Առավոտյան արթնացա աքաղաղի ձայնից։ Հիմա մտածում եք՝ ի՞նչ աքաղաղ, ի՞նչ բան։ Զարթուցիչիս ձայնն էր, աքաղաղի ձայն էր հանում։ Այստեղ որ ժամին էլ որ քնեմ, պետք է առավոտյան ութն անց կես արթուն լինեմ, որպեսզի նախաճաշեմ։

Հյուրանոցում, քանի որ ճաշարանը փոքր է, որոշակի ժամանակահատված են մեզ տրամադրում, որ նախաճաշենք։

Լավ, խոսեմ չորրորդ օրվա մասին։ Մենք մինչև ժամը երեկոյան վեցը ունեինք ազատ ժամանակ և որոշեցինք գնալ ատրակցիոններ։ Հիանալի եղանակ էր։ Ի դեպ, ասեմ, այգին, որտեղ մենք գնացել էինք, շատ հայեր կային, կասեի՝ մեծամասնությունը հայեր էին։ Նստեցինք մի քանի հետաքրքիր ու մի փոքր էլ վախենալու ատրակցիոններ։ Հիանալի ժամանակ անց կացնելուց հետո գնացինք ճաշելու, որից հետո զբոսնեցինք, և մեզ հատկացրած ազատ ժամանակը սպառվեց։

Կեսօրից հետո դարձյալ փառատոնային միջոցառումներ կային: Իսկ թե ինչ արեցինք այնտեղ, ձեզ կպատմի Անուշը։

Դավիթ Ալեքսանյան 

***

Երեկ տոնական օր էր, նշվում էր Վրաստանի «Պիոներ ֆիլմ» ստուդիայի 60-ամյակը։ Կային շատ հյուրեր, ովքեր պատրաստել էին գեղեցիկ պարային և երաժշտական համարներ։ Ցուցադրվեցին շատ հին պատմութուն ունեցող ֆիլմեր: Ներկա էին նաև հեղինակները, որոնք անձամբ պատմեցին դրանց ստեղծման պատմությունները։

Դե, արդեն ասել ենք, որ ֆիլմերի ցուցադրությունն արդեն ավարտվել էր, և երիտասարդական ժյուրին պետք է որոշում կայացներ։ Քննարկումները անցան շատ բուռն, քանի որ 83 ֆիլմից պետք է ընտրվեր միայն մեկը։ Բոլորն իրենց կարծիքն էին հայտնում, նաև հակադրվում մեկ ուրիշի հետ։ Բայց ի վերջո մենք կարողացանք որոշում կայացնել։ Ժյուրիի անդամ լինելը շատ բարդ գործ է։ Ցավով, պետք է նաև համակերպվես այն որոշման հետ, որը բոլորովին էլ քո որոշումը չէ:

Այնուհետև տոնական ընթրիք, որի ժամանակ այպես ստացվեց այնպես, որ ես նստեցի Ուկրաինայից ժամանած խմբի հետ, որոնց շատ հետաքրքիր էր մեր պատմությունը: Նրանք անընդհատ ասում էին, թե մենք և վրացիները շատ մոտ ենք ապրում, բայց ոչ մի ընդհանուր նմանություն չեն կարողանում գտնել։

Սիրում եմ այն պահը, երբ նրանց հայերեն բառեր եմ սովորեցնում, դե իհարկե, նրանք էլ ինձ իրենց լեզվից են բառեր սովորեցնում։ Իսկ վերջում էլ ի՞նչ տոն՝ առանց պարելու։ Բարձր երաժշտություն, պարեր, լույսեր։

Անուշ Հովհաննիսյան

Փոխվում են մարդիկ, կործանվում կամ առաջանում են պետություններ, պատերազմներ ու արհավիրքներ են լինում, բայց աշունը միշտ նույնն է: Եվ այդ նույն աշունը, արդեն աստված գիտի, որերորդ անգամ մեր գյուղ է գալիս՝ Դսեղ: Միայն այս տարի նկատեցի, որ մեր գյուղը աշնանը ամենագեղեցիկն է լինում: Աշունը չի փոխվել , այլ`ես:

Չեմ կարողանում հիշել, թե անցյալ տարի մեզ մոտ այս եղանակին ավելի շա՞տ մարդ կար, թե՞ քիչ: Համենայն դեպս, արտագաղթի հետևանքները ես այդպես ուղղակիորեն չեմ զգում:
Տասնհինգամյա մի աղջկա համար, որը արթնանում է կեսօրից հետո, աշունը կարող է լավը կամ վատը, գեղեցիկ կամ տհաճ լինել, բայց հոգսերով ապրող գյուղացու համար, աշունը միայն հերթական փորձությունն է, որին արժանապատվորեն պետք է դիմավորել:
Մեր ունեցած միակ կենդանին շունս է, մեկ էլ՝ տասը հավերը: Չնայած կասկածում եմ, որ տասն են, որովհետև երբեք չեմ հետաքրքրվել: Դրա համար էլ գյուղացու ծանր հոգսի հետ կապված իմ պատկերացումները սահմանափակվել են մի քանի արկղ խնձոր հավաքելով ու այգու չորացած տերևները այրելով:
Բայց ձմեռել պատրաստվող մարդու աշխույժը գյուղում ամենուր է. էլեկտրական սղոցների ձայնի մեջ, երեկոյան գոյացած ծխի ամպի մեջ, կակալով (ընկույզով, էլի) լցված պարկերում, երբեք չդադարող խշխշոցում, խնձորով ծանրաբեռնված արկղերի ներսում:

Ինչ-որ բաներ նկատելիորեն փոխվել են: Թանգարան քիչ-քիչ են գալիս, եկեղեցու համար զանգակատուն կառուցեցին, անտառը մի քանի ծառով էլ պակասեց, փողոցներում մարդ չի մնացել, ուժեղ քամուց էլ լույսերը շուտ-շուտ են անջատվում:
Մի կողմից էլ՝ այս արձակուրդներն այնքան հաճելի են: Մի լավ մտածելու, կշռադատելու, ինքդ քեզ հասկանալու հնարավորություն են տալիս:
Առաջ էլ նայել եմ անտառին, գյուղին, սարերին ու ասել, որ գեղեցիկ են: Ասել եմ, որովհետև այդպես պետք է ասեի, որովհետև չէր կարելի հակառակը ասել, իսկ հիմա ասածս ամեն բառը զգում եմ, ու այսպես շատ ավելի հաճելի է:
Մարդիկ երջանիկ են լինում այն ժամանակ, երբ գիտեն, որ այնտեղ են, ուր պետք է լինեին: Հիմա ես գիտեմ, որ ճիշտ տեղում եմ:

Երևանում հոկտեմբերի 20-ին և 21-ին տեղի ունեցավ Թեյի ու սուրճի առաջին փառատոնը: Փառատոնն իրականացվում էր Կարապի լճում:

Չափազանց հետաքրքիր փառատոն, որտեղ ներկայացված են ոչ միայն տեղական արտադրանքի թեյեր և սուրճեր, այլ նաև միջազգային ընկերությունների: Վճարելով 2000 դրամ՝ այցելուները կարող են համտեսել թեյի և սուրճի ցուցադրվող տեսականուց որքան որ ուզեն: Բարձր երաժշտություն, ահել-ջահել, ուրախ մարդիկ, աշնան տաք արև ու թեյի, սուրճի անուշ բուրմունք: Փառատոնը բոլոր թեյասերների ու սուրճից չհագեցողների համար լիարժեք տոն է:

Մասնակցող ամեն մի կազմակերպություն յուրովի և մյուսներից հնարավորինս տարբերվող դիզայնով փորձել է ներկայացնել իր արտադրանքը, քանի որ սա էլ հրաշալի հնարավորություն է իրենց արտադրանքը գովազդելու և շուկայում դրա սպառումը խթանելու համար:

Օրինակ, տեղական արտադրության «Ար Ֆիտո-Ֆարմ» ընկերությունը ներկայացնում է խոտաբույսերով բնական թեյեր, որոնք ունեն բուժիչ նշանակություն: Խոտաբույսերը հիմնականում Հայաստանում հանդիպող տեսակներ են, սակայն կան նաև թեյեր, որոնք պատրաստված են ներմուծված խոտաբույսերից:

Իսկ օրինակ, «Իմպերիալ» թեյերը Հայաստան են ներմուծվում Մոսկվայից և համեմատաբար նոր են շուկայում: Առաջարկում են ինչպես բարձր, այնպես էլ միջին ու ցածր արժողությամբ թեյեր՝ հասանելի բոլորին:

Տավուշի մարզի Այգեձոր գյուղն ինձ շատ հարազատ է: Ես այն կարծիքին եմ, որ Այգեձորում նույնիսկ մեկ անգամ լինողը կրկին ցանկանում է վերադառնալ այստեղ: Այգեձորը կարծես կանչում է մարդկանց: Չգիտեմ, գուցե ինձ կանչում են իմ տատիկն ու պապիկը, որոնք ապրում են այստեղ: Թեև շատ եմ ցանկանում՝ հաճախակի չեմ կարողանում գնալ գյուղ, բայց ամեն գնալով՝ ցանկանում եմ գրել Այգեձորի մասին:

Օրերս գնացել էինք: Տատիկս ասում է, որ գյուղն ունի մեկ խնդիր՝ արտագաղթը:

-Հողը լավն ա, ճյուրն էլ, բերքն էլ, էն ա թե՝ ջահիլությունը քիչ-քիչ քյընմ ա: Գյուղը տառել ա ծերանոց: Հրետ՝ իմ չորս հըրևաններից իրեքի տան վրյա ղըփու տրյած ա. քնացել են:

Բայց տատս չի հուսահատվում.

-Դե, եռնակ քնան, գործնին լյավ լի, հետ կյան,- ու ոգևորված ինձ տանում է այգին ցույց տալու, որը կարծես հատուկ ինձ համար գեղեցկացել էր այդ օրը: Խաղողը, հոնը արդեն հասել են:

Երբ տատիս ասում ենք, որ առողջությունն այն չէ, մյուս տարի այգին չմշակի, ասում է.

-Պտի կյաք սաղ ծառ, տուփ կտորեք, վեր վեչ աչկըս տենա, վեչ էլ բեջարեմ, բաղչեն մըտնեմ: Թե չէ՝ իմ խիղճըս տալիս չի, ծառերը բերքի տակին կոտրարտվե՞ն կամ ճյըրեմ վեչ՝ չորանա՞ն թըփերը… Քանի սաղ եմ, բաղըս հավաք, մաքուր պահիլ դեմ, վեր թոռներս կյան իրանց տատի բաղիցը մի խնձոր պուկեն ուտեն, հավապնից մի ծյու պիրեն ուտեն, բա ի՞նչ, պտի տհե լի…