mariam nalbandyan

Ինչ-որ բանի մաս 2-րդ

Երբ ինչ-որ բանից հոգնած ձախ ոտքդ ծալելով ու կողքի ընկնելով կնստես փոքր սեղանի աջ բազկաթոռին ու անկապ ֆեյսբուքդ կթերթես, գուցե տեսնես իմ դեմքը, որ իբր նյութ է գրել։ Կարող ես բացել, մեկ էլ տեսար՝ մի բանում հասկանանք իրար։

Երբ գլուխդ էլ թեքված, վիզդ ջարդելու չափ հարմար կդնես բազկաթոռի մեջքին ու կզգաս, որ քունդ տանում է, բայց ինչ էլ անես, չես քնի, ու քույրդ ասի՝ մի մոռացի, որ դու կատու չես, մի օր վիզդ ջարդելու ես, իրեն կասես, որ քեզ հարմար է, ու դիրքդ չփոխես։ Մի քիչ կմտածես անկապ ու անկարևոր բաների մասին, որ էդ պահին գուցե քեզ համար ամենակարևորն են, մի քիչ էլ չես մտածի։ Կմտածես՝ ինչ անես, որ չմտածես։ Կբացես համակարգիչդ, ինչ-որ անկապ բան կխփես ստեղներին, կհասկանաս, որ հիմարություն է, F4-ով պատուհանները կփակես բոլոր, բայց ամեն դեպքում, «սեյվ» կանես, մեկ էլ տեսար։ Մի քանի տնային կխզբզես, կպառկես քնելու։

Երբ երկրորդ անգամ վիզդ ջարդելու չափ հարմար կպառկես բազկաթոռին, քրոջդ կասես՝ հարմար է, «նյուզֆիդ» կթերթես, համակարգիչը կբացես, մի քանի անկապ բան կխփես ու կփակես, կտաս հորքուրին՝ սերիալ նայի, մի քիչ խեղդված կլինես։

Երբ nրերորդ անգամ համակարգիչը անկապ կփակես՝ «նավսյակի սեյվ անելով», կհասկանաս, որ մի բան էն չի գնում։

Մեկ էլ` Մարիամ ջան, ախպոր պես, հասկանում եմ, որ մեջդ միաժամանակ մի քանի անձնավորություն է ապրում, բայց արի գոնե նյութերիդ մեջ ինքդ քեզ հետ երկրորդ դեմքով մի խոսիր։

Ես ինքս ինձ հետ չեմ խոսում, ընթերցողիս հետ եմ խոսում, ռադդ քաշի, մի խանգարիր։

Օքեյ։

Երբ հասկանաս, որ հետդ մի բան էն չի իսկապես, բացի իմ դեմքով նյութը, գուցե իրար հասկանանք։

Հիմա եթե նորմալ պատմեմ, կասեմ քեզ, որ իսկապես կուզեի ասել, որ եթե զգաս՝ հասկանում ենք իրար, իմ էդ անտեր դեմքը ֆեյսբուքով էլ գտնես, գրես, խոսենք մի քիչ, բայց չեմ ասի, չգրես, որովհետև չեմ պատասխանելու։ Գնալով ինձ արդեն խուլ ու համր ձևանալու միտքը այդքան էլ վատ չի թվում, ուղղակի, որ ոչ ոք չխոսի հետս ու ինձնից ոչինչ չակնկալի, ազնիվ խոսք։

Հեչ եղե՞լ է, որ սեփական շատ մոտ ընկերուհիդ, ում իսկապես շատ ես սիրում, ներվերիդ ազդի։ Ուղղակի չես ուզում, որ քեզ հետ խոսեն ու վերջ, ուղղակի հանգիստ թողեք։ Բայց եղե՞լ է, որ հենց հանգիստ է թողնում, քեզ աշխարհի ամենաանպիտան մարդն ես զգում, ուզում ես դժոխքում մի կորած ջհանդամում ծալապատիկ նստել ու էլ երբեք, երբեք ոչ մի բառ չարտաբերել։ Փոքր ժամանակ «Թոմն ու Ջերիի» միջի էն ճուտիկի համար գժվում էի, որ մի օր որոշել էր, որ ինքը սարսափելի գեշ ա, ու գլխին թղթե տոպրակ հագած էր ման գալիս։ Ուզում եմ էդ ճտի նման գլխիս թղթե տոպրակ քաշել ու լուռ նստել, որ երբ ինձ ոչ ոք չնկատի, դեպրեսվեմ, որ ոչ ոք ինձ չի նկատում։

Եղե՞լ է, որ քեզ համար էս կյանքում ամենակարևոր բանը մեկ էլ հանկարծ լրիվ անհնար դառնա։ Ինձ մոտ եղել է։ Առաջ շատ էի սիրում մտածել եղնիկների մասին, հիմա բոլոր եղնիկները, որոնց մասին կարող էի մտածել, սատկել են։

Առաջ գրում էի համարյա ամեն օր, հիմա ունեմ կիսատ մի էջանոց նյութ, որ ամեն անգամ բացում եմ, որ շարունակեմ, առաջ չի գնում։ Էդ էլ սատկեց։

Մարդիկ կան, չէ՞, ինչ-որ բան կարողանում են լավ անել։ Թեկուզ գոնե լավ սովորել ու բարձր գնահատականներ ստանալ։ Թեկուզ սուլել։ Ես ոչ մի բան չեմ կարողանում։

Եթե հիմա բարձր տրամադրություն ունենայի, կպատմեի, թե ինչքան եմ սիրել քաղցր բաներ թխելն ու ոնց եմ հիասթափվել ինձնից, որ ոչ մի բան իմ ուզածի պես չեմ ստանում։ Չնայած, եթե լավ տրամադրություն ունենայի, հենց էն գրածս կշարունակեի, կկարդայիր, գուցե մի տեղ իրար հասկանայինք։

Ու երբ անգամ Սելինջերի գրքիդ վրա փոշի կնստի, կհասկանաս, որ մի բան այն չէ։ Իսկապես, ոչ թե սովորական թեթև ինչ-որ բան։

Մի սև բան կնստի կողքիդ ու կխեղդի բոլոր-բոլոր միջիդ անձնավորություններին, մինչև կմնաք երկուսով, դու ու էլի դու՝ լրիվ անհետաքրքիր զրուցակից։

Երևի իմ միջի մի ուրիշ անձնավորություն էր ժամանակին լավ գրում, հիմա ինքն էլ սատկեց, պրծավ։ Իսկ էս մնացածները հումոր անել էլ չգիտեն։

Համենայնդեպս, էն գրածս կտամ կարդաս, մեկ է՝ չեմ շարունակելու, իսկ ես ու դու գուցե ինչ-որ տեղ իրար հասկանանք։

***

Չգիտեմ էլ՝ ոնց ամեն ինչ սկսվեց։ Երևի էն ժամանակից, որ հասկացա, որ գրելիս նյարդերս հանգստանում են։ Հենց էդ ոչ բարով պահից էլ որոշեցի ձեզ ամեն ինչ պատմել։

Եթե հավես չունես, ու առաջ տալով ես կարդալու, խնդրում եմ՝ մի կարդա, որովհետև ես հավեսով եմ գրել, իսկ դա կարևոր բան է:

1․

Եթե ուզում եք իմանալ այս ամբողջ պատմությունը, ապա երևի ճիշտ կլինի ձեզ տեղյակ պահել, որ այս նյութիս ֆայլի անունը դրել եմ “eshutyun part 2”: Չգիտեմ՝ ձեզ մոտ ոնց, բայց ինձ մոտ դրանից հետո կարդալու մի գրամ ցանկություն էլ չէր մնա։ Երևի սկսեմ այնտեղից, որ մի շատ հիմար ու վճռական քայլից հետո կյանքս մի 180 աստիճան շուռ եկավ։ Էդ հիմար ու վճռական քայլս էլ էն էր, որ մի քանի ամիս առաջ բռնեցի հեռախոսս ֆորմատ արեցի։ Այստեղ ընդհատեմ ու նշեմ, որ եթե հիմա քմծիծաղ տվեցիք, կամ ձեզ թվաց, որ կատակ եմ անում, փակեք էս անտեր էջը ու էլ իմ դեմքով ոչ մի նյութ չբացեք։ Հեռախոսիս մեջ ամբողջ կյանքս էր, ու այս նյութն էլ՝ հարց է, մինչև վերջ կգրվի, թե չէ միայն մի պատճառով՝ հեռախոսս ֆորմատ եմ արել։ Չեմ հիշում` ինչ ֆայլեր կային մեջը՝ չէին ջնջվում, կամ էլ ջնջածներս հետ էին գալիս։ Ես էլ շատ երկար չմտածեցի, բռնեցի միանգամից ֆորմատ արեցի, ինչ կար, չկար՝ ջնջեցի։ Ու հաշվի չառա, որ հեռախոսիս գրառումներում ավելի շատ բաներ են պահվում, քան, օրինակ, մատենադարանում։ Դե, իսկ դեղ խմելու ու մնացած ամեն ինչի ռեժիմներն էլ չասեմ։ Հարցը դա չէ։ Ձեր հետ չի՞ պատահում, որ կյանքը դանդաղ ընթացքով տեսնեք։ «Սլոու մոշն», էլի։ Երևի ես եմ դեբիլ, ազնիվ խոսք, բայց մեկ էլ պահի տակ կադրեր են լինում, որոնց վրա կյանքս դանդաղում է։ Դա կարող է լինել և լավ, և վատ բան։ Օրինակ՝ ասեմ։ Քայլում եմ փողոցով, մեկ էլ մի շատ դուրեկան ու փափուկ շուն գալիս է վրաս։ Դե, ես հո չե՞մ գնա տիրոջը խնդրեմ՝ սիրեմ, բայց այ, եթե շունն ինքն է գալիս քո վրա, կարող ես շոյել։ Սպասում եմ, թե երբ էդ շան ուրախ դունչը վերջապես ինձ կկպչի, ժպիտով արդեն ձեռքս մեկնում եմ, որ շոյեմ, մեկ էլ հենց ինձ դիպչելուց մի միլիմետրի վրա տերը այնպես է քաշում վզկապից, որ շունը համարյա ծառս լինելով հետ է մղվում, ես էլ իր տեղը խեղդվում եմ։ Այ, այս կադրը ինձ մոտ դանդաղ ընթացքով է երևում, ու էնպես եմ ֆիքսվում, որ տիրոջը մի լավ կքոթակեի, ազնիվ խոսք։ Կյանքում էդպիսի մարդու հետ գործ չեմ ունենա։ Ու էդ պահին գիտե՞ք՝ ինչ եմ անում։ Հանում եմ հեռախոսս ու մոտս նշում, գրում դրա մասին, որ հետո, երբ ամառային մի էսպիսի նողկալի երեկոյի նստած դարդ կանեմ այլանդակածս տորթի համար ու որոշեմ գրել, բացեմ ցուցակս ու սկսեմ։ Այդ ամենի մասին ես գրել ուզում եմ, բայց պետք է հավաքվի, հասկանո՞ւմ եք։ Ու որպեսզի չմոռանամ, ես մոտս նշում եմ անում։ Էդ նշումներն ինձ համար ավելի թանկ են, կամ արդեն ճիշտ կլինի ասել, էին, քան, օրինակ՝ չգիտեմ։ Ոչ մի համեմատություն մտքիս չեկավ, անկապ սրամտություններ էլ չեմ սիրում։ Ուղղակի հավատացեք, շատ կարևոր էին։ Դրանից հետո կամ ինքս ինձնից եմ հիասթափվել, կամ էլ էդ անտեր հեռախոսի մեջ իմ նման դեբիլների համար հնարած մի կոճակով ֆորմատ հնարողից։ Հարցրեց՝ վստա՞հ ես, ասացի՝ հա, բա ոնց։ Տո մի հատ էլ ասեիր, էլի, որ նշումներդ ջնջվելու են, մի հատ ասեիր՝ մի քիչ երկար մտածի, միանգամից չանեիր։ Ես դեբիլ եմ, բա էդ հնարո՞ղը։ Հա, հենց նոր հիշեցի, որ լավ էլ զգուշացրել է։ Նույնիսկ ծածկագիր ուզեց։ Բայց զգույշը հաստատ իմ մասին չէ։ Ու ոչ մի բանից չեմ խրատվում։ Օրինակ՝ այն բանից, որ ես տորթ թխել չգիտեմ։ Այստեղ մի հատ էլ ընդհատեմ, ու ասեմ, որ եթե դա էլ է քեզ համար դատարկ բան, խնդրում եմ, փակիր էս պատուհանը գրողի ծոցը, թե չէ կներվայնանամ։ Ընդհանրապես՝ ոչ մի բան ինձ այնպես հունից չի հանում, ինչքան այն, որ մի բան քեզ համար կարևոր է, իսկ ուրիշի համար՝ դատարկ բան։ Ընդհանրապես՝ գիտե՞ք, ինչի չէի գրում։ Որովհետև մտածում եմ՝ ոչ մեկին հետաքրքիր չի։ Ու ընդհանրապես, ում ինչ պետքն է` դու ինչ ես մտածում ու ինչ անտեր ֆայլեր ես ջնջել քո անտեր հեռախոսի միջից։ Անկապ բաներ են, ազնիվ խոսք, խորհուրդ եմ տալիս չկարդալ։ Ինձ էլ խորհուրդ եմ տալիս էլ չգրել երբեք, բայց ինչպես նշեցի՝ չեմ խրատվում։

Օրինակ՝ ես շատ եմ սիրում տորթ թխել։ Հավեսս գալիս է, ազնիվ խոսք, ուզում եմ սիրուն բաներ սարքել, բայց ոչ մի անգամ մի նորմալ բան չի ստացվել։ Վաղն էլ մորս ծնունդն է, ասացի՝ տորթ թխեմ։ Հո չեմ խրատվում, որ ոչ մի անգամ իմ ուզած բանը չեմ ստացել։ Մի խոսքով՝ պետք է լիներ սրտիկի տեսքով, բայց հիշեցնում է ինձ՝ պրոֆիլից, չաղացած ժամանակ։ Նույն ձևով մի հազար անգամ ինքս ինձ խոսք եմ տվել էլ տորթեր չթխել ու չգրել, ոնց տեսնում եք՝ ոչ մեկն եմ թարգել, ոչ էլ մյուսը։

Չգիտեմ էլ՝ ինչ եմ անում ես հիմա։ Ուղղակի տեսա գրելս չի գալիս, ասացի՝ գրեմ: Հիշեցի, որ անցած տարի էս ժամանակ գրում էի։ Թե իբր, ինչի՞։ Ոչ ոք չգիտի, չնայած ոչ ոքի հետ ես ի՞նչ գործ ունեմ։ Ես չգիտեմ։

***

Երկրորդ պոռթկումս եղավ երևի այն ժամանակ, որ իմացա ամսի 27-ից եմ դասի։ Օգոստոսի 27-ից, սեպտեմբերի 1-ի փոխարեն ու մի հատ աննորմալ դասացուցակով։ Իսկ ինձ նման համալսարանն ատողի համար, հավատացեք, դա կարևոր նորություն է։ Երեկ իմացա, բայց նոր, մոտ մի 24 ժամ հետո, նոր ջղայնացա։ Ընդհանրապես, ես ամեն ինչը ուշ եմ հասկանում։ Օրինակ՝ հենց նոր հասկացա, որ դրանից ահավոր ջղայնացած եմ, բայց երեկ` չէի։ Կամ կարող է մեկից նեղանամ, մի տասը րոպե հետը նորմալ խոսեմ, հետո հասկանամ, որ ես տասը րոպե առաջ նյարդայնացել էի, ու էլ չխոսեմ։ Ի՞նչ եմ, է, գրում, դրա մասին չէր խոսքս։ Ուղղակի երևի շոգից է, որ նստած տեղս մեկ էլ բավականին բարկանում եմ, ազնիվ խոսք։ Ու դրանից ավելի եմ շոգում։ Ոնց որ նաև էն մարդկանց մասին մտածելուց կամ տեսնելուց, որ իրենց մականուններ են հնարում։ Դե, եթե քեզ փոքր ժամանակվանից մի բան ասել են, ու դա էդպես էլ մնացել է, հավես երևույթ է, խոսքս դրա մասին չէ։ Օրինակ՝ քույրս էլ ինձ մինչև հիմա Մոնի է ասում Մարիամի փոխարեն, բայց եթե դու 17-18 տարի եղել ես Վաղինակ, ու հետո որոշել ես, որ այսուհետ լինելու ես «Արև-աղջիկ», «Երիցուկ» կամ Moon, չշփվես հետս, խնդրում եմ։ Չնայած դժվար թե ցանկություն էլ ունենայիր։ Ընդհանրապես, ես երևի շփվող չեմ, ուղղակի էնքան բան կա, որ վրաս ազդում է էս վերջերս, որ խուլ ու համր ձևանալու միտքը ինձ արդեն էդքան էլ վատ չի թվում։

Ձևական բաների մասին արդեն այնքան եմ գրել, որ երևի զզվել եք ինձնից, բայց մեկ է, դա դեռ մնում է ինձ ամենաբարկացնող բանը

***

Վերջակետ չեմ դրել, չեմ էլ դնելու, մեկ էլ տեսար՝ շարունակեցի։ Բազմակետ էլ չեմ դրել, որովհետև զզվում եմ էդ կետադրական նշանից։ Եթե կարող ես, Սելինջերից լավ մի բան գրիր, որ նորից ոգեշնչվեմ։ Խոստանում եմ իմ անդուր սև թխվածքաբլիթներից ու մի հատ էլ խանութից՝ նորմալը։

Data-driven storytelling about human rights, Բեռլին, օր 6

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Ենթադրում եմ, որ չեք մոռացել, որ մենք Բեռլինում ենք, ու այսօր արդեն վեցերորդ օրն է այստեղ ենք: Անկեղծ ասած, այսքան  օրվա սեմինարներից ամենաշատն ինձ այսօրվանը դուր եկավ: Թեման ամբողջովին մարդու իրավունքների մասին էր, որը մեզ ներկայացնում էր պարոն Մարտինը՝ Եվրոպական երիտասարդական մամուլից:

Մի քանի կարևոր սահմանում տվեց ու նշեց իրավունքների մի քանի տեսակ՝ բնական իրավունքներ (natural) , իրավական իրավունքներ (legal) , մարդու իրավունքներ (human):

Բնական իրավունքը կախված չէ որևէ մշակույթի կամ երկրի օրենքներից ու սովորույթներից, ուստի ավելի համընդհանուր է: Իրավական իրավունքը շնորհված է մարդուն սահմանված համակարգի կողմից: Այն կարող է ձևափոխվել, չեղարկվել կամ սահմանափակվել մարդու իրավունքների կողմից: Իսկ արդեն մարդու իրավունքը վերաբերում է բոլոր մարդկանց՝ առանց հաշվի առնելու ռասսան, սեռը, ազգությունը, լեզուն, կրոնը կամ այլ կարգավիճակ: Մարդու իրավունքն ընդգրկում է կյանքի, ազատության իրավունքը, ազատություն ստրկությունից և բռնություններից, կարծիքների և արտահայտման ազատություն, աշխատելու և կրթվելու իրավունք և շատ այլ բաներ:

Մի քանի հոլովակ դիտեցինք, որտեղ հստակորեն նշվում էին մարդու իրավունքներն, ու ասվում էր, որ այն ամենը, ինչ մենք առօրյա կյանքում անում ենք անգամ չհասկանալով, որ դա որոշակի իրավունք է, դա նույնպես իրավունք է:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Իրավունքերի մասին խոսելուց հետո անցում կատարեցինք փախստականների ու ներգաղթյալների  թեմային, և մեզ հարց տրվեց, թե ով է ներգաղթյալը ըստ մեզ: Շատ կարծիքներ հնչեցին, բայց բոլորս էլ գրեթե նույն միտքն արտահայտեցինք՝ մարդ, ով տեղացի չէ, և տվյալ երկիր է եկել ավելի լավ կյանքի, որևէ նպատակի համար: Պարոն Մարտինը հստակեցրեց մեր պատկերացումները՝ տալով հետևյալ սահմանումները՝ ներգաղթյալը մեկն է, ով իր ծննդավայրից տեղափոխվում է մեկ այլ վայր, շրջան կամ երկիր աշխատելու կամ այլ նպատակներով: Բառը գալիս է լատիներեն migrare բառից, որ նշանակում է տեղափոխվել կամ բաժանվել: Նա նաև տվեց փախստական բառի ծագումը՝ ֆրանսերեն refugier բառից, որ նշանակում է` փնտրել տանիք, պաշտպանություն:

Սեմինարից հետո ընդմիջում ունեցանք, ու ես իմ խմբով գնացի հետազոտական աշխատանք անելու: Հենց առաջին օրվանից էլ մենք խմբերի էինք բաժանվել, որ տվյալների վրա հիմնված հետազոտություն անենք: Խմբումս երկու հոգի Մոնտենեգրոյից են, մեկն իտալացի է, մյուսն էլ Բոսնիա-Հերցեգովինիայից է: Առաջին օրից էլ արագ ընկերացանք, ու մի շատ հետաքրքիր թեմա ենք ընտրել՝ ինչպես են մարդիկ ընկալում ներգաղթը Բեռլինի տարբեր մասերում (արդյո՞ք հանդուրժող են,  համակերպվե՞լ են այդքան շատ ներգաղթյալ տեսնելուն, ապահո՞վ են իրենց զգում, թե ոչ):  Ընդհանուր առմամբ, բոլորը շատ հանդուրժողական վերաբերմունք ցուցաբերեցին, նշեցին, որ դեմ չեն նման միջավայրում ապրելուն:

Մենք դեռ աշխատում ենք այս թեմայի շուրջ ու վաղն արդեն պիտի վերջնական ներկայացնենք: Հուսամ, որ իսկապես լավ աշխատանք կանենք ու կգոհացնենք հանձնաժողովին:

Մի մեծ առաջխաղացման մասին էլ ասեմ՝ ես առանց Նելլիի, Դիանայի, Հովնանի ու Աշոտի նստել եմ տրամվայ, հետո գնացք, ու ինձ բնորոշ անհաջողակությամբ չեմ կորել, չեմ վախեցել, փոխարենը` ճիշտ կողմնորոշվել ու ճիշտ հետ եմ դարձել իրենց մոտ:

Դե իսկ արդեն երեկոյան, մենք նորից Բեռլինի գրկում էինք ու հիանում էինք գիշերվա հանգստությամբ  ու քաղաքի գեղեցկությամբ:

meri hakobyan, gagarin

Իմ ճանապարհը

Երբևէ ունեցե՞լ եք անորոշության ու թրթռուն տագնապի այն զգացողությունը, որը նախորդում է կարևոր որոշում կայացնելուն, երբ մտովի քննում ես հազար ու մի տարբերակ, բայց, մեկ է, էլի վստահ չես, որ առջևումդ պատկերացած խաչմերուկից ընտրում ես քո՛ ճանապարհը…

Դեռ մանկուց ենք ցանկացել հստակ պատասխան տալ «ինչ դառնալ» հարցին, այդ իսկ պատճառով բակում խաղալու ժամանակ, երբ այնքան էինք հոգնում, որ ուժասպառ եղած գալիս նստում էինք աստիճաններին, հերթով խոսում էինք մեր ընտրելիք մասնագիտություններից: Երբեմն երազում էինք ինչ-որ անհեթեթ մասնագիտությունների մասին: Սակայն տարիների հետ փոխվեցին մեր հայացքներն ու մտածելակերպը. ամեն մեկս գտավ իրեն հոգեհարազատը: Ինքս էլ չհասկացա, թե ինչպես ստացվեց, որ որոշեցի ընտրել լրագրողի մասնագիտությունը: Արդեն քանի տարի է, ինչ երազում եմ այդ մասնագիտության մասին։ Կանտեսեմ բոլոր բացասական կարծիքները ու կհաղթահարեմ խոչընդոտները:

Մի քանի օր առաջ այն հարցին, թե ինչ եմ դառնալու, պատասխանեցի, որ լրագրող: Ի պատասխան հնչեց.

-Հա՜, միանգամից ասեիր, որ խաբարբզիկ, էլի՛…

Մի պահ վատ զգացի: Հետո ինքս ինձ ասացի. «Սթափվի՛ր, Մերի՛»: Ինչպե՞ս կարելի է հրաժարվել երազանքից։ Այս միտքն ինձ ուժ տվեց, ու միանգամից դեմքիս ժպիտ հայտնվեց։ Առանց վարանելու հակադարձեցի.

-Մտածիր՝ ոնց կուզես,- ու անմիջապես հեռացա։

Երբ երազանքը քո ձեռքերում է, պիտի շունչ ու հոգի տաս նրան։

Հիմա վստահ եմ, որ լրագրող եմ դառնալու: Դա վերջնական է:

Հաճախ եմ այս մասին երազում ու մտովի պատկերացնում, որ տարիներ են անցել, ու ես հասցրել եմ հաջողել իմ աշխատանքում: Ասենք՝ ինչպես եմ հանդես գալիս հեռուստատեսությամբ, բացահայտում նորանոր բաներ, հաղորդում երկրում կատարվող իրադարձությունների մասին։

Ամենքն էլ՝ անկախ տարիքից ու մասնագիտությունից, ունեն իրենց երազանքները: Մեկը երազում է ստանալ մեծ ու գունեղ ծաղկեփունջ, մյուսը՝ լինել իր երազած երկրում կամ հայտնվել հեքիաթում, իսկ ես ամենից շատ ուզում եմ, որ ծնողներս հավերժ կողքիս լինեն՝ ինձ ուժ տան ու առաջնորդեն, որ ամեն գնով հասնեմ երազանքիս: Ես գիտեմ, որ դրա համար շատ եմ աշխատելու, ջանալու, բայց իմ ընտանիքի աջակցությունն ինձ եռանդ ու կամք է փոխանցում: Ես արդեն իսկ զգում եմ, որ իմ երազանքը դառնում է նպատակ։

Ես պատկերացնում եմ նաև, թե որքան կուրախանան, կհպարտանան իմ ծնողները, երբ ես բարձրագույն կրթություն ստանամ ու լինեմ մասնագետ-լրագրող: Ես գիտեմ, որ դեռ այնքա՜ն խնդիրներ կան երկրում՝ չլուծված ու չբացահայտված: Ես գիտեմ, որ եթե հմտանամ իմ գործում, այսուհետ ոչ մի չլուծվող խնդիր չի մնա իմ երկրում։

 

Գագարինի միջնակարգ դպրոց, «Կանթեղ» գրական խմբակ

valentina chilingaryn

Ծամե՞ս

Եթե բրիտանացի գիտնականները պար բռնելով գային Հայաստան՝ համոզելու, որ մաստակի մեկ սալիկը ունակ է բռնել 1000 մանրէ, կամ մաստակը ակտիվացնում է թքարտադրությունը, ինչը ստիպում է ակտիվանալ ենթաստամոքսային գեղձին, որի արտադրած ֆերմենտների շնորհիվ ստամոքսային համակարգը սկսում է բնականոն գործել, կամ որ մաստակը 10 տոկոսով բարելավում է ուղեղի աշխատանքը ու բարձրացնում է զգոնությունը, մեկ է՝ կշարունակեի դեմ լինել ոչ նազանքով ու անպարկեշտ ծնոտային շարժումներով մաստակ ծամելուն։

Գրողը տանի, մի՞թե այդքան անհասկանալի է, որ յուրաքանչյուր իրեն հարգող ծամոն իրեն վատ կզգար, եթե զգար, թե ինչպես են վարվում իր հետ։ Մաստակին պետք է հարգել, օգտագործել առանց անհոդաբաշխ ձայնարկությունների, ոչ թե «ճըմ, ճլըփ»-ի ուղեկցությամբ։ Նման «հնչյունաբղկանքները» ոչ մի մեղեդի հիշեցնելու միտում չունեն, ուղղակի լարում են դիմացինի նյարդային համակարգը, անխղճորեն սպանում տեղի բոլոր նեյրոններին, առաջացնում ատամները կրճտացնելու անհագ ցանկություն և որևէ սուր, կտրող-ծակող գործիքով վնաս հասցնելու բուռն մղում։

-Լավ,- խորը շունչ քաշելով՝ մտքումս գրողի ծոցը ուղարկեցի անցյալ օրվա բոլոր իրադարձությունները,- էսօր փիլիսոփայելը ձեռնտու չի։

-Մի՛ մոռացիր ամրագոտին,- ամեն անգամ մեքենա նստելիս ասում է հայրս,- ծամոն կուզե՞ս։

-Ես բրեկետներով եմ, չեմ կարող։

-Ես էլ երեկ մտածում էի՝ սիրտդ ծամոն է ուզում, որ ուշադիր նայում էիր էն կողքիդ նստած աղջկան։

-Չէ,- դե արի ու բացատրի, որ զուտ մտքումդ սպանության պլան էիր մշակում։

Ամրագոտին էլի չկապեցի, որովհետև բարկությունից այնքան էի լարվել, որ գոտին առաջ չէր գալիս։ Ո՞վ էր մեղավոր։ Ե՞ս։ Բայց ո՞վ էր երեկ ծամոնը բարբարոսի պես լեզվով ծեծում։

-Պա՛պ։

-Ավագանու թեկնածուների բոլոր հարցազրույցները դետալ առ դետալ նայել եմ։ Չսկսես պատմել, թե Ֆրանգուլյանը 6-րդ հարցի ժամանակ ինչ միմիկա ուներ։ Ընտրությունների մասնակիցների քանակն էլ թիվ առ թիվ գիտեմ։ Հա, ու նաև տոկոս առ տոկոս գիտեմ ընտրությունների արդյունքները։

-Լավ,- էլի մտքումս գրողի ծոցը ուղարկեցի անցյալ օրվա իրադարձությունների մասին հարցը։

Երևի բարին սա էր։ Բայց ո՞վ է սահմանել բարին ու չարը։ Ո՞վ է ասել՝ որն է բարին, որն է չարը։ Չկան չար ու բարի գործողություններ։ Հարցնում եմ։

Ու հանկարծ ոստիկանը կանգնեցրեց մեր մեքենան։ Հավանաբար նկատել էր, որ ամրագոտիս չէի կապել։ Օրենքի տառին համապատասխան մի գեղեցիկ ակտ գրեց, գանձեց գումար ու մաղթեց բարի ճանապարհ։ Թե էդ ճանապարհի բարին ո՞րն էր, եթե ինձ սպասվում էր խրատական քարոզներով լի ճանապարհ։

-Ո՞ւ,- մեքենա նստելուն պես հայրս խրատական խոսակցության բացման առաջին հարցը հանդիսավորությամբ հղեց ինձ։

Դե, արի ու բացատրի, թե ինչի ամրագոտին չէիր կապել։ Ո՞վ էր մեղավոր։ Իհարկե, ես։

Data-driven storytelling about human rights, Բեռլին, օր 5

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

5-րդ օրը իհարկե սկսվեց նախաճաշով և շարունակվեց դասընթացով, ուղղակի այս անգամ վայրն էր փոխվել: Լրագրող ընկերուհիներ Սանդրան և Դեսիրեն, ովքեր երկուսն էլ Շվեդիայից են, խոսեցին  “shrinking space” ասվածի մասին, որը նկարագրում է, թե ինչքանով է քաղաքացիական հասարակության առաջ բաց տեղեկատվական դաշտը: Ուսումնասիրեցինք աշխարհի քարտեզը, որի վրա հենց գույներով նշված էր, թե երկիրը ինչքանով է «բաց կամ փակ»: Հետո նրանք մի այսպիսի խաղ առաջարկեցին:

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Մենք կանգնում ենք, նրանք կարդում են ինչ-որ հոդվածի բնութագիր, և մենք պետք է հասկանայինք, օրինակ, Շվեդիայում իրավունք ունե՞նք այդպիսի հոդված հրապարակել, թե՞ ոչ: Հասկացանք, որ օրինակ «Պայթուցիկ ստեղծելու 5 հեշտ եղանակ» հոդվածը միանգամայն արդարացիորեն կարող է տեղադրվել, քանի որ այն տեղեկատվական բնույթի է, իսկ այ, հայտարարել, որ մուսուլմանները գաղտնի կազմակերպություն ունեն՝ ոչ, դե որովհետև ոչ մի կոնկրետություն չպարունակելով, բոլոր մուսուլմաններին է վերագրվում հոդվածը:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Հետո խմբերի բաժանվեցինք և սկսեցինք քննարկել մեր երկրների լրատվական դաշտի տարբերություններն ու նմանությունները: Արդյունքները քննարկելուց հետո նորից մի փոքրիկ խաղ խաղացինք, որը ավելի շատ կապված էր մարդու իրավունքների հետ:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Մենք ստացանք դերեր, կանգնեցինք մի գծի վրա, Սանդրան և Դեսիրեն կարդում էին իրավիճակներ, և մենք ըստ մեր դերի, պետք է առաջ քայլ անեինք կամ մնայինք տեղում, ըստ այն բանի, թե ինչքանով մեր կերպարը հնարավորություն ուներ այսինչ բանը անելու: Խաղի վերջում արդյունքները բավականին տեսանելի էին. դու կամ առջևում ես, կամ` հետևում:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

 

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Դասընթացը շարունակեց Մարտինը, թեման տվյալների մշակումն էր: Դասընթացի սկիզբը մեծ խանդավառություն առաջացրեց, որովհետև երբ Մարտինը տվյալների մշակման հիմնադրի մասին էր պատմում, նրա անունը շատերի սիրելի ֆիլմի սիրելի հերոսի անունն էր նույնությամբ՝ Ջոն Սնոու:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Շարունակությունն էլ պակաս հետաքրքիր չէր: Ուսումնասիրեցինք տարբեր վիճակագրություններ, գրաֆիկներ, որն էլ հենց տվյալների վրա հիմնված պատմությունների հիմքն է: Բայց փաստերն ու թվերը ոսկորներն ու հյուսվածնքներն են, մաշկը ծածկելու համար էլ հենց պետք է լրագրողական հոտառությունը: Այսինքն, պետք է հավասարակշռության մեջ պահենք հետաքրքիր պատմությունն ու վիճակագրական փաստերը:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Դասընթացի վերջում թիմերով սկսեցինք ներկայացնել մեր ընտրած թեման. ինչ ենք արել և ինչ ենք պատրաստվում անել, որից հետո ամբողջ օրը մեր տրամադրության տակ էր: Օրվա շարունակության ամենակարևոր մասը այն էր, որ վերջապես գերմանական նրբերշիկ փորձեցինք:

Julieta Tamrazyan

Իմ ընկերոջը

Պատմությունը՝ կարճ, ջերմությունը՝ մեծ։

Հուսով եմ՝ այնտեղ երազանքներդ կկատարվեն։

Դու չդարձար իմ սիրո պատմության հերոսը։ Առանց իմանալու իմ կյանքի սցենարը՝ ստեղծեցիր քոնը իմ ֆիլմի մեջ։ Ստեղծեցիր պատմության նոր գլուխ՝ չիմանալով դրա մասին։ Դու ստեղծեցիր այն, երբ մենք անցյալ տարի էլ իրար կողքի նստեցինք։ Չեմ կարողանում չհիշել իմ ու քո դժգոհ դեմքերը, երբ իմացանք այդ նորության մասին։ Չեմ մոռանա նաև մեր ծիծաղը երկու րոպե հետո։ Չեմ մոռանա քո հորինած երգերը, «շեդեվրները»։ Հիմա ոչ մեկն էլ չի նկարի սեղանների վրա։ Ես էլ ոչ մեկին չեմ ստիպի մաքրել այդ նկարները։

-Մի երկու րոպեից մաքրի, թող մի քիչ էլ հիանամ էս նկարով,- ես կասեի ինքս ինձ ամեն անգամ նկարը վերացնելուց առաջ։

Հուսով եմ՝ կարողացար մարդկանց դեմքեր նկարել։ Նայիր աստղերին և երևակայիր, էդպես ավելի հեշտ է։ Օհ, դու չե՞ս սիրում էդպես ռոմանտիկ բաներ։ Մոռացել էի։

Պիտի պահեի քո բոլոր նկարած նկարները։

Այն օրը մեր հին տեղը եկա։ Ամեն ինչ մաքրել էին։

Քո ձեռագիրը անգիր եմ արել։ Տարբերվող էր մնացածներից։

Մի քանի գրություն կար մնացած։ Ամենատպավորիչը “i don’t know“ արտահայտությունն էր։ Վերջապես ասացի՞ր։ Երբեք չես ասել՝ չգիտեմ։ Կասեիր ամեն բան, մենակ թե այդ բառը չասեիր։ Շնորհակալ եմ, որ ուրախացնում էիր ամեն պահի, ամեն ակնթարթի։ Հիմա չկա իմ կողքին մեկը, ում հետ ժամերով կխոսեմ ամենաանիմաստ, բայց մեր շնորհիվ ամենահետաքրքիր թեմայից։ Շատ ես սիրում անգլերենը։ Վստահ եմ՝ հիմա էլ ես այդ լեզուն սիրում։ Լավ է, որ քո գնացած վայրում բոլորը անգլերեն են խոսում։

Բացի՛ր դուռը։ Ասա ամենահիմար բանը, որ ասել ես քո կյանքում։ Ես քեզ վերջապես կասեմ, որ դու ամենալավ ընկերն ես։ Ու ես կպահեմ քո յուրաքանչյուր բառը, որ արտաբերեցիր ինձ համար։ Ես կերգեմ քեզ հետ, չնայած երբեք այդպես չեմ արել։ Մենք կխոսենք ժամերով իրար հետ, կծիծաղենք։ Դու ինձ հրաժեշտ չտվեցիր։ Գոնե մի օր պարգևիր ինձ հրաժեշտ տալու համար։

Երևի ես կգրեմ իմ նոր սցենարը, պատմության նոր գլուխը։ Բայց գլխավոր հերոսը, մեկ է՝ դու ես։ Նոր սցենարում քո դերը երկրորդական դարձնելը անհնար է։

Data -driven storytelling about human rights, Բեռլին, օր 4

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Ձեզ հետ երբևէ պատահե՞լ է, որ իրականություն կոչվող երազում եք եղել, որ կարծել եք, թե պատահող ամեն բան շուտով կվերջանա, ու զարթուցիչի ձանձրալի ձայնից վեր կթռչեք, որ ամեն բան կրկին նույնը կլինի, բայց հասկացել եք, որ նմանօրինակ երանությունն այս անգամ իրական է: Ես, օրինակ, արդեն չորրորդ օրն է, ինչ նման երազներ եմ տեսնում ու արթնանալու ցանկություն, բնավ, չունեմ:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Չորրորդ օրն է Բեռլինում, և այսօր մենք հետաքրքիր օր ունեցանք: Անգլիայից եկած մի լրագրող` պարոն Բաշիրը, մեզ հետ կիսվեց իր գիտելիքներով, աշխատանքային փորձով ու լրագրողական հմտություններով: Նա կարևորեց տվյալների հավաստիությունը ցանկացած նյութ, հոդված գրելիս, նշեց պարտադիր չորս բաղադրիչ, որ մեր հոդվածը պետք է պարունակի՝ անձ, որի մասին պետք է խոսվի, իրադարձություն, որի շուրջ պետք է նյութը ծավալվի, տեղ, թե որտեղ է պատահել դեպքը, և առարկան հիմնական, որի մասին խոսվում է: Նշեմ նաև, որ նա խոսեց այն մասին, թե որքան հեշտ է մարդու մասին ինֆորմացիա ստանալ սոցիալական կայքերից, պարզել, թե նա հիմա որտեղ է, ինչ աշխատանք ունի, ինչով է զբաղված:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Մարդիկ գրեթե ամբողջությամբ իրենց կյանքը հանձնում են սոցիալական կայքերին ու ի ցույց դնում հանրությանը:

Սեմինարն ընդհանուր առմամբ հետաքրքիր էր, ու բոլորս ներգրավվել էինք քննարկման մեջ, ու ինձ համար շատ հետաքրքիր էր լսել մյուսների կարծիքներն առհասարակ սոցկայքերի, տեղեկատվության հասանելիության ու լրագրության մասին:  Բոլորն էլ հիմնականում սոցիալական կայքերից մշտական օգտվողներ են ու նշեցին, որ առանց դրա դժվար են պատկերացնում իրենց կյանքը:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Ինչքան էլ հետաքրքիր ու հագեցած լինեն սեմինարները, ինձ համար ամենից շատ տպավորվում են մեր հինգի՝ միասին անցկացրած պահերն ու արկածները, կատակներն ու զբոսանքները: Ժամը վեցից մենք արդեն ազատ ենք լինում, և վայելում ենք Բեռլինն իր ամբողջ գեղեցկությամբ: Ասեմ նաև, որ Նելլին  ծննդյան տոնի էր հրավիրված Բեռլինում: Տեսնում եք, չէ՞, անգամ Բեռլինում մարդը ընկեր-բարեկամներ ունի, ու իրեն ծնունդի են հրավիրում: Դե, նրան մենք ուղարկեցինք ծնունդ, իսկ մենք գնացինք զբոսնելու:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

 

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Շատ լավ օր ունեցանք, ու առհասարակ, բավական հագեցած ու հաճելի պահեր ենք ապրում այստեղ, ու անասելի շատ բան ունեմ ասելու, գրել-կիսվելու. Այնքան բան տեսա, այնքան տարբեր մտածակերպեր, բայց մեկ նյութում չեմ ուզում խոսել այդ ամենի մասին: Առանձին նյութերով կներկայացնեմ մշակութային տարբերությունները, տարբեր ազգության իմ հասակակիցների կյանքի ընկալումները: Հենց մի քանի րոպե ազատ ժամանակ եմ ունենում, մի իտալացի կամ շվեդ մասնակցի եմ մոտենում, հարցեր տալիս, մտքումս մի քանի րոպե վերլուծում, որ հետո ձեզ հետ էլ կիսվեմ:

arxiv

Առաջին անգամ խոհարար

Խոհանոցում աղմուկ-աղաղակ էի բարձրացրել: Այդ ժամանակ 6 տարեկան էի:

-Ի՞նչ ես անում,- հարցրեց մայրս:

-Պղինձ եմ ման գալիս:

-Ինչի՞դ է պետք պղինձը:

-Երեխայիս համար ճաշ եմ պատրաստում:

-Ի՞նչ երեխա:

-Աննան: Էն արջուկը, որ պապաս նվիրեց:

-Ի՞նչ ճաշ ես պատրաստելու:

-Համով վերմիշելով ճաշ: Մա՛մ, կանաչին սառնարանո՞ւմ է:

-Հա:

-Իսկ վերմիշելն է՞լ է սառնարանում:

-Հա:

-Մա՛մ, կգա՞ս:

-Ասա:

-Ջուրն ինչքա՞ն լցնեմ:

-Առայժմ մի բաժակ:

-Մի բաժա՞կ:

-Հա,- ասաց նա:

-Բայց քիչ չի՞:

-Չէ: Լավ է:

Քիչ հետո մայրիկն ասաց.

-Զա՛ռ, մեկ է, արջդ այդ ճաշը չի ուտելու: Ավելի լավ է՝ շատ պատրաստի, որ պապան էլ գա, միասին ուտենք:

-Բայց չեմ կարող:

-Ես քեզ կօգնեմ: Դու կանաչին կտրատիր, ես վերմիշելը հանեմ:

-Ո՞նց կտրատեմ:

-Ոնց հարմար է… Հետո էլ ես կարտոֆիլը կմաքրեմ, դու կկտրատես, լա՞վ,- հարցրեց մայրս:

-Հա, մա՛մ:

Մի կերպ կատոֆիլը կտրատեցի, կանաչին: Արդեն ժամը 6-ն է` հայրիկիս գալու ժամանակը:

-Արի՛, պա՛պ: Ճաշը լցնում եմ,- ձայն տվեցի ես:

Հայրս եկավ: Վառածի հոտ էր գալիս: Այնքան էր եռացել, որ թափվել էր գազի վրա: Մի խոսքով, նստեցինք սեղան ու փորձեցինք ուտել իմ եփած ճաշը, որը կարելի էր չհաշվել որպես ճաշ: Բայց կերանք, որովհետև ուրիշ ճաշ չկար պատրաստած: Ճիշտ է, վառված էր, բայց հայրիկին դուր եկավ: Չգիտեմ, չասաց, որ համեղ չի, որպեսզի չնեղանամ: Չգիտեմ:

Զարուհի Ղուկասյան

13տ., 2003թ.

anush davtyan

Գոռը

Գոռին վերջին անգամ երևի մոտ ինը տարի առաջ էի տեսել։ Ես իրեն հիշում էի էն տեսքով, որ դեռ մի գլուխ կարճ էր ինձնից (դե, երկու տարվա տարբերությունը մեծ բան է փոքր տարիքում), շա՜տ նիհար էր, ոնց որ ասում են՝ «ճլեզ», ու մեր մանկությունից հիշում եմ մենակ էն պահերը, երբ իրար հետ կախվում էինք իրենց տան պտտաձողից («տուռնիկ»՝ այլ կերպ ասած)։ Մամայիս պատմածներից գիտեմ, որ ահավոր, անտանելի ու անհնարին չար երեխա է եղել։ Չար ասելով՝ հասկանում ենք չարաճճի։ Շատ ակտիվ էր ու երևի դրանով բոլորի զահլան տանում էր։

Դե, անցան տարիներ, ու վերջապես նորից տեսանք իրար «համաբարեկամական» հավաքներից մեկին։ Գոռը տատիկիս եղբոր տղայի տղան է։ Գոռը մեր «ախպերն ա»։ Ու հիմա էդ առաջվա փոքր-մոքր տղան արդեն անցել է ինձ մոտ մի գլխի չափով, էնքան թափ է հավաքել, որ մտածում ես՝ ցանկացած կռվից հաղթող դուրս կգա։ Ու էդ շատ էլ բնական է, որովհետև ինքը Ռուսաստանում մի քանի տարի ապրած և ֆանտաստիկ հաջողությունների հասած մարզիկ է։ Ուշադրություն՝ ընդամենը 17 տարեկան։ Չգիտեմ՝ ում համար ոնց, բայց ես իրոք մտածում եմ, որ իր հաջողությունները ֆանտաստիկ են։ Հիմա թե էդ ձողի վրա երկու պտույտ ավել կանի, թե պակաս, ցած թռչելուց ուղիղ կկանգնի գետնին, թե չէ, իր կատարած ծանր աշխատանքը ոչ մի բանը չի փոխի (մեդալներն էլ չեն տանի)։

Կարճ ասած՝ քույր-եղբայր վերամիավորումը շատ լավ անցավ։ Էնքան լավ, որ որոշեցինք իրենց մեքենան քշել, տանել բակից, քանի բանալին ձեռքներս էր ընկել։ Ուղղակի ես հաշվի չէի առել մի բան․ Գոռը երկրորդ անգամ էր ղեկին նստում։ Ու էդ պարզ պատճառով մեզ շատ արագ բռնացրին ու հետ կանչեցին տուն։

Դրանից հետո ու առաջ էլի ինչ ասես չեղավ, ինչ ասես չարեցինք։ Կես օրը, իհարկե, անասելի քիչ է, որ հասցնես ինը տարվա դեպքեր պատմել, մանավանդ եթե զրուցակիցդ պատմելու բան ունի։ Իսկ Գոռը անցյալ ունեցող մարդ է ինձ համար, որովհետև շատ պատմելու բան ունի։ Ես էլ շատ ասելիք ունեմ։ Ռուսաստանի առաջացրած բացը պետք է լրացնել։

anna  andreasyan

Ժպտացե՛ք, դա ձեզ ավելի է գեղեցկացնում

Ինչպես ինքս եմ նկատել՝ իմ հոդվածները հիմնականում խմբավորվում են երկու կատեգորիայի՝ փիլիսոփայություն և բողոք ու քննադատություն։ Հիմա արդեն ինչքան ժամանակ է՝ երկրորդ տեսակից ոչինչ չեմ գրել, ինչի արդյունքը բողոքի և դժգոհության կուտակումն է ներսումս։ Այսօրվա բողոքիս թեման Հայաստանում մարդկանց՝ չափից ավելի «մուննաթ» լինելու մասին է։

Հայաստանում ինչքան խանութ, օֆիս, օդանավակայան, բանկ, մի խոսքով՝ սպասարկման ոլորտի հետ առնչվող յուրաքանչյուր տեղ մտելիս միշտ հանդիպել եմ, մեղմ ասած, ոչ այնքան բարեհամբույր վերաբերմունքի։ Հասարակ և ամենօրյա իրավիճակ․ մտնում ես խանութ ու հանկարծ մի հարց ես ուզում տալ ինչ-որ ապրանքի վերաբերյալ, այնպիսի «մուննաթ» դեմքով պատասխան ես ստանում, որ որոշում ես էլ երբեք այդ խանութում որևէ հարց չտալ։ Կամ լավագույն օրինակը, որ միշտ հիշում եմ, օդանավակայանն է, երբ մոտ 5 տարի առաջ երկրից դուրս էի գնում և առաջին անգամ պետք է օդանավ նստեի, բնականաբար, այնքան էլ լավ չգիտեի՝ որտեղ պետք է կանգնեմ, ինչ վերցնեմ հետս և այլն, հասկացաք՝ ինչ նկատի ունեմ։ Դե, բնականաբար, սպասում էի, որ աշխատակիցները կօգնեն և ուղղություն ցույց կտան, բայց բացի «մուննաթ» դեմքի արտահայտությունից ու զարմանքից՝ ուրիշ ոչինչ չստացա։

Հիմա այս օրինակները բերեցի այն բանի համար, որ դժգոհությունս ավելի հասկանալի լինի սպասարկան ոլորտի աշխատակիցների ոչ այնքան բարեհամբույր ու օգնելու պատրաստակամ չլինելու մասին։ Եթե մեկը ինչ-որ բան չգիտի, դա լրիվ նորմալ երևույթ է, և կարելի է ավելի ըմբռնումով մոտենալ։ Սա էլ այն պատճառներից մեկն է, որ մարդիկ Հայաստանում մի տեսակ վախեցած են հարց տալուց։

Ասեմ, էլի կասեք՝ ասաց, բայց օրինակ՝ Ամերիկայում ինձ հիացնում էր մարդկանց այդչափ բարեհամբույր լինելը։ Յուրաքանչյուր տեղ հանգիստ կարող էիր տվյալ ոլորտի վերաբերյալ հարց տալ կամ օգնություն խնդրել, և ժպիտը դեմքին՝ մեկը միշտ շատ քաղաքավարի կօգներ քեզ։ Հա, հա, հենց այն ժպիտը, որ մեր՝ հայերիս մոտ մի տեսակ ծիծաղ է առաջացնում ու կասկածներ դիմացինի՝ հոգեկան հավասարակշռության վերաբերյալ։

Եզրափակելով այսօրվա բողոքիս ալիքը՝ ուզում եմ նշել, որ չեմ ակնկալում փողոցում հանդիպած յուրաքանչյուր մարդ ժպտա կամ բարեհամբույր լինի, բայց եթե ինչ-որ տեղ աշխատում եք, որը ենթադրում է մարդկանց հետ շփում, խնդրում եմ, եթե ոչ ձեր իսկ ցանկությունից մղված, ապա ձեր աշխատանքային պարտականությունները հաշվի առնելով՝ մի քիչ ավելի բարեհամբույր եղեք։

Հ․Գ․ Ու հա, մեկ-մեկ էլ ժպտացե՛ք, դա ձեզ ավելի է գեղեցկացնում։