Ներկայացնում է Գագարինի «Կանթեղ» գրական խմբակը

luiza gagarin

Երազանքի առաջնորդությամբ

Ամանորը պատշաճ առիթ է՝ երազելու, նոր անելիքներ ծրագրելու համար: Երազելը անհրաժեշտություն է, որովհետև երազանքից է սկսվում ամեն-ամեն ինչ: Երազանքները կարող են փոխել աշխարհը: Կարևոր է, որ մարդը երբեք չկորցնի երազելու ունակությունը:

Ես Լուիզան եմ: Ինչպես բոլորը՝ ես էլ ունեմ երազանքներ ու նպատակներ: Իններորդ դասարանցի եմ: Ես հաստատ վճռել եմ, որ իրավաբան դառնալու իմ երազանքն իրականանալու է:

Իսկ հիմա՝ այն մասին, թե ինչպես կայացվեց այդ որոշումը: Վերջերս համադասարանցիներով հաճախ ենք խոսում մեր երազանքների ու անելիքների մասին: Քանի որ մենք հիմնականում երազում ենք մեր ապագա մասնագիտության մասին, ուստի զարմանալի չէ, որ մեր զրույցը հիմնականում դրա շուրջն է ծավալվում: Մեր մեջ ասած, կարգին աղմկում ենք, ամեն կողմից լսվում են ճիչեր ու առարկություններ: Ոմանք համակարծիք են, ոմանք էլ աղմուկից ուղղակի լռում են:

Օրինակ՝ մեկնումեկն ասում է.

-Ես ուզում եմ դառնալ ուսոուցչուհի, ի՞նչ եք կարծում, կարո՞ղ եմ:

Թեր և դեմ կարծիքներ են հնչում, քննարկումը թեժանում է:

Ահա հերթն ինձ հասավ.

-Լուիզա՛, դու լսեցիր բոլորիս, դե հիմա դու՛ էլ ասա:

-Դե… Ես էլ երազում եմ դառնալ կամ դերասանուհի, կամ էլ իրավաբան: Ի՞նչ եք կարծում, ո՞րը…

-Երևի… իրավաբան:

-Չէ՛, դերասանուհի՛…

-Իսկ դու ինքդ ի՞նչ ես ուզում:

-Իրավաբա՛ն,-ինքս ինձ համար էլ անսպասելի վճռականությամբ ասացի ես:

…Այո՛, ես միշտ ապավինել եմ մտերիմներիս խորհուրդներին: Իմ ուսուցչուհի ընկեր Ղարիբյանն ասում է, որ ես կարող եմ դառնալ հրաշալի բժշկուհի, իսկ ընկեր Բրագինան կարծում է, որ ես կարող եմ նաև լավ լրագրող լինել: Ուսուցչուհիներիցս բացի՝ տատիկս ու մայրիկս էլ են տարակարծիք: Ըստ տատիկիս՝ ես կարող եմ դառնալ խիստ ուսուցչուհի, իսկ մայրիկս ասում է.

-Հաշվապահը լավ մասնագիտություն է, կարող ես մտածել նաև այդ ուղղությամբ:

Ես կարևորում եմ նրանց կարծիքները, սակայն որոշել եմ անվարան լինել ու հիանալի իրավաբան դառնալ:

Դա է իմ որոշումը, քանի որ ես ուզում եմ, որ իմ երկրում կայուն և հզոր լինի արդարությունը: Այն չպետք է վաճառվի կամ գնվի: Մարդկային հասարակությունում չպետք է տեղ ունենա «ուժեղի մոտ միշտ էլ թույլն է մեղավոր» տեսակետը: Բոլոր մարդիկ պետք է ունենան հավասար իրավունքներ, անկախ նրանից՝ հարուստ են, թե աղքատ, ֆիզիկապես ուժեղ են, թե թույլ: Երբ ես մեծանամ ու դառնամ իրավաբան, այս աշխարհի անարդարությունը կպակասի:

Լուիզա Սարգսյան, իններորդ դասարան

Իմ գրադարանավարը

Դպրոցում ուսանելուս առաջին տարուց ի վեր ես ամեն օր այցելում եմ մեր դպրոցական գրադարան: Այո՛, ես դպրոցի գրադարանի «հիմնական բնակիչներից» եմ՝ գրքերից ու տատիկիցս հետո: Շուրջ երեսունվեց տարի է, ինչ տատիկս աշխատում է որպես գրադարանավար: Նա բյուրավոր գրքերը դասավորել է այբբենական հերթականությամբ, և արդեն ես էլ ստույգ գիտեմ, թե որը որտեղ է:

Երբ ամառային արձակուրդների ընթացքում տատիկիս հարցնում եմ, թե ինչ կարդամ, նա այնքան հայ ու արտասահմանյան գրողների անուններ ու ստեղծագործությունների վերնագրեր է ասում, որ ես չեմ կողմնորոշվում, թե որն ընտրեմ: Այս տարի գրադարանավարների օրվա առթիվ մենք տատիկիս համար անակնկալ էինք պատրաստել: Դա նրա համար լիովին անսպասելի էր, և նա ի սրտե ուրախացավ:

Գիտե՞ք, գրադարանավարի աշխատանքը ևս հեշտ չէ, բայց տատիկս սիրով ու պատասխանատվությամբ է կատարում այն: Տատիկս իմ մանկության անբաժան մասն է, նա միշտ իմ կողքին է: Ի դեպ, ես նրա առաջին թոռնուհին եմ: Նա սիրում է պատմել, թե ինչպես է օրորոցայիններ երգել ինձ համար, ինչպես եմ ես սկսել քայլել ու խոսել:

