Միայնակ կատուն

-Մյաու, մյաու, մյաու:

-Վայ, Սոն, կատուն եկավ, գնամ մի քիչ հաց տամ, թող ուտի,- ասում է փոքր եղբայրս:

-Սպասիր, գամ` միասին գնանք:

Ես ու եղբայրս դուրս ենք գալիս, որ կատվին կերակրենք…

Մի քանի տարի է, ինչ այս կատուն գալիս է մեր բակ: Համարյա ամեն օր տեսնում ենք նրան: Ես ու եղբայրս նրա անունը Մուրզիկ ենք դրել: Երկար ժամանակ չէինք կողմնորոշվում, թե ինչ անուն տանք նրան: Մի օր մի հետաքրքիր պատմվածք կարդացինք, որի հերոսը կատու էր, իսկ կատվի անունը Մուրզիկ էր, և որոշեցինք նրան էլ Մուրզիկ անվանել: Մուրզիկը մի գեղեցիկ ընկերուհի ուներ և շատ էր սիրում նրան, լինում էր նաև այնպես, որ միասին էին գալիս մեր բակ, և մենք խաղում էինք նրանց հետ:
 Մի օր էլ Մուրզիկը կրկին եկավ մեր բակ: Երբ մենք տեսանք նրա դեմքը, շատ վախեցանք, այն ամբողջովին արյունլվա էր եղել և ծածկվել էր վերքերով: Տեսնես` ի՞նչ էր եղել: Մենք փորձեցինք հարևաններից հարցնել, գուցե նրանք իմանային:
Պարզվեց, որ Մուրզիկի ընկերուհին ընկել էր մեր հարևանի շների ձեռքը: Մուրզիկը փորձել էր պաշտպանել, բայց չէր կարողացել: Մենք շատ տխրեցինք: Նայում էինք Մուրզիկի աչքերին և տեսնում էինք նրա աչքերում թաքնված անսահման թախիծը…
 Այդ դեպքից հետո Մուրզիկը ուշ-ուշ էր գալիս մեր բակ: Միշտ տխուր էր լինում, մեզ հետ չէր խաղում: Մենք ամեն ինչ անում էինք, որ նա իրեն լավ զգա, չտխրի: Բայց միևնույն է, նա այլևս առաջվա Մուրզիկը չէր:

Այս ամենից հետո ես հասկացա, որ կենդանիները որոշ դեպքերում ավելի շատ բան են հասկանում, քան մենք կարող ենք պատկերացնել: Չէ՞ որ նրանք էլ զգացմունքներ ունեն:

Հեծանիվով

Ցանկացած մարդ ունի սիրած զբաղմունք, որով զբաղվում է ազատ ժամանակ, կամ փորձում է ամեն կերպ գտնել այն, թեկուզ, փոքր, բայց հաճելի ժամանակը, որը կարող է տրամադրել իր հոբիին:
 Երբ փոքր էի, ինը, թե տասը տարեկան, դեռ հեծանիվ վարել չգիտեի: Ծնողներս, եղբայրս, պապս ամեն ինչ անում էին, ամեն բան առաջարկում, որ գոնե նստեմ, կողքից բռնեն` փորձեմ վարել, բայց ես վախենում էի: Շատ ուժեղ վախ ունեի այդ երկու ակնանի փոխադրամիջոցից: Մի շոգ ամառվա առավոտ, երբ միայնակ դրսում նստած էի, որոշեցի իջեցնել նստարանը և նստել: Իջեցրեցի, նստեցի, հիշեցի եղբորս տված խորհուրդները և շարժեցի ոտնակները: Ի զարմանս ինձ սկսեցի առաջ շարժվել, ուզեցի` թեքվել ու հետ գնալ, բայց ընկա: Ուրախությունից անգամ քերծվածքներս չնկատեցի և վազեցի մորս մոտ: Կանչեցի և ցույց տվեցի, ինչպես եմ վարում: Մի քանի անգամ ընկնելուց հետո, արդեն բավականին վարժ էի վարում: Ու չէի էլ կարող պատկերացնել, որ այն հեծանիվը, որից այդքան վախենում էի, մի քանի տարի հետո կդառնա իմ հոբին: 
Հիմա ամեն օր երեկոյան, երբ բավականաչափ մութ է, դուրս եմ գալիս հեծանիվ վարելու: Փոքրիկ լապտերը ամրացնում եմ ղեկին, որը լուսավորում է ինձանից մոտ 3-4 մետր հեռավորություն, միացնում եմ ականջակալներս ու սկսում վարել: Գիտեմ, որ չի թույլատրվում ականջակալներով վարել, բայց հնարավորինս զգույշ եմ և մեքենաների լույսերը տեսնում եմ ու կողմնորոշվում: 
Հրաշք է մթության մեջ հեծանիվ վարելը` մթություն և ադրենալին սիրողների համար: Պաշտում եմ արագությունն ու քամին: 
Երազում եմ ունենալ պրոֆեսիոնալ հեծանիվ, որով կկարողանամ մասնակցել հեծանվային արշավների:

Փոստատար-ատաղձագործը

Լուսանկարը՝ Էլյանորա Բալյանի

Լուսանկարը՝ Էլյանորա Բալյանի

Մեր փոքրիկ համայնքում յուրաքանչյուրն ունի իր ձեռքի հմուտ աշխատանքը: Նրանցից մեկը մեր գյուղի փոստատարն է` Արմեն Հարությունյանը: Մասնագիտությանը զուգահեռ փայտից գեղեցիկ իրեր է պատրաստում՝ գդալներ, շերեփներ: Մեր դպրոցի ցուցափայտերն ու կավճամանները նույնպես պատրաստվել են նրա հմուտ ձեռքերով, բայց շատ ափսոս, որ չի կարողանում վաճառել դրանք: Ամռանը հաճախ հովեկներ են գալիս մեզ մոտ հանգստանալու: Թե կարողանում է, ամռան ամիսներին որոշ իրեր վաճառում է, մնացածը այդպես էլ չի վաճառվում:
Նրա ընտանեկան կյանքը այնքան էլ լավ չի դասավորվել. միայնակ երեք երեխա է մեծացրել՝ աղջիկը արդեն ամուսնացել է և ունի երկու երեխա: Տղան բանակում է, պահում է հայրենիքի սահմանները, իսկ մյուս տղան դեռ սովորում է դպրոցում` հինգերորդ դասարանում: Ունի նաև հիվանդ մայր, ում խնամք է հարկավոր: Տան պայմանները այնքան էլ բարենպաստ չեն: Եվ ինչպես բոլորս գիտենք, հնարավոր չէ սովորական փոստատարի աշխատանքով պահել հիվանդ մորն ու դպրոցական երեխային: Ու այստեղ նույնիսկ չեն կարող օգնել հմուտ ձեռքերը:

Մանկությունը մի թռչուն է…

Լուսանկարը` Մարիամ Հայրապետյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Հայրապետյանի

Պարապմունքից էինք գալիս, անցնաք այգու մոտով, հայացքս պտտվեց ու կանգ առավ այգու վրա՝ տերևների հեղեղ էր: Անցանք պարսպի վրայից ու նստեցինք մոտակա նստարանին: Ու քար լռության մեջ նայում էինք շուրջներս: Մեկ էլ Արտաշն ու Հայկը եկան հեռվից խաղալով ու իրար վրա տերևներ շաղ տալով: Բարևեցին, ու շարունակեցին, տերևներից բլուրներ էին սաքում, իրար վրա տերևներ էին սփռում ու՛, ու էլի, զվարճանում էին: Հետո միացան մեզ էլի երեխեք, ու բոլորով նայում էինք այդ երկուսին, որ ամբողջ այգին գլուխներն էին վերցրել: Նրանց խաղը վարակիչ եղավ նաև մեր հետի փոքրերի համար, բայց ոչ մեր: Երբ նկատեցինք, որ արդեն մենակ ենք մնացել նստարանին, ու մի քանի երեխաներ ամբողջ այգով իրենց ձայնն են գցել, ու մենք էլ մի քիչ մրսում ենք, բարձրացանք ու գնացինք դեպի այգու մուտքը: Մի պահ ես կանգ առա, ներսիս պստիկ Մարիամիկը ասում էր` խաղա, դու էլ գնա, ու նայում էի ներքև, որ տերևների մի փունջ վերցնեմ: Մեկ էլ մեծ Մարիամը սկսեց՝ թաց է, կեղտոտ է, դու էլ մրսում ես, ու… Ու չվերցրի:
Ես գալիս էի պարապմունքից ու արդեն  այնքան հոգնած էի, որ չէի կարողանում կռանալ ու տերևներ հավաքել: Իսկ Հասմիկը, որ ծիծաղելով շորի մեջ տերևներ էր փաթաթում, որ տաներ շաղ տար Անիի վրա, նույնիսկ չնկատեց, որ արդեն «ծեր 17-ամյա աղջիկը», արդեն հիացմունքով ու կարոտով է մտածում խաղի ու տերևների մասին: Ու այդ 17-ամյա աղջիկը հասկացավ, որ. 

«Մանկությունը մի թռչուն է, 

Թելով կապված մեր սրտերին, 

Թելը պոկվում ու նա թռչում է

Ու հեռանում է մեզանից…»
Ու մի բան էլ: Շատերին թվում է, թե իմ ծննդավայր Ամասիայում միայն լեռներ են, մարգագետիններ ու արոտավայրեր: Բայց Ամասիայում նաև այգի կա: Եթե չեք հավատում, նայեք լուսանկարը:

Վազքս

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Վազում եմ մեր գյուղի ճանապարհներով ու հանկարծ, բում… Վեր թռա իմ քնից ու հասկանալով, որ դա ընդամենը երազ էր, նստեցի մահճակալիս մեջ: Արշալույսի արևի առաջին շողերը ներս են թափվում պատուհանիցս՝ տաքացնելով իմ քնաթաթախ դեմքը: Ի՜նչ հաճելի է:
Է՜հ, ինչպես միշտ, արթնացել եմ զարթուցիչից մեկ րոպե առաջ, որ անջատեմ ու նորից քնեմ: Հա, վայելելով լուսաբացը՝ նորից ընկնում եմ մահճակալիս ու նորից վազում: Է՜հ, Էս ի՞նչ երազ է: Ո՞ւր եմ գնում: Ի նչի՞ համար: Անցնում եմ փակ տների մոտով: Հա, բայց հենա, Աշոտենց տունը բաց ա, Տյոմենցն էլ: Տեսնում եմ՝ վազում է մեկը: Աշոտի շորերով, բայց Արտյոմի վազելու ձևին նման: Տեսա՝ ով է: Լավ, հեսա կհասնեմ, կհարցնեմ:
Ա՜խ, մա՛մ… Լավ էլի, արդեն հասնում էի: Մաման էլի «պատահաբար» բացեց ու փակեց դուռը, որ քիչ մնաց՝ մահճակալիցս ընկնեի: «Ա՜խ, լավ էլի,- մտածում եմ ես,- չեմ ուզում էսօր դպրոց գնալ»:
-Մա՛մ, առաջին ժամը ֆիզկուլտ ա, կլինի՞ երկրորդ ժամից գնամ,- արդեն լվացվելիս հայելու դիմաց «պարապում» եմ ես, չնայած գիտեմ, որ դպրոցը դատավճիռ ա:
-Մա՛մ, բարլուս,- ձայնիս խեղճ տոն տալով՝ ասացի ես,- մա՛մ, փորս ցավում ա, չեմ էթում դպրոց,- բայց մայրս մի քննող հայացք գցեց դեմքիս, ու ես ասացի,- լավ, լավ, գնում եմ:
Չէ, չստացվեց: Նույն «մանյովրը» էլ շաբաթը երկու անգամ չեմ կրկնի: Ա՜հ, էլի դաս չեմ արել: Էն ֆիզիկայի գիրքն ո՞ւր ա, է: Լավ է, ֆիզիկան ծանր ա, մենակ հանրը կտանեմ: Հասա խաչմերուկին: Չգիտեմ՝ ծիծաղե՞մ, թե՞ լացեմ. հողաթափերով եմ դուրս եկել տնից:
Լավ ա ֆիզկուլտի կոշիկները մոտս են. նստեցի մի փոշոտ քարի ու հագա իմ բոթասները:

-Ալո, Ռա՛ֆ, Մովսիսյանին կասես՝ թող բացակա չդնի, հեսա եկա:
Վազում եմ գյուղի ճանապարհներով. ու էլի դատարկ փողոցներ, փակ դռներ: Լևոն պապը ասաց.
-Արի՛, է՜, արի՛ տենամ:
-Լևոն կակո, վռազ եմ, ուշացա:
-Լավ, դե քել:
Չէ՛, բաց դռները շատ են, բայց Արտյոմենց ու Աշոտենց դռները փակ են: Երազում չէի հիշում, որ գնացել են գյուղից:
-Ռա՛ֆ, հո բացակա չի՞ դրել, ասա՝ հասնում ա:

satine sakanyan

Երազանքների քաղաք Երևան

Կյանքում լինում են հաղթանակններ և պարտություններ, և մի հաղթանակի դուռ էլ ես բացեցի մեկ ամիս առաջ, որը կոչվում է Վ.Բրյուսովի անվան լեզվաբանական համալսարան:
Նոր կյանք, նոր շրջապատ, նոր ընկերներ, և վերջապես, նոր քաղաք, անծանոթ վայրեր, անծանոթ դեմքեր, որոնց մեջ փնտրում ես գոնե մեկ ծանոթ մարդ, բայց առաջին մեկ շաբաթվա ընթացքում ոչ ոք ինձ ծանոթ չէր, բացի քույրիկիցս:
Ես շրջապատված էի անծանոթներով:
Սեպտեմբերի մեկ, օտար փողոցներ, օտար դեմքեր, անհանգստություն, չգիտեմ ինչպես, բայց հայտնվեցի համալսարանում: Համալսարան հասնելուն պես ամեն ինչ փոխվեց, մթնոլորտը այնքան ջերմ էր, որ ես ինձ անծանոթ չէի զգում: Ամեն ինչ սպասվածից ավելի լավ էր:
Սիրում եմ նոր ծանոթություններ ունենալ և միանգամից սկսեցի փնտրել իմ համակուրսեցիներին:
Այդ օրվանից արդեն մեկ ամիս է անցել, ես հարմարվել եմ միջավայրին, ձեռք բերել նոր ընկերներ, սիրել իմ համալսարանը, դասախոսներին, ընկերներին: Դժվարին գործերից մեկի պատասխանատվությունը վերցրել եմ վրաս, խմբի ավագն եմ, դժվար է, բայց միևնույն ժամանակ, ես իմ գործը հաճույքով եմ կատարում:
Հիմա ես իմ երազանքը իրագործել եմ շնորհիվ իմ ծնողների: Ես իմ երազանքների քաղաքում եմ՝ Երևանում: Տարիների երազանքս կատարված է, ես ապրում և սովորում եմ մայրաքաղաքում: Այս երազանքների քաղաքը շատ դժվարություններ ունի, որը հաղթահարելը բավական դժվար է: Հոգսերը շատ, շատ են՝ ուսման վարձ, վարձակալած բնակարանի վճար, տրանսպորտի վճար և այսպես շարունակ: Մայրաքաղաքում ամեն ինչ այնքան մատչելի չէ, ինչպես մարզերում:
Մյուս դժվարին հարցերից մեկն էլ հեռու լինելն է ծննդավայրից, ընկերներից, ընտանիքից:
Այսպիսի շատ խնդիրների առաջ կանգնած եմ ես, իմ ընտանիքը և ինձ նման շատ ուսանողներ: Այս հարցերի հակառակ կողմում պայծառ ու արևոտ շողեր կան, որը կոչվում է ուսանողական կյանք: Ուսանող լինելը մի մեծ բերկրանք է:
Եվ այսպես կյանքի մի դուռ էլ փակվեց և մյուսն էլ բացվեց` մեզ հրավիրելով մեկ ուրիշ աշխարհ, որը կոչվում է ուսանողական կյանք:
Բոլոր երազանքները իրագործվում են, ինչպես որ իմ երազանքը իրագործվեց, բայց երազանքը և իրականությունը իրարից շատ տարբեր են:

Ծաղկաձոր, օր առաջին. Ծանոթություն

Արարատ, Գեղարքունիք, Երևան, Լոռի, Կոտայք, Շիրակ, Սյունիք, Վայոց ձոր, Տավուշ… Սրանք այն մարզերն են, որտեղից հավաքվել է պատանի թղթակիցների մեր խումբը ծաղկաձորյան մեդիա ճամբարում:
-Ամենալավ աշնանային արձակուրդը,- վստահ եմ՝ վերջում կհաստատեն բոլորը:
Մանանա կենտրոնում հավաքվելուց հետո մենք ճանապարհ ընկանք դեպի Ծաղկաձոր: Քսան հոգուց ավելի էինք, որոնցից ոչ բոլորն էին իրար ճանաչում: Հետևաբար մտավախություն կար՝ կմերվեի՞նք իրար և կդառնայի՞նք արդյոք միասնական թիմ, թե` ոչ: Բայց…
-Այ կտեսնեք՝ էս ընթացքում էնքան եք կապվելու իրար, որ չեք էլ ուզելու տուն վերադառնալ,- ասաց աղջիկներից մեկը և չսխալվեց:
Առաջին օրը ծանոթության օրն էր: Մենք ներկայացանք, պատմեցինք, թե ինչպես ենք դարձել Պատանի թղթակիցների ցանցի անդամ, ինչպես սկսվեց մեր պատմությունը Մանանայի հետ, լրացրեցինք հարցաթերթերը, քննարկեցինք մեր անելիքները, կազմեցինք շաբաթվա օրակարգը:
Մեր անբաժան ընկերը դարձավ սրահի դաշնամուրը, որով լցվեցին նաև մնացած բոլոր օրերը: Դե, ջերմ մթնոլորտի մասին խոսելն անգամ ավելորդ է: Երեկոյան մենք հավաքվեցինք և հետաքրքիր խաղերով ավարտեցինք մեր առաջին օրը՝ մեծ ակնկալիքներով և հույսերով (որոնք, վստահ եմ՝ արդարացան բոլորիս մոտ) սպասելով ամեն հաջորդ օրվան:

mariam ghukasyan

Մի մանկություն. հազար ու մի արկածներ…

Իմ մանկությունը լի է զավեշտալի ու զվարճալի դեպքերով, կամ ինչպես ես եմ սիրում ասել. «Վտանգավոր, բայց կարևոր» դեպքերով:
Ես կարծում եմ, որ ազատությունը և մանկությունը որոշակիորեն փոխկապակցված են իրար «էլեկտրական» ամուր շղթաներով, սակայն վերջում լարերը կտրվում են, և մնում են միայն դիէլեկտրիկ (անհոսանք) հուշերը:
Սկսեմ նրանից, որ ես մեր տան ամենափոքրն եմ, և այդ է պատճառը, որ թե՛ փոքր տարիքում, թե՛ հիմա ընտանիքիս ողջ ջերմությունն ու հոգատարությունը պտտվում է իմ շուրջը, ինչպես մոլորակները` Արեգակի: Լավ… Ֆիզիկայից անցում կատարեմ դեպի իմ պատմությունը:
Երբ մայրիկս աշխատում էր դպրոցում (հայոց լեզվի և գրականության ուսուցչուհի էր) իմ և միջնեկ քրոջս խնամքի ու դաստիարակության գործում, տատիկիցս ու պապիկիցս բացի, իր փոքրիկ, բայց կարևոր ներդրումն է ունեցել ավագ քույրս:
Իմ մանկության մեջ վառ է մնացել այն պատկերը, թե ինչպես տատիկս ու պապիկս իրենց սիրելի նստարանին նստած ուշադրությամբ հետևում էին ինձ ու քույրերիս, որպեսզի մենք խաղալիս տան բակից դուրս չգայինք, որովհետև մեր տունը գտնվում էր կենտրոնական փողոցի վրա (ներկայումս ևս):
Այժմ սկսեմ պատմել ինձ հետ պատահած մի դեպք, որը մինչ օրս հիշում եմ ծիծաղով և ուրախությամբ: Հինգ, թե վեց տարեկան էի, երբ որոշեցի խախտել դաստիարակությանս «սահմանները»՝ փախչելով տանից` դառնալ ազատ և ինքնուրույն:
Աշուն էր: Եղանակը զով ու գեղեցիկ, արևը ջերմացնում էր երեկվանից էլ ավելի տաք, իսկ արևի փոքրիկ ճառագայթները բաց չէին թողնում սենյակս սողոսկելու և քունս խանգարելու հնարավորությունը: Արթնացա: Բացեցի աչքերս և սովորությանս համաձայն կանչեցի մայրիկիս.
-Մա՜մ, մա՜մ, ես զարթնել եմ:
Հագնվեցի, հետո լվացվեցի, նախաճաշեցի և ուրախ երգելով գնացի տիկնիկներս վերցնելու: Այդ օրը ես ստացա դրսում խաղալու հնարավորություն, իհարկե գտնվելով տատիկիս ու պապիկիս մշտական հսկողության տակ:
-Մամ, մամ, ինչքա՞ն կա դեռ մինչև քնելս,- հարցրի ես մանկական խանդավառված սրտով, սպասելով լավ պատասխանի:
-Դեռ երեք ժամ կա մինչ քնելդ, կարաս…
-Իսկ էտ շատ ա՞, այսինքն, լիքը-լիքը՞, մինչև վա՞ղը,- հարցրի ես, չթողնելով մայրս ավարտեր խոսքը:
-Հա, լիքը,- ասաց մայրս ժպտալով:
Իհարկե, ես չէի կարող հենց այդ րոպեին էլ դուրս գնալ խաղալու. իսկ ո՞վ էր իմ փոխարեն խանգարելու քույրերիս, ովքեր սովորում էին իրենց դասերը: Սակայն իմ կողմից վարած այս «քաղաքականությունը» ևս ուներ պատճառ՝ կանչելու քույրերիս, որպեսզի գային և խաղային ինձ հետ:
Հինգ վայրկյան, երկու րոպե, տասնհինգ վայրկայն, քսան րոպե, տասնութ վայրկյան, երեսուն րոպե, քսանհինգ վայրկյան, տաս րոպե… Ահա այսքան ժամանակ ես անիմաստ վազվզում էի տան մեջ, խանգարում՝ քույրերիս:
-Ու՜ֆ,- ասացի ես, խորը հիասթափություն ապրելով, որ ոչ մեկը ինձ հետ չի խաղում,- ես էլ կգնամ ու մենակ կխաղամ, բա~, երեխեք ջան,- ասացի ես ու դուռը փակեցի իմ հետևից: Դուրս եկա խաղալու: Տասը-տասնհինգ րոպե էր անցել, երբ բացվեց դուռը և լսվեց մայրիկիս քնքուշ ձայնը.
-Մարիամ ջան, հավաքի խաղալիքներդ, ներս արի, արդեն քնելուդ ժամն է:
Հիմա կզարմանաք, չէ՞, թե վեց տարեկանում ի՞նչ քնել, բայց այո՛, ես քնում էի մինչև դպրոց գնալս՝ յոթ տարեկանը, երևի սրանով էլ պայմանավորված է իմ չափից դուրս քնկոտությունը: Ինչևէ, այս լսելով դիմեցի կոկորդիս օգնությանը և բարձր բղավեցի՝ խախտելով տիրող լռությունը մեր բակում: Բոլորը թափվեցին դուրս, մտածելով, որ փորձանքի մեջ եմ ընկել, կամ ինչպես պապիկս էր ասում.
-Այ բալա, հոմ ԼՂՀ-ն չգրավեցին, որ էդպես ճչում ես,- և այս խոսքերը միշտ ավարտվում էին պապիկիս բարկությամբ:
Բայց չէ՛, ես ոչ փորձանքի մեջ էի ընկել, ո՛չ էլ փառք Աստծու, ԼՂՀ-ն էին գրավել, այլ ուղղակի զարմացել էի, չէ՞ որ լիքը ժամանակ ունեի, մի՞թե սպառվեց իմ ժամանակը:
Բայց ես չտխրեցի, մայրիկիս ասացի, որ խաղալիքներս հավաքեմ և կգամ, պապիկիս և տատիկիս ասացի, որ ներս գնան, թե չէ արևը կխփի գլխներին ու քթներից արյուն կգա (սեփական փորձովս): Համոզեցի բոլորին… Եվ ես առաջին անգամ փախա տանից, պարզապես արկածներ որոնելու համար: Բոլոր խաղալիքներս չէի կարող վերցնել. շատ-շատ էին, այդ պատճառով վերցրի իմ ամենասիրելի տիկնիկին՝ «Մեծ գլխանիին», քանի որ նրա գլուխը մարմնի համեմատ շատ մեծ էր, ես որոշեցի նրան այդպես կոչել: Վերցրի տիկնիկիս և փախա դեպի մեր հարևան Գառնիկ պապիկենց խոտի դեզի մոտ, որը շատ մեծ էր և տարօրինակ տեսք ուներ: Ահա և վերջ…
-Ես ազատ եմ, կարող եմ ամբողջ օրը խաղալ. էլ ոչ ոք չի ասի` արի քնելու, չարություն մի՛ արա, մի՛ խանգարի, խաղալիքներդ հավաքի, էս՛ արա, էն՛ արա,- մտածում էի ես:
Դուրս է գալիս մայրիկս տանից.
-Մարիամ, Մար… Ու՞ր ես:
Հաջորդեց պապիկս.
-Ու՞ր կորավ էս երեխեն, նոր ստեղ էր:
Իրարանցում, խառնաշփոթ, քաոս, դմփդմփոց էր տիրում մեր բակում: Հավաքվել էին մեր բոլոր բարեկամները, հարևանները, կարճ ասած, մեր բակում խորհրդի նիստ էր գումարվել. «Գտնե՛նք Մարիամին» խորագրով:
-Մարիամ ջան, դուրս արի, չես քնի,- լսվում էր մայրիկիս լացակումաց ձայնը:
-Հիմա, որ մութը ընկնի, էլ չենք կարա գտնենք,- ասում էր մեկը:
-Վա~խ, Աստված ջան, էս ինչ փորձանք էկավ մեր գլխին,- ենթադրում եմ, որ ասած կլինի պապիկս:
-Ի՞նչ ենք անելու,- ասում էր մեկ ուրիշը:
-Մա~ր, Մարիա~մ, արի դուրս, եկել ենք, որ խաղանք հետդ, համ էլ` Արսենն ու Ջուլիան (մորաքրոջս երեխաներն են) էլ են էստեղ: Բայց իզուր…
Ես խաղում էի «Մեծ գլխանիով», բայց սկսեցի հոգնել, որովհետև երկար ժամանակ է, ինչ նրանով էի խաղում և որոշեցի դուրս գալ և գնալ խաղալիքներիս հետևից: Տարօրինակ էր, բայց ինձ այդ ճանապարհը, որը 10-15 մ-ով էր հեռու ընկած մեր տանից, թվում էր աշխարհի ամենաերկար թունելը, որը չուներ ո՛չ սկիզբ, ո՛չ էլ վերջ: Ես մոլորվեցի…
Սկսեցի լաց լինել, բղավում էի՝ անվերջ գոռում.
-Մա՜մ, պա՜պ, ես ստեղ եմ, արեք` ինձ տարեք, վախենում եմ, մա՜մ, պա՜պ:
Արդեն մութն ընկնում էր, և ես վախենում էի և՛ մթությունից, և՛ այն մտքից, որ ինձ էլ չեն կարող գտնել, և ես կմնամ էդտեղ՝ սոված, ծարավ, առանց մամա-պապայի, տատիկ-պապիկի, քույրիկների: Սկսեցի խոսել, դիմելով ընտանիքիս անդամներին.
-Մա՜մ, բա ես մեղք չե՞մ, էստեղ էնքան մութ է, բա որ կորեմ, ինձ ուտեն, բա որ ես էլ ձեզ չտեսնեմ, բա որ… բա որ… Մերի, Արփինե, մամ, պապ, Ելեն մորքուր, Վրույր քեռի,- այսպես սկսեցի տալ մեր բոլոր բարեկամների անունները, նույնիսկ պապիկիս հայրիկի անունը, թե ինչո՞վ էր օգնելու այն ինձ, մինչև օրս չեմ կարողանում հասկանալ:
Կարծես մի վատ երազի մեջ լինեի, որը չէր ավարտվում: Այնքան էի լաց եղել, որ աչքերս իմ կամքիցս անկախ փակվում էին, և իմ կամքից անկախ էլ քնեցի:
Երբ արթնացա, արդեն տանն էի, չգիտե՛մ ինչպես: Միայն հիշում եմ թե ոնց էր ինձ մոտենում մայրիկս, բերելով՝ տաք թեյ և քաղցրավենիք (ի դեպ, ես քաղցրավենիք շատ-շատ եմ սիրում): Բան չէի կարողանում խոսել: Հավանաբար՝ շատ էի մրսել: Գրկում էի բոլորին, կարծես առաջին անգամ էի տեսնում նրանց: Ընտանիքիս անդամները նստել էին անկողնուս մոտ՝ փորձելով մխիթարել սարսափած սիրտս:
Մի քանի օր հետո իմացա, որ երբ լաց եմ եղել, հարևանիս աղջիկը լսել է ձայնս, բայց չի կարողացել հասկանալ. որտեղի՞ց է գալիս: Տեղեկացրել է ծնողներիս, ովքեր արդեն զանգահարում էին ոստիկանություն: Գալիս են ծնողներս, ինձ գտնում և տանում տուն:
Ահա իմ առաջին փորձը՝ ազատ և ինքնուրույն դառնալու համար կարող էր և այլ ավարտ ունենալ, օրինակ՝ որ ես հիմա տառապեի կլաուստրոֆոբիայով (վախ`փակ տարածությունից) կամ նիկտոֆոբիայով (վախ մթությունից): Սակայն հիմա չեմ տառապում այս հիվանդություններից և ո՛չ մեկով, այլ տառապում եմ ակրոֆոբիայով (վախ բարձրությունից) և արախնաֆոբիայով (վախ սարդերից): Ահա իմ մանկության ամենահիշարժան պատմություններից մեկը, որը իմ ողջ կյանքի ընթացքում չեմ մոռանա:

Աշնանային մեդիա ճամբար

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սահակյանի

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սահակյանի

Ձեր կարծիքով ինչի՞ համար կարող են 17.am-ի ակտիվ թղթակիցները Հայաստանի տարբեր մարզերից հավաքվել Ծաղկաձորում։ Դե իհարկե, Աշնանայն մեդիա ճամբարին մասնակցելու համար։
Հոկտեմբերի 24-ից 31-ը Մանանա կենտրոնը կազմակերպել է Աշնանային Մեդիա ճամբար, որին մասնակցում են Տավուշի, Շիրակի, Արարատի, Լոռու, Գեղարքունիքի, Վայոց Ձորի, Սյունիքի, Երեւանի եւ Կոտայքի մարզի պատանի թղթակիցները։ Ճամբարի ընթացքում նրանք մասնակցում են ֆոտոյի, կինոյի եւ լրագրության վարպետության դասերի, ինչպես նաեւ պատրաստում են իրենց նյութերը, լուսանկարները եւ ֆիլմերը։ Հետեւեք հաջորդ հրապարակումներին, որ բաց չթողնեք հետաքրքիր պատմությունները, հարցազրույցները, ֆիլմերը, ֆոտոպատմությունները եւ, իհարկե, ճամբարային առօրյան։
Լուսանկարը՝ Լաուրա Սահակյանի

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սահակյանի

Մեր փոքրիկ խրամատը

Լարված ժամանակներ էին սահմանում: Բայց դա մեզ չէր խանգարում, որպեսզի ապրենք մեր բնական կյանքով: Ինչպես բոլոր երեխաները, այնպես էլ ես, գնում էինք դպրոց: Նշեմ նաև, որ մեզ չէին պարտադրում կրակոցից հետո դպրոց գնալ: Գնում էինք, բայց դաս չէինք անում: Խոսում էինք, թե ում տանը ինչքան վնաս է եղել: Կամ ում գլխի վերևով քանի անգամ է անցել փամփուշտը: Այդ բոլորը ճշտելուց և մեր գտած փամփուշտները իրար ցույց տալուց հետո եկա տուն: Տեսա, թե ինչպես է հայրիկս մեր ապաստարանում ինչ-որ փոփոխություններ անում:
Հարցրեցի.
-Պա՜պ, էս ի՞նչ ես անըմ:
Պապաս, թե բա.
-Խրամատ եմ փորըմ: Զարմացա, հարցրեցի` ինչի՞ հըմար:
Պապաս.
-Որովհետև սկսել են մեծ զենքերով կրակել: Էս խրամատն էլ փորըմ եմ, վեր ձայնային ազդանշանները (որը առաջանում է կրակոցի ժամանակ) չվնասեն օրգանիզմնիդ:
-Պապ, մենք չենք վախըմ, մեզ խրամատ պետքը չի,- ասացի:
Պապաս, թե բա.
-Սկսել են մեծ զենքերով տալը՝ բեմպէ, շիլկա, գրանատամյոտ (նռնականետ), տանկ, դրանցից պետք ա պաշտպանվենք: Էլ էն վախտվա դեշեկան, չորնի ստրելան, կալաշնիկովը կամ սնայպերը չի: Հիմիկվանը մեծ ա: Բայց դու վախես վեչ,- ավելացրեց պապան հանգստացնելով ինձ:
Ճիշտն ասած, չէի վախեցել, որովհետև ամեն կրակոցի ժամանակ ականջներս սրած լսում էի, թե որը ինչի կրակոց է և, որ ուղղությամբ գնաց, որպեսզի հաջորդ օրը դպրոցում խոսենք, թե օրինակ, ինչ զենքի շիկացած փամփուշտ էր ընկել Անդրուշ քեռիենց խոտի դեզի վրա և վառել ավելի քան 800 տուկ:
Ապրում ենք` ամեն օր մեր ռազմական բառապաշարն ու փորձը հարստացնելով:

գ. Ներքին Կարմիրաղբյուր