եթե ուզում ես, կարողանում ես:

Իմ դեմքին ժպիտ հայտնվեց:

Զանգը հնչեց: Ես տուն գնացի: Երթուղայինում բոլորը դեմքիս էին նայում: Բայց ինչո՞ւ, չհասկացա պատճառը: Երբ մեր շենքի մուտքի աստիճաններով վերև էի բարձրանում, մեր հարևանը հայտնվեց դիմացս և ժպիտը դեմքին ասաց.

-Ո՞նց ես, Գևո՛րգ ջան:

-Լավ,- պատասխանեցի ես:

Մտա տուն, և մայրիկս հարցրեց.

-Ո՞նց ես: Բան ա եղե՞լ:

Երբ շրջվեցի հայելու կողմը, տեսնեմ` դեմքիս ժպիտը դեռ մնացել է: Նոր հասկացա, թե ինչու էին բոլորը դեմքիս նայում:

Գևորգ Պողոսյան, 13 տարեկան

***

Ուրախ ժամանց

Դեկտեմբեր ամիսն էր: Արդեն արձակուրդ էր: Ծնողներիս համոզում էի, որ թույլատրեն ընկերներիս կազմակերպած հավաքին գնալ: Բոլորն ինձ էին սպասում, թե երբ եմ թույլտվություն ստանալու: Ախր, շա՜տ մեծ հավաք էր կազմակերպվել, բոլորն էլ գնալու էին: Հեռախոսս այլևս ուժ չուներ` դիմադրելու զանգերին: Երկար համոզելով` վերջապես արժանացա այս խոսքերին. «Հա՛, լավ, գնա՛»: Ուրախությունից ճչացի և դուրս վազեցի: Ուղևորվում էի դեպի Կարապի լիճ: Այնտեղ ինձ դիմավորեցին ընկերներս, որոնցից շատերին առաջին անգամ էի տեսնում երկար ժամանակ ինտերնետով շփումից հետո: Մենք գնացինք Հյուսիսային պողոտա` ևս երկուսին դիմավորելու: Շատ էի կարոտել նրանցից հատկապես մեկին, և երբ տեսանք իրար, գոռալով վազեցինք և այնքան ոգևորված գրկախառնվեցինք, որ փողոցով անցնողները հրճված մեզ էին նայում: Իրար ձեռք բռնած` քայլեցինք Հանրապետության հրապարակ, այնտեղ թափառելուց և մնացածներին հանդիպելուց հետո որոշեցինք, որ պետք է Մանկական երկաթուղի գնանք: Արդեն բավականին շատ էինք` մոտ երեսուն հոգի: Տղաներից մեկն իր հեռախոսին բարձրախոս էր միացրել և անընդհատ երգեր էր փոխում: Երկար շարքով թռչկոտելով` մտանք մեր շարքից տասն անգամ երկար թունելը: Հերթական անգամ թունելի պատերն էինք նախշում, երբ հանկարծ լույսերն անջատեցին: Բոլորս ճչալով և ծիծաղելով սկսեցինք վազել դեպի թունելի մյուս ծայրը: Երբ հասանք այգի, առանձնապես ոչինչ չարեցինք. միայն երազկոտ աչքերով գնացքի ռելսերին էինք նայում: Վերադառնալիս ես և ընկերուհիներիցս մեկը նստեցինք նույն երթուղայինը: Զարմանալին այն էր, որ դեռ ոչ մեկիս էլ չէին զանգել տանից և հարցրել, թե որտեղ ենք: Երթուղայինում մի լավ չաչանակեցինք: Ընկերուհուս հետ բաժանվելուց հետո վերադարձա տուն, իսկ մայրիկս նույնիսկ մոռացել էր իմ բացակայության մասին:

Նանե Աբելյան, 15 տարեկան

***

Արժանի ներում

Մոտավորապես հինգ-վեց տարեկան էի: Իմ հեթական չարության հետևանքով նորից հայտնվեցի ննջասենյակում` փակի տակ: Դուռը երեք բանալիով վրաս չէին փակում, բայց այնքան համարձակություն չունեի, որ սենյակից դուրս գայի: Անգործությունից արդեն գժվում էի, և մի միտք ծագեց. «Նրանք բոլորն էլ վրաս բարկացած են, բայց եթե ես ինչ-որ մի լավ բան անեմ, հաստատ կներեն: Բայց ի՞նչ անեմ»: Մի քանի վայրկյան մտածելուց հետո վազեցի գրասեղանի մոտ, վերցրեցի գունավոր թղթերը և սկսեցի կտրատել: Սկզբում սլաքներ կտրատեցի, հետո` մարմին` առանձին ձեռքերով, ոտքերով և գլխով: Այնուհետև այդ թղթե մարմնին հագցրեցի քույրիկիս գիշերանոցը և դրեցի անկողնու մեջ: Շատ էի վախենում սենյակից դուրս գալ. բա որ նկատե՞ն: Բայց պետք է շարեի սլաքները հատակին` ճաշասենյակից մինչև ննջարան: Հաղթահարելով իմ մեջ այդ վախը` ի վերջո ես շարեցի այդ սլաքները և գնացի «քնելու»:

Երբ բոլոր սերիալները վերջացան, և քույրիկներս որոշեցին գալ ննջասենյակ, նրանք անմիջապես նկատեցին ուղեցույցները, որոնք տանում էին դեպի քրոջս` Նարեի մահճակալը: Մի քանի վայրկյան լռությունից հետո հնչեց քույրիկներիս բարձր ծիծաղը: Եվ ես ինձ համարեցի ներված:

Լուսինե Ալեքսանյան, 13 տարեկան

***

Տարօրինա՞կ եմ…

-Բարի լույս, մա՛մ ջան, ո՞նց ես, գիտեմ, որ լավ ես, ես էլ եմ լավ, մա՛մ, ես քեզ էնքան եմ սիրում, չես պատկերացնի:

-Հա՞յկ, էսօր ի՞նչ ա եղել հետդ:

-Իսկ դու ի՞նչ ես կարծում:

-Ինձ թվում ա` մի քիչ տարօրինակ ես քեզ պահում:

-Հը՞…,- չհասկացա ես:

-Ասում եմ` դե, էսօր ոնց որ դու չլինես:

-Գիտեմ,- ասացի,- գնամ լվացվեմ:

-Խոզանակդ չմոռանաս,- հիշեցրեց մայրս:

-Արդեն վերցրել եմ, մա՛մ ջան:

Մի քանի րոպե անց դուրս եկա լողասենյակից ու սկսեցի մրթմրթալ.

-Մա՛մ, էսօր ի՞նչ ես սարքել ուտելու:

-Վերմիշել,- հանգիստ պատասխանեց մայրս:

-Ո՜ւֆ, էլի՞ իմ ամենաչսիրած ուտելիքը,- հոգնած բացականչեցի ես:

-Հա՞յկ, ի՞նչ եղավ հետդ:

-Ի՞նչի՞:

-Մի տեսակ տարօրինակ ես:

Ու ես հասկացա. պետք է միշտ միջին տրամադրություն ունենամ, որովհետև չեմ ուզում մարդկանց մոտ տարօրինակի տպավորություն թողնել:

Հայկ Սմբատյան, 14 տարեկան

***

Երկա՜ր ճամփորդություն

Երբ արտասահման էինք մեկնում, ես արագ անցա անձնագրային անցակետը: Իսկ մայրիկիս կանգնեցրեցին. պարզվեց, որ մայրիկիս նույն անուն ազգանուն հայրանունով մի կին Ինտերպոլի կողմից հետախուզման մեջ է: Նրան տարան` ստուգելու: Ես նստեցի ու մտածեցի. «Ախր, եթե մայրիկիս տանեն բանտ նստեցնեն, ես ի՞նչ եմ անելու: Խեղճ մամաս բանտում հացի ու ջրի վրա է նստելու, ես էլ տանը մենակ կմնամ պապայիս հետ: Ո՞նց եմ ապրելու…»:

Վերջապես եկավ ոստիկանը, իսկ նրա հետ` մայրիկս: Ինձ թվում էր, որ մայրիկիս ձեռքերին ձեռնաշղթաներ են, բայց իրականում այդպես չէր: Պարզվել էր, որ հետախուզվող կնոջ ծննդյան օրը մայրիկիս ծննդյան օրվանից մեկ օր առաջ էր: Ես ուրախությունից թռվռում էի: Բայց իզուր, քանի որ մենք շատ հեռու էինք թռչում` ԱՄՆ, և չորս օդանավակայաններում էլ մայրիկիս ստուգեցին:

Մարիա Զաքարյան, 12 տարեկան

***

Անակնկալ

Ես ու քույրս նստած բողոքում էինք գլխացավից, երբ հանկարծ առույգացա: Տեղիցս վեր թռա և երբ ուզում էի ասել, թե ինչ եղավ ինձ հետ, դռան զանգը հնչեց:

-Լենան ա,- ասաց քույրս: (Լենան մորաքրոջս աղջիկն է):

Ես միանգամից վազեցի դռան մոտ:

-Լե՛ն, Լե՛ն, շուտ արի՛, արա՛գ, արա՛գ,- դուռը բացելով` բղավեցի ես:

-Ի՞նչ ա եղել, հանգստացի՛,- անհանգստացավ Լենան:

Ներս մտնելուն պես նա ասաց.

-Երեխե՛ք, չգիտեմ` հիշո՞ւմ եք, թե՞ չէ, բայց էսօր ձեր մամայի ու պապայի ամուսնության քսանամյակն ա:

-Լենա՛, լավ, էլի, էս կես ժամ ա` կենտրոնանում եմ, որ ասեմ, իսկ դու…,- նեղացա ես:

-Կներես, որ իմանայի` էդ ես ասելու, չէի ասի: Լավ, կարևոր չի, ավելի լավ ա` մտածեք` ի՞նչ անենք, որ ձեր մամային ուրախացնենք:

Տարբեր առաջարկներ եղան, սակայն բոլորը մերժվեցին: Եվ վերջապես.

-Մտածեցի՜,- բացականչեցի ես այնքան բարձր, որ Լենան ու Հասմիկը` քույրս, տեղից վեր թռան,- եկեք գնանք խանութ, կարմիր վարդ առնենք, շոկոլադե տորթ, որ վարդը տորթի սև ֆոնի վրա ավելի սիրուն լինի, լույսերը կանջատենք, սենյակը մութ կլինի, ու 20 թվով մոմերը կխրենք տորթի մեջ:

-Շատ լավ ա, Մա՛ր, ապրե՛ս, տենց էլ կանենք,- արձագանքեց Լենան:

Ես ու Լենան գնացինք խանութ, իսկ Հասմիկը մնաց տանը, ինչպես ինքն է ասում` «շատ ավելի կարևոր»` մաքրության գործերի համար:

-Ուրեմն դու կլինես սենյակում, ես ու Հասմիկը կգնանք դուռը բացելու, հետո շարֆով աչքերը կկապենք, ու ես դուռը կթխկթխկացնեմ, դու մագնիտոֆոնը կմիացնես, կսկսվի Չելենտանոյի երգը, որը մաման շատ ա սիրում: Դե, պարզ ա, բոլոր լույսերն անջատված կլինեն, մոմերը կվառվեն, մենք մամայի աչքերը կբացենք ու կշնորհավորենք: Չէ՛, չէ՛, ավելի լավ ա…

-Մարիա՛մ, վե՛րջ տուր, ամեն ինչ կանենք, ու շատ լավ կլինի,- ասաց Լենան:

Քառասուն րոպեից մենք արդեն ամեն ինչ պատրաստել էինք: Անհամբեր սպասում էինք մայրիկին:

Մոտավորապես կես ժամ կատարյալ լռություն էր տիրում, և վերջապես երեքիս համբերության բաժակն էլ լցվեց:

-Զանգում եմ մամային,- հեռախոսը վերցնելով` ասաց Հասմիկը:

-Հա՛, զանգի՛,- համաձայնեցինք մենք:

Բոլորիս ոգևորվածությունն անցավ, երբ իմացանք, որ դեռ մեկ ժամ պետք է սպասնեք: Բայց երբ հնչեց դռան զանգը, բոլորիս մոտ վերականգնվեց բարձր տրամադրությունը, և այդպիսի տրամադրությամբ իրականացրեցինք մեր պլանավորածը:

Մարիամ Նալբանդյան, 11 տարեկան

 2011թ.

Ուրույն մեթոդ

Առաջ քիմիա չէի սովորում, քանի որ ուսուցչուհիս երբեք չէր պահանջում սովորել: Դասարանում 30 հոգի ենք, և ես մտածում էի, որ նա ինձ 30-ի մեջ չի նկատում, դրա համար էլ չի կանչում դաս պատմելու: Եկավ քառորդի վերջին օրը, և քիմիայի ժամին ութ աշակերտ էր դասարանում:

-Նարե՛կ, արի՛ դասը պատմելու, իսկ Սիլվիան, Էլիզան և Հովիկը թո՛ղ խնդիրները գրատախտակին գրեն: Հաջորդը Մարիամին եմ դասը հարցնելու, և, Սարգի՛ս, դու էլ պատրաստվի՛ր, որ գաս պատմելու,- ասում էր ուսուցչուհիս` նայելով բոլորի դեմքին` ինձ կարծես ամենևին չնկատելով:

Հանկարծ շրջվեց դեպի իմ կողմը, բայց երբ տեսավ, որ այդտեղ ես եմ նստած, ասաց.

-Մա… Սարգի՛ս, արի՛ գրատախտակը մաքրիր:

Կյանքումս առաջին անգամ էի արհամարհանք զգում ուսուցչուհու կողմից: Դասերի վերջում մոտեցա նրան և խոստացա, որ արձակուրդներին կպարապեմ, և նա ժպտալով շոյեց գլուխս: Ուսուցչուհիս երևի ուրախ էր, որ պատժի իր մեթոդը վերջապես ազդեց վրաս:

Մանե Ենգիբարյան, 13 տարեկան

***

Թե ինչ է լինում, երբ արդուկում են գորգը

Երբ ես հինգ տարեկան էի, մի օր մայրիկս ինձ և եղբորս տանը մենակ թողեց, գնաց տատիկենց տուն: Գնալուց առաջ եղբորս պատվիրեց, որ ուղիղ ժամը մեկին ինձ քնեցնի: Եղբայրս էլ քնելու հետ սեր ունի: Ժամը մեկին նա ինձ տարավ սենյակ, որպեսզի քնեցնի, սակայն պառկելուն պես ինքը քնեց, իսկ ես մնացի արթուն: Չիմանալով ինչով զբաղվել` միացրեցի արդուկը և դրեցի գորգի վրա` փորձելով այն արդուկել: Երբ լսեցի դռան ճռռոցը, վազեցի սենյակ և պառկեցի մահճակալին: Մայրս զգաց ծխի հոտը և գնաց այն սենյակ, որտեղ միացված էր արդուկը: Արդեն ուշ էր: Գորգի կեսը հալվել էր: Մայրս շատ էր բարկացել երկուսիս վրա էլ: Այդ օրվանից, երբ տանը մենակ էինք մնում, առաջինը ես էի քնում:

Վարդան Համբարձումյան, 13 տարեկան

***

Սուտ խոսելու հետևանքը

Մայիսի 9-ն էր: Այդ օրը ո՛չ դպրոցում դաս կար, ո՛չ էլ Պիոներ պալատում, ուր ես հաճախում էի բատիկայի խմբակ: Հայրս և մայրս Թբիլիսիում էին: Նրանք միայն հաջորդ առավոտյան քաղաքում կլինեին: Տանը միայն ես և տատիկս էինք: Ինձ հյուր եկավ ընկերուհիս, մի փոքր նստեց և առաջարկեց.

-Մե՛ր, արի՛ գնանք Գայանեենց տուն, խեղճ դասարանցիս ամեն օր խնդրում ա, որ ես ու դու գնանք իրենց տուն հյուր:

-Ռի՛փ, լավ, էլի, ո՛չ մաման ա տանը, որ թողնի, ո՛չ էլ պապան: Տատիկս էլ հաստատ չի թողնի:

-Մե՛ր, մենք էսօր Պիոներ պալատում պիտի դաս ունենայինք, դու էլ տատիկիդ ասա՛, որ զանգեցին ու պալատ կանչեցին:

Ես համաձայնվեցի: Տատիկիս ասացի, որ գնում ենք Պիոներ պալատ, փոխարենը Հռիփսիմեի հետ գնացինք դասարանցուս տուն և երկու ժամից նոր վերադարձանք: Թվում էր, թե ամեն ինչ լավ ստացվեց…

Երբ հաջորդ օրը դասից տուն եկա, մայրիկս արդեն տուն էր վերադարձել: Երբ ես ներս մտա, նա բարևի փոխարեն հարցրեց.

-Ո՞ւր էիր երեկ:

-Պալատում, մա՛մ, համ էլ բարև:

-Մերի՛, մի անգամ էլ եմ հարցնում` ո՞ւր էիր, երեկ ոչ մի դաս էլ չկար:

Մի պահ լռեցի, հետո ասացի.

-Ես ու Ռիփոն գնացել էինք Գայանեենց տուն:

-Ես քեզ էլ Ռիփոյի հետ չտեսնեմ,- ասաց մայրս և դրանով վերջ դրեց իմ ու Հռիփսիմեի ընկերությանը:

Մերի Սիմոնյան, 14 տարեկան

***

Մի՛ բարկացրեք դասղեկին

-Կիրակի օրը դասարանով գնում ենք թատրոն,- հայտարարեց մեր դասղեկը:

-Ինչ լավ է, վերջապես դասարանով մի տեղ կգնանք,- ուրախացել էին դասարանիս երեխաները:

Մոտենում էր կիրակին, արդեն ուրբաթ օր էր և հանկարծ… Նախավերջին ժամից ոչ մի տղա չկար դասարանում, բոլորը փախել էին: Արդեն վերջին ժամն էր, դասարան մտավ ռազմագիտության ուսուցիչը: Տեսնելով, որ միայն աղջիկներ են դասարանում, նա առանձնապես չզայրացավ: Հետո դասարան մտավ դասղեկս…

-Ընկե՛ր Կարապետյան,- դիմեց դասղեկը մեր ռազմագիտության ուսուցչին,- Սևակը նոր եկավ ինձ մոտ և ասաց` քանի որ բոլոր տղաները նախորդ ժամից փախել են, նա էլ է գնում տուն:

-Ոչինչ, մենք աղջիկներով այսօր դաս կանենք,- ժպտալով ասաց ուսուցիչը:

Բայց մեր դասղեկը բարկացած ավելացրեց.

-Կիրակի օրը ոչ մի տեղ էլ չեմ տանելու ձեզ:

Ով դասից փախնի, ով պատժվի:

Եվա Հախվերդյան, 14 տարեկան

***

Համարժեք պատասխան

Դասերս վերջացան, ես տուն էի գնում, ճանապարհին հանդիպեցի ընկերներիցս մեկին:

-Բարև, Էդգա՛ր:

-Բարև: Էս վեց ժամ ունեի՞ր:

-Հա՛:

-Իսկ կիջնե՞ս դուրս:

-Հիմա գնամ տուն, հետո կիջնեմ,- ասացի ես:

Մտա տուն, և մայրիկս ասաց.

-Հաց կե՛ր և անցի՛ր դասերիդ:

-Մա՛մ, բայց ես ուզում եմ գնամ դուրս խաղամ:

-Չէ՛, ասացի, հիմա ես տեղ եմ գնում, քիչ հետո կգամ, իսկ դու նստի՛ր արագ դասերոդ արա, որ հետո էլ գնանք տատիկի տուն:

Մայրիկիս գնալուց հետո ես անմիջապես դուրս գնացի: Միլավ խաղացի բակում: Երբ տուն եկա, մայրիկս արդեն վերադարձել էր: Նա հեռախոսով էր խոսում: Ես ասացի.

-Մա՛մ, սոված եմ:

Տասնհինգ րոպե անցավ, մայրիկս դեռ պառկած հեռախոսով էր խոսում: Նա կարծես չէր էլ նկատում ինձ: Ես հասկացա, որ մայրիկիս նեղացրել եմ: Ես նրանից ներողություն խնդրեցի, և նա ինձ ներեց:

Սևակ Կարապետյան, 11 տարեկան

***

Օգտակար պատիժ

Ես չեմ սիրում գյուղի կյանքը: Ինձ դուր չի գալիս այնտեղի անդորրը: Ես նախընտրում եմ քաղաքի աշխուժությունը, և դրա մասին գիտեն իմ ընտանիքի անդամները…

Արձակուրդները նոր էին սկսվել: Ես վայելում էի անհոգ և ուրախ օրերը` մեկ վայրկյան անգամ չհիշելով դպրոցում հանձնարարված գրքերի մասին, որոնք արձակուրդների ընթացքում պետք է կարդայի: Մայրս, նկատելով, որ ես չեմ կարդում իմ գրքերը, որոշեցի ինձ պատժել: Մի օր վաղ առավոտյան նա մտավ իմ սենյակ և ասաց.

-Սե՛դ, հավաքի՛ր իրերդ և անպայման վերցրո՛ւ գրքերդ, որովհետև այնտեղ, ուր պետք է գնաս, դրանց կարիքը հաստատ շատ կզգաս:

Ես զարմացած հարցրեցի մայրիկիս.

-Մա՛մ, ի՞նչ է պատահել, ո՞ւր ենք գնում:

-Մենք չենք գնում, դու ես գնում… գյուղ:

-Մա՛մ, ախր, գյուղում օրերը շատ տխուր ու ձանձրալի են անցնում, ես չեմ ուզում գյուղ գնալ:

-Քեզ համար ձանձրալի չի անցնի, դու շատ գրքեր ունես կարդալու:

-Մա՛մ, շա՜տ եմ խնդրում, մնամ քաղաքում, խոստանում եմ, ամեն օր կկարդամ:

-Դրա մասին պետք է շուտ մտածեիր, իսկ հիմա արագ հավաքվի՛ր:

Ես մեկնեցի գյուղ: Իսկապես, գրքերն ինձ շատ պետք եկան այնտեղ:

Սեդա Խուբլարյան, 13 տարեկան

***

Մտորումներ

Ես նորից պատժված եմ և փակվել եմ իմ սենյակում, որտեղից չեմ ուզում դուրս գալ և չեմ ուզում ոչ մեկին տեսնել: Ես սկսում եմ երևակայել և մտածում եմ, թե ինչպես պիտի ես ինքս դաստիարակեմ իմ երեխաներին: Շատ չեմ զրկելու նրան իր հաճույքներից, որովհետև դա անելով` ես կարծես թե ավիրում եմ ինչ-որ բան: Շատ խիստ պատիժների օգնության չեմ դիմի, որովհետև ամեն բան անելիս կհիշեմ իմ մանկությունը և կպատկերացնեմ, թե ինչպես ինձ կզգայի նույն իրավիճակում: Ինձ համար ծնողներիս բարկությունը և բղավոցներն արդեն պատիժ են: Ես կխոսեմ երեխայիս հետ, իր սխալն այնպես կբացատրեմ, որ ինքը հուզվի և հուզվելուց լաց լինի, ոչ թե վիրավորանքից կամ իր համար ինչ-որ հաճելի բանից զրկվելուց: Ես իմ սենյակում նստած երևակայում եմ, որ ես մայր եմ և խոսում եմ երեխայիս հետ.

-Դու դաս չես անում, դրա փոխարեն ուրիշ բաներով ես զբաղված, բայց հետո ինքդ ես զղջալու… Տարվա վերջում դու կկանգնես գնահատականն ուղղելու խնդրի առաջ, ու քեզ դժվար կլինի: Բա քննությունները… Իսկ դպրոցն ավարտելուց հետո… Դու շատ կցանկանաս հետ տալ ժամանակը, բայց դա անելն անհնարին կլինի… Ես չեմ ուզում, որ դու ափսոսես այն բանի համար, որ հիմա ես անում: Բայց չէ՞ որ հիմա կարող ես ամեն ինչ ուղղել և ճիշտ ճանապարհով գնալ…

Սակայն սենյակ է մտնում քույրս, և ես այլևս ոչ թե հոգատար մայր եմ, այլ պարզապես պատժված և երազկոտ աղջիկ…

Իննա Ազնաուրյան, 13 տարեկան

***

Իմ եղբոր սահմանած կարգը

Ես պատիժ երբեք չէի տեսել: Անգամ անկյուն ինձ չէին կանգնացրել: Այս մասին էի մտածում ես, մինչ կանգնած էի տատիկիս տան հյուրասենյակի անկյունում, իսկ աչքերիցս արցունքներ էին գլորվում…

Վեց տարեկան էի: Տատիկիս տանը միայն ես էի և քեռուս տղան: Ես նստած խաղում էի: Հեռուստացույցը միացրած էր, սերիալ էին ցույց տալիս: Սենյակ մտավ եղբայրս:

-Շուտ վե՛ր կաց ու գնա՛ անկյուն կանգնիր,- ասաց նա` անջատելով հեռուստացույցը:

Ես մի պահ մտածեցի` կատակ է անում, բայց հետո գնաց, վարագույրը բացելու համար նախատեսված երկար փայտիկը վերցրեց ու կանգնեց առաջս: Ես շատ վախեցա ու գնացի կանգնեցի անկյունում:

Հետո եղբայրս սկսեց.

-1.Սրանից հետո սերիալ չես նայելու:

2. Ընդհանրապես հայերեն ոչ մի բան չնայես, կնայես միայն ռուսերենով:

3.Այսօր ես եմ ասելու, թե դու ինչ կարող ես անել:

4.Ամբողջ օրն անկյունում ես կանգնելու:

5.Չհամարձակվե՛ս գլուխդ թեքել:

6.Ամբողջ օրը սոված ես մնալու:

Նա, 15 տարեկան լինելով, զգում էր իրեն ինչպես տան տիրակալը: Ես հասկանում էի, որ կատակ է անում, բայց հենց ուզում էի շրջվել, այնպես էր բղավում, որ վախից քարանում էի:

Վերջապես եկավ մայրս, գրկեց ինձ ու հարցրեց, թե ինչ է պատահել: Ես էլ այնքան էի հուզվել, որ չկարողացա որևէ բառ ասել: Երբ ուզեցի ասել, որ Ալբերտն է մեղավորը, նա արդեն ծլկել էր:

Լուսինե Սարիբեկյան, 15 տարեկան

***

Ինչո՞ւ չսիրեցի դաշնամուրը

Ես չէի սիրում դաշնամուրի ուսուցչուհուս, հետևաբար և գործիքը: Մի անգամ, երբ դասի էի գնացել, ուսուցչուհին բարևեց և ասաց.

-Դե, լավ, նվագի՛ր, տեսնեմ` ինչ ես արել:

Դեռ չէի էլ սկսել, երբ ուսուցչուհին պայուսակից հանեց ծխախոտը ու սկսեց դրա հոտը տարածել սենյակում: Իմ նվագի ընթացքում էլ հեռախոսով իր մայրիկի հետ բամբասում էր իր ամուսնուց: Երբ վերջացրեցի, ասաց.

-Ապրե՛ս, շատ լավ է, բայց պնդրում եմ, ձեռքերդ նվագելու ժամանալ թող խնձորի կառուցվածք ունենան,- խնդրեմ` ուսուցչուհուս սիրած արտահայտությունը:

«Դեռ հերիք չի անուշադիր եք, մի հատ էլ դժգոհում եք»,- մտածեցի ես, ինչպես միշտ:

Հաջորդ դասին ես անպատրաստ գնացի` մտածելով, որ ուսուցչուհին ինձ էլի անուշադրության կմատնի և չի հարցնի նոր դասը: Սակայն նա ինձ «երկուս» նշանակեց: Բայց երբ որ պատրաստ էի լինում, ոչ մի թվանշան էլ չէր դնում:

Երրորդ դասարանից էլ չգնացի դաշնամուրի:

Շանթ Հակոբյան, 13 տարեկան

***

Այրում ենք, բայց չենք փախչում

Ամառ էր: Ես և եղբայրներս բարձրացել էինք Կոնդի այգիները: Այդ ժամանակ մայրս և Սլավա պապիկս, իրենց ասելով, իրար «բմբուլներն էին քամուն տալիս»:

-Իքիբիր տո՛ւր, զա՛ռ,- գոռում էր պապիկս:

-Ձին ձիավորի տակ է խաղում,- պատասխանում էր մայրս:

Բայց արի ու հասկացիր` ով է ձին, ով` ձիավորը:

Մինչև նրանք նարդի էին խաղում, ես և եղբայրներս որոշեցինք այգու չորացած խոտն այրել: Սակայն կրակը շատ ուժեղացավ: Մենք վախեցանք: Փախչելով պապիկիս տուն` լուցկին պահեցինք և սկսեցինք որոշել` ով պետք է պատժվի:

-Գևո՛ր, քանի որ դու մեծն ես, դու էլ պատժվի՛ր,- առաջարկեց Կարապետը:

-Երազի՛… դու պատժվի, էլի,- վրդովվեց Գևորգը:

-Չէ՛, դո՛ւ,- ասաց Կարապետը:

-Եկե՛ք տնից փախչենք,- առաջարկեցի ես:

Պապիկիս տունն առաջին հարկում էր, պատուհանը բացելով` երեքով փախանք:

Երեկո էր, հոգնեցինք թաքնվելուց և գնացինք տուն: Դուռը բացեց հայրս և նայեց մեզ. կարողացավ հանգիստ շունչ քաշել:

-Ներս անցե՛ք,- ասաց նա:

Մեկ ամիս մեզ հետ չէին խոսում:

Կոնդը դեռ հրդեհում ենք, բայց տնից էլ չենք փախչում:

Լուսինե Համբարձումյան, 13 տարեկան

 2009թ.

Պատահական հանդիպում 

Մի անգամ մետրոյում կողքս նստեց մի աղջիկ և միանգամից հարցրեց.

-Անունդ ի՞նչ է:

-Սիրան,- շփոթված պատասխանեցի,- իսկ քո՞նը:

-Գայանե,- վստահ պատասխանեց նա:

Եվ մենք ընկերացանք:

Հետո մի ուրիշ անգամ մենք նորից հանդիպեցինք մետրոյում, և նա խնդրեց իմ հեռախոսահամարը: Ես տվեցի իմը և, վերցնելով նրանը, խոստացա զանգահարել: Ես, ճիշտ է, խոստացա, բայց առաջինը չզանգեցի: Սակայն մի օր չանցած` նա զանգահարեց: Ես, մոտենալով լսափողին, կրկին լսեցի Գայանեի վստահ ձայնը.

-Բարև, ո՞նց ես:

-Լավ, իսկ դո՞ւ:

-Լավ եմ,- պատասխանեց նա,- ուզում եմ հանդիպենք:

-Լավ, բայց որտե՞ղ,- հարցրեցի ես:

-Արի՛ գնանք Հաղթանակի զբոսայգի:

-Լավ: Ժամը հինգին այնտեղ կլինես:

Այդ հանդիպումից հետո մենք սկսեցինք ավելի հաճախ հանդիպել, և Գայանեն դարձավ իմ ամենամոտ ընկերուհին:

Ես շատ եմ լսել, որ ասում են` պատահական հանդիպումներն այնքան էլ ճիշտ չեն, բայց իմ պատահական հանդիպման արդյունքում ես ունեմ շատ լավ ընկերուհի:

Սիրան Մանուկյան, 12 տարեկան

Ստի օգուտը

Ես, տանը նստած, խորասուզված կատարում էի հայոց պատմության գրավոր աշխատանքը: Ավելի շուտ` ոչ թե գրում էի, այլ ուսումնասիրում գրչիս ծագումը, թե որ ֆիրմայից է: Ֆիրմայի փոխարեն գրված էր «Made in China»: «Երեխանե՛ր, դասի վերջին հարցերին միայն ճշգրտորեն արտագրելուց հետո պատասխանե՛լ: Պատասխաններն առանց գրքից արտագրելու ներմուծե՛լ տետրի մեջ»,- գրված էր վարժության պահանջի մեջ: Հանկարծ հեռախոսս զնգաց: Այդ պահին, չգիտես ինչու, աչքիս առաջ հայտնվեց մեր դպրոցի ուսմասվարը և ասաց. «Անջատե՛ք ձեր բջջային հեռախոսները…»:

-Ալո:

-Բարև, Ռոլանդն ա,- լսվեց լսափողի միջից:

-Հա՜, բարև, ո՞նց ես:

-Լավ եմ: Հայոց պատմության տնայինը կասե՞ս:

-Թեմա 3, պարագրաֆ 2:

-Էս հինգ էջանո՞ցը,- թերթելով գրքի էջերը` հարցրեց Ռոլանդը:

-Հենց էդ ա, որ կա:

-Էս ուշ ժամին ո՞նց եմ սովորելու: Էն մյուս օրերին էլ հիվանդ էի, ուրիշներին էի զանգում, կա՛մ չէին վերցնում, կա՛մ էլ զբաղված էր ցույց տալիս,- բողոքեց Ռոլանդը:

-Քեզ անկեղծորեն հասկանում եմ,- վրա բերեցի ես:

-Դու էլ ես պատմությունը սովորո՞ւմ:

-Արդեն սովորել եմ, հիմա էլ դասի գրավորն եմ անում: Իսկական մատյան ողբերգության:

-Ես երևի կհասցնեմ սովորել, բայց գրավորը չեմ հասցնի: Վաղն էլ Հայոց պատմությունը հենց առաջին ժամն ա: Ոնց որ թարս լինի…

-Դե, քեզ հաջողություն ու բարի գիշեր,- կարճ կտրեցի ես:

-Քեզ էլ, բայց բարի գիշերն էնքան էլ բարի չի լինի ինձ համար:

Հաջորդ օրն ուսուցչուհին հարցրեց.

-Երեխանե՛ր, դասը սովորե՞լ եք:

-Այո՛:

-Գրավորներն արե՞լ եք:

-Այո՛:

-Վա՜յ, ես էլ բարկանալու ճառ էի պատրաստել:

Ուսուցչուհին բացեց մատյանը.

-Ո՞վ է ուզում պատասխանել:

Ես ու Ռոլանդը ձեռք բարձրացրեցինք:

-Երկուսդ էլ եկե՛ք,- հանկարծ ասաց ուսուցչուհին,- այսօր բացառություն կանեմ: Շատերը պետք է պատասխանեն:

Մենք մոտեցանք գրատախտակի մոտ և կանգնեցինք «կանգառում»:

-Ես ամենայն ուշադրությամբ լսում եմ ձեզ,- ասաց ուսուցչուհին:

Մեր դաս պատասխանելը մոտ քսան րոպե տևեց:

-Լավ, ապրե՛ք երկուսդ էլ: Ձեր տետրերը տվե՛ք, նայեմ ու գնահատեմ:

Ես իմ տետրը դեմ տվեցի:

-Ռոլա՛նդ, բա քո՞նն ուր է:

-Ես չեմ հասցրել գրել գրավորը:

-Ինչո՞ւ:

-Ես եմ մեղավոր,- մեջ մտա ես:

-Շա՞նթ, դո՞ւ ինչ կապ ունես:

Մի քիչ մտածելով` ասացի.

-Էդ իմ ու Ռոլանդի ներքին խոհանոցն է, բայց կասեմ: Ես Ռոլանդին սխալ դաս էի ասել: Հետո ես էլ իմացա, որ սխալ դաս եմ սովորել, զանգեցի նրան, ասացի, բայց շատ ուշ էր: Իմ պատճառով չի հասցրել գրել հանձնարարությունը:

Ուսուցչուհին կախարդուհու հայացքով մեզ նայեց ու պատասխանեց.

-Երկուսիդ էլ զիջում եմ: Շա՛նթ, մի բանը քեզնից չէր:

-Ի՞նչը:

-Դե, այն, որ ձեր երկուսիդ ներքին խոհանոցի գաղտնիքն ասացիր:

-Բա ընկերոջ համար արժեր, չէ՞:

Արժեր ընկերոջ համար ստել: Այնպես չէ՞:

Շանթ Հակոբյան, 13 տարեկան

Էլ ընկերներ չե՞նք

Ես, ճիշտն ասած, երբեք չեմ փորձել ինչ-որ ձևով ծանոթանալ մեկի հետ և ընկերություն անել: Եվ ասեմ, որ իմ ընկերների քանակն ուշ-ուշ է ավելանում: Իսկ ավելի շուտ-շուտ պակասում է: Եվ նույնիսկ չեմ հասկանում, թե ինչ պատճառով են նրանք պակասում: Ուղղակի հանկարծ նկատում եմ, որ ընկերներիցս ինչ-որ մեկը չի երևում, կամ զգում եմ, որ ինձնից հեռու է մնում, չի ուզում մտերմություն անել ինձ հետ:

Օրինակ` մի անգամ ես ծանոթացել էի մի տղայի հետ, և մենք ընկերացել էինք: Սակայն երբեմն ես նրա մեջ տարօրինակ բաներ էի նկատում: Մի անգամ ես նրան առաջարկեցի, որ այդ օրն իրար հետ գնանք կինո, բայց նա ասաց, որ չի կարող, քանի որ գնալու է գյուղ: Երկու օր հետո մենք տղաներով խոսում էինք, ու նա, իր հերթին, ասաց.

-Տղե՛րք, էն օրն ընկերոջս հետ գնացել էի կինո: Էնքա՜ն լավն էր:

Ես զարմացա ու, խորամանկության դիմելով, ասացի.

-Ե՞րբ էր որ:

-Էրեկ չէ, առաջին օրը,- հանգիստ պատասխանեց նա:

Հանկարծ նա հասկացավ, թե ինչ է ասել, շրջվեց ու վազեց: Ես այդպես էլ չհասկացա` նա վախի՞ց փախավ, թե՞ ամոթից, ու նույնիսկ չհասկացա, թե ուր վազեց: Այդ օրվանից նրան չեմ տեսել: Տեսնես` ո՞ւր գնաց կորավ: Երևի երբեմն լավ ընկերներ չեմ ընտրում:

Հայկ Սմբատյան, 14 տարեկան

 Իմ հին ընկերը

-Վայ, Մելանի՛կ, թո՛ղ մազերս, թե չէ` նենց քեզ կխփեմ… Ա՜խ, թո՛ղ, վա՜յ: Հեսա կլացեմ,- հաճախ այսպիսի կռիվների մեջ էինք ընկնում ես և մեր թաղի Մելանիկը:

Ես մոտավորապես չորս տարեկան էի, երբ երկուսով «կլաս» խաղալիս չէինք կարողանում ապացուցել, թե մեզանից ում հերթն էր խաղալու:

-Աղջի Մերի՛, հեսա կգնամ, մամայիդ կասեմ, որ քեզ լա՜վ ծեծի, եթե չթողնես առաջինը խաղամ,- այդ համառ աղջիկը փորձում էր իր կարճ խելքով ինձ շանտաժ անել:

-Ո՜ւֆ, ես էլ հետդ չեմ խաղալու կյանքում,- հայտարարում էի ես և արագ փախչում տուն:

Որոշ ժամանակ անց.

-Ալո, հա՛, Մե՛լ ջան, չէ՛, ես տանը մենակ եմ, դու արի՛ մեր տուն, որ պատմես, թե ոնց անցավ ժամադրությունդ…

Այդ պատերազմներից անցել է տասնմեկ տարի, և ահա այսպիսի պատասխան է ստանում Մելոն ինձ զանգելիս:

Ճիշտ է, ես հիմա շատ ընկերուհիներ ունեմ, որոնց շատ եմ սիրում, բայց Մելանիկը, միևնույն է, մնում է իմ ամենամտերիմը: Երևի նրանից է, որ նա ինձ լավ է հասկանում, կամ որ մեր ծնողներն էլ են մտերիմ… Բայց դա ինձ համար էական չէ:

Մեկ ամսից թանկագին ընկերուհիս մեկնում է երկրից մի քանի տարով: Եվ ես ինձ անընդհատ հարցնում եմ. «Ի՞նչ եմ անելու առանց Մելոյի»:

Մերի Սիմոնյան, 14 տարեկան

 Ես ու Մարիան

Իմ լավագույն ընկերուհին Մարիան է: Նա իմ դասարանից է: Մենք ծանոթացել ենք առաջին դասարանում: Մարիան ինձնից մի քանի ամսով փոքր է: Նրա մազերը ոսկեգույն են: Նա էլ, ինչպես և ես, ունի մեկ եղբայր և մեկ քույրիկ: Մարիան ծնվել է Երևանում, բայց հաճախ է լինում Գերմանիայում, քանի որ նրա հայրիկը հայ է, իսկ մայրիկը` գերմանուհի: Բայց նրանք ընտանիքում հայերեն են խոսում: Մարիան սիրում է ջութակ նվագել: Հաճախում է նաև մեծ թենիսի մարզումների: Գիտի ձի քշել: Ձին և՛ իմ, և՛ նրա սիրած կենդանին է: Նա, ինձ նման, չի սիրում բակ իջնել: Մենք երկուսս էլ սիրում ենք արշավների գնալ ու սարեր բարձրանալ:

Մի անգամ գնացել էի Մարիայենց տուն և գիշերը մնացել այնտեղ: Երբ առավոտյան արթնացանք, մյուսները դեռ քնած էին: Որոշեցինք պատրաստել մեր նախաճաշը: Ուզում էինք մրգային աղցան պատրաստել: Տեսանք, որ մածունը խոհանոցում չէ, և գնացինք պատշգամբից բերելու: Գնացինք, մածունը վերցրեցինք և ուզում էինք մտնել տուն, հանկարծ սկսեց մի շուն հաչալ: Մենք վախեցանք և վազելով տուն մտանք: Մեր գիշերանոցները երկար էին և ընկնում էին մեր ոտքերի տակ: Երբ մտանք տուն, երկուսս էլ սկսեցինք ծիծաղել: Եվ հիմա էլ, երբ հիշում ենք, մի լավ ծիծաղում ենք:

Երբեմն այնպես է լինում, որ ինչ-որ հարցի շուրջ ունենում ենք տարբեր կարծիքներ և դրա պատճառով վիճում ենք: Բայց քիչ անց նորից ընկերանում ենք: Չէ՞ որ մենք ընկերուհիներ ենք, և իմ կարծիքով` նորմալ է, երբ մարդիկ տարբեր կարծիքներ են ունենում: Քանի որ մենք լավ ընկերուհիներ ենք, միշտ էլ փորձում ենք միմյանց դժվար պահերին օգնել: Մի անգամ մեզ բուսաբանությունից տնային էին հանձնարարել: Պետք է պատասխանեինք հետևյալ հարցին` սունկը լույս սիրո՞ւմ է, թե՞ ոչ: Մարիան ասում էր, որ սիրում է, իսկ ես ասում էի, որ չի սիրում: Քիչ անց երկուսս էլ հիշեցինք, որ սունկն աճում է միայն հով տեղերում:

Աշնա Գրիգորյան, 11 տարեկան

 Հայտարարություն

Ես շատ-շատ ընկերներ ունեմ, բայց նրանց միջից ես չեմ կարող առանձնացնել մեկին, որին կարող եմ համարել իմ լավագույն ընկեր, և այդ պատճառով կասեմ, թե ինչպիսին նա կարող է լինել: Ըստ ինձ, մեր ընկերության մեջ ամենագլխավորը պետք է հավասարությունը լինի: Մենք երկուսս էլ սիրենք, կիսվենք և պաշտպանենք իրար: Բայց դե, իհարկե, պետք է մեկ-մեկ կռիվ էլ անել, հետաքրքրության համար: Կարևոր չէ, թե նա քանի տարեկան է, ինչ ճաշակ կամ ինչ նախասիրություններ ունի: Չնայած, կա մի բացառություն. նա պետք է «ռաբիզ» չլինի: Նա պետք է ազնիվ լինի ինձ հետ, ուրիշներին կարող է մեկ-մեկ խաբել: Լավ կլիներ, որ նա վախկոտ չլիներ, որովհետև ինձ հետ ինքը հաստատ լիքը պատմությունների մեջ կընկնի: Կուզենայի, որ նա նպատակասլաց լիներ և կարողանար երբեմն իրեն զրկել որոշ բաներից: Բնավորության մյուս գծերը կարևոր չեն, և պարտադիր չէ, որ ինքը շատ լավ մարդ լինի: Եթե կան այդպիսիք, թո՛ղ դիմեն:

Շողակաթ Մուրադյան, 14 տարեկան

 Մի վեճի պատմություն

Իմ լավագույն ընկերուհին մեր դասարանի Էլմիրան է: Նա ունի շագանակագույն երկար մազեր, գեղեցիկ աչքեր և սլացիկ հասակ: Էլմիրան շատ է սիրում հեռուստացույց դիտել: Նա նաև սիրում է նկարել, նրա քույրիկն էլ` ներկել: Այսպիսով, Էլմիրան նկարում է, իսկ քույրը ներկում է նրա նկարները:

Մենք հաճախ չենք կռվում, բայց մի անգամ կռվեցինք այն պատճառով, որ Էլմիրան լավ չի տեսնում: Մենք կողք-կողքի նստած էինք, և Էլմիրան արտագրում էր ինձնից: Քանի որ նա ինձ խանգարում էր, ես ջղայնացա և թեթև հրեցի նրան: Էլմիրայի մազերը փաթաթվեցին մյուս կողքին նստած աշակերտի կոճակին: Ես ներողություն խնդրեցի և բացատրեցի, թե ինչ է պետք գրել:

Մարիամ Հերգնյան, 9 տարեկան

Կռվարարը

Իմ ընկերոջ անունն է Արտյոմ: Մենք նրա հետ մի չորս-հինգ անգամ կռվել ենք: Նա շատ-շատ է կռվում ուրիշ տղաների հետ, մյուսների հետ մի երեսուն անգամ կռվել է: Բայց Արտյոմը նեղացկոտ չէ: Նա ուղղակի պատրաստ է պաշտպանել ինքն իրեն: Արտյոմը չունի մեկ ատամ: Ես կուզենայի իմանալ, թե ոնց է ընկել այդ ատամը:

Մուշեղ Ասոյան, 7 տարեկան

Ամենից հավատարիմը

Կատվիս անունը Գուչո է: Նա միակն է այս աշխարհում, ում մոտ ես կարող եմ գնալ օրվա որ ժամին ցանկանամ: Միայն նրան եմ վստահում: Գուչոս միգուցե գեղեցիկ չէ, սակայն քանի որ իմն է, իմ աչքին շատ գեղեցիկ է երևում: Նա այնքա՜ն ճերմակ ու փափուկ փոր ունի, իսկ մեջքին, պոչին ու գլխին շեկ-շեկ մեծ պուտեր են: Ես նրան աշխարհի չափ սիրում եմ:

Մի անգամ գյուղում բակում խաղալիս խաղընկերներս ինձ վիրավորեցին: Ես, շրխկացնելով մեր դարպասը, հեռացա: Գնացի, վերցրեցի Գուչոյիս, դրեցի ծնկներիս և լացելով սկսեցի պատմել, թե ինչ է եղել, իսկ հետո ասացի.

-Դու այս աշխարհում միակն ես, ով ինձ հասկանում է:

Եվ ես սկսեցի ավելի ուժեղ լացել: Մի արցունք ընկավ նրա վրա, Գուչոն վախեցավ և փախավ: Ես գնացի նրա հետևից, բռնեցի և ասացի.

-Կներե՛ս, մի՛ գնա, արի՛, էլ չեմ լացում:

Նա բարձրացավ ծնկներիս ու հարմարվեց, որպեսզի քնի: Ես, մի քանի րոպե նայելով նրան, հանգստացա: Լվացվեցի և գնացի խաղընկերներիս մոտ:

-Վա՜յ, էլի եկավ մեր ուռած փուչիկը,- ասաց մեկը:

Ես ժպիտով տվեցի նրան արժանի պատասխանը և ինձնից գոհ գնացի կատվիս մոտ: Նա դեռ քնած էր: Ես ուզում էի նրան կերակրել իր սիրած ուտելիքներով, սակայն չարթնացրեցի, որովհետև այնքա՜ն անուշ էր քնել: Ես շոյեցի Գուչոյիս և գնացի հեռուստացույց դիտելու:

Մարիամ Նալբանդյան, 10 տարեկան

 Լևոնը

Առաջին օրվանից էլ Լևոնն ինձ շատ դուր եկավ: Նա էլ է ինձ նման զվարթ և շատ է սիրում ծիծաղել: Լևոնի հետ միշտ ուրախ և ծիծաղելի պատմություններ են լինում: Առաջ, երբ նա մեր տուն էր զանգում, և մայրիկս էր վերցնում լսափողը, նա երբեք չէր բարևում և միանգամից ասում էր.

-Դավիթին կտա՞ք:

Մայրիկս էլ միշտ ծիծաղելով ասում էր.

-Բարև, Լևո՛ն:

Հետո Լևոնը երևի հասկացավ իր սխալը ու հիմա միշտ բարևում է:

Իսկ վերջերս էլ մի անգամ ես Լևոնի հեռախոսից զանգեցի մայրիկիս, քանի որ իմը տանն էի թողել: Մայրիկս միանգամից անջատեց հեռախոսը, և ինքը զանգեց, որ Լևոնի հեռախոսի գումարը չսպառվի: Լևոնը շատ զարմացավ և ասաց.

-Էս ինչ դաստիարակված ընտանիք եք:

Մի քանի օր առաջ ես իմացա, որ Լևոնը մեր դպրոցից գնում է: Ես շատ տխրեցի, բայց համոզված եմ, որ մենք էլի կհանդիպենք:

Դավիթ Սողոյան, 10 տարեկան

 Հինգ րոպեն հաստատ բավարար չէ

Իմ ամենամոտ ընկերուհին Սեդան է: Առաջ մենք միասին էինք անցկացնում գրեթե ողջ օրը: Սակայն այս վերջերս, քանի որ ես հաճախում եմ «Մանանա», ամբողջ օրվա մեջ նրան տեսնում եմ միայն մեկ ժամով: Այդ օրերին տուն հասնելուն պես անհամբեր սպասում եմ, թե երբ պետք է գա ինձ կանչի ու իջնենք դուրս, և այդպես ամեն անգամ: Քնարը գալիս է մեր տուն, մայրիկս էլ ասում է.

-Դեռ չեք հասցրե՞լ իրար նորությունները պատմել:

-Մա՛մ ջան, գիտես, որ չեմ հասցրել պատմել, թո՛ղ իջնեմ բակ, որ պատմեմ, հա՞,- ասում եմ ես:

-Է՜հ, էլ մի՛ սկսի:

-Լա՜վ, էլի, թողե՛ք իջնենք բակ,- խնդրում է ընկերուհիս:

-Չէ՛, չէ՛, վերջացրե՛ք:

-Դե, լավ, դե, լավ, մենակ հինգ րոպե,- փորձում ենք համոզել մենք:

-Գլուխս տարաք, իջե՛ք, իջե՛ք:

Մենք իջնում ենք դուրս ու հինգ րոպեի փոխարեն դուրսը մնում մեկ ժամ: Ախր, շատ բան ենք ունենում իրար պատմելու:

Գայանե Մարտիրոսյան, 12 տարեկան

Մխիթարություն

Ամալյային ես շատ եմ սիրում: Միայն նա գիտի իմ բոլոր գաղտնիքները: Երբ ինձ նեղացնում են, անմիջապես վազում եմ նրա մոտ: Օրինակ` մի օր ես մտա մեր դասարան և նկատեցի, որ բոլորն ինձ էին նայում: Աղջիկները, ինձ նայելով, իրար ականջի ինչ-որ բաներ էին փսփսում, իսկ տղաները ծաղրում էին ինձ: Ես զարմացած հարցրի.

-Երեխե՛ք, ի՞նչ ա եղել, վրաս ինչ-որ ծիծաղելու բան կա՞:

Մեր դասարանի երեխաները` թե՛ տղա, թե՛ աղջիկ, ծիծաղելով բղավեցին.

-Երեխե՛ք, հըլը սրա մազերը, նայե՛ք ինչ կարճ ա կտրել:

Դասից հետո ես շատ հուզված էի և գնացի մեր դիմացի դասարանը` Ամալյայի մոտ` համոզված լինելով, որ նա իմ պատմածը ոչ ոքի չի ասի:

Տաթևիկ Դավթյան, 11 տարեկան

Իսկական ընկերները

Իմ լավագույն ընկերը մեր դասարանի Վլադիմիրն է: Մի օր նա ինձ ծամոն տվեց: Ես անմիջապես հասկացա, որ նա իսկական ընկեր է:

Մի անգամ ես պապիկիս հետ իջա բակ` հեծանիվ քշելու: Ընկերս էլ էր բակում և փորձում էր քշել, բայց չէր կարողանում: Ես ու պապիկս սովորեցրեցինք նրան մեծ հեծանիվ քշել:

Մի անգամ ես գնացել էի ընկերոջս տուն: Մենք լոտո էինք խաղում այնտեղ: Ես նորից կուզենայի նրանց տուն գնալ, կամ էլ թո՛ղ նա գա մեր տուն:

Արամ Մնացականյան, 7 տարեկան

 Մեր ամենալավ օրը

Իմ լավագույն ընկերուհին Սելինան է: Նա սիրիահայ է և մի քիչ տարօրինակ է խոսում, բայց շատ լավն է և բարի: Ես նրա հետ ծանոթացա երկրորդ դասարանում: Նրա աչքերը շագանակագույն են, ինչպես իմը: Սելինան շատ ամաչկոտ է:

Մի օր ես գնացել էի նրանց տուն: Երբ մենք խաղում էինք, նրա եղբայրը` Ջորջիկը, մտավ ներս` տատիկի իր դիմակով: Սելինան նայեց նրան և վախից ընկավ անկողնու վրա: Այնպիսի տպավորություն էր, որ հեսա կմահանա: Ես վախից գնացի, որ նրա մայրիկին ասեմ: Եվ այդ պահին նա գոռաց.

-Ալի՛ս, կանգնի՛ր կոր… մի՛ երթա… սա պլան էր, որ քեզ վախեցնենք:

Նրա հետ անցկացրած այդ օրն իմ ամենալավ օրն էր:

Ալիսա Չախալյան, 10 տարեկան

 Ընկերները միմյանց պարտք չեն լինում

Ես ունեմ շատ ընկերներ, բայց Վահանն իմ ամենամտերիմ ընկերն է: Մենք ամեն օր դպրոցում իրար հետ խոսում ենք, իրար կողքի ենք նստում: Մենք շատ լավ ընկերներ ենք, ամեն օր իրար հետ «դուրսը գցած ենք», ինչ գաղտնիք լինում է, իրար պատմում ենք: Ամեն օր մեր տուն ենք գնում, համակարգիչ ենք խաղում, հետո գնում դրսում ենք խաղում:

Մի անգամ շատ հետաքրքիր դեպք պատահեց: Մենք բակում գնդակ էինք տշում, շունը վրա հասավ: Մենք վախեցանք և փախանք, գնդակն էլ մնաց շան մոտ: Իսկ շունը գզեց գնդակը: Երբ հետ եկանք, Վահանն ասաց.

-Գնդակը տո՛ւր, ես վաղը հետ կբերեմ:

-Լավ,- ասացի ես:

Նա հաջորդ օրը գնդակը բերեց: Պատռած տեղերը սոսինձով կպցրել էր: Վահանն ինձ մեկնեց գնդակը: Ես ասացի.

-Քեզ պարտք եմ:

Նա էլ ասաց.

-Պարտք չես:

Մի քանի օր հետո մենք նորից գնդակ էինք խաղում նույն տեղում, և նորից նույն շունը եկավ: Վահանը շատ ուժեղ ու բարձր տշեց գնդակը: Այն ընկավ նույն տեղը, որտեղ իմ գնդակը ծակվել էր: Շունն էլ վազեց գնդակի մոտ և սկսեց գզել այն: Երբ շունը հեռացավ, և մենք մոտեցանք գնդակին, ես ասացի.

-Տո՛ւր, ես վաղը կբերեմ, լա՞վ:

Ես հաջորդ օրվա փոխարեն մի քանի շաբաթ հետո գնդակը բերեցի և ասացի.

-Կներես, ախպե՛րս, չկարողացա սարքեմ:

-Բա որ ասում էի` պարտք չես:

Արին Չուլաքյան, 11 տարեկան

Կա՞ր ընկերություն… չգիտեմ

Երկու տարի մեր դասարանում ես մտերիմ էի մի աղջկա հետ, ով ուներ շատ փոփոխական բնավորություն:

-Բայց Լիլիթը լավ աղջիկ ա, չէ՞,- ասում էր նա:

Իսկ հաջորդ օրը.

-Վա՜յ, էս Լիլիթն ինչ վատ աղջիկ ա…

Դա ինձ դուր չէր գալիս: Սակայն այսպիսի «անակնկալ» չէի սպասում:

Ես երեք օր բացակայեցի և, չորրորդ օրը գալով դպրոց, տեսնում եմ` նա մտերմացել է ինձ համար ոչ այնքան հաճելի աղջիկների հետ, որոնց մասին առաջ ասում էր.

-Հեչ էլ լավը չեն, իրենց հետ մոտիկ երբեք չեմ լինի…

Ես այդ օրը հասկացա, որ ընկերուհուս լավ չէի ճանաչում, և միգուցե ընկերուհիներ չենք էլ եղել:

Մանե Արշակյան, 14 տարեկան

 2009 թ.

Փոքր ժամանակ, երբ դեռ դպրոց չէի հաճախում, մեծ հիացմունքով էի նայում ավագ քրոջս, ով դաս սովորելիս անընդհատ քայլում էր սենյակում: «Քիչ մնաց, շուտով ես էլ դպրոց կգնամ ու բոլոր-բոլոր առարկաները լավ կսովորեմ, որ հետո ինչ ուզեմ` դառնամ»,- մտածում էի ես` այս տեսարանը դիտելիս:

Հետո երազանքներս կամաց-կամաց սկսեցին իրագործվել:

Նոր էի դպրոց գնում և վստահ էի, որ բոլոր առարկաներն էլ լավ եմ սովորելու և պատկերացնում էի ինձ` իմ բոլոր առարկաների հետ կապված մասնագիտություններով: Բայց երբ սկսեցի բարդ առարկաներ անցնել, հասկացա, որ չեմ կարող բոլորն էլ շատ լավ իմանալ: Արդեն ինձ բոլորը խորհուրդ էին տալիս ընտրել իմ մասնագիտությունը, բայց ես ոչ մի բնագավառում ինձ չէի պատկերացնում: Միայն գրականությունն էր ինձ ձգում, բայց ոչ այն գրականությունը, որն անցնում ենք դպրոցում (մինչև հիմա չեմ կարողանում կարդալ այն գրքերը, որոնք մեզ հանձնարարում են): Բայց մասնագիտություն չես ընտրի: «Չէ, լեզուներ սիրում եմ, իհարկե, բայց ինձնից ի՞նչ լեզվաբան: Բնագիտական առարկաները ընդհանրապես բացառվում են… Պատմություն չեմ սիրում: Վերջ, էլ ոչ մի բան չմնաց, ես երևի ոչ մի բան էլ չեմ դառնա»:

Հասկացա, որ պետք չի սահմանափակվել դպրոցի առարկաներով: Հիմա գտել եմ իմ մասնագիտությունը: Չգիտեմ, եթե դպրոցում ժուռնալիստիկա անցնեինք, կսիրեի՞, թե՞ ոչ:

Հաճախ մտածում եմ, որ ամեն առարկա էլ կարելի էր սիրել, եթե ուսուցիչը այնպես սիրեր իր առարկան, որ մեզ էլ դրանով վարակեր: Ուստի ես մտածել եմ լավ ուսուցչի իմ բաղադրատոմսը:

Մեզ անհրաժեշտ է շատ մեծ կաթսա, քանի որ բաղադրիչները շատ-շատ են: Առաջին հերթին վերցնում ենք գիտելիքների շատ մեծ պաշար և փորձ, վրան ավելացնում ենք հետաքրքիր խոսելու ունակություն: Ստացված խառնուրդին ավելացնում ենք երեխաների հետ ընկերանալու և նրանց դասով հետաքրքրելու կարողություն: Լավ խառնում ենք և ավելացնում կարծիք, որ դասին պետք չէ բավարարվել միայն դասագրքի միջի անհամ նյութով, կարելի է պատմել նաև բազմաթիվ հետաքրքիր պատմություններ, որոնք բոլորը մեծ հետաքրքրությամբ կլսեն: Քիչ էր մնում մոռանայի` այս ամենը համեմում ենք ամենակարևոր բաղադրիչով` ցանկությամբ` կատարելու իր գործը:

Լավ խառնում ենք և դնում ջեռոցը: Թողնում ենք 30-35 րոպե: Վերջ:

Իդեալական ուսուցիչը պատրաստ է:

 Մարիամ Նալբանդյան, 13 տ, 2012թ.

Իմ բնավորության ամենավատ գիծը հոռետեսությունն է: Դա ինձ կյանքում շատ է խանգարում: Բոլոր իրավիճակներում իմ մտքին առաջինը վատն է գալիս: Դա սարսափեցնում է ինձ, որովհետև ինչպես ասում են` եթե շատ մտածես վատի մասին, վերջիվերջո այն կիրականանա: Օրինակ` երբ ես պետք է հանդիպեմ որևէ մեկին, և նա պայմանավորված ժամից ուշանում է, ես միանգամից մտածում եմ, որ նրա հետ վատ բան է պատահել:

Բացի այդ, չափից շատ եմ մտածում: Կարող եմ գիրք կարդալու ընթացքում կարդացածիցս ոչինչ չհասկանալ, որովհետև տարված եմ լինում իմ մտքերով: Հաճախակի եմ մտածում կյանքի ու մահվան մասին:

Ես սիրում եմ լավատես մարդկանց: Նրանց կյանքն ավելի թեթև է ու խաղաղ: Ես շատ եմ ուզում նրանց պես կարողանալ չընկճվել մանրուքների պատճառով և ամենադժվարին իրավիճակներում անդավաճան մնալ լուսավոր ապագայի հույսերին:

Օգնեք ինձ լինել այդպիսին:

Մ.Խ., 16 տարեկան

Ուրախ կլինեմ քեզ օգտակար լինել, սակայն մինչ այդ ուզում եմ գրել, որ ցանկացած հոգեբանական օգնություն իզուր կլինի, եթե դրա հիմքում ընկած չլինի ինքնօգնության գաղափարը: Այսինքն` քո սեփական ցանկությունը օգնելու ինքդ քեզ: Քո նամակը խոսում է այն մասին, որ, իրոք, անհանգստանում ես և ցանկանում ես ինչ-որ բան փոխել, ինչը, առանց չափազանցության, շատ ողջունելի է և կարևոր:

Դու արդեն իսկ գտնվում ես ներքին փոփոխությունների ճանապարհին այն առումով, որ կարողացել ես զգալ, թե բնավորության որ գիծն է կյանքում քեզ շատ խանգարում և սարսափեցնում` հոռետեսությունը: Բացի այդ, դու նաև պատկերացնում ես, թե ցանկալի փոփոխության արդյունքում ինչպիսին կուզենայիր լինել` չընկճվել մանրուքներից և անդավաճան մնալ լուսավոր ապագայի հույսերին… Սրանք ամենակարևոր օղակներն են` ինչն է ինձ խանգարում, ինչի դեմ եմ պատրաստվում պայքարել (վատատեսություն) և ինչպիսին եմ ուզում լինել (չընկճվել մանրուքներից և չկորցնել հույսը):

Կյանք և մահ. չկա մի մարդ, ով երբևէ չի մտածել կյանքի ու մահվան մասին, ինչպես դու, ինչպես ես և ինչպես բոլորը: Մահվան մասին մտածելը նույնքան անխուսափելի է, որքան հենց ինքը` մահը… Գրավելով մարդու միտքը` այն մեզ դարձնում է անհանգիստ, տագնապած, ցրված… Իսկ տագնապած մարդը տրամադրված է ընկալելու վատը, այլ բառերով` վատատես է: Կարծում եմ` հասկանում ես ինչ նկատի ունեմ:

Սիրել լավատես մարդկանց, նշանակում է սիրել հենց կյանքը: Երբ կյանքը սիրելի է, մահն անհանգստացնում է, այսինքն` մտածելով կյանքի մասին, մենք ակամայից սկսում ենք մտածել նաև մահվան մասին: Իսկ դու մտածում ես կյանքի ու մահվան մասին միաժամանակ: Կյանքը սիրելը և դրա մասին մտածելը բերում է մահվան մտքին և անհանգստության ու վատատեսության…

Սակայն կյանքից դեպի մահ ուղղությամբ մտածելուց հետո, պետք է մտածել նաև հակառակ ուղղությամբ` այսինքն, մահվան մտքից էլ փորձել տեսնել կյանքի գաղափարը: Մի բևեռից գնալով դեպի մյուսը` կյանքից մահ, ապա դարձյալ տեղափոխվելով հակառակ բևեռ` մահից կյանք, մարդ ձեռք է բերում հավասարակշռություն և ապրելու, չընկճվելու, դիմակայելու հույս:

Մահը նման է վերջակետի: Անկախ այն բանից` մարդու կյանքը նման է երկար նախադասության, թե կարճ, գալիս է վերջակետը, և մենք զգում ենք դրա անդառնալիությունը…

Լավ հասկանալով մահվան անդառնալի, ծանր և դաժան լինելու փաստը, պետք է ընդունել, որ այն կյանքի շարունակությունն է, և եթե չլիներ մահը, չէր լինի և կյանքը: Դրանց հերթագայումն է բերում մարդկության զարգացման, և այդ ընդհանուր զարգացման ճանապարհին մենք օղակներ ենք: Երբ գիտակցում ես մահվան անդառնալիությունը, միևնույն ժամանակ, ընդունում ես այն որպես բնական իրողություն, դու կարողանում ես ցանկացած դժվար իրավիճակ համեմատել վատթարի հետ և հասկանալ, որ մահվան համեմատ այն չնչին դժվարություն է:

Պետք է շարունակել ապրել, չկենտրոնանալ մանրուքների վրա` հասկանալով, որ մահվան համեմատ դրանք ոչինչ են, իսկ դժվարին իրավիճակներում, քանի դեռ կյանքը շարունակվում է, միշտ կարող ես դնել ստորակետեր, փորձել տարբեր ելքեր` հուսալով լավը:

Մանե Տոնոյան

Բա որ ասում էի` չսովորե՞մ

Դասից տուն եկա, հաց կերա և անցա դասերիս: Բացեցի օրագիրս և տեսա, որ շատ դաս ունեմ սովորելու. հանրահաշիվը 10 վարժություն է հանձնարարել, կենսաբանությունից 2 դաս և յուրաքանչյուր դասի ծավալը` մի 3 թերթ, պատմությունից` 1 դաս, բայց երկար, անգլերենս` 7 վարժություն, 1 անգիր ու 1 դաս էլ` պատմելու:

Հուսով եմ այդքանը բավարար պատճառ է վաղը դասի չգնալու համար: Օրագիրս վերցրեցի, գնացի մայրիկիս մոտ ու սկսեցի քարոզ կարդալ:

-Մա՛մ, շատ դաս ունեմ, խնդրում եմ, վաղը դասի չգնամ:

-Ի՞նչ դաս ունես:

-Հանրս լիքը վարժություն է տվել, կենսաբ

-Չէ, նստի՛ր, դասերդ սովորիր, ստուգելու եմ:

Մայրիկիս համոզելը դժվար է: Դրա համար մտա սենյակ և մինչև 12-ը իբր դաս էի սովորում: Հետո կարծեցի, թե մայրիկս արդեն քնել է, զգույշ գրքերս ձեռքիս սենյակից դուրս եկա, բայց… Բախտս չբերեց: Մայրիկս բազկաթոռին նստած` ինձ էր սպասում: Քանի որ մենակ գրավորների կեսն էի արել, դրանից հետո մի 2 ժամ էլ դեռ նստեցինք: Բայց սովորեցի, իսկ մյուս օրը բոլորս քնած մնացինք, և ես դասի չգնացի:

Իզուր էր այդքան սովորելս:

Ռիմա Տոֆանյան

***

Արգիշտի թագավորի արկածները մեր դասարանում

 

Ո՞վ է լսել, որ իններորդ դասարանցիները հանդես անեն:

Լավ, թեկուզ լսած լինեք` դա կապ չունի… Ուղղակի ուզում եմ ասել, որ հիմա այդպիսի բաներ չեն անում: Հասկացա՞ք, դե հիմա փորձեք այդ նույն բանը մեր պատմության երիտասարդ ուսուցչուհուն հասկացնել:

-Երեքշաբթի օրը հանդես ենք անելու:

-Չէ՜:

-Ինչո՞ւ «չէ»:

-Ամոթ է,- ասաց Աշոտը,- չենք անի:

-Ես արդեն խոսքերը բաժանել եմ:

-Չէ՜:

-Ճիշտ է ասում,- դժգոհ ասացի ես,- ինձ Արգիշտի թագավորի խոսքերն եք տվել:

-Հետո՞ ինչ,- զարմացած հարցրեց ուսուցչուհին,- կարո՞ղ է վատ խոսքեր են:

-Բա ի՞նչ են… Լավ, թեկուզ լավ խոսքեր լինեին, ես Արգիշտիին հեչ հման չեմ:

-Էդ ինչի՞ց եզրակացրեցիր:

-Սկսենք նրանից, որ ես աղջիկ եմ… Հետո…,- էլ չկարողացա ասել, որ հետո` անգիրը երկար է: Ամոթ է:

-Աղջիկ-տղա, նման լինելը հեչ կապ չունի: Կարևորը ճիշտ արտասանելն է: Դե, լավ…

Այս խոսքի վրա սիրտս սկսեց «ուրախ» բաբախել: Ուրեմն համաձայն է դերս փոխել, ուրեմն նա հասկացավ ինձ…

-Դե լավ, հերիք է խոսենք: Եկեք փորձ անենք: Արգիշտի՛ թագավոր, սկսի՛ր:

Չէ, նա չհասկացավ ինձ, իմ խոսքերը ուրիշին չտվեց, ու չի էլ տա…

Այսքան գրեցի, գրեցի, երանի գրածս կարդալով գոնե ինձ հասկանա:

Էլեոնորա Հարությունյան

***

Դաստիարակչական քայլ

Գրում ենք ստուգողական աշխատանք: Բոլորը լուռ ու խորասուզված աշխատում են: Հանկարծ մի «նամակ» ստացա. «Անի՛, տո՛ւր պատասխանները»: Երկար մտածելով` հասկացա, որ տալու դեպքում նրան կվնասեմ: Կսկսի հույսը դնել ուրիշների վրա և ամբողջ կյանքում ինքն իրեն չի վստահի: Չուզենալով նրան վնաս պատճառել` մի «նամակ» էլ ես գրեցի. «Չեմ ցանկանում լավամարդ դառնալ, որի արդյունքում դու կտուժես»:

Ընկերուհիս մի «նամակ» էլ գրեց, որտեղ մեղադրում էր ինձ, թե իբր չեմ ցանկանում իրեն օգնել: Իմ սովորության համաձայն, փորձեցի նրան հասկացնել, որ ինձ համար դժվար չի վարժությունները լուծել և տալ, բայց այդպիսով իրեն լավություն չեմ անի:

Ես չտվեցի լուծած վարժությունները, ու նրա կողմից էլ չհասկացվեց իմ լավությունը: Ճիշտ է, ես այնքան էլ չհուսահատվեցի` մտածելով, որ ամեն մարդ չէ, որ ընդունակ է հասկանալու դիմացինին: Ի՞նչ արած…

Բայց այս ամենը գիտակցելու հետ մեկտեղ` մեջս կար նաև տհաճության զգացում, որը, բարեբախտաբար, կարողացա հաղթահարել:

Անի Դեղոյնան