qnarik mxitaryan (aragacotn)

Զինվորի քույր եմ

Սրտի թրթիռով էի սպասում  այն պահին, թե երբ եմ ոտք դնելու այդ հողի վրա: Պատկերացնում էի, որ դա հպարտությամբ ու վեհությամբ է լցնելու հոգիս, սակայն հասնելով Արցախ, ոտք դնելով այդ հողի վրա՝ մեջս ամեն բան սառեց, դարձավ միապաղաղ:

Երբ նայում ես չորսբոլորդ, ամեն բան զարմացնում և հիացնում է, աչքի առջև հայտնվում են տեսարաններ, որոնք ասես հեքիաթից լինեն: Բայց հեքիաթը վերջանում է այնտեղ, որտեղ սթափվում, հիշում ես՝ ուր ես գնում և ինչի համար: Ուր էի գնում՝ ես էլ չգիտեի, տեղանքին անծանոթ էի, միայն գիտեի այն, որ գնում եմ հանուն մի նպատակի. տեսնելու, թե ինչպես է զինվոր եղբայրս երդվում հայրենիքը պահել ամուր և անձնազոհ լինել հանուն դրա: Հպարտությունը խեղդում էր ինձ. չէ՞ որ զինվորի քույր եմ… Ճիշտն ասած, սկզբում վախենում էի, մտածում էի սահմանի, կրակոցների մասին, սակայն հասնելով զորամաս՝ տեսա եղբորս, որը մեկ ամսում իսկական տղամարդ էր դարձել, ու մոռացա ամեն վախ. աշխարհն իմն էր: Երջանիկ էի, եղբորս կողքից այն կողմ չէի գնում, չէի ուզում կորցնել րոպես ու ժամս, որ հատկացրել էին մեզ նրա կողքին լինելու համար: Սրտիս հատկացրել էին ժամ՝ բաբախելու համար: Այդ ժամերն այնքան արագ անցան, որ պահն էր նրան զորամաս տանելու: Կարծես նորից սրտիցս մի մասնիկ հանեին ու տանեին ինձանից: Երբ եղբորս հարցրի՝ ինչպես է անցնում ծառայությունը, ասաց.

-Ամեն բան լավ ա, հարմարվում եմ, մենակ կարոտին չեմ դիմանում:

Եղբայրս քայլում էր առաջ, որ մտնի զորամաս, բայց չէր կարողանում, գալիս էր հետ ու ամուր գրկում ինձ ու մորս, և այդպես մի քանի անգամ: Ինձնից շատ նկարներ էր ուզել, տարել էի: Ծածկեց ու դրեց գրպանում. երևի այդպես կարոտն էր ուզում առնել:

Հետդարձին միապաղաղությունը կրկնվեց: Սիրտս, հպարտությունս թողեցի Արցախում ու վերադարձա տուն:

anush hovhannisyan

Երազանքից նպատակ

Փոքր տարիքից միշտ սիրել եմ երազանք պահել: Ինձ նույնիսկ ասում էին, որ ես չափից շատ երազկոտ եմ: Երբ ինձնից ավելի մեծ մարդկանց հարցնում էի իրենց երազանքի մասին, նրանք ասում էին, որ չունեն երազանք, ունեն նպատակ: Զարմանում էի, թե ոնց կարելի է երազանք չունենալ: Բոլոր անհավանական միջոցներով երազանք էի պահում. սկսած յասամանի տերևներից, վերջացրած նույն անունն ունեցող մարդկանց մեջտեղում կանգնելով:

Ես արդեն մոտ երկու տարի է, ինչ երազում էի ֆոտոխցիկ ունենալու մասին: Ամեն տոնից առաջ ինձ պատրաստում էի, թե երբ անակնկալ անեն ու նվիրեն, ինչպես պետք է արձագանքեմ: Բայց այս տարի իմ երազանքը դարձավ նպատակ և իրագործվեց: Ես որոշեցի գանձանակ՝ «կասսա» պահել ու ծնողներիցս ամեն օր գումար վերցնելով՝ լցնել:

Որոշումիցս մի քանի օր հետո ինձ աշխատանք առաջարկեցին: Այն այդքան էլ իմ երազած աշխատանքը չէր, բայց սիրով համաձայնեցի գնալ: Հայրիկս  դեմ էր, ինձ աշխատանքի գնալիս չէր պատկերացնում, բայց մի կերպ համոզեցի: Ես այնտեղ պետք է կիսաչոր ծիրանի միջից կուտ հանեի, երբեմն դժվար դուրս եկողները վնասում էին մատներս: Միակ սկսնակն էի այնտեղ, դանդաղ էի անում, ինձ հույս տալու  համար ասում էին՝ ոչինչ, դեռ նոր ես սովորում, բայց գնալով ես էլ սկսեցի արագ անել: Այդ օրերից մեկի ժամանակ ընկերուհուս ծննդյան տարեդարձն էր: Ես նվերը որոշեցի իմ վաստակած գումարով գնել: Բայց ասեմ, որ ամեն մի դրամը ծախսելը շատ դժվար էր: Դե, իմ աշխատանքն էր…

Շատ էի ուզում գնալ հանգստանալու, բայց վերջապես ինձ շանս էր տրված, ու ես չէի ուզում կիսատ թողնել այսքան տարի մտքումս պահած ծրագիրը: Օրեր էին լինում, որ շատ դժվարությամբ էի արթնանում ու գնում, չէի գնում, ոտքերս էին ակամա տանում:

Ինձ օրեկան 3000 դրամ աշխատավարձ էին տալիս, որը ես մեծ ոգևորությամբ բերում էի ու գցում գանձանակի մեջ:

Երբ աշխատանքը վերջացավ, ես որոշեցի հաշվել գումարս: Ի զարմանս ինձ՝ ես հավաքել էի բավակաչափ գումար նպատակս իրականցնելու համար: Ու հիմա ես հասկացա, թե ինչ է նշանակում երազանք, իսկ ինչ՝ նպատակ: Այսուհետև որոշել եմ, որ իմ կյանքում արդեն պետք է լինեն միայն նպատակներ, որոնց ես փոքր քայլերով, բայց պետք է կարողանամ հասնել: Երկու տարվա երազանքս ընդամենը երկու ամսում կարողացա դարձնել նպատակ ու իրականացնել:

Իմ աշխատած գումարը շատ դժվարությամբ կարողացա ծախսել ու նաև հասկացա սեփական քրտինքով վաստակելու գինը:

Ani avetisyan

Ֆուտբոլ էր

-Դու փոքր ես, դարպասի մոտ կանգնիր:

-Դե լավ էլի, բոլորիցդ էլ լավ եմ խաղում,-նեղանում էի ու կանգնում դարպասի մոտ: Չնայած, ի՞նչ դարպաս, երկու քարեր էին՝ իրարից երկու-երեք մետր հեռավորության վրա, այն էլ մեր՝ մատնաչափիկի ոտքերով չափված: Իսկ «թշնամի» թիմի դարպասին էլ իմ հասակակից մի աղջիկ էր կանգնում: Դե, սա ուղղակի, էն անհանդուրժողականության վերաբերյալ:

Բայց, մեր՝ փոքրիկ կասիլյասիկների ու մեսսիիկների մասնակցությամբ  ամենակարևոր հանդիպումներից  առաջ ծնվում էր բակային ֆուտբոլի ոսկե կանոնը.

-Դարպասապահը (մեր խոսքով ասած՝ вратарь-ը) խաղում է:

Հա, համաձայնվեք, որ մեղմ ասած, հեշտ չի և՛ խաղալ, և՛ դարպասը անառիկ պահել (ինչպես ասում են ֆուտբոլային մեկնաբանները):

Ի՞նչ էի ասում: Մեզ համար դա այնքան էլ մեծ խնդիր չէր: Իսկ ուրիշ կերպ չէինք էլ կարող:Թե չէ՝ ավագներից մեկը մեզ կդատապարտեր մինչև խաղի վերջը հանդիսատես լինելու:

Ախր,  այդ երկու՝ անհարթ ու ձևից զուրկ քարերից բաղկացած դարպասը ռազմական սրբություն էր, դե, զորամասի դրոշի նման, էլի, իսկ նրա մոտ թշնամու խաղացող կամ, առավել ևս, թշնամու կողմից ուղարկված գնդակ թողնելը դավաճանություն էր, ինչն էլ պատժվում էր որակազրկումով:

Այս ամենն այն ժամանակ էր, երբ ֆուտբոլը մեր՝ երեխաներիս համար դեռ 22 հոգի ու մեկ գնդակ չէր, այլ ընդամենը 6-7 հոգանոց մի խումբ ու ինչ-որ գնդաձև բան, որ  մեր ձեռքում վաղուց դադարել էր գնդակ լինել: Հա, կար ժամանակ, երբ ինձ, ու գիտեմ, էլի շատ աղջիկների համար, բարբի տիկնիկներից ավելի կարևոր ու սիրելի բան կար: Հետո ի՞նչ, որ «թիթիզ» հասակակից  հարևանուհիները  զարմացած աչքերով պիտի նայեին: Օրվա մեջ մի քանի ժամ մենք գնդակից  բացի ոչնչի չէին նայում:

Մեր ֆուտբոլի դաշտը տան դարպասներից այն կողմ էր՝ փողոցի վրա ու դրան կից մի քանի  քառակուսի մետր  տարածք կազմող փոշոտ վայրում: Բայց իրականում այդ վայրը դրախտի էր նման, մանավանդ, երբ հարևաններն էլ տանը չէին:

Բայց մենք խնդիրներ էլ ունեինք: Իսկ եթե մի օր էլ հարևանները թույլ չտայի՞ն իրենց բակում ֆուտբոլ խաղալ, մոտակայքում ավելի հարմար տարածք չկա, ախր: Էհ, ի՞նչ արած, պիտի համակերպվեինք: Բայց դրանից մեր խաղերը չէին վնասվում, ամենամեծ հարվածը մեր ֆուտբոլի դաշտում կառուցվող շինությունն  ու անցնող տարիներն էին: Հետո մեր եռանդուն թիմը ցրվեց: Մեծացանք, ասում են: Սկսեցինք ֆուտբոլ միայն հեռուստացույցով նայել: Իսկ մեզ փոխարինող սերունդն էլ  դեռ չի  եկել:

Կգա՞…

Հ.Գ Նյութն էլ հենց այնպես, Ռեալ Մադրիդ-Մանչեսթր Յունայթեդ խաղն էի դիտում:

milana gevorgyan

Տաքուկ «MYcorner»-ը

Լուսանկարները` Արշո Բակլաչյանի

Լուսանկարները` Արշո Բակլաչյանի

Ոչ այնքան գունավոր քաղաքում Լևոն Ստեփանյանը որոշեց ստեղծել «MYcorner»-ը: Լևոնը նաև «MYbookstore»-ի հիմնադիրն է: Հենց այս ամենից էլ սկսվում է մեր հետաքրքիր պատմությունը: Լևոնը նաև «MYteam» է ստեղծել, որի անդամները ակտիվ ու նախաձեռնող երիտասարդներ են, որոնք ջանք ու եռանդ չեն խնայում քաղաքի մթնոլորտը գունավոր դարձնելու համար:

Փոքրիկ «MYcorner»-ը ծնվել է 2017թ. հուլիսի մեկին՝ Հրազդան քաղաքում: Այն հակասրճարան է: Իսկ ի՞նչ է հակասրճարանը: Հակասրճարանը այնպիսի միջավայր է, որտեղ մարդիկ հավաքվում են շփվելու, սուրճ ու թեյ խմելու, հետաքրքիր ձևով ժամանակ անցկացնելու համար։ Հակասրճարանը վայր է, որտեղ րոպեներ են վաճառում։ Մեկ րոպեն արժե 10 դրամ, իսկ մեկ ժամը՝ 600 դրամ: Բայց այս ամենի հետ մեկտեղ՝ Լևոնը իր գրադարանից մի փոքրիկ կտոր պոկել ու բերել է «MYcorner»: Ամեն շաբաթ անցկացվում են տարբեր միջոցառումներ:

Լուսանկարները` Արշո Բակլաչյանի

Լուսանկարները` Արշո Բակլաչյանի

Ա՛յ, օրինակ օրեր առաջ 2017 թվականի «մուրադներն» ու «արուսները» տեղափոխվել էին 1975 թվական ու դիտում էին «Հարսնացուն հյուսիսից» ֆիլմը: Ամեն շաբաթ երեկոյան «MYcorner» հյուր է գալիս «մաֆիան»: Հայկական և արտասահմանյան ժամանակակից գրականությունը (և ոչ միայն ժամանակակիցը) իր ուրույն ու տաքուկ անկյունն է գտել հենց «MYcorner»-ում: Գրադարակներում կգտնեք մեր ժամանակակիցների՝ Էդգար Կոստանյանի, Էդգար Հարությունյանի, ինչպես նաև Ջոն Գրինի և այլոց գրքերը: Պատերին տեղ են գտել Ուիլյամ Ֆոլկների, Ալլան Պոյի և այլ գրողների հանրահայտ խոսքերը, որոնք մոտիվացնում են յուրաքանչյուրին: Ծխելը խստիվ արգելվում է, եթե որևէ մեկը ուզում է ծխել, անպայման հակասրճարանից պետք է դուրս գա: «MYcorner»-ը ունի նաև փոքրիկ անկյուն՝ փոքրիկների համար նախատեսված զանազան խաղերով: Հրազդանը հիմա իսկապես տարբերվում է, որովհետև հայկական արտադրության ինտելեկտուալ խաղերը մեր քաղաքում են: Հրազդանցիները վերջապես գտել են իրենց անկյունը: Մեր անկյան մասին այսքանը կպատմեմ, իսկ եթե ուզում ես այս ամենը ինքդ տեսնել, քեզ զգալ ինչպես «ձուկը ջրում», ուրեմն արի Հրազդան, արի «MYcorner»: Քո անկյունը սպասում է քեզ…

anna sargsyan

Դադարել կարդալ նշանակում է` դադարել մտածել

Շատ եմ սիրում կարդալ: Ժամանակին, երբ փոքր էի, կարդում էի մանկական գրքեր, դրանք հաճախ անիմաստ էին լինում, բայց ես կարդում էի: Գրադարանը մեր տանը մոտ է, այդ պատճառով ինձ համար խնդիր չէր լինում գիրք վերցնելը:

Երբ մեծացա, դե այդքան էլ չէ, երևի 13-15 տարեկան էի, դադարեցի կարդալ: Կարդում էի, բայց հազվադեպ: Շատ ժամանակ էի տրամադրում համակարգչին և ընկերներիս: Բայց երբ այդ ճգնաժամը հաղթահարեցի, հասկացա, որ մի տեսակ անգույն եմ ապրում, երևակայությունս սկսել է ժանգոտվել: Կարծում եմ՝ գիրքը կախարդական աշխարհ է:

Հետո վերսկսեցի կարդալը, բայց էլի առաջ չէին գնում գործերս գրքերի հետ, մինչև չգտա այն, ինչ ինձ պետք էր: Բայց այդ գիրքն օնլայն էր, դրա համար չկարողացա մինչև վերջ կարդալ, որ տեսողական խնդիրների չառնչվեմ: Այդ գիրքը ես գտել էի Վահե Ստեփանյանի նյութերից մեկում, Դեն Բրաունի «Հրեշտակներ և հրեշներ»-ն էր: Ես այդ ժամանակ 17-ի թղթակից չէի, բայց բախտս բերեց, որ հետևում էի կայքին: Դրա շնորհիվ ես գտա այն կամուրջը, որը կրկին ինձ և գրքերը կապեց իրար:

Հաջորդ գիրքը, որ կարդացի, «Կորած օրագիր»-ն էր, հեղինակը՝ Մուշեղ Բաղդասարյան, Վարդգես Քալանթարյան: Իմ հասակակիցները տարված էին այդ գրքով, և դա ինձ գայթակղեց: Ես նույնպես ընթերցեցի: Արդեն կարողանում էի ես էլ մասնակցել գրքի քննարկումներին:

Մյուսը դարձավ «Աստղերն են մեղավոր»-ը, հեղինակը՝ Ջոն Գրին: Ես դրա ֆիլմը տարիներ առաջ էի նայել, իսկ այ, գի՜րքը: Գիրքը, անխոս, ցնցող էր: Ուղղակի ինձ համար այն կիսատ մնաց, ու գիտե՞ք՝ հետաքրքիրն այն էր, որ հերոսուհու սիրած գիրքն էլ էր կիսատ մնացել, ու նրա շատ հարցերն անպատասխան էին: Իմ հարցերը՝ նույնպես:

Հաջորդ գիրքս «Թալիո»-ն էր: Այն հայ կնոջից և թուրք տղամարդուց ծնված տղայի մասին էր: Նա «հիբրիդ» էր, որին իր ծննդավայրում ՝ Բաքվում, «հայի ճուտ էին ասում»: Բայց նա շատ փորձություններից հետո գտավ իր երջանկությունը, իր «արքայադստերը»…

Հիմա կարդում եմ Շիրվանզադե՝ «Նամուս», «Պատվի համար» ու վերընթերցում եմ «Արտիստը»:

Կարդալու շնորհիվ մենք կարծես նորից սկսում ենք շնչել, բայց՝ ավելի «կյանքով լեցուն» օդով:

laura sekoyan

Գնահատելու ժամանակը

Ես միշտ մտորել եմ այն հարցի շուրջ, թե ինչու է ամեն ինչ գնահատվում վերջում։ Եթե կատակով մոտենանք, ապա կարելի է ասել, թե ինչու ենք դաս պատասխանում և վերջում նոր գնահատվում։ Բայց խոսքս ամենևին էլ դրան չի վերաբերում։ Խոսքս վերաբերում է և´ նյութական, և´ հոգևոր արժեքներին։ Առաջինը նյութականին անդրադառնալով՝ կարող ենք որպես օրինակ վերցնել հագուստը, կոշիկը, գիրքը, տետրը, սնունդը և այլն։ Օրինակ, երբ տանը շատ կոնֆետ է եղել, դրան ուշադրություն չենք դարձրել, իսկ երբ վերջացել է, ափսոսել ենք այն լի ու բոլ ժամանակը չգնահատելու համար։

Տեսնում ենք, թե ինչ տանջանքով են մեր ծնողները գումար վաստակում և մեզ համար հագուստ գնում, իսկ մենք անգիտակցաբար, կախված իրավիճակից՝ փչացնում ենք այն և ականատեսը լինում մեր ծնողների ապշահար դեմքերի։ Եվ վերջում ենք սկսում գնահատել նրանց թափած քրտինքի ամեն մի հատիկը։ Հաճախ ենք դպրոցում տետրի թղթերը պոկում և իրար նամակ գրում, կամ ինքնաթիռ սարքում, իսկ երբ ուսուցիչները տետր են ուզում, երանի ենք տալիս այն չգնահատված ժամանակին։ Երբեմն պատահում է բարկացած ժամանակ որևէ մեկին վիրավորում ենք և փոշմանելուց հետո էլ ներողություն չենք խնդրում՝ պիտակելով, թե դա պատվի հարց է, բայց մոռանում ենք, որ առավել պատվաբեր է ներողություն խնդրելը։ Ափսոսում ենք այն ժամանակը, երբ անիմաստ հպարտ ենք եղել, ափսոսում ենք այն ժամանակը, երբ պետք էր ծիծաղել, բայց մեզ լուրջ ենք պահել։ Ափսոսում ենք այն ժամանակը, երբ մեր ծուլությանը թողել ենք մեզ հաղթել և ափսոսում ենք այն ժամանակը, որի ընթացքում սովորել ենք ափսոսել։

Պետք էր հենց սկզբից չսովորել ափսոսել, պետք էր սկզբում սովորել գնահատել։

gohar hakobyan (ararat)

Շուտով

Հաշված օրեր են մնացել դպրոցական կյանքի վերսկսվելուն: Այս շոգ ամռանը միակ ցանկությունս աշնան շուտ գալն է ու դպրոցների բացվելը:

Ինչքան էլ տարօրինակ թվա, բայց այո՝ ես ուզում եմ, որ դասերն սկսեն: 11 տարվա դպրոցական կյանքում ես առաջին անգամ կարոտել եմ: Չէ, միշտ էլ կարոտում էի, բայց միայն ընկերներիս: Իսկ այս անգամ դպրոցն եմ կարոտել: Կարոտել եմ դասամիջոցները, ֆիզկուլտուրայի ժամերը, ճաշարանի ուրախ հերթերը, ընկեր Մանուկյանի «պարսկերեն» մաթեմատիկան, ընկեր Սարգսյանի ուրախ ֆիզիկան, ամեն-ամեն ինչը: Հա, չմոռանամ՝ Հակոբ «ձյաձյային» եմ կարոտել՝ մեր դպրոցի միակ ու անկրկնելի պահակին: Կարոտել եմ նրա՝ ամեն առավոտ հնչող «բարև՛, Հակոբյան» արտահայտությունը:
Դասարանս եմ կարոտել, աթոռս, սեղանս, կողքիս նստող անդավաճան ընկերոջս:
Կարոտել եմ ամեն առավոտ ուշանալն ու գաղտնի ներս մտնելս:
Ընկերներիս խենթություններն եմ կարոտել, փախուստները դասերից…
Այ հիմա, երբ արդեն քաջ գիտակցում եմ, որ շուտով էլ հնարավորություն չեմ ունենա սեպտեմբերի 1-ին սև ու սպիտակով ներկայանալ՝ որպես աշակերտուհի, սրիտս լցվում է անսովոր զգացումով, ասես չպատկերացնեմ, թե այդ ինչպես կլինի: Բայց, քանի դեռ ունեմ հնարավորություն, կարոտում ու սիրում եմ դպրոցս:
Դպրոց, պի՛նդ կաց, մենք գալիս ենք:

anahit badalyan (kapan)

15-րդ տարեդարձը

-Դե, եկեք որոշենք՝ ինչ ենք անելու, ոնց ենք անելու, բան չմնաց:

-Ընկերուհիներիցդ ո՞ւմ ես հրավիրելու:

-Մամ, պապ, դե եկեք սկզբից տեղը որոշենք, հետո կմտածենք հյուրերի մասին:

Մի քանի օրից լրանալու էր 15 տարեկանս: Իմ տարեդարձները միշտ ուրախ և հետաքրքիր են անցնում, հիմնականում՝ ընկերական միջավայրում: Վերջին տարիներին տանն էինք նշում, էդպես ավելի հարմար ու անմիջական էր: Ընկերներս էլ արդեն սովորել էին ծննդյանս սեղանի «մշտական անդամներին»՝ մայրիկիս պատրաստած թփով տոլմային ու իմ պիցային: Ու հաշվի առնելով այս ամենը՝ ասացի.

-Կարո՞ղ ա էս տարի էլ տանը նշենք, ի՞նչ վատ կլինի:

-Չէ, 15-ամյակդ պիտի շատ մեծ նշենք, ի՞նչ իմանամ՝ 20 տարեկանիդ որտեղ կլինես…

Ու մայրիկիս այս խոսքերին միանգամից հաջորդեցին հազիվ նշմարվող նուրբ արցունքները: Մայրիկս միշտ կարողանում էր ուրախության ու տխրության պահերին հավասարակշռված կերպով զսպել արցունքները: Այս անգամ չհաջողվեց:

18 տարեկանում ես արդեն կավարտեմ դպրոցն ու կլքեմ իմ հայրենի քաղաքը` Կապանը, տունը, ընկերներին ու ծնողներին: Ու իմ՝ 300 կմ հեռու լինելու ու 20 տարեկանս այդ հեռավորության վրա անցկացնելու մասին միտքը արցունքոտեց մայրիկիս աչքերը: Ու այդ ժամանակ ես հասկացա, թե ինչ է մայրս զգում ամեն անգամ՝ իմ ապագայի մասին մտածելիս. հիացմունք, ուրախություն ու թախիծ:

roza melkumyan

Ծիսական աղոթքներ

Այգեհովիտ գյուղում պահպանված մի ավանդույթ կա, ըստ որի,եթե այդ տարի երաշտ էր լինում, անձրև չէր գալիս, ապա մի մեծահասակ պատրաստում էր տիկնիկ, որը «Նյուրի» էին անվանում: Այն կապում էին փայտից և տալիս էին փոքր երեխաներին, ովքեր պարտավոր էին տիկնիկը վերցրած շրջել գյուղով մեկ, մտնել բոլոր տները, ջուր լցնել տիկնիկի վրա և խնդրել տանտիրուհուն`իրենց ձու, յուղ, ընկույզ կամ մեկ այլ ուրիշ բան տալ: Եվ անընդհատ շրջում էին ու տիկնիկի վրա ջուր էին լցնում և մոտավորապես այսպիսի բովանդակությամբ ծիսական աղոթք կամ հմայք էին արտասանում.

Նյուր, նյուրին էկել ա,

Հաբլա-բուրին էկել ա,

Նյուրիին եղ տվեք, նյուրիին ծյու տվեք`

Վէր անձրև կյա:

Կամ`

Նյուր, նյուրին էկել ա,

Հարդա նյուրն էկել ա,

Նյուրիին ջուր տվեք`

Վէր հովանա:

Կամ`

Նյուր, նյուրին էկել ա,

Հաբլա-հուրին էկել ա,

Եղ տվեք պորտին քսենք,

Ծյու տվեք ծեռին տնենք.

Վէր անձրև կյա:

Կամ էլ, ասում են, որ գորտ էին սպանում, հողով ծածկում, որպեսզի անձրև գա:

Գորտնուկից ազատվելու աղոթք.

Լուսնյակ նորի,

Կյորտնուկ կորի:

Գրի առնող` Ռոզա Մելքումյան

narek babayan

Տասը օր վրացիների հետ

Ճամբար էի գնացել, խաղաղության թեմայով։ Մասնակիցներից 30-ը հայ էին, 30-ը՝ վրացի։ Անսովոր էր իհարկե լեզուդ չհասկացող մարդկանց հետ ապրելը, բայց բավականին հետաքրքիր։

Առաջին օրն էր, եկան մեր վրացիները, գնացին սենյակներ, մոտեցա հարևանիս ու ներկայացա.

-Նարեկ, բայց դու մեկ ա՝ մոռանալու ես,- դե, թարգմանած ասացի, ռուսերենով էինք խոսում։

Ռուսերենի, ու առհասարակ, լեզուների մասին։ Այդ հրաշք ազգի ռուսերեն խոսելիս ռուսերենս փակվում էր, մի քանի օրում Վ տառը դարձավ Ու հիշեցնող մի հնչյուն, բոլոր Օ-երի տեղը Ա էի արտասանում և այլն։ Կովկասերեն, այլ կերպ ասած։

Հա, բան հիշեցի։ Վրացերենով հայկական մի քանի բառ վատ իմաստ ունեն, էդ տասը օրվանից հետո խիղճս չի ներում հասարակական վայրերում օգտագործել դրանք։ Ընթացքում մենք սկսեցինք խոսել վրացերեն, նրանք՝ հայերեն։ Անիմաստ բառեր ասելով ման էինք գալիս ողջ օրը։

Մի հետաքրքիր սովորություն ունեին վրացի պատանիները. տղա-աղջիկ կապ չունի, մարդիկ կատակով գնում-նստում էին իրար վրա: Անսովոր էր իհարկե: Բա որ ճաշարանում նստարանի վրայից թռնելով էին նստում։ Էն, որ արդեն կռացել եմ ափսեի վրա, գդալը դեպի բերանս եմ տանում, արդեն լեզվիս ռեցեպտորները պատրաստ են ընկալելու այդ սպասված համը, ու՝ դըըխկ, մի 80կգ վրացական ԴՆԹ ազատ անկում է ապրում կողքս։ Դե իհարկե, ընթացքում որոշակի գլոբալիզացիա տեղի ունեցավ՝ մշակութափոխանակություն, վատ իմաստով։ Հա, մերոնք էլ սկսեցին տենց անել։

Բա ջրոցիի օրը, ուրեմն Վրաստանում նման տոն չկար, ինչքան հասկացա։ Ամսի 23-ի առավոտ, 7:30, դրսում միայնակ ճոճորվում եմ, նայում եմ՝ ոնց են երեխեքը կամաց-կամաց հավաքվում։ Ու մի վրացի, ձեռքերում երկու շիշ H2O, դուրս է գալիս, հպարտ կանգ առնում, 30 թշնամու արյուն խմած Ռեմբոյի հայացքով աջ ու ձախ է անում, վազում հայ աղջիկների հետևից։ Լավ խնդացինք, հետո մենք էլ «անցանք հարձակման»։

8։30-ին բոլորս թրջված նախավարժանք էինք անում, բարկացած, թաց ջոկատավարների խստացված հսկողության ներքո։

Էլ հիշվող բան միտքս չի գալիս, բացի դրանից, որ մի տղա թղթին «տուֆտ» էր ասում, այսպես.

-Дай мне туфт и как это… Ручка как будет?

Դեմքս ոչ ամենաընկերասեր արտահայտությունն էր գտնում այդ պահին։

Ը… Էլ բան չեմ հիշում։ Միշտ է այդպես։ Ինչքան շատ բան ես ուզում պատմել, էդքան մոռանում ես։

Հ.Գ. Վերջաբան չկարողացա հորինել, բավականին բարդ երևույթ է ինձ՝ ամենայն ծույլիս համար։ Ինչ ասեմ, մինչ նոր նյութս։