Իմ էջը խորագրի արխիվներ

srbuhi ananyan

Իմ աշունը

Աշուն է: Սիրտս մի քիչ արագ է խփում։ Դե վերջացավ ամառը։ Այժմ սիրտս աշնան առջև պիտի բացեմ։ Մի քիչ ցուրտ, մի քիչ սառը, բայց այն խոր աշունը պիտի դիմավորեմ։ Ի՜մ աշունը։

Տերևները դանդա՜ղ կսկսեն թափվել, ու ես մահու չափ կցանկանամ վայելել դրանց խշշոցը։ Տանը չեմ մնա։ Պետք է դուրս գամ, պետք է զգամ, պետք է լսեմ, թե տերևներն ինչ են ասում։ Նրանք ականջիս ինչ֊որ բան կշշնջան. ես էլ լուռ ու համբերատար կլսեմ։ Ու թող ինձ ներեն, եթե հանկարծ տերևները անխղճորեն սեղմեմ։ Չէ, նրանք ինձնից չեն նեղանա։ Չէ որ նրանք իմն են։ Աշունն իմ եղանակն ու իմ տրամադրությունն է։ Ամենաիմն է։

Աշունն իմ ընկերն է, աշնան արևն ու անձրևը հարազատ են ինձ։ Միայն այդ ժամանակ եմ ես ինձ զգում ու հասկանում:

Պետք է մենակ նստեմ անտառում, վերցնեմ տերևները բռիս մեջ ու խոսեմ նրանց հետ, ու թող ներեն ինձ, եթե հանկարծ նրանց արցունքով ցողեմ։ Չէ, նրանք էլի չեն նեղանա։ Նրանք իմն են։ Ամենաիմն են։ Պետք է զրուցեմ նրանց հետ, նրանք ինձ լուռ կլսեն, ու իրենց երաժշությամբ բառերս էլ ավելի կիմաստավորեն։ Կխոսեմ այն բաներից, որոնց մասին միայն ես ու իրենք գիտենք։ Չէ որ մի ամբողջ տարի ես սպասել եմ իրենց։

Աշունը խորն է, որքան էլ որ առաջին օրը լինի։

Juliabrahamyn12

Փոփոխականություն

Ես փոփոխական մարդ եմ։
Փոփոխականությունս հաստատելու համար կարող եք կարդալ բոլոր գրած ու չգրած նյութերս։ Վստահ կարող եմ ասել, որ մեծամասնությունը սկսվում է «Ես»-ով։

Ինչպե՞ս հասկացա, որ փոփոխական եմ՝ հերիք չի, մի հատ էլ հետաքրքրությունս կորցրել եմ ամեն ինչի հանդեպ։
Երբ Շրջանայինի անցումի ծաղիկներից էլ հոտ չքաշեցի, որովհետև հիշեցի անդավաճան ալերգիայիս մասին, ու, ի զարմանս բոլորի, հաստատուն քայլերով դուրս եկա հենց ճիշտ տեղից։

Փոփոխականությունս սովորել եմ կյանքից։ Երեկ ես մոլորված առաջին կուրսի աղջնակ էի, ու կյանքն իր փոփոխականությամբ ինձ այսօր հասցրեց չորրորդ կուրս, որի մասին ես բնավ էլ չեմ գրի ու չեմ խոսի։
Իմ մտքում ու իմ ենթագիտակցության մեջ ես անվերջ պայքարի բռնվող մարդ եմ, սակայն բոլորն էլ գիտեն, որ արդեն մեծանալու ժամանակն է։
Ժամանակն է աչքերի մեջ պարող խորամանկությանը դավաճանելն ու քայլերն ավելի հաստատուն դնելը։

Երեկ գերմաներենի դասին նստած ինչ-որ կոպիտ բառեր էի լսում ու չհասկանալու տալիս, որովհետև ինքս չեմ կարող համակերպվել այն փաստի հետ, որ արդեն անհասկանալի բառերն ինձ համար բավականին հեշտ ու հասկանալի են։ Չեմ կարողանում համակերպվել, որ էլ սուրճ չեմ խմում, ու արտաքինիս փոփոխությունների մասին ծնողներից թույլտվություն աղաչելն էլ պարտադիր չէ։

Ախր, ինձ ինչ-որ կռիվ է պետք, որևէ կրակ, որի հետ կարող եմ անվերջ բանավիճել։ Իսկ կյանքի այն փուլը, որտեղ քիչ-քիչ հասկանում ես, որ ղեկը քո ձեռքում է, ու պատասխանատուն միայն դու ես՝ շատ արագ եկավ։

Եկավ հինգ օր առաջ՝ չորրորդ կուրսի հետ միասին, որտեղ ես լսարանների տեղն արդեն փակ աչքերով էի գտնում, ու դասախոսներին բարևելիս էլ չէի ամաչում։

Եկավ տասնութ տարեկանի պես, որտեղ կարծես թե երիտասարդ ես, բայց արդեն ժամանակն է։
Եկավ կորած ու անհետացած ընկերների հետ, որովհետև արդեն ափսոսանք կամ կռվի նշույլ չկար, ու բոլոր կողմերն էլ խաղաղված էին։

Մեծանալու հետ միասին ՝ կրճատվեցին երկխոսությունները թե՛ կյանքում, թե՛ նյութերի մեջ։ Կորան սենտիմենտալ տողերն ու գրիչը բռնելու ցանկությունը։
Բայց ես վստահ եմ, որ մի օր, երբ ամեն ինչի հետ խաղաղության պայմանագիր կնքած կլինեմ, երբ ինքս իմ հետ պայքարն ավարտված կլինի՝ կվերցնեմ ինձ պատկանող իրերը, որոնք սովորաբար թուղթն ու գրիչն են, ու իմ սիրելի սև թանաքով որևէ նոր պայքարի վերնագիր կգրեմ։ Երկար տարիներ ձգվող պայքարի բնութագիր, որովհետև ես փոփոխական մարդ եմ, ես այսօր ջնջում եմ ու վաղը նորից գրում, ու այդպես մինչև վերջ։

anahit baghshetsyan new

Չժամանակ

Նման բառ չկա հայերեն լեզվում` բնական է: Ես եմ հորինել: Նման բառերը պիտի հորինվեն, որովհետև չժամանակը զգացմունք է, պահ, երևույթ, իրավիճակ, ոնց ուզում ես սահմանիր, բայց բոլորս անցել ենք դրա միջով, բոլորս մեր սեփական մաշկի վրա ենք զգացել այն:

Սկսենք վերջից:

Նա ինձ ճանապարհել է դեպի իրեն անծանոթ ու օտար ափեր: Այսինքն, այդ պահին ձեռքս չի բռնել ու ասել, որ ինձ կկարոտի: Աչքերը չեն թրջվել, հայացքը անօգնական չի պտտվել շուրջբոլորը: Չէ’: Սենտիմենտալ ոչ մի դրվագ չեղավ նրա` ինձ ճանապարհելու մեջ: Նա ուղղակի ինձ չկանգնեցրեց, երբ ես գնում էի: Ոչ մի բառ անգամ չհնչեց նրա ձայնով: Իմ կողմ նրա սիրուն աչքերի հայացքը չնետվեց, ու ես չկանգնեցի, որ անհագուրդ նայեմ ու ուղեղիս մեջ դրոշմեմ այդ հայացքը: Նա այդտեղ չէր, իմ կողքին չէր հենց այդ պահին: Ողբերգությունը հենց այդտեղ սկսվեց, ու ինձ հետ կես աշխարհ կտրեց ու եկավ հասավ դեպի նրան անծանոթ ափերը:

Իմ հիշողությունը այլևս չի ողողվում բոլոր գունավոր զգացմունքներով, որ նա էր հորինել իմ համար: Ես այլևս չեմ խորտակվում իմ ու նրա երազանքների գիրկը, որովհետև նա ինձ թողնեց, որ ես գամ ու հասնեմ օտար ափեր, որովհետև նա քաջություն չունեցավ ինձ կանգնեցնելու: Բայց այս մտքերը էլ չեն պտտվում գլխումս: Ուղղակի վռնդել եմ գլխիցս: Ներս չեմ թողնելու, որովհետև հենց թողեմ ինձ կրկին տանելու են նրա ափեր, որտեղ նա ինձ չի սպասում:

Նա էլ երևի իր ափերում ամեն ինչ դասավորել է: Երևի մեր երազանքները ծալել ու դրել է մի անկյունում ու մեկ ուրիշի հետ նոր երազանքներ է գծագրել, կառուցել, քանդել… Կամ էլ գուցե մեր երազանքները չի պահել, դրել է մի փոքր տուփիկի մեջ ու ծովի ալիքներով իմ ափ ուղարկել: Հա, հաստատ էդպես է արել: Որ ինձանից ոչ մի բան չմնա իրեն:

Վերջացնենք: Սկիզբը կպատմեմ:

Մենք հանդիպել ենք պատահական: Այսինքն, ոչ հստակ ժամ, ոչ տեղ, ու ոչ էլ օր չկար պլանավորված: Ուղղակի կյանքի ինչ-որ անհասկանալի հեգնանքով մենք բախվել ենք իրար ու մի փոքրիկ պատմություն ենք գրել միասին: Երևի ոչ մեկին էլ պետք չէր մեր գրած պատմությունը: Պատմություն չեմ կոչի,  անունը նովել կդնեմ, որովհետև ավարտը անսպասելի էր թե ընթերցողների, թե կերպարների համար: Ինձ թվում էր, որ մենք իրար համար ենք ստեղծված, նրա հասակը իմ հասակին համապատասխան էր, իմ կարծիքները` նրա կարծիքներին լրացնող: Բայց նա կյանքը սկսել էր բացահայտել, իսկ ես դեռ շարունակում էի նույն ուղով: Հետո էլ, երբ նա վերջացրեց իր փնտրտուքները, ես իմը սկսեցի: Իմ բացահայտումները նույն ափին չէին: Ու նա ինձ թողեց մենակ: Ասաց, որ մենք իրոք իրար համար էինք, բայց հանդիպել էինք կյանքում անհարմար պահի: Ու ես անունը դրեցի չժամանակ: Չժամանակ, որովհետև, բացի այն, որ հանդիպել էինք սխալ պահի, երկուսս էլ գիտեինք, որ ճիշտ պահը չի գալու երբեք: Ես լինելու եմ շատ զբաղված, ինքը լինելու է շատ ազատ, հետո ես լինելու եմ հասանելի բաժանորդը, իսկ ինքը` հակառակը:

Ու մենք հրաժեշտ տվեցինք իրար անհրաժեշտաբար: Ես լաց եղա ու ատեցի Սևակին մեր բախտը մեզնից շուտ կանխագուշակելու համար: Իսկ ինքը… Իսկ ինքը ինձ չկանգնեցրեց ճանապարհի կեսին: Ինքը չժամանակի զոհը դարձրեց համ ինձ, համ ինքն իրեն…

shushanik papazyan

«Իմ օրագրի անունը Կիտտի չէ»

Իմ սիրելի օրագիր, ես խճճվել եմ։

Ես նորից չեմ կարողանում գրել  ու վախենամ, որ խմբագիրը ետ ուղարկի գրածներս ՝ համարելով` «վերանայման ենթակա» կամ անպետքություն։ Գրելիս կրկին հիշում եմ ինձ, երբ լուցկու տուփում «թուրքական» զատիկներ էի հավաքում։ Մտածում էի զատկական նոր ու լուցկու տուփում տեղավորվող հրաշալի  աշխարհի մասին։

Սիրելի օրագիր, ես չէի էլ կարող պատկերացնել, որ երբ ավարտվի մանկությունս, ու հաճախ խճճվեմ ՝ ես էլ կտեղավորվեմ լուցկու փոքրիկ տուփի մեջ։
Ինձ էլ օտար ձեռքերը միշտ հավաքում են, իսկ որ ավելի հաճախ է լինում ՝ պոկում են տոտիկներս։ Երբեմն կոշտ, երբեմն էլ հոգատար ձեռքեր վերցում են ինձ ու տեղը չեն դնում․ այս վերջինն ինչ-որ տեղ կարդացել էի ու իմ փոքրիկ ուղեղով մտածել․ «Ըհը, իսկն իմ մասին է»։ Երբեմն ինձ երևակայում եմ, թե շաբաթվա դիտած ֆիլմն էլ «իսկն իմ մասին է»։

Սիրելի օրագիր, շաբաթ-կիրակի օրերին ցուցադրվող ֆիլմերը քաղաքում կորած կատվի, խնձորով թխվածք պատրաստողի (ում աշխատանքին խանգարում է խրտվիլակը), չստացված սիրային հարաբերությունների մեջ հմտացած կանանց ու ինկվիզիցիայի վհուկների  մասին է միշտ լինում։

Հիշո՞ւմ ես՝ ինչպես էր արտասանվում Լոլիտա բառը․ Լո-լի-տա՝ լեզուն քիմքին հպելով ու ծերունական ոգևորությամբ։ Ահա գրեթե նույնությամբ ֆիլմի ամենաանհարմար պահին արտաբերում եմ ՝ իսկն իմ մասին է։

Այս մեծ ու փոքր աշխարհում շատ քիչն է իմ մասին․ ես միայն կարողանում եմ գրել։ Չնայած երբեմն  դուռը շխկացնում է երեսիս ու հեռանում  ինձնից։

Սիրելի օրագիր, գաղտնիք չէ, որ երկար ժամանակ է, ինչ հեռանում է ինձնից գրեթե ամեն ինչ, ու եթե համեմատելու լինեմ աշխարհում «ամեն ինչ» ասվածի չափերին, ապա գրեթե ոչինչ։
Հաճախ պատահում է, որ բարձրակրունկները ձեռքիս վազեմ  ամուր ուսերի հետևից։ Հաճախ պտտվում եմ ու թույլ տալիս, որ փխրուն մեջքով պառկեցնեն փոքրիկ լուցկու տուփի մեջ։ Մազերիս միջով անցնում են լուսեղեն կանաչ մատներն ու անհետանում, երբ չեմ էլ հասցնում փոխել մազերիս գույնը կամ նոր կտրվածք անել։
Ավելի հաճախ պատահում է, որ բռնեցնեմ ինձ որոշման վրա․ պետք է ավելի կարճ կտրվածք անել ՝ կոշտ, լուսեղեն-կանաչ մատները չտանջելու։
Պատահում է, որ ամուր ուսերն ամենից հաճախ եմ կորցնում, ինչպես օրինակ սիրելի գուլպայի ձախը կամ աջը։

Գիտես, երբևէ չեմ մտածել՝  ինձ կորցնո՞ւմ են, թե՞ չէ։ Մտքովս էլ չի անցնում, որ ինչ-որ մեկն ինձ կհամեմատի սիրելի գուլպայի ձախի կամ աջի հետ։
Ծիծաղելի է, բայց ի տարբերություն դրանց, որ մշտական շարժման մեջ են, ես միշտ նույն տեղում եմ։
Սիրելի օրագիր, ինձ երբեմն թվում է, թե ես այնտեղ եմ, որտեղից ինձ հեռացրել են կամ հեռացել։ Խճճվում եմ քաղաքում․ անչափելի է, չէ՞, թե որտեղ քեզ կհեռացնեն կամ քեզնից կհեռանան։

Օրեր առաջ, հայտարարեցի, թե ինձ մոտ միայն գրելն է ստացվում․ չգիտեմ թե այսօր ինչ եմ կերել նախաճաշին, բայց բառերը թռել են գլխիցս, ու այժմ, երբ փորձում եմ բառեր տեղավորել էջերում, մտքիս միայն շոկոլադով տորթի բաղադրատոմսն է։ Թվում է, թե կետադրական սխալներ եմ անում ամեն նախադասության մեջ։ Այս օրերի պես օրերին, ես փակվում եմ զատկական լուցկու փոքրիկ տուփի մեջ, ու աշխարհը կրկին  թվում է մանուշակագույն թելի փոքրիկ գունդուկծիկ։
Երբ մանկությունս դեռ ավարտված չէր, թվում էր, թե ճանկերով խաղում էի, վազում դրա հետևից ու  պոկոտում։

Իմ սիրելի օրագիր, երկար ժամանակ է, ինչ ամեն բան գլխիվայր շուռ է եկել․ մանուշակագույն թելի գունդուկծիկն ընկած է հետևիցս։ Հաճախ սայթաքում եմ ու մեկ էլ ուպս՝ խճճվում։

Այսօրն այն օրերից է, երբ սայթաքել եմ։

Քեզ բարի գիշեր եմ մաղթում, վաղը նոր օր է սկսվելու, ու նոր էջից գրելու եմ քեզ․ սիրելի օրագիր, ողջույն, ես նորից խճճվել եմ։

aneta baghdasaryan

Անծանոթ ուղեկիցներ

Ժամանակին, այն է 2,5 ամիս առաջ, Նելլին ինձ մի մարտահրավեր նետեց։ Ինձանից վստահ ասացի «вызов принят» ու հավեսով մոռացա դրա մասին մի երկու ամսով։ Մարտահրավերն ընդունողը պետք է գրեր այն մարդկանց մասին, ում չի ճանաչում, սակայն անհասկանալի պատճառներով հիշում է։ Դե ինչ, Նելլի, եկավ պարտքեր տալու ժամանակը (դրամատիկ երաժշտություն)։

Եթե լիներ մարդկանց անունները հիշելու մրցույթ, ես դրան նույնիսկ չէի էլ մասնակցի։ Շատ դժվար եմ մտապահում մարդկանց անունները։ Իսկ այ դեմքերը՝ ընդհակառակը։

Օրինակ՝ մինչև այսօր հիշում եմ այն պապիկի դեմքը, ով համերգասրահի հեռվում նստած նշումներ էր անում իր թերթկի վրա և որոշում իմ՝ հաջորդ փուլ անցնել կամ չանցնելը։ Ամեն անգամ ելույթի վերջում փորձել եմ գուշակել նրա որոշումը, գուցե կարդալ այն իր գրչի շարժումից կամ դեմքից։ Չի ստացվել։

Հիշում եմ նաև նույն համերգի հաղորդավարին, ով ամեն ոչ դաշնամուրային ելույթից առաջ դանդաղ իջեցնում էր ռոյալի կափարիչն ու նույն կերպ բարձրացնում, երբ բեմ էր բարձրանում դաշնակահարը։

Հիշում եմ ավտոբուսի այն վարորդին, ով երևի նույն օրն էլ մոռացավ ինձ ու իմ զարմացած դեմքը, երբ ես սխալմամբ մեկնեցի իրեն 50 դրամ 100-ի փոխարեն, իսկ նա ձեռքի թեթև շարժումով գլխիս գցեց այն։ Հիմա ամեն անգամ կանգառում վարորդին մետաղադրամ փոխանցելիս 5972 անգամ ստուգում եմ, որ ճիշտ լինի։ Աչքս, ավելի ճիշտ գլուխս, վախեցած է։

Հիշում եմ փարիզյան հեծանվորդի՝ օլիմպիական հանգստություն արտահայտող դեմքն ու ինձանից մեծ ուսապարկը, ով հազիվ հասցրեց արգելակել, երբ փողոց էի անցնում։ Առհասարակ սկսել եմ չսիրել հեծանվորդներին։ Միգուցե նրանից է, որ ինքս չեմ կարողանում նորմալ վարել հեծանիվ ու մի քիչ նախանձում եմ այդ հմտությանը տիրապետողներին։

Չմոռանանք նաև Վերնիսաժում վինիլային սկավառակներ վաճառող պապիկին, ով մեծ սիրով հանեց այն, ինչի համար գնացել էինք իր մոտ։ Կամ էլ այն կնոջը, ով ոչ մի պայմանով չէր ցանկանում հայերեն չխոսացող երկու երիտասարդի համար իջեցնել ջերմաչափի գինը։ Չեմ հիշում, վերջը էժանացրեց, թե ոչ։

Մանկապարտեզի մոտ ապրող տատի, եթե կարդում ես այս նյութը, կատուներիդ թող դուրս գան բակ, կարոտել եմ փափուկներին։ Ամեն անգամ դրսում քըս-քըս անելիս աչքի ծայրով նայում էի նրա պատուհանին տեսնելու`  նայո՞ւմ է արդյոք։

Դեռ չեմ մոռացել Բարեկամության կամրջի տակ նստած կնոջ այլայլված դեմքը, երբ մեր երթուղայինը խփեց մեկ այլ երթուղայինի, ու մենք մի կերպ դուրս հանեցինք նրան։ Երբեք վթարի մասնակից չեմ եղել, տեսել եմ միայն ֆիլմերում։ Այդ կինն ամենաշատն էր վախեցել և վնասվել։ Ոտքը չէր կարողանում շարժել։

Ի դեպ, ոտքի մասին․ հիշեցի նաև երաժշտական դպրոցի բակում կանգնած աղջկան, ով ամենաարագը վազեց դեպի ընկնող ինձ, որ օգնի բարձրանամ։ Դեմքիս գնդակով հարվածողին էլ եմ շատ լավ հիշում։

Ելույթից առաջ միշտ կուլիսներից նայում էինք, թե ով կա դահլիճում։ Դիլիջանի համերգասրահի բեմ բարձրանալուց առաջ էլ տեսա ամենասև աչքերն ունեցող տղային, ով բոլորից արագ էր քայլել ամենադիմացը նստելու համար և ուրախությունից ոտքերն օդում ճոճում էր։

Մետրոյում մի աղջիկ էի տեսել, կարծես գիտական ֆանտաստիկայի ժանրի գրքի հերոս լիներ։ Ուներ կարճ կարմիր մազեր, մեծ աչքեր և  երկար թարթիչներ։

Հիշում եմ նաև հաղթանդամ ու ինձնից երկու անգամ բոյով պարոնին, ով զբոսնում էր կոշիկից էլ փոքր շունիկի հետ։

Շենքի բակը մաքրող կնոջն էլ չեմ մոռացել, ով եկավ մեր տուն` դույլը ջուր լցնելու համար և ձեռքի հետ ուղարկեց ինձ «կոֆե դնելու»։

Մի պահ հիշենք նաև 13 համարի ավտոբուսում կողքս նստած երիտասարդին, ով ինձ հետ զուգահեռ կարդում էր իմ իսպաներենի տնայինը, հավանաբար չհասկանալով և ոչ մի բառ։ Իսկ եթե հասկանում էր, ապա այդպես էլ չիմացավ, թե ովքեր էին ժամանել դոն Խոսեի հյուրանոց։

Երբեք չեմ իմանա՝ ինչ ազգության էր նա, ով մեզ հետ միասին սպասում էր իր հերթին, և ում տատիկս Վրաստանի սահմանին տվեց մեր այգու թուզը` «կե՛ր, հոգնած ես» խոսքերով։ Չեմ մոռանա նաև, թե ինչպես նա թուզն առանց մաքրելու ուղղակի գցեց բերանը։

Հուսով եմ՝ Նելլին կընդունի այսքան ուշ կատարած խոստումս։ Եթե հիշեմ, էլի կգրեմ, անծանոթները շատ են։ Իսկ եթե արդեն ծանոթ ես, ապա կներես, բայց այս ցուցակում քո մասին էլ չեմ գրի։

margarita ghazaryan

Մայրի՛կ, ես սիրում եմ քեզ

«Արհամարհանքը լավագույն զենքն է: Դու լռի՛ր, թող ինքն իր մեղքը հասկանա, իր նման մի՛ արա, դու ուրիշ ես», «Դու ամեն ինչ էլ կարող ես», «Նրա մեջ կեղծավորություն կա, ճիշտ մարդկանց հետ շփվիր», «Ազատ եղիր, ինչի՞ ես կոմպլեքսավորվում»…

Մայրս… Ամենից դժվարը ամենահարազատի մասին խոսելն է: Սովոր չեմ զգացածս արտահայտել, ասել, որ շատ եմ սիրում: Միշտ այն կարծիքին եմ եղել, որ եթե զգացածիդ մասին շատ խոսես, կարժեզրկես այն, ինչ կա քո ներսում:

Բոլորիս հոգու բաղադրության մեջ մեզ համար ամենաթանկ մարդիկ են, ու մենք յուրաքանչյուրից ինչ-որ բան վերցնում ենք մեզ համար, որը մինչև կյանքի վերջ մեզ հետ է լինում: Միշտ ինքս ինձ հարց եմ տալիս, թե ումից ինչ եմ վերցրել, սովորել: Մեկը սովորեցրել է գնահատել, մյուսը՝ ազատ լինել, մեկ ուրիշը՝ ներել, սիրել, կենսուրախ լինել և այլն:

Բայց ամենից առաջ իմ ուսուցիչը եղել է մայրս: Նրա օգնությամբ եմ սովորել խոսել, իմ ամեն մի նոր, թեկուզ ոչ պարզ արտասանած բառով նրա դեմքին ժպիտ եմ նկարել, իսկ երբ մեծացա, նա ինձ սովորեցրեց ամենակարևորը՝ լռել: Ամենից բարդ բաներից մեկը հենց լռելն է, հատկապես, երբ ասելիք ունես, երբ դու ճիշտ ես, բայց չէ՞ որ երբեմն լռությունն ավելին է, քան հազարավոր խոսքերը, և իմ լռությունը շատ մարդկանց փոթորիկների հիմնական պատասխանը դարձավ: Ես լռել սովորեցի…

Երբ նոր էի սկսել քայլել, մայրս էր բռնում ձեռքերս, որ հանկարծ չընկնեմ, չվնասվեմ, և ես քայլել սովորեցի: Բայց նա չբավարարվեց այդքանով, ոտքերով ուղղակի տեղաշարժվելուց  բացի նա, էլի ձեռքս բռնած, սովորեցրեց քայլել կյանքում, առաջ շարժվել, հետ չնայել, միշտ գլուխս բարձր, հպարտ (չշփոթեք գոռոզության հետ), այո՛, մայրս սովորեցրել է լինել արժանապատիվ ու գիտակցել, թե ով եմ ես, ինչ եմ ներկայացնում ինձնից, սովորեցրել է երբեք չստորանալ, չնվաստանալ, բայց և սխալվելու դեպքում ընդունել սխալս, ուղղել, առաջ շարժվել: Ես սովորեցի այդ ամենը…

Մայրս իմ ներսում առաջ գնալու, մեծ հաջողություններ ունենալու, և ուղղակի լավ մարդ լինելու ձգտում է սերմանել:

Ընկերներիս հարցում անգամ մայրս ինձնից ավելի ճիշտ գտնվեց: Երբ ասում էր, որ ընկերներիցս մեկը մի փոքր կեղծավոր է, արդարացնում էի նրան, ժխտում մորս կասկածները, բայց ժամանակը ցույց տվեց, որ ես սխալվել եմ, իսկ մայրս՝ երբեք: Ու նույն սկզբունքով իմ իրական ընկերներին մայրս ընդունեց հենց սկզբից՝ հասկանալով, որ արդեն մեծացել եմ ու այլևս չեմ սխալվում ընկերների ընտրության հարցում:

Մայրս սովորեցրեց սովորել, բոլորից վերցնել միայն լավը, դրականը, լուսավորը: Ներսումս եղած դրականի համար հենց մորս եմ պարտական: Գիտե՞ք՝ պարտադիր չէ, որ մայրս ասի, թե որն է ճիշտը, բառացի սովորեցնի, նա ուղղակի ինձ համար օրինակ է դարձել, ու ես անգամ առանց նրա խոսքերի, հասկանում եմ, թե որն է ճիշտը՝ ըստ մորս:

Երբեմն ինքս ինձ հարցնում եմ, թե արդյո՞ք ես արդարացրել եմ մորս սպասելիքները, արդյո՞ք ես այսօր այնպիսին եմ, ինչպիսին նա պատկերացրել է ինձ: Պատասխանը չգիտեմ, բայց կյանքիս գերնպատակը ծնողներիս չհիասթափեցնելն ու նրանց աչքերում հպարտություն տեսնելն է:

Շնորհակալ եմ, մա՛մ ջան, ուղղակի շնորհակալ եմ: Շնորհակալ եմ ինձ նվիրած կյանքի, սիրո, ջերմության համար, շնորհակալ եմ ամեն-ամեն ինչի համար: Ների՛ր ինձ, որ հաճախ բարկացնում եմ քեզ: Մա՛մ, ուզում եմ քեզ նման լինել, քեզ նման բարի ու համբերատար, հասկացող, մարդկանց ճանաչող, հոգատար…

Դեռ իմ փոքր հասակից ինձ ասում էիր, որ ուզում ես` մենք նաև ընկերներ լինենք: Ու այսօր ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել քեզ ոչ միայն իբրև մոր, այլ նաև լավագույն, ամենահավատարիմ ընկերոջ, կյանքի ուսուցչի, լավ խորհրդատուի և հարազատ հոգու…

Եթե անգամ հազար կյանք ունենայի, կուզեի ամեն անգամ ծնվել հենց նույն,  հարազատ իմ մորից:

Դու լավագույնն ես, աշխարհում իմ ամենա-ամենաթանկն ու հարազատը, մարդ, ով իսկապես ինձ ընդունում է այնպիսին, ինչպիսին կամ, ով միշտ է իմ կողքին, ով ինձ սիրում է աշխարհի ամենամաքուր ու անկեղծ սիրով:

Մայրի՛կ, ես սիրում եմ քեզ:

karin eranosyan

Նոր դպրոց, որի համար այդքան էլ ուրախ չեմ

Բարև, Թու՛ղթ։ Նորից քեզ հիշել եմ։ Մի՛ նեղացիր, գիտեմ, որ սկսել եմ ոչ այնքան հաճախ հիշել քեզ։
Այսօր նոր դպրոց պիտի գնամ։
Դե հա, սովորական է, բոլորի հետ էլ մի օր լինում է էս ամենը։ Բայց այդքան էլ ուրախ չեմ։
Գիտես՝ փոփոխությունները գրկաբաց չեմ ընդունում։ Սիրուն չեն։ Ամեն ինչի հետ կապվում եմ։ Մինչև հարմարվում եմ, արդեն փոփոխության ժամանակն է։ Դժվար է։ Մի քիչ։ Բայց դե չեմ կարող փոխել ոչինչ։ Չեմ կարող մնալ նույն դասարանում։ Մի՛ ծիծաղիր, դե լավ։ Դու էլ գիտես, հեշտ չէ ինձ հետ։
Շատ եմ մտածում։ Ես էլ եմ հոգնում։ Դե էս նոր դպրոցն էլ մի կողմից։ Ե՜րբ եմ գալու տուն ու մնամ մամայի, պապայի ու եղբորս հետ։ Հետո էլ ընկերուհուս հետ խոսեմ։ Իմ մարդկանց հետ լինեմ։ Չեմ ուզում էդ նորերին։
Հա, շատ ես ասել, որ առանց նորերը չի լինի, հիշում եմ ասածներդ։ Բայց գիտես, մինչև ինքս չհասկանամ՝ չես կարողանա համոզել։
Արդեն սովոր էի էս հայացքներին ու մեկ էլ հանկարծ պիտի սկսեմ նորերին սովորել։ Անարդար է մի քիչ։ Բա հնե՞րը։
Մի քանի ժամից, կամ օրից, կամ ամսից, կամ տարուց իրենց էլ կսովորեմ։ Կամ էլ երբեք չեմ սովորի։ Ես եմ որոշողը։ Կարող է ցանկություն չլինի իրենց սովորելու։

Մի քանի ժամից ձեռքերս կսառեն։ Մատներս կսկսեմ ճտճտացնել։ Լարվածությունից է, լավ գիտես։ Բայց կժպտամ։ Էսպես թե էնպես միշտ ժպտում եմ։ Լավ է, չէ՞։ Էդ մեկը մեծ շահում է։ Միշտ կարողանում եմ ժպտալ։ Երբեմն էլ թող սառը ձեռքերով ժպտամ, ի՞նչ կլինի որ։ Բայց խոստացել եմ, իրենցից կախված չի լինի, լավ եմ սովորելու, դասերին էլ չեմ ծիծաղելու։ Կսովորեմ զսպել ինձ։ Լավ, էս մեկը չեմ խոստանում։ Էլի ծիծաղում ես։ Ես լրիվ լուրջ էի։
Չէ, իրոք պիտի լավ սովորեմ։ Ավելի ու ավելի լավ։ Մինչև որ սկսեմ ինքս ինձ գոհացնել։

Գնացի։ Մի քանի օրից էլի քեզ կհիշեմ։ Իմ սիրո՜ւն ընկեր։

mariam tonoyan

Մի շփոթիր շարժումը գործողության հետ

-Սպասումի քաղաք է էս ձեր Երևանը,- կանգառում երթուղայինին սպասելիս ասացի արդեն երկար ժամանակ Երևանում բնակվող ընկերուհուս,- Ժամերով պատրաստ եք սպասել կանգառում, որ ինչ-որ թվանշանով մեքենա գա ու ձեզ հասցնի պետք եկած տեղը։ Հետո մեքենայի մեջ սպասում եք, թե երբ եք հասնելու։ Հենց թվում է, թե հասել եք, պետք է նորից սպասեք, որ լուսակիրը կանաչ նշանը ցույց տա, շքամուտքում սպասում եք, որ վերելակը ներքև իջնի, ապա կրկին սպասում, որ ձեզ ուզած հարկը հասցնի։ Դուռը թակելուց հետո սպասում եք, որ բացեն… Ու սա դեռ ամենապարզ ու առօրյա շղթան է։

Ես ծիծաղեցի ու շարունակեցի.

-Իսկ գիտե՞ս՝ ես ինչ կանեի, եթե Գավառում լինեի։ Ինձ պետք եկած ուղղությունը բռնած՝ ոտքով կիջնեի այնքան, մինչև երթուղայինի կհանդիպեի, իսկ եթե չէ՝ մեծ բան չէ, բնավ չեմ էլ օգտվում. քաղաքի մի ծայրից մյուսը մեկ ժամում կարող ես հասնել։ Կհասնեի հինգհարկանի շենքին, վազելով վեր կբարձրանայի ու կսպասեի միայն, որ դուռը բաց անեն։

-Բայց պետք է, չէ՞, ինչ-որ բանի սպասել, ու թույլ տալ, որ որևէ տեղ ինչ-որ մեկը քեզ սպասի,-առարկեց ընկերուհիս,-իսկ մեջտեղում դու շահում ես մտածելու ժամանակ։

-Է՜, մտածել… Ամեն երկրորդ մարդ ինքն իրեն զբաղեցնում է կանգառներում։ Մեկը հեռախոսի մեջ է խրված, մեկին զանգել են, չհաշված, որ մեծամասնության ականջներում ականջակալ կա։

-Դեռ սկիզբն է, կընտելանաս,- ժպտաց ընկերուհիս,- կարոտել ես, դրա համար էլ սկսել ես համեմատել, ինքդ քեզ համոզել։

Ես լռեցի։ Մեկը մյուսի հետևից սլանում էին մեքենաները։ Մարդիկ անցնում էին իրար կողքով՝ առանց միմյանց վրա հայացք գցելու։ Ես հասկանում էի, որ մեծ քաղաքում դա ավելի նորմալ է, քան ամեն պատահած մարդու հետ զրույցի բռնվելը։ Ընկերուհիս նշան արեց, և միասին բարձրացանք կանգառում արգելակած վարդագույն ավտոբուսներից մեկը։ Պատուհանից այն կողմ շտապում էր աշխարհը։ Շենքերից մեկի վրա հասցրեցի կարդալ. «Մի շփոթիր շարժումը գործողության հետ»։

-Շարժումը գործողություն կդառնա, եթե այն նպատակային է,- մտքումս գտա պատասխանը ու սկսեցի մոտավորապես պատկերացնել, թե ուղևորներից ով ինչ նպատակով է շարժվում քաղաքի մի մասից մյուսը։

Վերջապես վերհիշեցի նաև իմ նպատակը, որ շարժումս գործողության պետք է վերածեր ու առույգացա։

-Գիտե՞ս՝ ինչ բան է հայմվեհը,- հանկարծ դարձա ընկերուհուս։

-Համեղը՞,-հարցրեց։

-Հայմ-վեհ, գերմաներենից բառացի՝ հայրենիքացավ, այսինքն՝ տուն դառնալու ցանկություն, կարոտ,- արտասովոր զվարթությամբ սկսեցի բացատրել։

Ընկերուհիս չփորձեց անգամ քաղաքավարությունից դրդված ծիծաղը զսպել, որովհետև լավ էր ճանաչում ինձ։ Ես գտել էի մի հույս, որից պետք էր կառչել փոփոխությանն ընտելանալու ու նոր իրականությունն ընդունելու համար։ Չէ՞ որ իզուր չէի այստեղ հայտնվել։

-Ասածս այն է, որ թեկուզ միայն այդ բառը սովորելու համար արժեր Երևան հասնել,- ժպտալով արդարացա ես ու մտածեցի, որ ամեն մանրուք ու պատահականություն կարող են հույս ներշնչել, երբ առաքելությունդ իրագործելու ճանապարհին ես։ Չէ՞ որ գիշերը պարզապես լույսերի հանգման արարողություն է, երբ կարող ես լուսաբացն անտարբերությամբ դիմավորել։ Իսկ երբ գիշերային լույսերն անգամ որպես կախարդանք ես ընդունում, առավոտդ դիմավորում է քեզ հարազատ մոր պես ջերմ, որտեղ էլ որ արթնացած լինես՝ քո տանը, թե մեկ այլ քաղաքում։

svetlana davtyan

Սեպտեմբերյան անձրև

Ասում են, թե մեր սիրո աշունը, էլ երբեք չի կրկնվի, բայց չեն կրկնվում ոչ միայն աշունները, այլ մեր գարունները, ամառները, ձմեռները …

Այս աշունը դեռ չսկսված ծանր էր, միայնակ, անձրևաշատ: Նույն անձրևն էր՝ նման բոլոր աշուններին: Բայց ամեն աշուն իր գույնն ու բույրն ունի: Բայց արտասովոր ծանր, անձրևաշատ: Ասես ամեն երկնքից թափվող անձրև իմ սրտից է պոկվում, որ թեթևացնի ցավը: Ներսում, ամենախորքում, ինչ-որ բան է ցավում, չգիտեմ, թե դա ինչ է, բայց շատ է ցավում:

Այս աշունը տարավ իմ կեսը, բայց ինձ սովորեցրեց ապրել, արարել, նկարել նոր, մաքուր, ճերմակ էջից: Երևի նա, ով հասկանում է աշնան մեջ թաքնված խորհրդավորությունը, օրհնյալ է կամ էլ անիծված:

Նկատե՞լ եք, որ աշունը վրա է հասնում միանգամից: Երևի, որ չհասցնես պատսպարվել: Չեմ սիրում հոկտեմբերյան աշունը, որ կարծես խլում է քո կյանքի ուրախ պահերը` քո մեջ թողնելով միայն տխրությունը: Ես սիրում եմ սեպտեմբերյան աշունը, երբ ամեն անգամ անձրևից հետո կարողանում ես տանիքին կանգնել ու գորշ ամպերի տակից որսալ արևի շողերը:

Երբեմն պետք է մնալ անձրևի տակ, մինչև ոսկորները թրջվել, որ սիրես կյանքի ամեն պահը: Ու հետո, երբ ջուրը կսկսի գոլորշանալ մազերիցդ, կտաքանաս ու կհասկանաս, որ իրականում երջանիկ լինելը դա քո ընտրությունն է, այլ ոչ ուրիշին սպասելը:

Elen Hakobyan Ararat

Ուսանողի օրագրից

Կան մարդիկ, որ սովորեցնում են մեզ լինել ավելի գեղեցիկ, ու կապ չունի, որ մենք անինքնավստահ ենք, անտաղանդ կամ չափից շատ ենք խոսում, երբ նրանք մեզ հետ են, մենք դառնում ենք իդեալական։ Կան մարդիկ, ովքեր վարպետորեն կարողանում են կոտրել մեզ, այնպես, կարծես դա իրենց ողջ կյանքի նպատակն է կամ մասնագիտություն, որում նրանք վարպետորեն լողում են։ Կարևոր չէ, թե ինչ ենք արել, որքան մեծ է մեր հաջողությունը կամ ձախողումը, երկու դեպքում էլ մենք արժանանում ենք «շատ կարևոր ու թանկ» քննադատության։ Եվ հակառակը՝ կան մարդիկ, ովքեր միշտ մեզ վեր են տանում, ստիպում են, որ միշտ պայքարենք, հաղթենք, հաջողենք և կամ պարտվենք արժանապատվորեն, նրանց հետ մենք հավատում ենք մեր ուժերին։

Կան մարդիկ, ովքեր մեզ ոչինչ չեն տալիս ու կան, որ տալիս են այն, ինչ ունեն։ Կան մարդիկ, ովքեր եկան, գնացին կամ եկան ու կարծում էիր, որ մնալու են հավերժ, բայց նրանք էլ գնացին, ովքեր դեռ չեկած գնացին կամ նրանք, որ միշտ եղել են, բայց այսօր չկան, ովքեր կարծում էիր, որ ոչ ոք են, բայց հենց իրենք մնացին, մնացին հավերժ, որ սովորեցնեն մեզ ապրել շա՜տ գեղեցիկ։ Ու անկախ այս անհասկանալի գնացող-եկացողներից, անկախ լավ ու վատ օրերից, ժպիտներից ու արցունքներից, ես շնորհակալ եմ բոլորից ու պարտական եմ նրանց բոլորին։ Չէ՞ որ բոլորից սովորել եմ. մեկից՝ սիրել, մյուսից՝ ատել, հաջորդից՝ ժպտալ, իսկ այն մյուսից՝ չհավատալ, չվստահել։ Ես նրանցից սովորել եմ ապրել ու դառնալ ավելի լավը։

Դե, իսկ հիմա ժամանակն է, որ ավելի ինքնավստահ ու ինքնուրույն քայլեմ ու ինքս հարթեմ ճանապարհս։ Անկախ նրանից, թե ուր կգնամ ու ինչպես կդասավորվի իմ՝ ուսանողիս կյանքը, ես մի բանաձև ունեմ կյանքի համար։ Բոլորը կժպտան մեզ, երբ հաջողակ կլինենք ու ոչ ոք չի նկատի մեզ, երբ ամեն անկյունում հոգնած աչքերով, գիշերը չքնած ու դասի եկած ուսանողը կհարթի իր հաջողության ուղին, այլ հակառակը՝ կխանգարեն։ Պիտի հաղթենք ինքներս մեզ, հետո՝ ուրիշներին, սիրենք մեզ, հետո՝ ուրիշներին։ Եվ երբ կսովորես սիրել ու ընդունել բոլորին էնպես, ինչպես իրենք կան, այլ ոչ թե կհանդուրժես, երբ անկեղծ բարին կմաղթես ու կհեռանաս էնտեղից, որտեղ չեն սպասում քեզ, երբ սեփական անունդ ու արժեքներդ չես վաճառի ուրիշին ու չես անցնի վրայովդ և երբ կմնաս մենակ, բայց չես հիասթափվի, դու կհաղթես քեզ էլ, շրջապատիդ էլ կյանք կոչվող պատերազմում, գլուխդ բարձր կքայլես ու կժպտաս աշխարհին։

Հ.Գ․ Անկախ նրանից, թե որ շենքից որն եք տեղափոխվել, թե ովքեր են ձեր շրջապատում ու ինչ են ասում ձեր մասին, հավատացեք ձեզ, ժպիտով և ուժեղ ընդունեք բոլոր նրանց, ովքեր գալու են ու գնան, գալու են ու գնան մինչև ձեր կյանքի ավարտը։ Ձեզ հետ մնալու եք միայն դուք, հա, ու մոռացա, մեկ էլ ամենակարևորը՝ դուք։