Այսօր արթնացա սովորականից շուտ, բայց, իհարկե, պատճառ կար: Մեր հարևանը նորից դրսում ցույց էր կազմակերպել, դե ես էլ արթնացա նրանց գոռգոռոցներից:

-Մա՛մ, որտե՞ղ ես,- ձայն տվեցի մայրիկիս:

-Մաման տանը չէ, թող քնեմ, ձայնդ գլուխդ մի՛ գցիր,- զայրացած ասաց քույրս:

-Դի՛ն, բա ո՞ւր գնաց, միգուցե…

-Հա, ճիշտ այդպես, դրսում ցույցին է մասնակցում:

-Մամա՞ն, զարմանալի է,- հազիվ լսելի ձայնով ասացի ես:

-Չէ, Ջո՛ւլ, չէր ուզում գնալ, ստիպված էր. եթե չգնար, Սեդա տատիկը կներխուժեր մեր տուն ու զոռով կտաներ: Չէ՞ որ կարևոր հարց էր:

-Ի՞նչ հարց:

-Դե, պետք է շաբաթօրյակ անենք,- ասաց քույրս:

-Մե՞նք,- վախեցած հարցրեցի ես:

-Հա, դրա համար էլ ասում եմ` գնա, թող քնեմ, մեկ ժամից իջնելու ենք բակ, որ մաքրենք,- ասաց քույրս ու արդեն պատրաստվում էր քնելու:

-Բայց ոչ, ես արդեն զզվել եմ. մեկ շաբաթօրյակ, մեկ ծառատունկ, բավակա՛ն է, էլի, ոնց որ շենքի ղեկավարը լինի, զզվեցինք, էլի,- գոռալով խոսում էի, բայց թերևս քույրս ինձ չէր լսում:

Սեդա տատիկը շատ ծեր է` մոտ 85 տարեկան, սակայն 38 տարեկանից ավել չես տա, և ունի շա՜տ-շա՜տ էներգիա: Նա գիտի, թե ում տուն երբ է մարդ գալիս ու գնում, ինչու է գալիս, և ով է նա:

-Ջուլիանա՛,- լսում եմ ներքևից մայրիկիս ձայնը:

Նայեցի պատուհանից և…

-Ներքև իջիր, Ջուլիանա՛, արա՛գ,- ասաց Սեդա տատիկը:

Նա նույնիսկ չթողեց, որ մայրիկս խոսի:

-Մա՛մ…

-Իջի՛ր, հա՞,- մայրիկս էլ չէր ուզում, բայց պետք է իջնեի հանուն մայրիկի:

Իջա: Սեդա տատիկը միանգամից ձեռքս տվեց ավելը և աղբի արկղը, որ գործի անցնեմ:

-Մա՛մ, այս ի՞նչ է:

-Ես չգիտեմ, Սեդա տատիկն է կազմակերպել:

Ես, իհարկե, շատ բարկացա, բայց հետո զրուցեցի մայրիկի հետ և հասկացա, որ առանց մեր այս հարևանի ամեն ինչ կատարյալ չէր լինի, բամբասանքը օրեցօր չէր ճյուղավորվի, ու մենք էլ այսքան չէինք ծիծաղի, բայց չեմ հասկանում, թե ինչ կա այստեղ ծիծաղելու, ախր, շատ լուրջ խնդիր է:

Ջուլիանա Առաքելյան 15տ., 2006թ.

«Քեզ համար նոր գարուն կգա,

Եվ պայծառ կշողաս կրկին…»

Ասում էր Ազնավուրը 30 տարի առաջ՝ Սպիտակի աղետալի երկրաշարժից դեռ երկու շաբաթ էլ չանցած՝ 1988-ի դեկտեմբերի 20-ին, երբ թվում էր՝ ժամանակն արդեն կանգ է առել, իսկ արևի շողերը սառել են կես ճանապարհին. նոր գարունները չեն գալու այլևս, ու նորից շողալը գրեթե անհնար է: Բայց Ազնավուրը վստահ էր իր խոսքերում, ու երևի հենց այդ վստահությունն էր պատճառը, որ նրա կողքին ևս 86 ֆրանսիացի հանրահայտ արտիստ շարունակում էր համառորեն ու վստահաբար կրկնել՝ նոր գարունները կգան քեզ համար, Հայաստա՛ն:
Դրանից հետո 30 գարուն եկավ: Ոմանք՝ ավելի ծանր ու մռայլ, ավելի թևաթափ ու հուսահատ, ոմանք էլ՝ այնպիսին, որ ստիպեցին ավելի պայծառ շողալ ու ձմռան բոցից մահաբեր հառնել ինչպես փյունիկ կրկին՝ ճիշտ այնպես, ինչպես Ազնավուրն էր կանխատեսել իր տողերում: Բայց Ազնավուրը իր տողերում կանխատեսումներ անելուց բացի, նաև իսկական քայլեր էր արել դրանք իրականություն դարձնելու համար: Երկրաշարժին հաջորդած բոլոր 30 գարուններին էլ նա մնացել էր Հայաստանի կողքին՝ գուցե ոչ միշտ ֆիզիկական ներկայությամբ, բայց միշտ իր արվեստով ու տեսակով, իր հայկական արմատներով, որոնց կյանքի 94 տարիների ընթացքում այդպես էլ չդավաճանեց: Գուցե որովհետև այդպես ստացվեց, բայց ավելի հավանական է, որ ուղղակի որովհետև իսկական հայկական արյունը դավաճանողներից չէ: Իսկական հայի տեսակը սկզբունքայինն ու դիմացինին օգնության ձեռք մեկնողն է՝ ավելի ցած գցելու փոխարեն, որքան էլ, որ այս ճշմարտությունը կորցրած կամ մոռացած լինենք վերջին շրջանի՝ սրտխառնոց առաջացնող ներքաղաքական թոհուբոհում: Իսկական հայը 88-ից մինչև 94 թվականներն ինչ դժվարության միջով ասես անցածը, դրանք վերապրածը, հաղթահարածն ու իր դեմքը չկորցրածն է և ոչ երբեք հանուն ինչ-որ իշխանական մղումների կամ շահադիտական նպատակների այն կորցնելու ճանապարհը բռնածը: Ախր, իսկական հայը մի քանի վայրկյանում իր տունը գետնին հավասարված տեսածը, պարզապես մի չարաբաստիկ ցնցման արդյունքում մի անցյալ ու ընտանիք կորցրածը, բայց, միևնույնն է, կյանքի հանդեպ չչարացածն է: Իսկ հիմա մենք չարանում ենք ամենաչնչին նյութական արժեքների համար անգամ, որովհետև այն, ինչ ունենք, մեզ շարունակ քիչ է թվում: Մենք կորցնում ենք մեր դիմագիծը, մինչդեռ նույնիսկ ուղիղ 30 տարի առաջ՝ մեր ճակատագրի ամենաանարդար ու անհաղթահարելի թվացող պահերից մեկին, հզորություն ունեցանք պահպանելու այն…
«Կզնգա երգդ ամենուր,
Կուռ կամքով վեր կսլանաս…»
Ասել է Ազնավուրը 30 տարի առաջ ու հիմա, երբ նա այլևս ֆիզիկապես մեր կողքին չէ ու, ցավոք, չի կարող լինել, մենք պարտավոր ենք ձեռնարկել քայլել, որ իր  մարգարեությունն ի կատար ածվի:

Երբեք չէի պատկերացնի, որ շատ դժվար կկողմնորոշվեմ մասնագիտության ընտրության հարցում: Որոշել էի, որ պետք է դերասանուհի դառնամ, հետո՝ չէ, մտափոխվեցի, զգում էի, որ ինձ համար չէ: Մտածեցի ռեժիսոր դառնալ, բայց ինձ նաև մտահոգում էր այն, թե սովորելուց հետո որտեղ պետք է աշխատեմ: Հետո հաստատ որոշել էի, որ պետք է գերմաներենի ուղղությամբ գնամ, բայց կրկին զգում էի՝ մի բան այն չէ, իմ սրտով չէ: Ավարտում էինք 11-րդ դասարանը, բոլորը արդեն որոշել էին, թե ինչ են ուզում դառնալ, իսկ ես դեռ մտահոգ էի, դեռ տատանվում էի: Հաշված օրեր էին մնացել ամառային արձակուրդներին, երեխաների մեծ մասը էլ դասի չէր գալիս, իսկ վերջին օրը միայն 4 հոգով էինք գնացել: Աշխարհագրության ժամն էր, մենք պետք է դաս պատմեինք, բայց ոչ ոք դասը չէր սովորել:

Ընդամենը մի անգամ էի դասը կարդացել, ոչինչ չէի հիշում, ի՞նչ պատմեի: Մեզանից ոչ մեկը դասը չպատասխանեց, բայց անբավարար չստացանք, թեև այդ անբավարարը, անգամ եթե ստանայի, ինձ համար ոչ մի արժեք չէր ունենա այն խորհրդի դիմաց, որը ինձ ընկեր Գալոյանը տվեց: Պատմում էինք, թե ինչ մասնագիտություններ ենք ընտրել, երբ ես ասացի՝ ինչ եմ որոշել, ընկեր Գալոյանը ինձ ասաց.

-Այ օրինակ՝ ինչո՞ւ լրագրությամբ չես ուզում շարունակել, ես միշտ կարդում եմ քո նյութերը, լավ ես գրում: Աշխատանք ավելի հեշտ կգտնես:

Դրանից հետո, երբ տուն եկա, անընդհատ մտածում էի այդ մասին և ի վերջո որոշեցի, որ պետք է լրագրող դառնամ: Ես սկսեցի սիրել այս մասնագիտությունը, այն էլ՝ շատ: Իմ մասնագիտության վերաբերյալ ես լսեցի ինչպես դրական, այնպես էլ բացասական կարծիքներ, օրինակ․

-Ի՞նչ ես գտել էդ անտեր մասնագիտության մեջ, կարո՞ղ ես իրենց նման աներես լինել:

Այդ ժամանակ ես ինձ այնքան վատ զգացի: Բայց ոչ, ես այս անգամ վստահ էի իմ որոշման մեջ, բնականաբար, կան մարդիկ, որոնք միշտ կցանկանան կոտրել քեզ, բայց պետք է, այն էլ ճակատագրական որոշումներում, միշտ հաստատակամ լինել: Դա էլ անցավ, քանի որ իմ շրջապատում այնպիսի մարդիկ կան, որոնք դրական կարծիք արտահայտելուց բացի՝ սատարում են ինձ: Ինչպես կարող եմ մոռանալ իմ դասղեկի մասին, երբ պատմում էի նրան իմ մտահոգությունների մասին, և ասացի, թե ինչ կարծիք են արտահայտել իմ մասնագիտության վերաբերյալ, նա ինձ հանգստացրեց՝ ասելով.

-Իհարկե, շատ ճիշտ որոշում ես կայացրել: Մի մտածիր, շատ լավ բան ես որոշել, հաստատ կկարողանաս։

Եվ ապագա մասնագիտությունս օգնում է ճշգրիտ, արագ ու համակողմանիորեն իրազեկել հանրությանն այն ամենի մասին, ինչն այդ պահին մարդկանց տեսադաշտից դուրս է, վարագույրից այն կողմ:

1985 թվականից ՄԱԿ-ի որոշմամբ դեկտեմբերի 5-ը նշվում է որպես կամավորների միջազգային օր։ Օրվա առթիվ հարցազրույց ուեցանք ՀԿ կենտրոնի «Վանաձորի Ինֆոտուն» ծրագրի համակարգող Վահե Խաչիկյանի հետ։

Վահեն մեզ հետ կիսվեց կամավորական աշխատանքում ունեցած իր փորձի մասին։

Վահեն սկսել է կամավորությամբ զբաղվել 2010 թվականից։ Նրա հայտնվելը կամավորական գործընթացներում տեղի է ունեցել պատահական, երբ Վահեն մի միջոցառման ժամանակ հանդիպել է Վանաձորի Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցու Երիտասարդաց միության անդամների հետ, և հենց այստեղից էլ սկսվել է ամեն ինչ։ Ավելին` Երիտասարդաց միության համակարգող Վանիկ Գաբրիելյանն էլ Վահեի համար դարձել է կնքահայր։ Մինչ այս հանդիպումը, Վահեն կամավորության փորձ ունեցել է նաև գյուղում` աշակերտական խորհրդի մեջ ներգրավված լինելով։

«Կամավոր գործունեության մեջ ամենակարևորը նվիրումն ու սերն է»,- նշում է մեր հերոսը և ավելացնում. «Կամավորություն անելուց առաջ դու պետք է իմանաս, թե ինչի համար ես կամավորություն անում. գաղափարի՞, թե ասենք, հավաստագրի կամ շնորհակալագրի»։

Վահեն իր կամավորական փորձի ընթացքում հասցրել է աշխատել տարբեր ծրագրերում ու տարբեր կազմակերպությունների հետ։

2013 թվականիցից մինչև 2016-ը եղել է Գուգարաց թեմի մարզային երիտասարդական կառույցի համակարգողը։

2015-ին ընկերների հետ հիմնադրել է Գուգարաց թեմի հովանու ներքո գործող համայնքային զարգացման կենտրոնը, որը մինչև հիմա գործում է։ Նախքան կենտրոնը հիմնադրելը Վահեն ընկերների հետ ստեղծել է «Ձեռք մեկնիր» բարեգործական ծրագիրը, որին հաջորդել է կենտրոնի ստեղծումը։ Վահեի խոսքով` մենք պիտի պատասխանատու լինենք մեր շրջապատում գտնվող ցանկացած մարդու համար, և հենց այդ պատասխանատվությունից էլ բխել է ծրագիրը։

Այնուհետև Վահեն ավելի շատ խորացել է երիտասարդական ծրագրերում և սրա արդյունքում 2016 թվականին հիմնադրում է «Մենք» Լոռու մարզի երիտասարդական ՀԿ-ն, որի առաքելությունը երիտասարդական հիմնախնդիրների լուծումն ու երիտասարդների համար հնարավորությունների ստեղծումն է։

Մեր հերոսի կարծիքով` կամավորություն անելուց առաջ մարդը իր համար պիտի ընտրի կոնկրետ նպատակ, որևէ կարգախոս, որով կառաջնորդվի իր գործունեության ընթացքում։ Վահեն իր համար կարգախոս է ընտրել Մայր Թերեզայի հետևյալ խոսքը. «Խաղաղությունը ժպիտով է սկսվում»։ «Խաղաղաշինական ծրագրերը ու ընդհանրապես միջանձնային կոնֆլիկտների կարգավորումը ինձ համար առաջին պլանում են գտնվում»,- ընդգծում է Վահեն։

Բացի այս կարգախոսը, Վահեի կարծիքով կամավորության դրդող լավագույն խոսքը հենց աստվածաշչյան ոսկե կանոնն է։

Վահեն կարծում է, որ տարբեր ոլորտներում կամավորական գործունեությամբ զբաղվելը օգնում է ունենալ մասնագիտական ճիշտ կողմնորոշում։ Բացի այս, կամավորությունը Վահեին օգնել է նաև ձեռք բերել ազատություն, ազատվել բարդույթներից և ստանալ գիտակցություն, որ դու միայնակ կարող ես ինչ որ բան փոխել, գիտակցություն, որ փոփոխությունը հենց դու ես։