Նա ինձ միշտ քաջալերել է: Պատահել է՝ ես այնքան էլ լավ չեմ սովորել կամ սխալներ եմ արել, բայց նա շարունակել է ինձ սիրել: Ես ու տատիկս շատ ենք զրուցում տարբեր գրքերից ու բանաստեղծություններից. Օրինակ՝ ինչու՞ է գրողն ընտրել հենց ա՛յս վերնագիրը, ինչու՞ է այս ավարտն ընտրված ու բավականին շատ ինչուներ:

Ինչպես գրադարանում՝ տանը նույնպես մեր գրքերը կոկիկ դասավորված են, տատիկս հոգ է տանում, որ մենք չխառնենք հերթականությունը, գրքի էջերը ծալելու փոխարեն էջանիշներ գործածենք: Նա պատմում է, որ երբ մեր տարիքին է եղել, շատ գրքեր է կարդացել և մինչ օրս հիշում է դրանց բովանդակությունը, հաճախ է անգիր մեջբերումներ անում:

Թող աշխարհի բոլոր երեխաները տատիկ ունենան: Հավատացե՛ք, տատիկ ունենալը իսկական հարստություն է:

Այնքա՜ն եմ ուզում, որ մռայլությունը երբեք չթակի նրա հոգու դուռը: Երբ նա ժպտում ու ծիծաղում է, շրջապատն ասես լուսավորվում ու զարդարվում է: Այդ պահին նա գարնան արևի պես պայծառ է:

-Լսու՞մ ես, տա՛տ, ես սիրում եմ քեզ, ժպտա՜…

Սյուզան Գևորգյան, իններորդ դասարան

aniharutyunyanarm

Աստված ու Թուփաքը

- Տեսնես Աստված հիմա ի՞նչ ա անում։

- Դավ, էլի մենակ-մենակ ծխե՞լ ես։ Ի՞նչ եկել ես` անկապ խոսում ես։

- Չէ, բայց լուրջ, օրինակ՝ ի՞նչ կա երկնքում զբաղվելու։ Հաստատ Ֆրեդի Մերկուրիին ու Թուփաքին կանչել, համերգ ա լսում։

- Բայց կարող ա իրանք դրախտում չեն։

- Իրա ձեռքը չի՞։ Լյուցիֆերին կասի՝ մի քանի օրով կուղարկեն։

- Գիտես, չէ՞, որ Ֆրեդին գեյ ա եղել։ Դրա համար, երևի, դժոխքում ա։

- Չէ հա, Տիկ, ինձ թվում ա ինքը Բոհեմիան Ռապսոդիայի նման մի հատ երգ ստեղծելու համար ա դժոխքում։

- Չես լրջանում էլի։

- Հա, չեմ լրջանում, բայց էս կյանքի համար էդ էլ ա շատ։ Զարմանում եմ էն մարդկանց վրա, որ էս կյանքը լուրջ են ընդունում։ Ամեն ինչ ծանր են տանում։ Ես ամեն օր գնում եմ գործի, բայց անգամ էդ գործն ինձ համար լուրջ չի, որ ես ամեն օր եմ անում։

- Քանի՞ տարի ա` իրար ճանաչում ենք. հի՞նգ, վե՞ց: Հենց էդ ժամանակվանից` բանակից, ցնդածի տպավորություն էիր թողել ու ամեն անգամ համոզվում եմ, որ ճիշտ էի մտածում:

- Կարո, իսկ ի՞նչ ես մտածում` ինձ դրա՞խտ կվերցնեն, թե՞ դժոխք:

- Քո արածների համար քեզ կարող ա նորից հետ ուղարկեն Հայաստան, ախպերս:

- Ի՞նչ եմ արել: Բանակում մարդ եմ ծեծել մի անգամ ու հեչ էլ հպարտ չեմ դրանով, նախկին ընկերուհուս եմ շատ նեղացրել, որովհետև անընդհատ ասում էր` արի ստեղ նկարվենք, ընդեղ նկարվենք: Մեկ էլ մեր հարևան Աշոտի կնիկը մի անգամ աղ ա եկել ուզել, շաքար եմ տվել: Դժվար սենց բաների համար Լյուցին առանձին պատժարան զբաղեցնի:

- Հլը հետ արի դրախտից, էն Անահի՞տն ա գալիս:

- Հա, ինքն ա: Դեմքին նայի հլը, հեսա գոռալով գալու ա…

- Երեխե՜ք, բարի օր:

- Անահիտ, կլինի՞ դու մի օր գաս ու նորմալ բարևես, նենց ես գոռում, ոնց որ կամանդիրս լինես:

- Տիկո, դու էլ ոնց որ բիձա լինես, մի հատ շնորհավորի, հա՞, քննությունս գերազանց եմ ստացել:

- Ինչ հեշտ ա քեզ երջանկացնելը: Գնամ դասախոսներիդ հետ խոսեմ` թող քեզ միշտ գերազանց նշանակեն:

- Ինձ էդ թվանշանը պետք չի, հասկանու՞մ ես, այլ էն, որ իմ տանջանքը գնահատվում ա, արդյունք ա տալիս: …Մեզ 3 բաժակ գարեջուր բերեք:

- Ան, դո՞ւ էլ ես մտածել, որ ինձ հետ մի բան էն չի, երբ առաջին անգամ տեսել ես ինձ:

- Հա, Դավ, մտածում էի, թե ո՞վ ա դասական համերգի սպարտիվկայով գալիս: Դրա համար էլ մտերմացա քեզ հետ:

- Բա ի՞մ:

- Քեզ հետ էլ, դե, որովհետև Դավոյի նման աննորմալի ընկերն էիր: Հաստատ քո մեջ էլ մի բան կլիներ:

- Ճիշտ ա, Ան, մի քիչ ցնդած մարդկանց հետ էս կյանքն ավելի հեշտ ա: Երանի ես էլ Դավոյի նման կարողանայի մտածել: Մերոնք փոքրուց թողնեին, որ ես ընտրեի` ի՞նչ եմ ուզում լսեմ, կարդամ, նայեմ, սովորեմ, ի՞նչ մասնագետ եմ ուզում դառնալ: Մինչև հասկացա, արդեն ուշ էր, դրա համար հիմա չսիրած գործով զբաղվելը սպանում ա ինձ:

- Տիկո, գնա ու սովորի էն, ինչ սիրում ես: Էլի բարդացնում ես ամեն ինչ: Կարելի ա ընդամենը նորից սկսել` առանց վախենալու:

- Իմ տարիքում էլ ի՞նչ: …Մեզ էլի գարեջուր:

- Եկեք գործի չգնանք էսօր:

- Բա ի՞նչ անենք, Դավ:

- Գնանք Թուփաքի մասին կինոն նայենք, տեսնենք` ինքը ինչի՞ պետք ա դժոխքում լինի: Ի՞նչ կասես, Տիկ:

- Ինձ թվում ա` ժամանակից շուտ մեռնելու համար:

- Անահիտ, խի՞ դու ինձ չես սիրահարվում, քանի ապրում ենք:

- Էդ կանաչ սպարտիվկեդ դուրս չի գալիս, Դավո:

- Իսկ եթե էլ չհագնե՞մ:

- Դրանից էությունդ չի փոխվում: Համ էլ` սիրահարվելը հո որոշելո՞վ չի:

- Ան, եթե Դավոյին չսիրահարվես, դժոխք ես գնալու դրա համար:

- Գոնե Թուփաքին կտեսնեմ: Դավոյից մի օգուտ կա էլի:

- Հիվանդանոցից են գրել: Կանչ ա շտապ: Գնամ, երևի էդ մարդը Թուփաքին չի սիրում, փրկեմ շուտ մեռնելուց ու իրա մոտ գնալուց: Կխոսենք, Դավ:

Իմ «Տարվա մարդը» մրցույթի ամփոփում

Պլյուս-մինուս տասնյոթ. սա հասարակության մեջ մարդու ինտեգրման տարիքն է, ուրիշներին բացահայտելու տարիքը: Հենց այս տարիքում է մարդը, որպես կանոն, գտնում Ընկերներ (մեր երկրում, անգամ` մարտական), հանդիպում իր Սիրուն, ձեռք բերում Մրցակիցներ, ունենում Ուսուցիչներ, «ընկնում» կամ ձևավորում Շրջապատ… Ու այս ամենը, այո, հաճախ` մեծատառով, գոնե իր պատկերացմամբ: Հենց այս տարիքում է յուրաքանչյուր տարին իսկապես նոր էջ բացում մարդու կյանքում, և հիմնականում` իրեն հանդիպած նոր մարդկանց շնորհիվ:

Ու ահա, հենց այս նույն տարիքի լրագրողների ու ընթերցողների շրջանում մեր հայտարարած «Իմ «Տարվա մարդը» մրցույթին ստացված արձագանքները կարելի է հաշվել ձեռքերի մատների վրա:

Սա նշանակում է, որ կամ շատ տխուր ենք ապրում, տիկնայք և պարոնայք, կամ մեր շփումները իսկապես զուտ վիրտուալ են դարձել, կամ էլ պարզապես երախտամոռ ենք ու չենք գնահատում մեր կյանքում հանդիպած մարդկանց, որոնք ճակատագրի նվերն են մեզ:

Բոլոր դեպքերում էլ` շատ վատ է:

Վատ է, բայց միանգամայն օրինաչափ է նաև այն, որ արդյունքում ժյուրին որոշեց մրցանակներ չհանձնել, բավարարվելով միայն մի քանի խրախուսական մրցանակներով:

Ժյուրիի նման որոշման պատճառը ոչ միայն նյութերի սակավաթիվ լինելն էր, այլև դրանցից շատերի անհամապատասխանությունը հայտարարված թեմային: Ու քանի որ 17-ը զուտ միայն ձեր ուղարկած նյութերը հրապարակելով երբեք չի բավարարվում, այլև ավելի շատ փորձում է սովորեցնել, կրթել, ցույց տալ սխալները, ուստի կարծում ենք, դեմ չեք, եթե փորձենք մի փոքր բացատրել, թե ինչ նկատի ունենք:

Նախ, հեղինակների մի զգալի մասը «Տարվա մարդ» խորագրում լիովին անտեսել է «տարի» բառը: Օրինակ, մրցույթի մասնակիցներից միանգամից մի քանիսը որպես իրենց «տարվա մարդ» ներկայացրել են իրենց պապիկին, քույրիկին կամ հայրիկին, ինչը ինքնին խիստ ողջունելի է, տատիկներն ու պապիկները իսկապես մեր կյանքի կարևորագույն մարդկանցից են, էլ չասած հայրիկների ու քույրիկների մասին: Սակայն դժվար է ենթադրել, որ վերոհիշյալ հեղինակները իրենց պապիկի կամ հայրիկի հետ ծանոթացել են անցած տարի: Հետևաբար նրանք պետք է ոչ թե պարզապես ներկայացնեին իրենց ընտանիքի այս կամ այն անդամին, այլ պատմեին, թե ինչ նոր բան են բացահայտել նրա մեջ, ինչ նոր բան են սովորել նրանից բոլորովին վերջերս` անցած 365 օրերի ընթացքում: Այսինքն, մեր մրցույթի նպատակը ոչ թե պարզապես մեր շրջապատում եղած լավ ու արժանի մարդկանց գովերգումն էր կամ անարժանների պախարակումը, այլ այն կարևոր փորձառությունը ներկայացնելը, որ ձեռք ենք բերել այդ մարդկանց հետ վերջին տարվա ընթացքում ունեցած շփումների արդյունքում: Սա նշանակում է, որ եթե նույնիսկ մեր «տարվա մարդը» տարեցտարի նույն անձնավորությունը լինի, նրա մասին պատմությունները պետք է ամեն անգամ տարբեր լինեն, քանի որ դրանք պետք է ներկայացնեն նրանից ստացած նոր «դասը»: Չէ՞ որ «մեր կյանքում հանդիպած յուրաքանչյուր մարդ մեզ «դաս է տալիս»` մեկը սովորեցնում է ուժեղ լինել, մեկը` իմաստուն, մեկը սովորեցնում է ներել, մեկ ուրիշը` ուրախանալ ամեն բացվող օրով…»:

Ժյուրիի հարգարժան անդամները, ցավոք, հրապարակված նյութերի մեծ մասում չտեսան ոչ հեղինակների ստացած այդ «դասը», ոչ էլ «դասատուներին»: Նույնիսկ այն դեպքերում, երբ ըստ ամենայնի, հեղինակի կյանքում 2019-ը իսկապես նշանավորվել է այս կամ այն անձով պայմանավորված կարևոր փորձառությամբ, ընթերցողին մնում է ավելի շուտ կռահել այդ մասին, քան հեղինակի օգնությամբ «անձամբ ծանոթանալ» այդ անձնավորության հետ և վերապրել այդ փորձառությունը: Քանի որ մեր ոչ պակաս հարգարժան հեղինակները որպես կանոն սահմանափակվել են իրենց հերոսներին ընդամենը մատնանշելով, վկայակոչելով, հիշատակելով, հայտարարագրելով կամ վերջինիս համառոտ կենսագրությունն ու բնութագիրը ներկայացնելով:

Ընդհանուր առմամբ, մրցույթին ներկայացված ակնարկների գերակշռող մասը «տառապում է» տարածված ու ամենքիս հատուկ «հիվանդությամբ»` վերացական դատողություններ, իմաստուն, կամ ոչ այնքան, խրատներ ու բանաստեղծական զեղումներ` իրական մարդկանց մասին կենդանի պատմությունների փոխարեն:

Թերևս կարելի է բավարարվել այսքանով, մանավանդ որ, ընդհանուր պասիվության ֆոնին մեր փոքրաթիվ հեղինակները ավելի շուտ գովեստի են արժանի իրենց նախաձեռնողականության ու համարձակության համար, և ասվածն էլ ավելի շատ նրա համար է, որ ուրիշներն էլ հետևություն անեն:

Ժյուրիի կողմից խրախուսական մրցանակների են արժանացել Մարիամ Տոնոյանը, Սևակ Միրաբյանը և Թամարա Գալստյանը: Ինչ արած, հավանաբար ժյուրիի գործը հենց խստապահանջ լինելն է:

Դե, իսկ նորին գերազանցություն Ինտերնետը նման «մանրուքներին» ոչ միշտ է ուշադրություն դարձնում, այստեղ հաճախ որոշիչ են լինում բոլորովին այլ գործոններ: Ֆեյսբուքի կողմից որոշված հաղթողների ցանկը (ըստ հավանումների թվի) այսպիսին է. Մարգարիտա Ղազարյան, Թամարա Գալստյան, Սյուզաննա Բաբայան:

Շնորհավորում ենք բոլոր մրցանակակիրներին, նրանց հետ մենք կկապվենք մոտ օրերս:

Իսկ մեր բոլոր հեղինակներին (ոչ միայն մրցույթի մասնակից) ու ընթերցողներին մաղթում ենք, որ այս տարին իրենց համար լեցուն լինի հիշարժան հանդիպումներով, հետաքրքիր ծանոթություններով, մարդկանց մոլորակի նորանոր բացահայտումներով, որպեսզի տարեվերջին դժվարությամբ կարողանան կողմնորոշվել, թե բազմաթիվ «տարվա մարդկանցից» որ մեկն էր ամենա-ամենան, և իրենք էլ լեցուն լինեն ամեն տարով ու ամեն մարդով խանդավառվելու ոգով, ինչպես և վայել է +/-17 տարիքին ու կայքին:

valentina

Ինչպես ստանալ վարորդական իրավունք

Եթե քո հայրը, քավորը կամ քավորի քավորը ցանկություն չունի քեզ նվիրելու վարորդական իրավունք, ուրեմն դու պարտավոր ես պատրաստվել վարորդական իրավունք ստանալու քննություններին՝ հանգիստ խղճով երթևեկելու համար։

Ինչի՞ց սկսել

Վարորդական իրավունք ստանալու համար, դու պետք է հանձնես տեսական թեստ և գործնական քննություն։ Բայց քննությանը պատրաստվելու համար առաջին քայլը տեսական թեստերն ամենևին անգիր անելը չէ։ Սկզբից մտնում ենք գուգլ, գրում ենք bmw sport cars և ամենայն ուշադրությամբ սկսում ենք զննել յուրաքանչյուր հրաշքին այն պատկերացմամբ, որ վարորդական իրավունք ստանալուց այդ հրաշքներից մեկը կարող ես օրինականորեն «չլել»։ Եթե ունես ավելի մեծ մոտիվացիայի կարիք, ընտրում ես այդ հրաշքներից մեկի նկարը, ներբեռնում հեռախոսիդ մեջ և դնում հեռախոսիդ էկրանի գլխավոր նկար։ Հենց այդպես ամեն րոպե այդ լուսանկարը կարող է մոտիվացնել քեզ և հիշեցնել, որ հեչ էլ ձանձրալի չէ 63 թեստը անգիր անելը։

Բայց արժի՞ թեստերն անգիր անել։

Իրականում, չարժի, որովհետև կլինեն տարօրինակ հասկացությունների անուններ, որոնց իմաստներին չտիրապետելը հետագայում կհանգեցնի գործնական քննությունը տապալելուն։ Նման իրավիճակից խուսափելու համար պետք է թեստերից առաջ նայել  վարորդական վիդեոդասեր, որոնք հայերեն լեզվով հասանելի են մի քանի կայքերում։

Ինչքա՞ն ժամանակ կպահանջվի վիդեոդասերը սերտելու և հարցաշարը սովորելու համար։

Եթե էն իմ ասած լուսանկարը հեռախոսիդ էկրանին է, հավատա, 2-3 օրը քեզ լրիվ բավական է վիդեոդասերը սերտելու համար։ Իսկ վիդեոդասերը սերտելուց հետո, հարցաշարն անգիր անելու կարիք չկա, որովհետև տրամաբանությամբ և ունեցած գիտելիքով կարող ես արագ անցնել բոլոր հարցերի վրայով։

Ինչո՞ւ չդիմել հայրիկի, ընկերոջ կամ եղբոր օգնությանը գործնական պարապմունքների համար։

Առաջին. գործնական պարապմունքների ժամանակ անխուսափելի են բախումներն ու  հասարակ սխալները, և նրանց գոռոցները միայն կարող են դեմոտիվացնել քեզ, մանավանդ, երբ դու շատ փխրուն արարած ես։ Հետո էլ, թող շատ սեքսիստական չհնչի, բայց շատ տղամարդիկ իրոք կանոնավոր վարել չգիտեն։ Ու հա, մեքենան տեղից պոկելը դեռ կանոններով վարել չի նշանակում։ Այդ պատճառով, նեգատիվ մուննաթները գեղեցիկ շրջանցելու համար, կարող ես գտնել մի մասնագետի, ամեն դասի համար վճարել նրան 5000 դրամ և 12-13 դաս օրինականորեն ուտել նրա նյարդերը։

Ո՞րն է միակ բանը, որ կարելի է անել տեսական քննության նախորդ օրը։

Պետք է պայմանավորվել վարսահարդարի ու կոսմետոլոգի հետ, քանի որ դու տեսական քննությունից առաջ նկարվելու ես, և վարորդական իրավունքի տգեղ լուսանկար ունենալը խստորեն արգելված է։ Միայն թույլատրվում է ունենալ գեղեցիկ լուսանկար, որ հետո ոստիկանին ցույց տալուց չամաչես անձնագրի լուսանկարի պատմության նման։

Ինչո՞ւ կոնյակ ու շոկոլադ չտանել գործնական քննության ժամանակ։

Որովհետև դու արդեն տեսական քննության համար վճարել ես 3000 դրամ, գործնական քննության համար պետք է վճարես 13400 դրամ, իսկ ամենավերջում, երբ բարեհաջող անցնես այս երկու փուլերը, պետք է 12․000 դրամ պետական վճարում անես։ Ու էսքան գումարից հետո, ինչո՞ւ կոնյակ ու շոկոլադ տանել, այ քեզ բան։

Ի՞նչ անել վարորդական իրավունք ստանալուց հետո։

Իհարկե, հպարտ հայացքով գնալ հայրիկի մոտ, պահանջել սիրածդ մեքենան և անել առաջին մանևրը, յուհու՜… Իսկ եթե լուրջ, միշտ նպատակային օգտագործել մեքենան, վարել ըստ կանոնների և երբեք արագ չքշել, որովհետև բալը թանկացել է, «աղջիկ-պարոն»։

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Ձմեռը Դիլիջանում

Juliabrahamyn12

Դատարկ ափսեներ

«Իրանն անպայման հակահարված կտա Ամերիկային»:

«Ամերիկան երկու տրիլիարդին համարժեք զինամթերք է գնել»:

Արդեն մեկ շաբաթ է, ինչ լսում ու կարդում եմ նման բովանդակության նյութեր ու լուրեր համացանցում, ու անհնար էր պատկերացնել համաշխարհային քաղաքականությունն ու պատերազմներն առանց մեր միջամտության: Ցավոք, թե բարեբախտաբար` միայն համացանցի նյութերի մեկնաբանություններում:

Բոլորս պարտադիր կերպով ինչ-որ կողմի ենք սկսում աջակցել, ասում ենք, որ պարտադիր պետք է մյուս կողմի վրա ատոմային զենք գցել, կամ պարտադիր այն մի երկիրը պիտի խառնվի ու հարցը լուծի:

Չենք հասկանում մի բան, որ երկիրն առանց որևէ պատերազմի արդեն իսկ կործանման եզրին է:

Պատերազմը բնական երևույթ է` առանց որի դժվար է պատկերացնել առաջխաղացում, բայց պատերազմները հին ժամանակներում ծագում էին այն ժամանակ, երբ բնակչությունը խաղաղ էր ու մոլորակին, կարծես թե, ոչ մի բան չէր խանգարում ապրել:

Մեր օրերում պետությունների գլուխ կանգնած մարդիկ իրենց անձնական շահերից ու քմահաճություններից ելնելով խաղում են այլ մարդկանց ճակատագրերի հետ, մտածելով գրպանների պարունակության մասին` վերացնում են կյանքի` մեզ դեռևս միակ հայտնի կետը, իսկ հետո հպարտ հայացքներով ու խրոխտ ձայնով ելույթ են ունենում ու սպառնում, թե կարող են կոճակի մեկ հպումով վերացնել յուրաքանչյուր պետություն, որը կկանգնի իրենց ճանապարհին: Նման իրավիճակում որևէ պետության կողմից լինելն ու շահերը պաշտպանելն առնվազն անմտություն կլինի: Մի դարում, որտեղ խոսքերն ավելի շատ են, քան գործերը, անհրաժեշտ է կանգնել ու լուռ գործել: Որտեղ մարդիկ ավելի շատ բղավում են բնական աղետների ու գլոբալ տաքացումների մասին, քան գործում` անհրաժեշտ է ներդրում ունենալ վիճակի բարելավվման մեջ: Որտեղ մարդիկ անելանելի վիճակից սկսում են պատերազմներ ստեղծել, անհրաժեշտ է ոչ մի կողմին էլ չաջակցել, որովհետև մենք ներկա պահին մեզ պատերազմ թույլ տալ չենք կարող:

Եթե սկսվի երրորդ համաշխարհային պատերազմը, ապա դրանից չի տուժի երկու կամ չորս պետություն: Կտուժի մի ողջ մոլորակ, և պատերազմից հետո «կյանքը երկրի վրա» հասկացությունը կդրվի հարցականի տակ: Ուրախանալ այն փաստից, որ որևէ երկիր տնտեսապես կթուլանա` այն էլ պատերազմի միջոցով, անթույլատրելի է:
Ցավոք, երկրների գլուխ կանգնած են այնպիսի մարդիկ, ովքեր տեսնում են միայն իրենց ափսեի պարունակությունը, ու մտածում են միայն դրա անվերջ լինելու մասին, իսկ լցված ափսեներից այն կողմ ապրող մարդիկ իրենց դատարկ ափսեների պարունակությունից սկսում են որևէ ելք փնտրել` հաճախ ինչ-որ պետության քաղաքականությանն աջակցելով, հույս ունենալով, որ գոնե որոշ չափով իրենց ափսեն կլցվի:

Ու դատարկ ափսեներից հետո նրանց էլ մեղադրել չենք կարող…

shushanhakobyan

Վատ բան չկա

Էս վերջերս անընդհատ մի հոլովակ է աչքովս ընկնում, նայում եմ ու հասկանում, որ հոլովակի 2016 թվականին նկարված լինելը դեռ ոչինչ չի նշանակում, ու որ էս թեման քանի գնում, այնքան ավելի է թարմանում։

Հոլովակում մի մարդու մասին էին պատմում՝ Գեղամի, ում ծնողները մահացել են, կինը դավաճանել է, իսկ որդին չի էլ ցանկանում հոր հետ կապ ունենալ։ Հարցնում են. «Ու՞ր է տղադ հիմա»։ Նյարդայնանում է, ասում. «Նա ինձ ի՞նչ տղա։ Ե՛ս եմ իմ տղան, ե՛ս եմ իմ աշխարհաչափը, ե՛ս եմ իմ ծովն ու ցամաքը»… Նապաստակներ է պահել, որ վաճառի, որ գոնե դեղամիջոցների ու ապրուստի մասին հոգա, բայց չի հասցրել վաճառել… Գողացել են։

Ասում է` բան չեմ ուզում, մենակ դեղերիս գումարը լինի ու վերջ։ Անիծում է պապուն, որ ինքը հայ է ծնվել, իսկ մե՞նք։ Մենք ի՞նչ ենք անում։

Ունեցած մի կտոր, մի փոքր լավը մեզ համար դարձնում ենք մուգ գույնի, անթափանց կտոր, վերցնում ենք, կապում մեր աչքերին ու ձևացնում, իբր վատը չենք տեսնում, իբր վատը չկա։ Բայց կա, չէ՞։ Դրանից հո իրականությունը չի՞ փոխվում։ Ուղղակի էդպես հեշտ է, ուղղակի մարդը երբ չի կարողանում իր առջև ծառացած որևէ խնդիր լուծել, նախընտրում է առավել հեշտ տարբերակ. ձևացնել, իբր ամեն ինչ կարգին է, իբր խնդիր ամենևին էլ չկա։ Ու կեսից մոռանում է նրա մասին, որ ինքը պարզապես ձևացնում էր, որ խնդիր չկա, ու սկսում է քիչ-քիչ հերքել խնդրի` վատի գոյությունը։ Վա՞տ, ի՞նչ վատ, վատ բան չկա։

Կա, ու մենք ենք էդ վատը, մեզնից յուրաքանչյուրը, որ իրեն իդեալական է համարում, ամեն մեկը, որ իր թերությունները շտկելու փոխարեն ծածկում է այն, իսկ ինչն էլ չի կարողանում քողարկել, ներկայացնում է իբրև առավելություն` իրեն «ազատ մարդ»  ու «ժամանակի հետ քայլող» համարելով…

Վատն ենք, ու ինքներս մեզնով հպարտանալու բան շատ քիչ ունենք, քանի դեռ էս տեսակ մարդիկ են ապրում մեր հարևանությամբ, ում չնկատելու ենք տալիս։

 Վա՞տ, ի՞նչ վատ, վատ բան չկա։

 

manana arxiv

Եթե ես լինեի Չարենցավանի քաղաքապետը․ 2013 թվական

Յոթ տարի առաջ, երբ «Մանանա» կենտրոնը մեդիա դասընթացներ էր անցկացնում Չարենցավան քաղաքում, ի թիվս այլ թեմաների, մասնակիցներին առաջարկեցինք  գրել «Եթե ես լինեի քաղաքապետ» թեմայով։ Պատանիները գրել էին այն բոլոր խնդիրների մասին, որոնք դուր չէին գալիս հարազատ քաղաքում: Այժմ, երբ այսքան տարիներ են անցել, և քաղաքն էլ ունի նոր քաղաքապետ, փորձեցինք հիշեցնել և զետեղել այդ նյութերից մի քանիսը:  Հետաքրքիր է՝ արդյո՞ք ինչ -որ բան փոխվել է, այս առաջարկներից կա՞ն այնպիսիք, որ  կատարվել են։ Եթե ապրում ես Չարենցավան քաղաքում, գրիր մեզ այդ մասին։

***

Եթե ես լինեի քաղաքապետ, առաջին հերթին կբացեի աշխատատեղեր, կվերանորոգեի սպորտդպրոցները, կկառուցեի երիտասարդական զվարճանքների կենտրոններ, փողոցների ու ճանապարհների մաքրման և ասֆալտապատման աշխատանքներ կտանեի, մանկապատանեկան միջոցառումներին ավելի շատ ուշադրություն կդարձնեի, կլսեի մարդկանց հոգսերի մասին և կփորձեի շտկել թերությունները:

Նաիրի Խալափյան

***

Ես իսկապես շատ կցանկանայի լինել քաղաքապետ, քանի որ այդպես հնարավորություն կունենայի փոխել Չարենցավանը՝ իմ պատկերացումներին համապատասխան: Կկառուցեի մի քանի նոր սրճարաններ, ինչու չէ՝ նաև ռեստորաններ: Կվերափոխեի մեր զբոսայգին, որը, վստահ եմ, վերափոխումներից հետո կդառնա հետաքրքիր ժամանցի վայր երեխաների, երիտասարդների և տարեցների համար: Կբարեկարգեի ճանապարհների քանդված հատվածները, կկանաչապատեի բակերը: Մի խոսքով, կյանքը կդարձնեի ավելի ժամանակակից, որպեսզի Չարենցավանի երիտասարդությունը ժամանակ անցկացնելու, լիցքաթափվելու համար չգնար մայրաքաղաք: Ինձ թվում է, որ այս խնդիրներին երիտասարդների տեսանկյունից նայելով՝ կգտնեինք ավելի արդյունավետ լուծումներ: Գերազանց կլիներ, եթե ես ունենայի այդ արտոնությունները: Իմ կարծիքով՝ բոլորն ինձնից գոհ կմնային:

Մարտին Պանյան

***

Ես, լինելով Չարենցավանի քաղաքացի, ամեն անգամ ցավ եմ ապրում՝ տեսնելով մեր քաղաքի անբարվոք վիճակը: Աշխատատեղերի պակասը ժողովրդին ստիպում է մնալ նպաստների և պարտքերի հույսին:

Քաղաքում գործում էին բազում գործարաններ, որոնցից ընդամենը մի քանիսն են աշխատում, այն էլ՝ ոչ լիարժեք: Քաղաքում չկա շուկա, և ես ձեռնամուխ կլինեի շուկայի բացման հարցում:

Ես կբարեկարգեի 2-րդից 4-րդ դպրոցները: Կվերանորոգեի և կվերաբացեի կինոթատրոնը: Կկազմակերպեի գեղեցիկ հուշակոթողների շինարարությունը: Կիրականացնեի գործարաններում կադրերի թարմացում և այլն:

Արտյոմ Սաֆարյան

***

Ես կփոխեի ընդհանուր քաղաքի դիզայնը: Ես կարգելեի նպաստ տալ այն մարդկանց, ովքեր կարող են աշխատել, սակայն չեն աշխատում և մնում են նպաստի հույսին: Կջեռուցեի այն դպրոցները և մանկապարտեզները, որոնք ջեռուցում չունեն: Կվերանորոգեի փողոցները, որովհետև, եթե չվերանորոգենք, կարող են շատ վթարներ լինել: Բարեգործություն կանեի հանրակացարանում: Ծերերին, հաշմանդամներին, այն երեխաներին, ովքեր ծնողներ չունեն, տներ կնվիրեի, կվերանորոգեի ծերանոցները, մանկատները: Եկեղեցին ավելի կգեղեցկացնեի: Չարենցավանում կան գործարաններ, սակայն դրանցից շատերը չեն գործում: Կկառուցեի գեղեցիկ հուշարձաններ: Կբացեի հին կինոթատրոնը և նորը կկառուցեի:

Գևորգ Շատեյան

***

Եթե ես լինեի Չարենցավանի քաղաքապետ, կփոխեի վատ վիճակում գտնվող ցանկապատները, որոնք տգեղացնեում են մեր քաղաքը: Չարենցավանում կան մարդիկ, ովքեր ապրում են առանց ջեռուցման, առանց ոռոգման և այլն: Կան նաև դպրոցներ, որոնք գտնվում են վատ վիճակում. դրանց պատերն արդեն քայքայվում են, դրանք ևս կվերանորոգեի: Կկառուցեի նոր սպորտդպրոցներ, օրինակ՝ կարատեի, լողի, ըմբշամարտի, ինչպես նաև նկարչության, քանդակի, խոհարարական ուսումնարաններ:

Տիգրան Շահգալդյան

***

Եթե ես լինեի քաղաքապետ, կվերաբացեի գործարանները, որոնք արդեն մի քանի տարի է՝ չեն աշատում, և այդ պատճառով մարդիկ անգործ են մնացել: Կկանաչապատեի տարածքները, կվերականգնեի բակերի փողոցները, քաղաքային զբոսայգին և այլն: Եթե մարդիկ կառուցում են պանդոկներ կամ ռեստորաններ, ուրեմն թող կառուցեն քաղաքի ծայրամասերում, այլ ոչ թե շենքերի տակ ու խանգարեն մարդկանց անդորրը:

Լիլիթ Բալաբեկյան

***

Կարծում եմ՝ քաղաքապետ լինելն այնքան էլ հեշտ չէ: Քաղաքապետ լինել նշանակում է պատասխանատու չլինել միայն իր անձի համար, այլ նաև մի ամբողջ քաղաքի բնակչության: Եթե ես լինեի քաղաքապետ, կվերացնեի ճանապարհային առևտուրը, քանի որ այն աղավաղում է քաղաքի գեղեցկությունը: Կավելացների այգիների և պարտեզների քանակը, դրանք ոչ միայն կապահովեին քաղաքի մաքուր օդը, այլև գեղեցկությունն ու լավ տրամադրությունը: Հատուկ ուշադրություն կդարձնեմ շենքերի, ապօրինի շինությունների կառուցման վրա: Կփորձեմ վերադարձնել այն նոր ծաղկող ու մեծ արդյունաբերություն ունեցող երիտասարդ քաղաքը: Ուշադրություն կդարձնեի նաև հոգևոր-մշակութային, կրթական, սոցիալական ոլորտների վրա: Կհիմնեի մանկատներ, որպեսզի երեխաները չհայտնվեն դրսում, ինչպես նաև ծերանոց, որ անապահով ծերերը չդիմեն մուրացկանությանը: Հուսով եմ, որ ինձ բախտ կվիճակվի լինել Չարենցավանի քաղաքապետ և բարելավել բնակչության վիճակը:

Սիլվա Խանսանամյան

***

Եթե լինեի քաղաքապետ, կվերանորոգեի փողոցները, մեր շենքի կողքով մեքենաները չեն կարողանում անցնել, որովհետև ավտոտնակները խանգարում են: Կկառուցեի ֆուտբոլի դաշտ երեխաների համար, որովհետև ֆուտբոլի դաշտերը շատ քիչ են, և լինում է այնպես, որ տարիքով ավելի մեծ երեխաները խաղում են և չեն թողնում, որպեսզի մենք էլ խաղանք: Լինում է, որ շենքի կողքին է լինում ֆուտբոլի դաշտը, և բնակիչները ասում են՝ քնած մարդ կա, գնացեք, ուրիշ տեղ խաղացեք:

Ավետիս Ավետիսյան

***

Եթե ես լինեի քաղաքապետ, կզբաղվեի քաղաքի գեղեցկացմամբ և կանաչապատմամբ: Կաշխատեի փոխել մեր երիտասարդության միջավայրը: Օրինակ՝ գտնվելով Երևանի կենտրոնում, նույնիսկ հին մարդը կձգտի դրա ոճին, միջավայրը, որտեղ ապրում ես, ազդում է քո հոգեբանության վրա: Ես կուզեի անել այնպես, որ մեր քաղաքի միջավայրը մարդկանց դարձներ ավելի մաքուր, և նրանք ափսոսեին նույնիսկ հացի փշրանքները թափել: Յուրաքանչյուր հինգ մետրը մեկ լինի աղբաման, որը կլինի ոչ թե այժմյան աղբամանների նման փոքր, որոնցում աղբ նետելը դժվար է, այլ ավելի հարմարավետ: Այդպիսով, գոնե եթե յուրաքանչյուր մարդ իր մտածելակերպով ցանկանա չաղտոտել քաղաքը, իմ կարծիքով ամեն ինչ կբարելավվի:

Իսկ մյուս կողմից ես կասեմ, որ սիրում եմ իմ քաղաքը այնպիսին, ինչպիսին որ այն կա, որովհետև ամեն քաղաք պետք է ունենա իր ոճը, իմաստը:

Արսեն Մկրտչյան

armine karapetyan

Ամանորյա միապաղաղություն

Նոր Տարիները գնալով միապաղաղ են դառնում: Չէ, ես նկատի չունեմ ողջ տարին, այլ հենց այդ մեկ օրը, որին միշտ հրաշքներ ենք վերագրել:

Մեր դպրոցի ամանորյա միջոցառումների ժամանակ ես լսում կամ ասում էի, որ 12-ի զարկելուն պես պիտի երազանք պահես, այն ամենանվիրականը, ու ամբողջ սրտով հավատաս, որ կիրականանա:

Նոր Տարին սովորական տոն դարձավ, երբ մենք դադարեցինք հավատալ Ձմեռ պապիկի գոյությանը, սովորական դարձավ, երբ հասկացանք, որ մարդիկ իրար բարին կամենալու փոխարեն հաշվում են սեղանին դրված ուտելիքների քանակը: Ամանորը դադարեց լինել արտասովոր տոն, երբ սկսեցինք երազանքներ չպահել, որովհետև դադարեցինք հավատալ: Մի՞թե մեծացել ենք, բայց չէ՞ որ երազանքները տարիք չեն ճանաչում, ու մենք միշտ հնարավորություն ունենք երազելու…

Ամանորը ողջ իմաստով տարին նորովի սկսելու ու մաքուր էջ բացելու հնարավորություն է, բարության, երջանկության, սիրո ու ներման հիանալի առիթ, այլ ոչ թե տասներկուսին հինգ պակաս կիսաթաց մազերով տանեցիներ, ճոխ սեղան՝ բոլորին զարմացնելու համար, հոգնած մամա ու որևէ մարդու տուն գնալու պարտավորվածություն՝ իբր չնեղացնելու համար: Ու այս չակերտավոր Ամանորից մենք ոչինչ չենք ստանում, մեր սրտերի ջերմությունը գոնե մի քիչ չի ավելանում, որ այս սաստիկ ձմռանը դիմանանք: Մենք օրերն ավարտում ենք, հոգնում, բարկանում… Ու մեզ էլի ոչինչ չի մնում, բացի թթված տարատեսակ աղցաններից ու այն երշիկ-բաստուրմայից, որ պատրաստվում են ձվածեղ դառնալ:

Ամանորի իմաստը այդ ամենի մեջ չէ: Ես երբեք չեմ փոխի ոչնչի հետ այն զգացումը, որն ունենում եմ, երբ հետհաշվարկ ենք անում ու սպասում զանգերի ղողանջներին:

Հուսամ այս ամենը տարիների ընթացքում իր դիրքերը կզիջի ու մենք ամանորին երջանիկ կզգանք ոչ թե նրա համար, որ մեր սեղաններին ասեղ գցելու տեղ չկա, այլ նրանից, որ մեր հոգիների ջերմությունը կտարածվի ամենուր ու սեր կճառագի բոլորիս սրտերից:

Շնորհավո՜ր Նոր Տարի, իմ սրտաբաց, հյուրասեր հայ ազգ, թող քո երկինքը միշտ խաղաղ լինի, իսկ ամանորներդ՝ միշտ երջանիկ։

Սուրբ Ծնունդը Մովսեսում

Մովսես գյուղի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցում Ճրագալույցի պատարագ է:

Պատարագիչ քահանան` Տեր Աբել Քարդաշյանը:

Տոնի առթիվ համայնքը որոշել է ղափամա պատրաստել:

Կարծում եմ արդեն հասկացաք, որ շատ համեղ էր: