Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Ձեր լվացքը չորացել է

Երբ ես նորից երեխա դառնամ

 

Դուք ասում եք.
-Երեխաները մեզ հոգնեցնում են:
Դուք պարզաբանում եք.
-Պետք է իջնել մինչև նրանց մակարդակը:
Իջնել, խոնարհվել, կռանալ, սեղմվել:
Սխալվում եք:
Դրանից չէ, որ մենք հոգնում ենք: Այլ նրանից, որ պետք է բարձրանանք մինչև նրանց զգացմունքները:
Բարձրանանք, կանգնենք մեր ոտքերի ծայրերին, ձգվենք:
Որպեսզի չվիրավորենք…

Յանուշ Կորչակ
«Երբ ես նորից երեխա դառնամ»:

Թռչունի մտածմունքը

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Ես ապրում էի մի փոքրիկ տան մեջ
Առատ ու անփույթ,
Աշխարհքն ինձ համար կըլոր էր անվերջ,
Կեղևը կապույտ։

Նըրանից հետո աչքըս բաց արի
Մի փոքրիկ բընում,
Տեսա՝ աշխարհքը հարդից է շինած,
Ու մայրս է շինում։

Մի օր էլ, բընից գըլուխս հանած,
Նայում եմ դես-դեն,
Տեսնեմ՝ աշխարհքը տերևից շինած,
Մեր բունը վըրեն։

Հիմի թըռչում եմ հեռո՜ւ, շատ հեռո՜ւ,
Ամեն տեղ գընում,
Բայց թե աշխարհքը ինչի՞ց է շինած—
Էլ չեմ հասկանում։

Հովհաննես Թումանյան

Հաղարծնի շաբաթ կամ #HaghartsinWeek

Երևի կհիշեք, որ ունեմ այսպիսի մի նյութ, ավտոստոպով Բաղանիսից Նոյեմբերյան, եթե հիշում եք՝ մեքենայի մարդկանց էլ չմանրամասնեմ, եթե չեք հիշում, նյութս լիարժեք հասկանալու համար, կարդացեք՝ այդ մեքենայի աղջիկների հետ մտերմանալուց հետո այնքան մեծ էր շփումը, որ անգամ ինձ ճամբար հրավիրեցին, իսկ ես բնականաբար չմերժեցի՝ անհամբեր սպասելով ճամբարի առաջին օրվան: Օրերից մի օր սովորականի նման մտնելով ֆեյսբուքյանս էջը, տեսա, որ հայտնվել եմ մի անծանոթ միջավայրում, խմբակային փակ նամակներ և առանձին փակ խումբ: Դե, ես մեդիա բաժին էի ընտրել բնականաբար, ամենահոգեհարազատը, բայց ազատ ժամանակ զբաղվում էի նաև նկարչությամբ, նկարելով մարդկանց: Մի խոսքով, ինչպես կաներ յուրաքանչյուրը, սկսեցի հերթով մտնել իմ բաժնի մարդկանց ֆեյսբուքյան էջերը՝ մոտավոր ճանաչելու համար: Հաճելի տրամադրությամբ տեսա, որ միայն մեր խմբում կա երկու 17-ցի՝ Էմմա Քոսակյանը և Հեղինե Ենոքյանը: Էմմային դե երկար ժամանակ է՝ գիտեմ, իսկ Հեղինեին ոչ, որովհետև նոր էր միացել մեր 17-ի ընտանիքին: Բայց նոր է միացել թե ոչ, մենք արդեն մի կտուրի տակ ենք համագործակցում, որի անունն է՝ 17.am:

Հեղինեի հետ նույնպես ծանոթացա, ճիշտ է, կարճ ժամանակ շփվեցինք, բայց դա էլ էր բավական, որպեսզի ճանաչեմ իրեն:

Սփռված ենք, էլի, հո զոռով չի՞:  Ամեն տեղ կա 17-ը, եթե մի տան մեջ չկա, ապա մյուսում երկուսը կա:

Առաջին օրն էր. մարդու չեմ ճանաչում: Առաջինը ծանոթացա Պետրոսի հետ, երկրորդ օրը կարծես հարյուր տարվա ընկերներ լինեինք: Այնքան հաճելի էր, երբ շրջապատվածես հաճելի մարդկանցով, երբ կատակը անպակաս է, և միայն իրար նայելուց ժպտում են: Մեկը կիթառ էր նվագում, չէ, կներեք, մեկը չէ: Սերոժը, բայց ոչ ես: Բանից պարզվեց՝ ունենք նույն անունը, նույն մասնագիտությունը, ավելին՝ սովորում ենք նույն համալսարանում:

Եթե ասեմ՝ ճամբարում հանգիստ նստած Տավուշի բնությունն էինք վայելում, ապա ճիշտ չեմ ասի: Եթե կամավոր ես, ունես պարտականություններ: Բայց խոստովանեմ՝ ամենաբարդը էքսկուրսավարների գործն էր. անընդհատ նույն պատմությունը ներկայացնել տարբեր մարդկանց  տարբել լեզուներով ու անընդհատ ոտքի վրա կանգնած լինել, հեշտ չէ:

Ես լուսանկարչությամբ էի զբաղվում, գրում օրվա անցուդարձը, և եթե ազատ էի լինում, վերցնում էի գուաշները, մեկի համար Տավուշի լոգոն էի նկարում, իսկ մյուսին՝ խաչ կամ եկեղեցի: Բայց կային երեխաներ, որ կամ վիշապ էին խնդրում կամ սարդ-մարդ, դե ինչ արած, նկարիչ ես՝ գլուխդ կախ նկարիր, ինչ ասում են: Հա, ի դեպ, բացի մենք մեր աշխատանքով՝ նկարել, փազլով տունիկ հավաքել և այլն, կատարում էինք մեր երկրորդ բարի գործը. մեր հյուրերի աջակցությամբ գումար էինք հավաքում սահմանամերձ գյուղերում թաքստոցներ կառուցելու համար: Մեր հյուրերը գնում էին մեկ փազլ և օգնում պլակատի վրայի տունիկի կառուցմանը: Անգամ մեկ փազլը մեծ նշանակություն ուներ թաքստոցը կառուցելու համար:

Հաղարծինի օրերին բազմաթիվ հայտնի մարդիկ այցելեցին Հաղարծին, երգչախմբեր, ազգային պարի խմբեր, դերասաններ և այլն: Մեզ հյուր էին եկել բռնցքամարտիկ Կարո Մուրատը, երգիչ Հայկոն իր կնոջ՝ Անահիտ Սիմոնյանի և երեխաների հետ,  X – Factor հայտնի հեռուստաշոուի երգիչ  Ծյոմը ՝ ջազ նվագախմբի հետ միասին: Հա, մոռացա նշել մեր գլխավոր հյուրերից մեկին՝ Բելգիայի Մալին Բրուքսելի շրջանի կաթոլիկ եկեղեցու եպիսկոպոս Ժան Քոքրոուսին, ով Հայաստան էր եկել ուխտագնացության, այցելեց մեզ և համոզվեց, որ Հայաստանը չքնաղ է, իսկ Տավուշը՝ բացառիկ:

Հաճելի է, երբ շփվում ես հայտնի մարդկանց հետ, երբ զբաղվում ես նաև ուրիշ գործերով, լինի կավագործություն, թե խոհարարություն:

Շաբաթը շատ արագ անցավ: Շատ տխրեցինք բաժանվելիս, սակայն հուսադրողն այն է, որ Հաղարծնի շաբաթը կկազմակերպվի ամեն տարի, և հույս ունենք նորից հանդիպել իրար:

Դե լավ, այսքանը ասացի՝ մի բան էլ ասեմ. այս շաբաթը ինձ շատ փոխեց նաև մեկ այլ առումով. ես սիրահարվել եմ: Հա, չզարմանաք, բայց ես մեղավոր չեմ: Բոլորի հետ էլ պատահում է: Եթե ամեն ինչ լավ ընթացք ունեցավ, այդ մասին նույնպես կգրեմ:

Լուսանկարը՝ Ամալյա Հարությունյանի

Երևանից 60 կիլոմետր այն կողմ

Երբ հոգնում ես երևանյան միապաղաղ առօրյայից ու առաջին միտքդ փախչելն է լինում, դու գտնում ես մի հարմար տեղ, որտեղ մտքերդ կհանգստանան: Ես գտել եմ այդ վայրը: Դեռ մանկուց ամեն տարի ամռանը գալիս եմ Ապարան: Էստեղ շատ բարեկամներ ունենք, ու առօրյաս միշտ էլ հագեցած է անցնում: Բայց այս անգամ ամեն ինչ ուրիշ էր: Ձեռքումս ֆոտոխցիկ կար, ու ամենահասարակ լվացքը ամենագեղեցիկն էր թվում: Արդեն պատմել եմ այն տան մասին, որտեղ անցել է մանկությունս: Լուսանկարելով ամեն մի անկյունը՝ ես վերհիշում էի անցած օրերը:

Մի շաբաթը բավական է դառնում, որ ես սիրեմ ու սկսեմ կարոտել ամենահին լուսամուտը, ամենաշատ ծակծկող խոտերը, ամենաքարքարոտ ճանապարհները, ամենահետաքրքիր երկինքը, ամենավառ լվացքները, ամենապայծառ երեխաներին ու ամենալուսավոր մարդկանց:

Մեծամորի պատմամշակութային շինություններն ու հուշարձանները

Երևի բոլորդ էլ գիտեք, որ մեր քաղաքը երիտասարդ քաղաք է: Կառուցվել է այն տարիներին, երբ կառուցվում էր ատոմակայանը: Բնակիչներն էլ հիմնականում ատոմակայանի շինարարներն էին ու աշխատակիցները: Քաղաքը կառուցվել էր, բայց չուներ իր եկեղեցին, մշակութային օջախները: Այսօր արդեն մենք ունենք մեր եկեղեցին` Սուրբ Ղազարը: Սուրբ Ղազար եկեղեցին կառուցվել է 2002 թվականին ամերիկաբնակ տեր և տիկին Զավեն և Ազատուհի Դադեկյանների բարերարությամբ։ Արմավիրի թեմի Մեծամորի միակ եկեղեցին օծվել է 2005 թվականի հոկտեմբերի 22-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի կողմից։

Սուրբ Նարեկ մատուռը կառուցվել է 2014 թվականին Մեծամորի 18-րդ շենքի բնակիչ Կարեն Արիստակեսյանի բարերարությամբ։
Խաչքարերից մեկը նվիրված է Արցախյան պատերազմում զոհվածների հիշատակին: Կառուցվել է 2008 թվականին, իսկ մյուս խաչքարը նվիրված է 1915 թվականի Եղեռնի զոհերի հիշատակին, կառուցվել է 2012 թվականին։

 

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Խաղողօրհնեքն Արմավիրում

Ապարանում

Երկու օրով գնացել էի Ապարան: Երկրորդ օրը որոշեցի դուրս գալ քաղաք ու հետաքրքիր ֆոտոներ անել: Բարեկամներիս հետ գնացինք մի թաղամաս, որը կոչվում է Բադալի թաղամաս: Հենց այդտեղ կա աղբյուր՝ Բադալի աղբյուրը: Աղբյուրը դպրոցին կից է, այդ տարածքում կան շատ առանձնատներ, ու մարդիկ իրենց խմելու ջուրը այդ աղբյուրից են տանում:

Տարածքում կա մի քար, որի վրա քանդակված է Հիսուս Քրիստոսի սրբապատկերը: Բադալի թաղամասից հետո ուղևորվեցինք «Սիրո աղբյուր»: Ճանապարհին մի պապիկ իր թոռան հետ զրուցելով գնում էր.

-Պապի սոված եմ,- նվնվում էր թոռնիկը:

-Հա, հեսա հասնենք տուն, տենանք տատդ ինչ ա եփել,- հորդորում էր պապը:

«Սիրո աղբյուրի» ջուրը շատ վարար էր: Աղբյուրի ջուրը լցվում է գետը, սակայն մոտակայքում արհեստական լիճ են նախագծում, որի ստեղծման համար գետի ջուրն են օգտագործում, գետի ջրի մակարդակը բավականին նվազել էր: Ձկները պարզ երևում էին, նույնիսկ ձեռքով էին կարողանում երեխաները ձկներ բռնել:

Ապարանը գեղեցիկ քաղաք է, բայց այնպիսի թաղամասերում եղա, որոնք կարծես գյուղի փողոցներ լինեին: Կար մի թաղամաս, որտեղ լքված և հին տները մեկը մյուսին էին հաջորդում:

Արմավիրի կենդանաբանական այգին

Օր-օրի պակասում է իմ քաղաքի`Արմավիրի կենդանաբանական այգու բնակիչների թիվը, որը յուրաքանչյուր բնակչի համար էլ տխուր դեպք է: Իսկ պատճառը ոչ բարենպաստ պայմաններն ու սննդի մշտական աղբյուրի բացակայությունն է: Այգին համարվում է մասնավոր, և քաղաքի ոչ մի կառույցի չի հետաքրքրում այգու պահպանման հարցը: Կենդանիների աչքերի տխրությունը միայն հերիք է, որ ցանկանաս ինչ-որ բանով օգնել նրանց, թեկուզ մեկ կտոր հացով: Իսկ ես փորձեցի այս կերպ նրանց օգնել՝ պատմել նրանց մասին, միգուցե ինչ-որ մեկը կցանկանա օգնել կենդանիներին, որոնց համար միևնույն է. Քաղաքապետարանը, մարզպետարանը, թե սովորական մարդիկ կլինեն իրենց տերերը: Նրանք սիրո և խնամքի կարիք են զգում: