Նոյեմբերի 1-ն էր, մտանք Հերմոն համայնք (Վայոց Ձորի մարզ, Հայաստան): Պատճառը «Ես ու բնության իմ սիրելի անկյունը» էկո-ճամբարն էր, որի մասին տեղեկացել էի WWF-Armenia ֆեյսբուքյան էջից, լուսանկարչության մրցույթ էր հայտարարվել: Որոշեցի ես էլ մասնակցել, նաև տեղեկացնել ընկերներիս: Մի քանի օր առաջ զանգեցին, ասացին, որ մրցույթի բոլոր մասնակիցները կարող են մասնակցել ճամբարին, որը կլինի նոյեմբերի 1-ից 2-ը: Դե, քանի որ արձակուրդ էր, իսկ ես ոչ մի բան չունեի անելու, որոշեցի մասնակցել:

Իրավունք եմ վերապահում ինձ ասելու, որ Հերմոնը գյուղի կոլորիտը պահող համայնքների թոփ տասնյակում է: Հերմոնի բնությունը հրաշալի էր, գյուղի կողքով անցնելիս միայն հիանում էի:

Օր 1. Ծանոթացանք օրակարգի, կանոնների հետ, ապա բաժանվեցինք ջոկատների և գնացինք ճաշարան: Ճաշարանում մեր դիմաց նստած աղջիկը՝ Արշալույսը, որը Տաթև համայնքից էր, հետաքրքրված աչքերով պատմում էր.

-Երեխեք, որ անունս Արշալույս ա, իմացել էին, թե տղա եմ, գցել էին Հայկոյենց ու Մհերիկենց սենյակ, հետո ասացին, որ Իզայի հետ եմ, բայց որ գնացի սենյակ, Իզան Տաթևի ու Լիլիթի հետ սենյակներով փոխվել էր:

Մի լավ ծիծաղելուց ու ճաշելուց հետո գնացինք կոնֆերանսների դահլիճ, հետաքրքիր խաղի միջոցով ծանոթացանք բոլորի հետ: Ապա տեղեկություն ստացանք ՄԱԿ-ի գրասենյակի մասին, իսկ հետո ծանոթացանք «Կայուն զարգացման» նպատակներին: Տեղեկությունը ստանալուց հետո թիմերով խաղ խաղացինք և գնացինք արշավի: Այս անգամ՝ ուղղությունը դեպի Շատին գյուղ, որտեղ 2008թ.-ից բեզոարյան այծերին և արջերին դիտելու դիտարան է գործում: Պատեհ առիթը բաց չթողեցի, որոշեցի Մելիք Մաթևոսյանից՝ դիտարանի գաղափարի հեղինակից հարցազրույց վերցնել: Ի դեպ, դիտարանը իր տան ներքևի հատվածում է:

-Ե՞րբ է սկսել դիտակետը որպես էկոտուրիզմի գոտի ծառայել:

-2008թ.-ից, տուրիստները շատ են գալիս, այծերին են դիտում, եթե տեսաք՝ առանց հեռադիտակի էլ էին երևում, մի 200 մետր կլինի հեռավորությունը: Արդեն ժամն էլ գիտեմ, դուրս եմ գալիս, նայում: Այծերը բազմացել են, այ, էն մեկը, տեսնո՞ւմ ես, 2 ձագ կողքին…
Մեզ մոտ արջեր էլ են լինում, էն այգուս խաղողը իրենց համար է, էն ծիրանն էլ:

-Իսկ չե՞ք վախենում արջին հյուրընկալելիս:

-Չէ, արդեն սովոր եմ: Գիտե՞ս՝ արջը մարդուն բան չի անում, խելոք ա, գալիս ա, ուտում, գնում: Հեսա մի ժամից գալու ա: Մի օր դմփդմփոց եկավ, դուրս եկա, տեսնեմ՝ արջը արդեն «բալկոնում» ա, բայց դե վնաս չի տալի, գյուղացիք էլ են սովոր: Դե, մեզ համար սովորական ա դարձել:

-Իսկ շա՞տ են լրագրողներ գալիս էստեղ, գրում:

-Հա, շատ են գալիս, գրում: Վաղն էլ, հեռուստատեսությունից զանգել են, պայմանավորվել, գալու են նկարեն:

Հետ վերադարձանք, գնացինք ընթրելու, որից հետո էլ անցանք կոնֆերանսների դահլիճ՝ խաղալու: Իսկ երեկոյան մի-մի բաժակ թեյ խմեցինք, ֆիլմ դիտեցինք ու քնեցինք:

Օր 2. Առավոտյան Գոհարի բնական զարթուցիչից արթնացանք: Դեռ աչքներս չբացած՝ դուռը թակեցին, մեր ընկերներն էին: Ճաշարանից հետո գնացինք կոնֆերանսների դահլիճ՝ «Ընձառյուծի և այլ խոշոր կաթնասունների պահպանությունը Հայաստանում» խորագրով դասընթացին, որը ներկայացրեց WWF Հայաստանյան ծրագրերի համակարգող Արսեն Գասպարյանը: Լուսանկարչության մրցույթի բոլոր մասնակիցներն ստացան շնորհակալագրեր, նաև կային 3 հաղթողներ՝ Լիլիթը, Իդան և Գևորգը, որոնք հատուկ նվերներ ստացան: Այնուհետև բոլոր ճամբարականները շնորհակալագրեր և նվերներ ստացան: «Arloopa» ծրագրի միջոցով ընձառյուծի հետ նկարվեցինք և ճանապարհվեցինք «Գնիշիկ» պահպանվող լանդշաֆտի այցելուների կենտրոն:

«Գնիշիկ» պահպանվող լանդշաֆտի այցելուների կենտրոնում մի շարք տեղեկություններ ստացանք, ծանոթացանք այնտեղի գիշերակացի պայմաններին, ապա ուղևորվեցինք Ամաղու, «Գնիշիկ» պահպանվող լանդշաֆտ, ֆոտոթակարդներ տեղադրեցինք, ծանոթացանք GPS սարքին, սովորեցինք դրանից օգտվել, հեռադիտակով նայեցինք բեզոարյան այծերին և վերադարձանք ճաշելու, որից հետո ճանապարհվեցինք մեր համայնքներ:
Այսպիսով, ճամբարն ավարտվեց:

Ճամբարի շրջանակներում մի շարք ընկերներ ձեռք բերեցինք, ֆեյսբուքով ընկերացանք, իսկ հիմա շարունակում ենք շփվել միմյանց հետ: Շնորհակալ ենք WWF-Armenia-ին նման հնարավորույթուն ընձեռելու համար:

Երբևէ զգացե՞լ եք անտառային լռության ուղեկցությամբ խորհելու, կամ էլ ծովի ալիքների խշշոցից ննջել ու սիրուն երազներ տեսնելու հաճույքը: Դա անբացատրելի է, ինչպես ասել է վան Գոգը՝ դա ոչ ուրախ է, և ոչ էլ տխուր. դա հիասքանչ է:

Ընտանիքիս հետ մեկնել էի հանգստանալու: Ստիպված էի մի ահագին խորդուբորդ բարձունք հաղթահարել՝  ծովին հասնելու համար, մի էդքան էլ՝ մեր «ճամբարը» հետ վերադառնալու: Առաջին օրը շատ լողացի ու մրսեցի, գիշերեցի փայտե փոքրիկ տնակում, իսկ հաջորդ օրն արդեն ջերմում էի: Տաք-տաք հագնված նստել էի անտառում՝ մի բարձր տեղ, ու հիանում էի ներքևում ծփացող ծովի ալիքներով, ծիտիկների դայլայլով, երբ մի մարդ մոտեցավ՝ ձեռքին մի գիրք: Ասաց, որ գիրքը գտել է անտառում: Իր հետ տանել չի ուզում, անտառում ընկած թողնել՝ նույնպես, գուցե ե՞ս վերցնեմ, կամ էլ մեկ ուրիշին նվիրեմ: Ես հաճույքով վերցրի գիրքը, շնորհակալություն հայտնեցի ու գնացի:

Նայեցի՝ վրան գրված էր «Мастера фэнтези», «Джонатан Уайтли», «Лабиринт Теней»: Վրան էլ ինչ-որ ծերուկ է նկարված՝ դեղին թուրը ձեռքին, շրջապատված ինչ-որ չարքերով:

-Մամ, տես՝ գիրք եմ գտել:

-Ի՞նչ գիրք: Որտեղի՞ց:

-Մի մարդ մոտեցավ,- ու պատմեցի՝ ինչ որ եղել էր:

-Վերցնելո՞ւ ես: Կեղտոտ գիրք ա: Սկի քո գրքերը չես կարում վերջացնես, էդքան էլ բերեցիր հետդ Հայաստանից:

Առանց մի բառ ասելու՝ նորից վերադարձա հին տեղս: Հարմար տեղավորվեցի ու սկսեցի կարդալ: Ներքևում ծովն է՝ ծփացող ալիքներով, վերևում՝ ծիտիկները՝ իրենց դայլայլով, ու ես էս ամեն ինչի ներքո խորասուզվել եմ գրքի մեջ:

«Ինչ լավ էր՝ էդ մարդուն հանդիպեցի: Ես էլ չֆայմեցի հետս գիրք բերեմ, ուրիշ զբաղմունք էլ չկա, մինչև իրիկուն էստեղ ենք»:

Բայց մի րոպե. էս ի՞նչ խշխշոց է, չեմ հասկանում: Նայում եմ շուրջս՝ ոչ մի շարժվող առարկա չկա: Նորից սկսում եմ կարդալ: Նորից խշխշոց: Ախ, հա՜, իհարկե, էս շունը կորել է անտառում, տերերն էլ վաղուց գնացել են: Թփերի միջից մի հսկայական սև շուն դուրս եկավ ու նստեց ուղիղ կողքիս: Սկսեցի շոյել գլուխը: Կարծես թե դուր եկավ: Էլ ի՞նչ է պետք կատարյալ երջանկության համար: Հավատարիմ ընկերն էր պակասում՝ դա էլ ավելացավ: Ամեն ինչ այնպես է, ինչպես որ պետք է:

Լուսանկարը՝ Սյուզաննա Խառատյանի

Սեպտեմբերի 15-19-ը Շիրակի մարզի Թորոսգյուղ համայնքում տեղի ունեցավ «Rural emPOWER. երիտասարդների մասնակցությունը որոշումների կայացմանը» դասընթացը: Եթե հիշում եք իմ ու Ստելլայի նյութը, մենք պատմել ենք, որ պետք է համայնք վերադառնայինք ու ինքներս կազմակերպեինք դասընթաց «Առաջնորդություն, հաղորդակցություն» թեմայով: Օրն ու ժամը որոշված էր, խումբը՝ հավաքված: Որքան մոտենում էր օրը, այնքան հուզմունքն ավելի էր շատանում: Կարծում եմ, բնական է, քանի որ առաջին անգամ էր, երբ պետք է դասընթաց վարեինք, ինքներս պետք է որոշեինք, թե ինչպես անցկացնենք այն, ինչ վարժություններ կատարենք սեմինարի ընթացքում և այլն: Խառնվել էինք, շփոթվել, չգիտեինք՝ ինչից կարելի է սկսել:

Օրը եկավ, մասնակիցները հավաքվեցին: Ես ու Ստելլան աչքերով ինչ-որ բան էինք փորձում անընդհատ իրար բացատրել: Բայց, ի զարմանս մեզ, մի քանի րոպե հետո անցան այդ հուզմունքը, վախը: Այնպիսի տպավորություն էր, կարծես ամեն օր այդ գործով ենք զբաղվել: Խոսեցինք առաջնորդության ու հաղորդակցության մասին: Գործնական տարբեր աշխատանքներ կատարեցինք, որպեսզի մասնակիցներն ավելի ամրապնդեն այն, ինչի մասին խոսվել էր: Նրանք արդեն հստակ գիտակցեցին, թե ինչպես կարող են մասնակցել որոշումների կայացմանը:

Այսօր ի՞նչ օր էր։ Այո՜, այսօր փառատոնի փակման արարողությունն էր։ Չգիտեմ՝ ինչպես սկսել, որ լիարժեք պատկերացում կազմեք մեր զգացածի ու տեսածի մասին, ինչ էլ գրեմ, ինչպես էլ պատմեմ, ոգևորությանս աստիճանը պլյուս անսահմանություն է։ Լավ, սկսեմ սկզբից։ Արդեն պատմել եմ, որ երեկ երիտասարդական ժյուրիի քննարկումը տեղի ունեցավ, ու ես շատ տխուր էի , անգամ հիասթափված, քանի որ մեր ֆիլմերի անունն անգամ չշոշափվեց։ Ի՞նչ կանեիք, եթե դուք լինեիք իմ փոխարեն։ Ես սկսեցի նվնվալ, անգամ հուզվել էի, իսկ Լիլիթը մխիթարանքի խոսքեր էր ասում, դե, բայց ես հասկանում էի, որ ուղղակի ամոթ կլիներ առանց մրցանակի վերադառնալ։ Մի խոսքով, ասենք, հիասթափված եկանք: Լավ, ի՞նչ ասեմ, ո՞նց բացատրեմ մեր դատարկաձեռն վերադառնալը։ Ու նույն մտքերով այսօր ընդհանրապես տրամադրություն չունեի ներկայանալու փառատոնի փակման արարողությանը: Դե, էլ ի՞նչ: Ամոթ էլ էր գնայինք. բոլորը մրցանակներով, մենք՝ առանց մրցանակ։

Բայց դե գնացինք: Դե, հա, մի տեսակ տոնական էր ամեն ինչ, բայց ինձ համար միևնույնն էր, ես պատրաստվում էի անգամ քնել։ Բայց քանի որ պիտի լուսանկարեի, ինձ ստիպեցի մի կերպ նստել։ Սկսվեց մրցանակների հանձման արարողությունը։ Մի քանի խումբ ստացել էր արդեն մրցանակներ, իսկ ես նկարում էի իրենց։ Մեկ էլ թմբուկների էն տանջող ձայնը էլի սկսվեց, ու բարձր լսվեց «Manana Youth Center» ։ Ի՞նչ, ես ճի՞շտ լսեցի։ Ու խառնված վիճակում չհասկացա իրերս որտեղ թողեցի, ոնց դուրս եկա շարքից, մեկ էլ տեսա բեմի վրա եմ, ու ինձ գրկում են, մրցանակ են տալիս…Չեմ հավատում, մի րոպե, հասկանամ՝ ինչ է կատարվում։ Մեզ «Խայաբղետ աշխարհ» ֆիլմի համար շնորհեցին լավագույն երաժշտական ձևավորում մրցանակը։ Յուհո՜ւ… Մենք արեցինք դա, այո՜, մենք ունենք մրցանակ։ Նստեցինք, և ուրախությունից չգիտեի՝ ինչ անել։

Էլի սկսեցի նկարել ու նկարում էի մրցանակ հանձնող խմբին, երբ նորից թմբուկներ, ու էլի մեր անունը։ Այս անգամ մի այլ աստիճանի էր ուրախությունս, շփոթվել էի: Հարցնում եմ՝ Լիլ, ես էլ գա՞մ: Լիլիթի հստակ պատասխանից հետո նոր հասկացա, որ ոչ թե սա իմ երևակայության արդյունքն է, այլ իրոք, մենք երկրորդ անգամ ենք մրցանակ ստանում։ Այս անգամ «Մի սիրո պատմություն» ֆիլմը ճանաչվել էր լավագույն վավերագրական ֆիլմ։ Օ՜, այո մեր ներկայացրած երկու ֆիլմն էլ մրցանակ ունեն, որի մասին անգամ չէի էլ կարող պատկերացնել։ Մասնակիցները գալիս էին, շնորհավորում էին, մենք հուզված էինք, իրոք։ Այդքան երկրներից համարյա հարյուր ֆիլմերի միջից մենք ստանում ենք երկու «լավագույնը» անվանակարգերի մրցանակները… Կարո՞ղ եք պատկերացնել…Փառատոնի փակման արարողությունից հետո երեքով որոշեցինք մեր ձեռքբերումները նշել։ Գնեցինք մեր սիրած քաղցրավենիքները ու բարձրացանք հյուրանոց։ Առաջինը խոսեցինք տիկին Ռուզանի հետ, պատմեցինք, միասին ուրախացանք ու սկսեցինք հպարտանալ մեր կատարած աշխատանքով։ Տիկին Ռուզանն էլ կատակեց ու ասաց, որ մեզ արդեն նոր պահարան է անհրաժեշտ մրցանակների համար։ Մրցանակների պահարանի մեջ այլևս տեղ չկա:

Այս հաղթանակը բոլորինս է,  «Մանանա» կենտրոնի բոլոր աշխատակիցներինը, անդամներինը, կամավորներինը, բարեկամներինն ու աջակիցներինը, բոլոր նրանցը, ովքեր միշտ մեր կողքին են, քաջալերում են, ուրախանում, օգնում, ովքեր ամենահեռավոր գյուղերից գրում են մեզ իրենց առաջին հոդվածները, որոնք դառնում են հետո նաև ֆիլմեր, բոլոր նրանցը, ովքեր իրոք, աշխատում են ավելի ու ավելի լսելի դարձնել մեր ձայնը։

Մենք լավագույն թղթակիցների ցանցն ենք։ Շնորհավորում եմ բոլորիս։ Այսօր հանգիստ սրտով, մրցանակներն ամուր գրկած կվերադառնանք:

Անուշ Հովհաննիսյան 

Դավիթ Ալեքսանյան

Լիլիթ Կարապետյան

Հատուկ 17-ի համար, Թբիլիսիից

«ՄԱՆԱՆԱ» ԿԵՆՏՐՈՆԻ ԿՈՂՄԻՑ. Մենք էլ ենք միանում թե շնորհավորանքներին, թե շնորհավորանք ստացողներին, և ուզում ենք ավելացնել. «Խայտաբղետ աշխարհ» ֆիլմի սքանչելի երաժշտության համար երախտապարտ ենք մեր նախկին կամավոր Սիմա Քանինգհեմին, ով սիրով հատուկ այս ֆիլմի համար գրեց այս երգը:

Շնորհակալ ենք մեր նախկին սան Անի Աղաբաբյանին՝ հեքիաթային նկարի համար, որի շուրջը հյուսվեց ողջ ֆիլմը, և որն այսօր արդեն «Մանանա» կենտրոնի ջերմ ու խայտաբղետ աշխարհի խորհրդանիշն է:

Երևան

-Ո՞նց թե՝ «անցկացրել», արդեն վերջացա՞ն արձակուրդները։ Լո՞ւրջ։ Հըմ, ախր, ի՞նչ ասեմ: Ասեմ, որ ժամը երկուսին հազիվ արթնանում էի, որովհետև ամբողջ գիշեր չէի քնո՞ւմ: Ասեմ, որ մինչև ուզում էի վեր կենալ, լինում էր ժամը հի՞նգը, էլ վեր կենալու իմաստը ո՞րն էր, եթե պիտի մի քանի ժամից քնեի էլի։ Ու ասեմ, որ հերիք չի, ամբողջ շաբաթն էսպես անցկացրեցի, մի բան էլ հիմա շոկի մեջ եմ, որովհետև ֆիզիկայիս գործնական աշխատանքը չեմ արել (Մարիամ Կարապետյան, 15տ, Եղեգնաձոր):

-Արթնանում էի, շնչում, ասում՝ լավ, մի հատ էլ արտաշնչեմ։ Վեր էի կենում, հաց ուտում, դուրս էի գալիս բակ՝ մի քիչ թարմանալու, լուծվող սուրճ էի պատրաստում, նստում «կոմպի» առաջ, կինո նայում, հետո գրավորներս էի գրում, հաց ուտում ու պառկում քնելու։ Շաբաթվա բոլոր օրերը… (Կարապետ Բաղդասարյան, 15տ, Եղեգնաձոր):

-Դե ոնց մյուս շաբաթները՝ ամեն օր գնացել եմ երաժշտական դպրոց, եկել տուն՝ պարապել։ Ոչ մի օր նորմալ տանը չեմ մնացել՝ հանգստանալու (Էլեն Գասպարյան, 15տ, Եղեգնաձոր):

-Աշնանային արձակուրդս վատնել եմ «ուժեղացուցիչ», «դրոնի վահանակ» սարքելով, մի հատ էլ ժապավենով ձայնագրիչ եմ սարքել՝ հեռախոսի համար։ Մի խոսքով՝ չեմ հանգստացել (Նարեկ Հարությունյան, 15տ, Եղեգնաձոր):

-Շատ խառը: Սովորականի պես արձակուրդից բան չհասկացա։ Արձակուրդը սկսվեց հետաքրքիր էքսկուրսիաներով, ավարտվեց վերջին օրով գրքերը «քրքրելով» (Ժորա Անդրեասյան, 16տ, Եղեգնաձոր):

-Հասցրել եմ կիսատ թողած մի սերիալ նայել ու վերանայել կյանքիս իմաստ դարձած «Teen wolf» սերիալը։ Հա, համ էլ՝ հասցրել եմ ամեն օր պլանավորել, որ հաջորդ օրը պատմությունը կպարապեմ։ Կիրակի օրով բնականաբար մի «ծով» դաս եմ արել։ Հասցրել եմ մի լա՜վ քնել ու առանց հոգս ու ցավի կանգնել վառարանի կողքին, մինչև այնքան այրվեմ, որ էլի բարկանան վրաս։ Թե չէ, որ դասերի ժամանակ վառարանը գրկելու ժամանակ հազիվ եմ կարողանում պեղել ծանր ու հոգնեցուցիչ դպրոցական առօրյայիցս (Աստղիկ Հունանյան, Եղեգնաձոր, 15տ):

-Դե, ես էնքան զբաղված էի ֆիլմեր նայելով, որ բացի դրանից ուրիշ ոչինչ չեմ արել։ Հա, ու մեկ էլ՝ շնչել եմ (Քնարիկ Սմբատյան, 15տ, ք. Երևան):

-Գնացել էի Դիլիջան։ Օրը մի երեք ժամ զբոսնում էի: Մի օր էլ ընկերուհուս հետ եմ գնացել զբոսանքի։ Ու էս ամենը համատեղել եմ գիրք կարդալու հետ։ Հա՜, մեկ էլ՝ նոր սերիալ եմ սկսել նայել (Ժենյա Կարապետյան, 15տ, Բյուրական):

-Ինչպես միշտ՝ բազմոց վարելով (Մելինե Քարամյան, 15տ, Երևան):

-Չեմ անցկացրել (Վահե Յավրումյան, 15տ, Երևան):

-Ոնց մնացած օրերը՝ պարապմունքներով, բայց մի քիչ հանգստացած (Հովհաննես Աբրահամյան, 16տ, Եղեգնաձոր):

-Շատ հետաքրքիր և հաճելի օրեր անցկացրեցի։ Այս աշնանային արձակուրդներին այցելեցի թանգարաններ (ժամանակակից արվեստների և Երկրաբանական)։ Զբաղված էի իտալերենիս իմացությունը խորացնելով և ընթերցանությամբ (կարդացի «Հարրի Փոթթերը և հրե գավաթը» ու շուտով կավարտեմ Դեն Բրաունի «Ինֆեռնոն»։ Ըկներներիս հետ հաճախ էի դուրս գալիս զբոսնելու և վայելում էի մեր քաղաքի չքնաղ աշնանային տեսարանները։ Իսկ այժմ պատրաստվում եմ դասերիս, քանի որ վաղը երկուշաբթի է, եւ վերսկսվում են հոգնեցուցիչ դասերը (Զառա Սարգսյան, 15տ, Երևան):

Աստղիկ Հունանյան, Եղեգնաձոր, 15տ.

***

Կոտայքի մարզ, ք.Հրազդան

-Իրականում պետք է յուրաքանչյուր օրը լիարժեք և ճիշտ օգտագործել, անկախ արձակուրդներից: Հիանալի օրեր եմ ունեցել, տանը գրեթե չեմ եղել: Սիրում եմ աշունը, այն թույլ է տալիս մտորել, ստեղծագործել և մի փոքր խաղաղվել, շուտով կունենամ նոր աշնանային ֆոտոշարք (Մարիամ Հովհաննիսյան,18 տ):

-Արձակուրդի ընթացքում անընդհատ երեկույթների եմ մասնակցել: Շատ հրաշալի անցավ (Ռաֆայել Խաչատրյան,16 տ.):

-Դասերով, գործերով ծանրաբեռնված էի, բայց հասցրի ընկերներիս հետ ժամանակ անցկացնել: Մեկ շաբաթը քիչ է լավ հանգստանալու համար, բայց փորձեցի (Միշել Ոսկանյան, 15 տ):

-Արձակուրդս տատիկիս տանն եմ անցկացրել, տիպիկ հայ թոռնիկի նման (Էլեն Գրիգորյան, 15 տ):

-Աշնանային արձակուրդներս անցկացրեցի ինտերնետում (Էրիկ Եղյան,15 տ):

-Արձակուրդին գնացել եմ մայրական գյուղ, հետս վերցրել եմ երկու գիրք ու ամեն օր կարդացել եմ: Արձակուրդն օգտագործել եմ գերհոգնածությունից ազատվելու համար (կատու եմ սիրել…), բացի այդ, գյուղում ունեմ լավագույն ընկերներ, հանդիպել եմ նրանց հետ, հավաքվել ենք ու լավ ժամանակ անցկացրել։ Արձակուրդը գյուղում ավելի լավ է անցնում, քանի որ մաքուր օդ եմ շնչում ամեն առավոտ, կտրվում առօրյա հոգսերից, մոռանում դասերի մասին։ Չեմ սիրում արձակուրդին դաս անել, վերջին օրն եմ անում, փոխարենը՝ կարդում եմ այն, ինչ ինձ հետաքրքիր է (Նարե Վարդումյան, 17տ):

-Ամբողջ շաբաթ ՖԼԵՔՍ-ի հայտադիմումն եմ լրացրել (Վահե Բաղդասարյան, 16 տ):

-Էքսկուրսիա ենք գնացել: «Հայ Ասպետի» խմբով ենք պարապել, պիտի կիրակի չորս օրով տանեին Արցախ, էն էլ չտարան (Հովսեփ Հովսեփյան, 16 տ):

-Դե պարապմունքներով, էլի: Ֆոտոսեսիայի պատվերներով եմ զբաղվել մեկ էլ (Դավիթ Շառյան, 17 տ):

-Արձակուրդս անցկացրել եմ հարսանիքի պատրաստվելով (Ռոզա Հարությունյան,15 տ):

-ԱԿԿ- Հանրային ռադիո – պար, կիթառ-տուն- UWC հայտադիմում: Այսպես (Արմինե Գևորգյան,16 տ):

-Աշնան գրկում էի հինգ օր, հինգ օրերիցս ոչ մեկն էլ անկապ չի անցել: Ընկերներիս հետ եմ եղել, նախընտրեցի իրենց հետ անցկացնել արձակուրդս, քան թե գնալ շոփինգի կամ այդպիսի մի բան: Այս հինգ օրվա մեջ լավ երջանկացա, լիքը ֆոտոներ արեցի, մասնակցել եմ Հելոուինին, որը այդքան էլ չեմ ընդունում, բայց կարևորը ընկերներիս հետ էի, ու դա ինձ հերիք է երջանիկ դառնալու համար (Մարիամ Հովհաննիսյան,16 տ):

-Արձակուրդ չունեի: Այս մեկ շաբաթվա ընթացքում հասկացա, թե ինչքան հարազատ են դարձել մետրոյից օգտվող աշակերտները, առանց իրենց մետրոն դատարկ էր, չկային էն չարթնացած կամ հոգնած աշակերտների դեմքերը: Կարոտով սպասում եմ երկուշաբթի օրվան (Իռեն Գևորգյան):

-Էս շաբաթվա մեջ ավելի շատ անհանգստացա, քան թե հանգստացա: Անընդհատ մրցույթներ, պարապմունքներ (Մարիետա Մինասյան):

 Լիլիթ Գրիգորյան, Հրազդան

***

Արագածոտնի մարզ

-Ես արձակուրդների ընթացքում իջել եմ բակ, խաղացել եմ։ Գնացել եմ «Փարքինգ» ու հոդ-դոգ եմ կերել (Գառնիկ Աբրահամյան, 9տ):

-Երգել եմ, պարել եմ ու դասերս եմ սովորել (Ժենյա Խորշորյան 8տ.):

- Անունները չեմ հիշում, բայց շատ տեղեր եմ գնացել։ Կարդացել եմ, առաջադրանքներս եմ արել, բայց առաջադրանքներս էդքան շատ չէին: Գիրք եմ կարդացել, երգ եմ պարապել

(Մարիամ Մանասյան, 10տ.):

-Շատ են հանձնարարություններ տվել։ Տասնհինգ հեղինակ պետք ա կարդանք (Անահիտ Դանիելյան, 11տ.):

-Ուղղակի հանգստացել եմ։ Զբաղվել եմ նկարչությամբ, երգել եմ, շատ պարել եմ։ Շատ հանձնարարություններ եմ ունեցել։ Շատ գրքեր են տվել կարդալու (Անուշ Խորշորյան 11տ):

-Արձակուրդների ընթացքում սպորտային խաղեր եմ խաղացել, դասերս եմ սովորել և երեկոյան համակարգչային խաղեր եմ խաղացել (Հրաչ Մկրտչյան, 12տ):

-Մեր արձակուրդները շատ դուրս եկան, որովհետև էլ դասի չէի, ազատվել էի էս դասերի հոգսերից։ Բայց ընդամենը մի շաբաթ էր, է… Հա, էդ մի շաբաթն էլ ա էլի բան։ Մի շաբաթվա ընթացքում ընկերներիս հետ եմ խաղացել։ Տատին ասում էր՝ դասերդ արա, բայց չէի ուզում անել (Անդրանիկ Աբրահամյան, 12տ):

-Արձակուրդներն անկապ անցան: Համակարգիչ, հեռախոս։ Երևան եմ եկել էս ընթացքում (Վահե Ավետիսյան, 14տ.):

-Արձակուրդներին զվաղվել եմ առօրյա գործերով։ Գնացել եմ պատմության մրցույթի փորձերին։ Չեք հավատա, 2-3 օր միայն մուլտ եմ նայել

(Ժորա Հովհաննիսյան, 15տ.):

-Ես իմ աշնանային արձակուրդները անցկացրել եմ տանը ու ֆեյսբուքում (Արմինե Հովհաննիսյան, 16տ):

Անուշիկ Մկրտչյան, Արագածոտնի մարզ, գ.Արագած

***

Կոտայքի մարզ, գ.Արզական

-Մինչև արձակուրդները շատ էի ուզում հագստանալ, իսկ հիմա կարոտել եմ դպրոցը, դասընկերներիս, ուսուցիչներիս (Դիանա Երանոսյան, 14 տ.):

- Շտեմարաններ գրելով ու պարապմունքներ անելով, բայց դրա հետ մեկտեղ կարողացա նոր հոդվածներ գրել վիքիպեդիայում (Տաթև Գաբրիելյան, 17 տ):

-Հանգստանալուց բացի գիրք եմ կարդացել ու հիմա էլ կարդում եմ: Տանը մնալուց հոգնել եմ (Վաչե Համբարձումյան, 14 տ):

-Արձակուրդներn անցան շատ վատ: Մի շաբաթ էլ տային, լավ կլիներ (Անժելա Համբարձումյան, 16 տ):

Էլադա Պետրոսյան, Կոտայքի մարզ, գ.Արզական

Օդեսա… Քաղաքի մասին առաջին պատկերացումը սառն էր ու մռայլ։ Շատ ցուրտ էր, անձրևոտ, իսկ ես՝ հիվանդ։ Չէ, չէ հոգեկան չէ, ուղղակի գրիպ էի ու դեռ հիմա էլ։ Շենքերը վանում էին, մարդ չկար փողոցներում, կարծես թափառող հոգիների քաղաք լիներ։ Ժամանակի ու տարածության մեջ ես էլ էի արդեն խճճվել։ Մի պահ ինձ թվաց 90-ականների Գյումրի եմ ընկել։ Տխրեցի։

Ձմռանը ամբողջ օրը դրսում դրված երկաթի էր նման էս քաղաքը՝ ժանգոտված ու մոռացված էր: Առաջին օրը սառած էի և՛ հոգեպես, և՛ ֆիզիկապես: Ժամերն էի հաշվում, որ մտնեմ տաքուկ ու ինձ միշտ սպասող անկողինս, որը ինձ ներում էր նույնիսկ, եթե ուշ էի տուն գալիս։ Իսկ Սև ծովը իր համար հանգիստ ննջում էր ինձանից 15 րոպե հեռու։

Ծովը սև էր, երկինքը՝ կապույտ, մարդիկ՝ մոխրագույն, իսկ ես կարմիր կրակ դարձած այրվում էի ինքս ինձ տանջելով, որ Օդեսան էն քաղաքը չէր, որ կարծում էի։ Պատկերացումներս բախվեցին իրականության հետ, ու ժամանակից առաջ ուզեցի հիսաթափվել այն քաղաքից, որը երկար ժամանակ է ուզում էի տեսնել:

Վերջին օրը հետ չէի ուզում գալ: Սիրահարվել էի քաղաքի մթնոլորտին: Հիմա մտածում եմ, բայց ինչ տարօրինակ քաղաք է: Կարծես կին լինի. Ուզեց՝ կսիրես, չուզեց՝ քիչ չէ, կտանջի քեզ, մի հատ էլ դու մեղավոր կլինես: Իսկ Սև ծովը վերջում ինձ աչքով արեց ու խոստացավ, որ էլի կտեսնվենք, միգուցե հաջորդ անգամ նրա մյուս ափին: