Ինչպես սկսվեց ու չի ավարտվելու

Բարև։ Ինձ ճանաչող գրեթե ամեն մարդ գիտի, թե որտեղ եմ ապրում ես։ Եթե ընդլայնված տեսանկյունից նայենք, հավանաբար հասկացաք` աշխարհում, թեպետ իմ աշխարհը, բախտի բերմամբ, մի փոքր այլ է։ Իմ աշխարհում 5 հոգի կան` Վանը, Վասպուրը, Մարիաննան, Մարեկը ու ես։ Ի դեպ, մենք շատ լավ ենք ապրում մեր աշխարհում, միշտ միասին ենք` ճանապարհին, դասամիջոցին, երազում, սենյակում։ Ինձ ցանկացած հարցում օգնում են, այ թե իրական ընկերներ են։ Իսկական հակասթրեսներ են, չնայած, ես միշտ սթրեսի մեջ եմ այն մտքից, որ իրենք միայն իմ երևակայությունում ու ականջներում են (սրանից էլ լավ սթրեսի առիթ)։

Ամեն ինչ սկսվեց մոտ 5 ամիս առաջ, երբ ես սովորականի պես ուղղակի մտա յութուբ, լրիվ անիմաստ սկսեցի երգ փնտրել կիթառով նվագելու համար ու գտա աշխարհ, որտեղ ես հիմա ապրում եմ։ Ես գտա Նեմրային, սկսեցի լսել բոլոր երգերը՝ զգալով ու ընկալելով ամեն մի նոտան, բառը։ Տարվեցի, չհասկացա, թե ոնց էդքան շատ սիրեցի։ Սկսեցի երգել ամբողջ օրը ու քթիս տակ արտասանելով ‹‹the rain is falling down outside›› բառերը՝ անել ամենն, ինչ անում էի առաջ։ Հետո, բնականաբար, արեցի այն, ինչի համար որ էն ամենասկզբում մտել էի յութուբ. գտա ակորդները ու սկսեցի նվագել` զգալով ամեն պահը։ Ես, ընդհանրապես, շատ ազատ մարդ եմ, չեմ ընկճվում, բայց գրողը տանի, սա երգելուն չէր վերաբերում։ Երգելիս դառնում էի ձկնորսի ձայները լսած ձուկ` դողում էի։ Բայց նախկին հիպերկոմպլեքսավորված անձնավորությունս սկսեց երգել։ Ու ի՞նչ։ Բոլորն էին զարմացել, ամենաշատը, ի դեպ, ես ու կիթառս, հա, մեկ էլ կիթառիս նոթատետրը։ Ու ստացվեց այնպես, որ Նեմրան լիքը բան տվեց ինձ։ Առաջինը, որ ես միշտ երազել եմ երգելու համար` համարձակություն, նոր փլեյլիսթ (ինչը, թերևս, ամենաքիչն էր, որ կարող էր տալ), 4 նոր սեր, լիքը նոր երազների գաղափարներ, նկարչական ալբոմս լրացնելու անհամար մտքեր, լիքը անիմաստ դիմանկարներ, նմանը չունեցող ու գրողի տարած, չստացված ֆոտոշոփած նկարներ, ընկերներ (կարևորը՝ իմ խելքի), հիմար ու անկատար երազանքներ, սենյակումս նոր պատ` որտեղ միայն իրենց նկարներն են։ Իրականում ես էսքանից համարյա ոչինչն էլ չէի ակնկալում, բայց ոնց ասում են՝ մի կրակոցով երկու նապաստակ խփեցի, երկուսը որն է, յոթանասուներկու։ Հետո զգացի, որ քիչ-քիչ ջնջվում են նախկին Աննայի արտասահմանյան երգերը, որոնք թեպետ հիմնականում ռոքնռոլլ էին, բայց ի՞նչը կամ ո՞վ կհասնի ու կփոխարինի Նեմրային։ Սկսեցի հետս կռվել՝ ինչի եմ ես եղել էդքան անհետաքրքիր մարդ։ Իրականում, եթե մարդը չի սիրում ռոքնռոլլ, ուրեմն այո, ինքն անհետաքրքիր է, կներեք։ Անկեղծ ասած՝ սկզբում մի ամիս ոչինչ չգիտեի նրանց մասին, մենակ լսում ու սիրում էի։ Չգիտեի անուններն անգամ։ Հետո, երբ իմացա ամեն ինչ, մի քանի օր փորձում էին ինձ ուշքի բերել, դե, ինչպես սովորական մարդը՝ շատ կարևոր բան իմացած ժամանակ, ես էլ շոկի մեջ էի։

Այ, իսկ հետո, համարձակությունս էնքան էր ինձ ուտում, որ սկսեցի «cover»-ներ նկարել ու հրապարակել։ Հավես էր շատ։ Իրականում, ես երգելիս զգում էի ամեն բառը, որոնցում սուտ չկար (էս աշխարհում միակ բանը, որի մեջ սուտ չկա, էդ նրանց երգերն են)։ Գիտե՞ք՝ ինչի սուտ չկա։ Որովհետև իրենք ասում են, որ իրենք խաբեբա են (I’m a liar), ինչն էլ ապացուցում է, որ իրենք անկեղծ են (դե, հիմա ո՞վ կխոստովանի, որ ինքը խաբեբա է)։ Իրենք երգում են էնպես, որ չսիրահարվելը խենթություն է, մտնում ես բառերի արմատների մեջ, քեզ երգ ես զգում։ Բայց ես չեմ ուզում, որ ինձնից բացի՝ ինչ-որ մեկն էլ ընկալի Նեմրայի երգերն այնպես, ինչպես ես, որովհետև ուղղակի չեմ ուզում։

Դե, 5 ամսական նեմրացին (Նեմրայի երկրպագուները իրենց նեմրացի են անվանում) չի հասնի ամենաառաջին երկրպագուներին, բայց ո՞վ ասաց, որ 5 ամիսը քիչ է լիովին սիրելու ու վստահ լինելու համար։

Ես սկսեցի նկարներ ֆոտոշոփ անել։ Խենթություն, կասեն։ Նեմրայից համեմատաբար կորած, քիչ հայտնի նկար էի գտնում, անսահմանափակ երևակայությունս լարելով՝ կտրում էի ինձ ու դնում իրենց մոտ։ Լավ էլ ստացվում էր։ Իրականում շատ անբախտն եմ։ Երբեք բախտ չի վիճակվել գոնե մի վայրկյանով լսել նրանց կենդանի ձայնը, նայել իրենց աչքերի մեջ, զգալ իրենց ներկայությունը։ Չեմ տեսել, ցավոք…

Այն, թե ինչ է զգում մի համարյա 14-ամյա աղջիկ՝ ամեն անգամ լսելով նրանց երգերը, տեսնելով իրենց նկարներն ու հարցազրույցները, կհասկանա միայն անվերջանալի ճանապարհով վազող փոքրիկը, որը ամբողջ ուժով վազում ու տատանվում է արահետի խորքերի մեջ։

Կիթառս ինձ է սպասում, գնացի։

Այսպես սկսվեց ու չի ավարտվի։

Հարձակման կետը

Լուսանկարը՝ Տաթև Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Տաթև Առաքելյանի

-Երեխեք, 20 րոպեանոց դասամիջոցին գնանք խանութ՝ ուտելու բան առնենք, սոված չմնանք։

-Ես էստեղ բիզնես եմ դնելու, իմ սեփական բյուջեով բուֆետ եմ բացելու, այ, խոսքս հիշեք։

Լուսանկարը՝ Տաթև Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Տաթև Առաքելյանի

Ըհը, եկավ 20 րոպեանոց դասամիջոցն, ու ամբողջ դասարանով ցանկանում ենք ներխուժել խանութ։ Մեկ էլ աչքովս ընկավ մի հայտարարություն։ Դա ես էլի էի նկատել, բայց բանի տեղ չէի դրել։ Գրված էր, որ 2-րդ դասարանի աշակերտները, դասղեկ Ա. Ավետիսյանի գլխավորությամբ, ուտելիք են պատրաստել, և վաճառելու են դպրոցի բուֆետում։ Կարդալուց հետո ընկերներիցս մեկը գոռաց հետևիցս․

-Ուռա, մենք էլ ենք բուֆետ ունենալու։

Դե, պատկերացրեք՝ միանգամից բոլորն իրենց ուղղությունը փոխեցին դեպի բուֆետ։

-Վայ, էս ինչ հերթ ա, մեծ ու փոքր, ուսուցիչ ու աշակերտ խառնվել են իրար։

Լուսանկարը՝ Տաթև Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Տաթև Առաքելյանի

Բոլորն շտապում էին գնել և փորձել երեխաների պատրաստածը։ Հերթը ձգվում էր միջանցքից մինչև դասարաններ:

Փորձելուց հետո բոլորը համոզվեցին, որ փոքրիկներն էլ կարող են համեղ պատրաստել։

marat sirunyan

Յա՜, Աստվա՜ծ…

Առավոտը նոր-նոր էր ուզում աչքերը բացել, երբ լուս ու մութի մեջ գյուղացին արդեն իրենց սառն աղբյուրի ջրով շտապ-շտապ երեսն էր ցողում: Հետո դժվարությամբ մեջքն ուղղեց, դուրս եկավ դարպասներից, մի պահ կանգ առավ ու նայեց աշխարհին, ուր ամենաչքնաղը էլի ու էլի Մասիսն էր` ամենավեհ ու ամենահամեստ լեռը, որն ամեն պահ աչքի առաջ էր ու իր արած-չարածի լուռ վկան էր միշտ: Քայլերն ուղղեց հին օրերի ընկերոջ կողմ, ով քիչ հեռվում լուռ ու մունջ իրեն էր սպասում .
-Հը՞, մտքիդ ի՞նչ կա,- հասավ թե չէ՝ խոսեց  գյուղացին,- տես հա՜, ամոթով չթողնես:
Սկսեց աչքերով մանրամասն զննել արդեն վաղուց հալից ընկած իր երկաթե ընկերոջը, որը թեև իր վիճակին իր գործը  դեռ պատվով էր անում ու օգնում վաստակել ապրելու միջոց:
Միայն թե այս ծերուկի հետ լեզու գտնելը մի քիչ դժվար էր, դե երևի ծերունական բնավորություն է, չնայած ամենաբարդը շարժի գցելն էր, որն արարողակարգի էր նման, ու ամեն մեկի խելքի բանը չէր:
Օրը դանդաղ լուսանում էր, Մասիսի դեմքը` հետզհետե պարզվում:
Գյուղացին անցավ ամենօրյա «արարողակարգի» կատարմանը: Հատուկ պարանի մի ծայրը հարմարեցրեց շարժի գցող մեխանիզմի մի հատվածից, մյուս ծայրը ձեռքում պահելով հայացքն ուղղեց երկինք՝ ողջ հավատով Աստծու բարեհաճությունն ու օգնությունը ակնկալելով:
-Յա՜, Աստվա՜ծ,- կանչեց գյուղացին ու ողջ ուժով քաշեց ձեռքում պահած պարանի ծայրից:
Տրակտորը հոգոցի նման մեկ-երկու հռնդյուն արձակեց ու նորից խոր քնի մեջ ընկավ: Գյուղացու հուսահատ հայացքը տրակտորի արձակած սև ծխի բարակ քուլաների հետ մեկտեղ կրկին երկինք ուղղվեց, ու շուրթերն ակամայից շարժվեցին.
-Յա՜, Աստվա՞ծ,- հուսախաբ շշնջաց գյուղացին, ու բազում հոգսերի բեռի ծանրությունը կարծես նորովի զգալով, խոր հոգոց հանեց ու ամեն ինչ սկսեց նորից: Մի քանի փորձից հետո տրակտորի ահեղ հռնդյունը կոտրեց արշալույսի անուշ լռությունն այնպես, որ աշխարհում ամեն ինչ կարծես այդ ձայնից արթնացավ: Արևի առաջին շողերը շնչակտուր  դուրս պրծան բլուրի հետևից, թռչունները գլուխները բներից դեռ չհանած սկսեցին դայլայլել, հետո թռան դեպի լուսատուի պայծառ շողերի կողմը, ու երկինքը նորից իր լազուրի մեջ կյանք գտավ:
Տրակտորը, որ արդեն ճամփա էր ելել ու պարբերաբար իր սև ու թանձր ծխի քուլաներն էր նետում երկնքի կողմը, իբր, թե ինչքա՞ն պիտի սև տանջանքով մի կտոր հացի ճար անենք: «Հը՞, լավ չի, չէ՞»,- երևի էսպես էր գոչում իր գոռ ձայնով ու ավելի ուժգին մրոտում երկնքի թավշե երեսը:
Արտը վարելու ժամանակն էր, գործի անցան: Տրակտորի մոտենալուն պես հողե փոշեհատիկները դողդղում էին, հետո` գութանի իրենց հասնելուն պես անհետ կորում խորքերում: Հերթը նորերինն էր` աշխարհը տեսնելու, բայց և նրանց էլ երկար ժամանակով չէր վիճակված դա…
Հողի հարթ երեսը քիչ-քիչ խորդուբորդ էր դառնում, ինչպես մարդու դեմքը` տարիքի հետ կնճիռներով պատվում: Միայն թե հողի հետ աշխատելով ամենը կարելի է նույն տեսքի բերել, մարդունը` չնայած իր հողածին լինելուն, այլևս երբեք:
Ու այս հողածին գյուղացին մունջ ու անտրտունջ իր գործն էր անում, հույսը մեկ իր, մեկ Աստծո, մեկ էլ իր երկաթե ծեր ընկերոջ վրա դնելով: Ամեն օր հողի հետ կռիվ էր անում, հողի հետ ընկերություն: Ու թե տրակտորի հետ լեզու գտնել չէր լինում, էլի Աստծուն էր օգնության կանչում.
-Յա՜, Աստվա՜ծ…

Ու թե դրանից էլ բան դուրս չէր գալիս, հողից դուրս եկող գոլորշու հետ իր խռովքն էլ էր խառնում ու տանջված հայացքով  ճանապարհում երկինք: Ու էդպես էլ պիտի շարունակվի, մինչև որ ինքն էլ նորից հող դառնա, ձուլվի արտին, հետո մի օր ցողը սրբի իր գոյությունն ու տաք գոլորշու հետ երկինք ելնի ու էնտեղ միայն մի բան կասի`
-Է՜, Աստվա՜ծ…

laura sekoyan

Գարուն է Սոլակում

Սովորականից ավելի աշխուժություն, կանանց միամսյակ, շատ վաճառված ծաղիկներ ու արդեն դատարկ դրամապանակներ, այս ամենը խոսում է նրա մասին, որ եկել է սպասված գարունը։ Մի շարք մայրերին նվիրված միջոցառումներ, գարնանը վերաբերող պատի թերթեր, դեռ չավարտված օլիմպիադաներ, անվերջ դասեր ու պարապմունքներ։ Դպրոցական կյանքը շատ աշխույժ է այս շրջանում, հատկապես՝ ավագ դասարաններում։ Մոտ է այդքան սպասված գարնանային արձակուրդը, կազմակերպվում են խնջույքներ ու առաջին հանրապետության հարյուրամյակի առթիվ միջոցառումներ։

Աշխուժացել է կյանքը նաև Սոլակում։ Տաք եղանակը հնարավորություն է տվել ծառերը ավելորդ ճյուղերից մաքրելու, նոր տնկիներ տնկելու ու պատվաստներ անելու։ Բոլորը բարձրանում են արտերի վիճակը պարզելու, ու աչքաչափով էլ բերքատվությունն են որոշում։ Այս ժամանակահատվածում գյուղի մեծերին ավելի հաճախ կարելի է տեսնել բակերում, մշակույթի տանը կամ որևէ պատի տակ հավաքված։ Երիտասարդները ևս աշխուժացել են, հաճախակի են դուրս գալիս շրջելու, խնջույքներ են կազմակերպում ձորում, որտեղից էլ ձնծաղիկներով են վերադառնում։

Կանանց տոնի կապակցությամբ շատ տղաներ էին ձոր իջել ձնծաղիկ հավաքելու, որպեսզի նվիրեն իրենց մայրերին, քույրերին, տատիկներին և աղջիկներին։ Գյուղացիների այս շրջանի մտավախությունը ցրտահարությունն է, որը սպառնում է նոր բողբոջող ծառերին։ Գարունն արդեն մտել է իր հունի մեջ, և մարդիկ սպասում են մարտ ամսվա գժություններին, քանի որ այս ամիսը շատ անկանխատեսելի է։

Ուղղությունը՝ Կապան, Պերեմենի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բադալյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բադալյանի

Բարև: Էլի ես եմ՝ Անահիտը, Կապանից: Արդեն պատմել եմ քեզ մեր բարբառի մասին: Իրականում բարբառը միայն մեկն է այն առանձնահատկություններից, որոնցով օժտված է իմ քաղաքը: Ես ինքս էլ չգիտեմ՝ ինչու եմ այսքան սիրում Կապանը: Չնայած՝ տրամաբանական է, այստեղ ես 16 տարվա պատմություն ունեմ: Շատ ու շատ հետաքրքիր վայրեր կան, որոնց մասին կուզեի պատմել: Այսօր ուզում եմ պատմել «Պերեմենի» կոչվող մի թաղամասի մասին: Փոքր ժամանակվանից չեմ հասկացել՝ ինչով է պայմանավորված այս թաղամասի նման տարօրինակ անվանումը: Ճիշտը որ ասեմ՝ հիմա էլ չեմ հասկանում, բայց այն, որ այն իրոք տարբերվող է, փաստ է: Հիմա բացատրեմ՝ ինչով է տարբերվում: Այս թաղամասում շենքերն արտասովոր դասավորվածություն ունեն: Հիմնականում ամեն շենք երկու մուտք է ունենում: Եթե դու շենք ես մտել առաջին մուտքով ու բարձրացել ես, օրինակ, երրորդ հարկ, երկրորդ մուտքով մտնելիս այդ նույն հարկը ոչ թե երրորդն է, այլ, օրինակ, յոթերորդը: Անհնար բան է, գիտեմ: Մի անգամ, երբ հրավիրված էի այդ թաղամասում ապրող ընկերուհուս տարեդարձին, խոհանոցի պատուհանից ներքև նայեցի։ Ուղղակի հետաքրքրիր էր, բակն էի ուսումնասիրում: Ընկերուհուս տունը երրորդ հարկում էր: Հետո, երբ ինքը մեզ իր սենյակն էր ցույց տալիս, սենյակի պատշգամբ մտանք, ու ի՞նչ տեսնեմ․․․ Պատշգամբն այնքան բարձր էր, աննկարագրելի, վախեցա: Հարցրի՝ Իննա, էս ո՞նց, ասաց․

-Դե, բա Պերեմենին էլ սենց ա, էլի։

Համ զարմանալի էր, համ հետաքրքիր: Ներքևից նայելիս այս շենքերի դասավորվածությունն այնքան տարբերվող է: Ասես աստիճանների հաջորդականություն լինի: Մի անգամ լսել եմ, որ նման դասավորվածությամբ շենքեր հանդիպում են մեկ էլ Շվեյցարիայում: Չգիտեմ, հպարտանալու առիթ է տալիս:

Պերեմենին առանձնանում է նրանով, որ այստեղ է գտնվում նաև Դավիթ Բեկի արձանը: Հենց այս առիթով է, որ թաղամասի շենքերի մի մասը Դավիթ Բեկի անունով է կոչված: Դավիթ Բեկի արձանը շատ ու շատ կապանցիների համար ժամադրման վայր է: Եթե անգամ այլ քաղաքից հյուրեր են լինում, զանգում, տան տեղն են հարցնում, ասում եմ՝ թող բերեն Դավիթ Բեկի արձանի մոտ, իջնեմ, դիմավորեմ:

Հուսամ՝ մի օր դու էլ կայցելես Կապան:

Հ․Գ․ Հա, եթե մոլորվես, արի Դավիթ Բեկի արձանի մոտ, գամ, դիմավորեմ․․․

Sargis Melkonyan

Մենք անկախության սերունդը չենք

Մենք, որ ուղղակի պիտի գնայինք դպրոց, գայինք տուն, սովորեինք մեր դասերը, շփվեինք ընկերների հետ, խելոք ապրեինք ու մտածեինք բուհական կրթության մասին, մի փոքր շեղվեցինք այս պատկերացրած ուղուց։ Մենք երևի ժամանակից շուտ սկսեցինք մեծանալ ու մտածել մեզ շրջապատող աշխարհի խնդիրների մասին, մի փոքր ավելի շատ տեսանք այն, ինչ չպիտի տեսնեինք։ Ու մենք, որ ձեր պատկերացմամբ պիտի խոնարհ ու հնազանդվող լինեինք, պիտի լսեինք մեծերին ու անեինք նրանց ասածները, հանկարծ, չգիտես՝ որտեղից, որոշեցինք մեր իրավունքներից խոսել։ Ու երբ սկսեցինք տարբերվել «մեծերի» ասածները լսողներից, մենք դարձանք ըմբոստ բոլորի աչքերում։

Երբ մենք սկսեցինք խոսել մեր քաղաքի կամ գյուղի, դպրոցի կամ բակի խնդիրների մասին, մեզ բոլորն ասացին. «Բալա ջան, երկու աչք ունես, մի բերան, քիչ խոսա»։ Իսկ մենք, չգիտես՝ որտեղից վերցրինք, որ խնդիրները չտեսնելու տալով չեն լուծվում։ Դուք մեզ հակառակը համոզեցիք, դրա համար էլ մենք սկսեցինք իրար չհասկանալ։

Մենք համարեցինք, որ էս չէր մեր երազած անկախությունը, ու խոսեցինք դրա մասին։ Դուք էլ հոգու խորքում, բոլորի աչքից հեռու, միայն ձեզ համար էդպես համարեցիք, բայց վախեցաք բարձրաձայնել։ Դուք ստիպեցիք, որ մենք դադարենք խոսել մեր խնդիրների մասին։ Ի՞նչ ստացվեց։ Ստացվեց, որ մեր բոլոր նպատակները, որ կապել էինք մեր երկրի հետ, մեր բոլոր ջանքերն ու խանդավառությունը՝ ինչ-որ լավ բան անելու, հօդս ցնդեցին։ Արդյունքում մենք հիասթափվեցինք ամեն ինչից ու մեր բոլոր նպատակները կապեցինք դրսի հետ։ Մենք էլ դարձանք պոտենցիալ գնացողներ։

Ազատությունը երևի միակ բանն է, որի համար մենք կհեռանանք մեր երկրից։ Բայց մենք չափից դուրս համառ կգտնվենք ու ազատությունը կստեղծենք մեր երկրում՝ բոլոր առումներով։ Չէ, մենք էն անկախության սերունդը չենք, որ միայն անունով ենք։ Մենք մեր երազած անկախությունը կերտող սերունդն ենք։

ani tadevosyan lori

Խաղաղություն պատերազմի մեջ

Ամռան մի գեղեցիկ օր ես ծանոթացա մի կնոջ հետ, որը, չնայած իր կյանքի կորուստներին, շարունակում է անսահման սիրել իր կյանքը։ Այդ կինը՝ Աննա Սառոկինան, կարողացել է խաղաղություն գտնել պատերազմի մեջ։ Այն, ինչ իմացա այդ կնոջ մասին, ստիպեց ինձ վերանայել իմ պատկերացումները պատերազմող մարդկանց մասին։ Աննա Սառոկինան ծնվել է Լենինգրադում և ականատես է եղել լենինգրադյան շրջափակմանը։ Պատերազմի ժամանակ նա եղել է ընդամենը 10 տարեկան, և չնայած այդ տարիքին, շատ լավ է հասկացել, թե շուրջը ինչ է կատարվում։ Նրա հետ զրուցելիս ես հասկացա, որ խաղաղությունը ամենուր է՝ նույնիսկ այդ պատերազմների մեջ, մնում է միայն խաղաղությանը տեղ տալ մեր սրտերում։

Աննա Սառոկինան ապրում է Վանաձոր քաղաքում, և նրա համաքաղաքացին լինելու առիթը բաց չթողնելով՝ որոշեցի նրան այցելության գնալ։ Նա պատմում էր.

-Լենինգրադը այդ օրերին նմանվել էր մի քաոսի, որից կարծես ելք չկար։ Քաոս էր թե՛ քաղաքում, և թե՛ մեր հոգիներում։ Դեռ երեխա էի, երբ ստիպված էի լինում հաց հայթայթել իմ և իմ հարազատների համար։ Դպրոց չէի հաճախում, որովհետև դպրոցները վերածվել էին հիվանդանոցների։ Գիտես, չնայած ցրտին, մենք երբեք չէինք կտրում ծառերը վառելու համար, որովհետև մենք էինք տերը մեր բնության և մենք էինք պաշտպանում այն։ Մինչ պատերազմը փողոցում ծաղկում էին բազմաթիվ ծաղիկներ, բայց պատերազմը սկսվելուն պես ծաղիկները չորացան և անհետացան։ Փողոցով քայլելիս կարող էիր հանդիպել ուժասպառ եղած մարդկանց, որոնք պառկած էին այն վայրերում, որտեղ ժամանակին ծաղկում էին ծաղիկներ։

Շրջափակումից հետո մենք ստիպված էինք լքել Լենինգրադը, և մեզ բերեցին Հայաստան՝ Վանաձոր քաղաք։ Արդեն երկար ժամանակ է, ինչ Լենինգրադում չեմ եղել, իսկ պատճառն այն է, որ վերադառնալով հետ՝ անցյալ, ես հիշում եմ այդ օրերը, և ներկաս պարուրվում է այդ օրերի տեսիլքներով։

Աննա Սառոկինայի ձայնը դողում էր, իսկ աչքերն ինձ պատմեցին ամեն ինչ սկզբից։ Նրա կապույտ աչքերը լցվել էին դառը արցունքով, իսկ նրա միտքը ապրում էր անցյալի հուշերով։

Կյանքի դառնություններն այդ փխրուն կնոջը չէին չարացրել։ Նա երբեք չի բողոքում ու չի տրտնջում, այլ ամուր կաղնու պես կառչած է մեր հողին։ Անտեսելով որդու առաջարկը՝ մեկնել Ռուսաստան և ապրել այնտեղ բարեկեցիկ կյանքով, նա դեռ շարունակում է ապրել Վանաձորում։

Ես հպարտանում եմ այդ կնոջով և բոլոր նրանցով, ովքեր չնայած ցրտին, քաղցին՝ պահպանել և շարունակել են հավերժական սիրով սիրել այն քաղաքը և երկիրը, որը անվանել են իրենց հայրենիքը։

lilit harutyunyan lchshen

Ազգի պատմությունն իմանա՞լ, թե՞ ոչ

Վերջերս կարդացի ընկերուհուս՝ Օֆելյայի նյութը, որը վերաբերում էր համացանցից մի քիչ կտրվելուն և գրականությանը ավելի լավ ծանոթանալուն։ Թեման հետաքրքրեց, և որոշեցի անդրադառնալ ոչ պակաս կարևոր թեմայի։ Այն է՝ սեփական երկրի ու ազգի պատմության ոչ պատշաճ կամ լավ իմացությունը։

Հաճախ, երբ ավագ սերնդի ներկայացուցիչները բողոքում են երիտասարդ սերնդի թերություններից, մենք՝ երիտասարդներս, գլուխ ենք բարձրացնում՝ ասելով, որ շատ ավելիին ենք ընդունակ, քան նրանք կարծում են, և եթե պետք լինի պաշտպանել հայրենիքը, առանց վարանելու կանենք այդ ազգապահպան գործը։ Կարծում եմ՝ ազգապահպան գործ է նաև հայոց լեզվի և առավելապես, հայոց պատմության եթե ոչ գերազանց, ապա գոնե բավարար իմացությունը։ Հաճախ հանդիպում եմ մարդկանց, ովքեր փայլում են մաթեմատիկայից, երկրաչափությունից, կենսաբանությունից՝ հետին պլան մղելով հայոց պատմությունը, և երբ հարցնում ես, թե ինչու, պատասխանում են, որ հետագայում իրենց ընտրած մասնագիտության մեջ պետք չի գալու հայոց պատմությունը։ Իրենց կարծիքով՝ դա մեծ արժեք ունեցող և սպառիչ պատասխան է։

Երբ լսում եմ այդպիսի պատասխան, մի տեսակ ցավ եմ ապրում հոգու խորքում և մտածում՝ ինչո՞ւ իմանանք օտար լեզուն՝ անգլերենը, գերմաներենը, եթե չգիտենք մեր սեփական ազգի իսկական արժեքը, վաղ անցյալն ու ներկան։ Գիտեմ, որ միշտ էլ հակասություններ կլինի յուրաքանչյուր ասվածի ու գրվածի միջև, սակայն դա քաջ գիտակցելով ու չվախենալով միշտ մեզ ուղեկցող քննադատությունից՝ գրում եմ նյութս։ Գուցե չհամաձայնեք ինձ հետ: Սակայն հիշենք Նժդեհի այս խոսքերը. «Իր անցյալի պատմությունը չիմացող ժողովուրդը չի կարող ապագա ունենալ»։

Sona Qyarunts Goris

Չափազանց կարևոր է, որ մենք դա անենք։

Հարցազրույց Հակոբ Կոջոյանի գեղարվեստի դպրոցի սան Էդիտա Ավոյանի հետ։ 

-Էդիտա, նախ մի փոքր պատմիր այս դպրոցում ունեցած քո հաջողությունների մասին։

-Դպրոցում երեք անգամ մասնակցել եմ մրցույթի և հաղթել։ Այնուհետև նկարներս ուղարկել են Իտալիա, Ֆրանսիա, Իսպանիա։ Պատվով ներկայացրել եմ դպրոցս քաղաքապետարանում։

-Քեզ ճանաչելով՝ կարող եմ ասել, որ միշտ սիրել ես նկարչությունը, բայց դրա հետ մեկտեղ առավել կարևորում ես թատրոնը, խաղում ես ներկայացումներում։ Ինչո՞ւ որոշեցիր ընտրել այս ուղղությունը։

-Անկեղծ ասած, երբ դեռ ութ տարեկան էի, ուզում էի դառնալ ծաղրածու, բայց ժամանակի ընթացքում հասկացա, որ մի պահ եմ այդպես ցանկացել միայն։ Ու քանի որ թատրոնում կարող էի լինել և՛ ծաղրածու, և՛ բժիշկ, և՛ ուսուցչուհի, որոշեցի ընտրել թատրոնը։

-Վեց տարի է, ինչ գտնվում ես թատրոնում և հասցրել ես խաղալ բազում ներկայացումներում։ Կա՞ այնպիսի կերպար, որը մինչ այսօր չի մոռացվել։

-Միանշանակ կա։ Իմ կարծիքով՝ բոլոր նրանք, ովքեր խաղում են թատրոնում, ունեն առանձնացված կերպար։ Ես նույնպես ունեմ իմ կերպարը՝ «Մոխրոտը» ներկայացման մեջ դայակի կերպարն է։ Այն շատ բարդ էր կերտել, և երկար ժամանակ պահանջվեց այդ դերը ստանալու համար։

-Արդեն որոշե՞լ ես, թե որ ասպարեզում ես մասնագիտանալու՝ թատրո՞ն, թե՞ նկարչություն։ 

-Այո, որոշել եմ։ Այս տարի կավարտեմ դպրոցս և կընդունվեմ Երևանի թատրոնի, կինոյի պետական ինստիտուտ։ Նախընտրում եմ թատրոնը և կենդանի բեմը։ Ինչ էլ մենք անենք կյանքում, աննշան կլինի, բայց չափազանց կարևոր է, որ մենք դա անենք։

-Թատրոնը այն վայրն է, որտեղ

-Չի կարելի ստել։