-Թոռներ ջա՛ն, հլը էկեք։

-Էկանք, պապի ջան, ասա, լսում ենք։

-Ուրեմն, այ սենց, որ ձեզ տեսնում եմ, ուզում եմ կենաց խմել իմ թոռների միասնության համար։

-Հա, պապի ջա՛ն, անուշ ըլնի։

-Դե, էկեք՝ մի պատմություն պատմեմ միասնության մասին։
Երկու ընկեր քայլում են, ու մի ուրիշը գալիս, խփում ա ընկերներից մեկի փորին: Էս տղեն ասում ա՝ վա՜խ, մեջքս: Մի հատ էլ ա խփում փորին, էլի ասում ա՝ վա՜խ մեջքս։ Հետո, որ էդ խփողը գնում ա, էս ընկերը ասում ա, թե՝ քո մեջքին էին խփում, ինչի՞ էիր ասում՝ վախ մեջքս։ Էս տղեն էլ ասում ա. «Որ ես մեջք ունենայի, իմ փորին խփող չէր լինի»։
Բա, թոռներս, նենց ապրեք, որ ոչ մեկի ձեռքը ձեր փորին չհասնի։

Թոռներից մեկն էլ ես էի, ու էս պատմությունը շատ դուր եկավ ինձ, ասացի՝ ձեզ էլ պատմեմ:

11-րդ դասարանում էի սովորում, երբ սկսեցի լրջորեն մտածել մասնագիություն ընտրելու մասին: Մտքիս գալիս էին աշխարհի բոլոր մասնագիտությունները՝ ոստիկանից մինչև բժիշկ, խոհարարից մինչև դերասան, վարսահարդարից մինչև հոգեբան: Դժվարին ու բարդ այդ տարբերակների մեջ կանգ առա «վերամբարձ» ու առաջին հայացքից շատ դժվար թվացող պատմաբանի մասնագիտության վրա:

Պատմությունը միակ առարկան էր, որտեղ ես ինձ զգում էի ինչպես ձուկը՝ ջրում:
Պատմության հանդեպ սեր իմ մեջ արթնացրել է իմ պատմության ուսուցիչը, որը նաև իմ կնքահայրն է: Նա է եղել իմ ոգեշնչման աղբյուրը, ու որքան էլ տարօրինակ էր, նա դեմ էր իմ ընտրությանը: Փորձում էր համոզել հրաժարվել այդ բարդ ուղի ունեցող մասնագիտությունից: Խորհուրդ էր տալիս ընտրել ավելի ժամանակակից մասնագիտություն, բայց ես իմ որոշման մեջ մնացի անսասան: Դա ինձ համար արդեն ոչ միայն երազանք էր, այլև նպատակ:
Հիմա ես Երևանի պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետի ուսանող եմ: Կատարվել է երազանքս, որին հասնելու ճանապարհին ես անդադար աշխատել եմ՝ ոչնչի առաջ կանգ չառնելով, որովհետև գիտեի, որ եթե կատարվի իմ երազանքը, դրանից ինձնից շատ կուրախանան ծնողներս ու կնքահայրս:
Երազանքները միշտ էլ կատարվում են, եթե պայքարում ենք արդեն նպատակ դարձած երազանքի համար:

-Ինչ տարօրինակ աղջիկ ես, ամեն ինչի մասին ուրիշ կերպ ես մտածում:

Այսպես ասաց Սոնան դեռ մեր ծանոթության առաջին օրը, դրանից հետո մեզ շատ չշփված օրեր էին սպասվում, ու կարծես հենց սկզբից էլ չէինք գտել մտերմանալու ուղին: Դե, մենք ի՞նչ իմանայինք, որ շուտով Սոնան ստիպված էր լինելու 5 օր ինձ հետ ապրել, այն էլ իրենց տանը ու այն էլ ճամբարի շրջանակներում:
Չէր էլ լրացել մեր ծանոթության 1 ամիսը, երբ մենք բավականին լավ գիտեինք իրար:
Ու երբ մենք մեծ երևակայությամբ իմ փախուստն էինք պլանավորում դեպի Մալիշկա, ինչի շնորհիվ պետք է տեսնեինք իրար, «երկնքից ընկնում է» հնարավորությունը՝ «ՏՆԱԿ» ճամբարը:
Մի քանի օր անց արդեն փախուստիս տոմսերն էլ էին ձեռքումս: Դե, նկատի ունեմ՝ ես ու Սոնան լրացրել էինք հայտը ու, ի ուրախություն մեզ, անցել ճամբարը: Ճամբարի ֆորմատը այլ էր, բոլոր այն մարդիկ, ովքեր Վայոց ձորից չէին, պիտի գային ու հյուրընկալվեին վայոցձորցիների տանը: Սոնան ու իր ընտանիքը դարձան ինձ հյուրընկալող ընտանիքը:
Հիմա, երբ հիշում եմ, որ առաջին 5 րոպեների ընթացքում չեմ ճանաչել Սոնային, ու մի կերպ եմ հասկացել, որ նա է, նորից կարմրում եմ: Ախր, շատ ամոթ էր, է: Բայց մինչև հիմա հիշում եմ, թե ինչպես ուժեղ գրկեց ինձ:

Ու սկսվեց, սկսվեցին իմ 5 անմոռանալի օրերի արկածները Վայքում ու Մալիշկայում:
Դե, պատկերացրեք՝ մեկը, ով ապրում է Երևանում, տանը միշտ փակված է ու բակում չունի ընկերներ, ամեն օր շրջապատվում է 30-ից ավելի ընկերներով, ու դա էլ հերիք չի, ընկերուհու տանն է մնում: Պատկերացրի՞ք, թե ինչ ուրախություն էր պատել ինձ: Ես էլ մինչև վերջին վայրկյանը չէի պատկերացնում: Ես տանը քնում եմ շատ ուշ՝ 3-ին կամ 4-ին ու արթնանում ցերեկը՝ 12-ին: Սոնան ինձ ստիպում էր, որ քնեի երեկոյան 11-ին ու արթնանայի առավոտյան 6-ին: Արթնանում էինք ու ճանապարհվում Վայք: Սոնայենց տունը սարի վրա էր, մենք ստիպված էինք շատ թեք ճանապարհներով գնալ: Միայն տեսնեիք, թե ինչ անհանգստությամբ ու զգուշությամբ էր բռնում ձեռքս Սոնան ու իջեցնում դժվար ճանապարհներով: Իջնում էինք, ճանապարհի կեսից միանում էին երեխեքի մի մասը, մյուս կեսից էլ՝ մյուս մասը, ու բոլորով ուղևորվում էինք կանգառ: Մեզ գցում էինք փոքրիկ ավտոբուսն ու մի փոքր տեղ գտնում նստելու: Սոնայի պատճառով ես ամբողջ ճանապարհին քնում էի, ու քնում էի՝ որպես բարձ օգտագործելով Սոնայի ուսը, Սոնան էլ ստիպված էր լինում գրկել ինձ: Դե, ճանապարհներն անհարթ էին ու իմ ընկնելու հավանականությունն էլ՝ շատ մեծ: Հասնում էինք, ամբողջ օրը միասին, ամբողջ օրը մի տեղում: Կիսում էինք նույն հացը կամ նույն նվերը (հա, Սոնան ինչ ստանում էր, ես միշտ կեսը ինձ էի վերցնում): Անցնում էինք ճոճվող կամուրջը՝ միասին գոռալով: Դասընթացներին միասին էինք ինչ-որ բան մտածում կամ միասին էինք արձագանքում ինչ-որ բանի:
Միասին էինք գնում Վայք ու Վայքից գալիս Մալիշկա:
Չեք էլ պատկերացնի՝ ինչքան շատ եմ սիրել Մալիշկան, մրգերը, որ պատահած ծառից թաքուն քաղում էինք, ճանապարհները, որ թեկուզ դժվար էր գնալ, բայց Սոնայի ձեռքը բռնած՝ լրիվ ուրիշ էր: Տները, որ հին էին շատ, բայց հետաքրքիր էին, էն սարը, որ Սոնայենց տան վերևում էր, ու որը մենք երկուսով բարձրացանք ու հայտնվեցինք արևին շատ մոտ:
Գիշերները մի լավ զրուցում էինք հազարավոր բաներից, պատմում մեր ամենակարևոր պատմությունները: Ու երբ Սոնան քնում էր, ես աչքերս բաց պառկում էի ու փորձում կանգնեցնել ժամանակը: Ես չէի ցանկանում, որ վերջանար ամեն ինչ, թեև գիտեի, որ այդ օրը շատ մոտ է:
Էդպիսի պահեր են, չէ՞, լինում, որ չես մոռանա երբեք, հա, ես չեմ մոռանա, թե ինչպես էր օգնում Սոնան, որ մաքրեի վրայիս ցեխը, երբ ընկել էի: Կամ ինչքան էր անհանգստանում, երբ ես շոգից լավ չէի զգում, ու ինչպես էր ինձ համար ջուր գտնում: Չեմ մոռանա՝ ինչպես էր ախառնվում իրար, երբ իր տեսադաշտից կորչում էի, կամ ինչպես էր մտահոգվում, երբ քաղցած էի լինում:
Մեկ, երկու, երեք, ու էսպես շուրջ 5 օր անցկացրինք ես ու Սոնան: Ամեն օրը յուրովի ուրիշ էր ու հետաքրքիր, միևնույն ժամանակ՝ խառն էր ու նույնը, արցունքոտ ու ժպիտներով լի: Բայց էդ օրերը մերն էին, մեզ համար ամենակարևոր ու ամենաթանկ պահերն էին:
Այնքան եմ կարոտում Մալիշկան: Ես նորից եմ ուզում արթնանալ Սոնայի հորդորներից առավոտյան 6-ին, ես նորից եմ ուզում ամաչել, ընկնել անհարմար իրավիճակների մեջ, նորից եմ ուզում լսել Աշոտիկի՝ Սոնայի փոքր եղբոր բղաված «բարևը», կամ նորից եմ ուզում զգալ նրա հարվածները, նորից եմ ուզում ստիպել Սոնային սովորեցնել իրենց բարբառը: Նորից եմ ուզում ընկնել ցեխաջուրն ու լաց լինել, ու ծարավ լինելու դեպքում՝ նորից եմ ուզում ջուր խմել այն տեղից, որը կենդանիների համար էր նախատեսված:
Հիմա այս ամենն արդեն երազ է թվում, թվում է, թե կյանքում չի էլ եղել, ու ես միայն քնի մեջ՝ երազում եմ այդ օրերը տեսել:
Իսկ դեռ մի քանի օր առաջ ես Մալիշկայի փողոցներով էի քայլում:
Վերջում, երբ արդեն գնում էինք, Սոնայի տանեցիները մրգի տոպրակը տվեցին ձեռքս ու ասացին՝ տանեմ: Սոնայի տատիկն էլ ասաց, որ միշտ հիշեմ՝ Մալիշկայում հարազատ քույր ունեմ ու ընտանիք:
Չէ, ես էլի եմ գնալու: Գնալու եմ՝ կարոտս առնեմ:
Գնալու եմ, հաստատ:
Մի փոքր ծանոթությունը վերածվեց մի մեծ շատ ամուր ընկերության:
Ինչ տարօրինակ ես, կյա՛նք, ամեն ինչ ուրիշ ձևով ես մատուցում:

Երեկ անկախության տոնն էր։ Ինչպես ամեն տարի, այս տարի ևս բազմաթիվ միջոցառումներ կազմակերպվեցին տոնի առիթով։ Դրանցից մեկն էլ որոշեցի ներկայացնել։ Միջոցառումը Արաբկիր համայնքում էր։ Այգին կարծես բաժանված լիներ երկու մասի. մի հատվածում փոփն էր, մյուսում՝ ռոքը։

Ընտրությունս կանգ առավ ռոքի վրա (քանի որ կա տարածված կարծիք, որ ռոքը անկախության դրսևորումներից մեկն է)։ Միջոցառման մասնակիցները 54 դպրոցի սաներն էին՝ Վանիկը, Դավիթը, Անին, Արայիկն ու Արուսը՝ Մարիետա Էջոյանի ղեկավարությամբ։ Մինչ կսկսվեր միջոցառումը, որոշեցի զբոսնել ու հասկանալ, թե ինչ են մտածում մեր համաքաղաքացիները ռոքի մասին։ Հարցս հետևյալն էր՝ արդյո՞ք ռոքը կարող է ագրեսիայի պատճառ դառնալ։ Գրեթե բոլորն ասում էին, որ ռոքը երաժշտական ժանր է ու կախված է մարդու աշխարհայացքից ու բնավորությունից, միայն մի տատիկ կար, որ կտրականապես դեմ էր hard rock կոչվածին։

Հանկարծ լսեցի «Get lucky» հանրահայտ երգի ռոք տարբերակի հնչյուններն ու հայտնվեցի այնտեղ, որտեղ իշխում էր ռոքը։ Իհարկե, դժվար էր կտրվելը երիտասարդների ստեղծած աշխարհից, բայց լրագրող լինելով՝ չէի կարող չնկատել, որ նստարաններն ազատ էին՝ չնայած այն փաստին, որ հարցմանս ժամանակ բոլորը գովաբանում էին ռոքը։ Չնկատեցի՝ ինչպես անցավ ժամանակն ու հանկարծ տեսա, որ կողքիս նստած է այն տատիկը, որը րոպեներ առաջ հանդես էր գալիս որպես ռոքի «հակառակորդ»։ Կասկած անգամ չէր կարող լինել, որ միջոցառման վերջում ազատ տեղ չպիտի մնար, բայց այ, տատիկի ներկայությունը զարմանալի էր։

Միջոցառումն ավարտվեց, բայց Ալեքսանդր Բաբասյանի հետ զրույցի շնորհիվ (ի դեպ՝ նա կազմակերպիչներից մեկն էր) իմացա, որ դեռ էլի խմբեր են ներկայանալու, ու ելույթները շարունակվելու են մինչև ժամը 5-ը։

Չէի կարող բաց թողնել անկախության սերնդի ներկայացուցիչների հետ հարցազրույցի հնարավորությունն ու որոշեցի Վանիկի և Դավիթի (մենակատարների) հետ խոսել ռոքից ու անկախությունից:

-Ինչո՞ւ ընտրեցիք հենց ռոքը։

Վանիկ (սիրիահայ).

-Սկզբնական շրջանում երաժշտություն չէի լսում, մի անգամ եղբորս հետ ֆիլմ էինք դիտում, ու ֆիլմի սաունդթրեքը գրավեց ինձ, հետո սկսեցին հետաքրքրել նույն խմբի այլ կատարումները։ Այնուհետև «System of a down» աշխարհահռչակ ռոք խումբը եկավ Հայաստան, ու արդեն ռոքը մտավ իմ կյանք։

-Ո՞րն էր «System»-ից լսածդ առաջին երգը։

Վանիկ.

-«Holy Mountains»-ը:

Դավիթ.

-Ի սկզբանե լսում էի փոփ, բայց եկավ պահ, երբ ռոքը գրավեց ինձ ու հասկացա, որ իրականում ինձ ռոքն է հոգեհարազատ։ Այդ շրջանում շատերը մտածում էին, որ ռոքը սատանիստական ոճ ունի, բայց, այնուամենայնիվ, ես նրանց հետ համակարծիք չէի։

-Սերժ Թանկյանը միշտ փորձում է առաջ քաշել ցեղասպանության հարցը, իսկ դուք ո՞ր հարցի մասին կբարձրաձայնեիք։

Դավիթ.

-Ես էլ կխոսեի ցեղասպանության մասին, քանի որ ըստ իս՝ դա հայերիս համար առաջին խնդիրն է։

Վանիկ.

-Ես կարծում եմ, որ նախ պետք է խոսել երկրում առկա ներկայիս խնդիրների մասին, հատկապես՝ երիտասարդության միօրինակության ու անառողջ մթնոլորտի:

-Ինչպե՞ս են վերաբերվում ձեզ, երբ տեսնում են փողոցում ձեր «ռոքային» կերպարները, եղե՞լ են արդյոք հետաքրքիր դեպքեր:

Վանիկ.

-Մի անգամ հարցրել են՝ էս ի՞նչ դաշնամուր ա մեջքիդ դրած, ես էլ պատասխանել եմ, որ դաշնամուր չի, դհոլ ա։

-Նկատեցի, որ ձեր կատարումների մեջ մեծ տեղ էին զբաղեցնում «Nemra» ռոք խմբի ստեղծագործությունները. ինչո՞ւ հենց «Nemra»:

Դավիթ.

-Միջոցառումից 2 օր առաջ էինք իմացել, որ պետք է բեմ դուրս գանք ու ամեն բան հանպատրաստից էր, այսինքն՝ հավաքել ու ներկայացրել էինք այն երգերը, որոնք սիրում ենք։

Վանիկ.

-«Nemra»-ի երգացանկի երգերն ինձ ամենահոգեհարազատն են:

-Նկատեցի, որ ունեք շատ հեղինակային կատարումներ, կա՞ ցանկություն տեսահոլովակի կերպով դրանք հանձնելու հանրության դատին։

Վանիկ.

-Ինչ խոսք, կա, բայց խմբում կան որոշ տարաձայնություններ, դրանք հարթելուց հետո կանցնենք մյուս ծրագրերի կյանքի կոչմանը։

-Ամփոփիչ հարցը. անկախության սերնդի ներկայացուցիչների պատկերացումները անկախության մասին։

-Մենք անկախ չենք, քանի դեռ կախված ենք դիմացինի տեսակետից ու ապրում ենք նրա կարծիքի համար։

Նախկինում, երբ գյուղից հաճախ չէի դուրս գալիս, մտածում էի, որ եթե գնամ, երբեք չեմ կարոտի:  Սկսում էի ձանձրանալ, որովհետև ամեն մի ծառն ու թուփն անգիր գիտեի: Իսկ երբ արձակուրդներին  տան երես չէի տեսնում, տեսած ժամանակ էլ միշտ շտապելով, միշտ ինչ-որ բանից ուշանալով, նկատել եմ, որ անգիր իմացածս ծառերը կտրված են, իսկ դրանց տեղում նոր` լրիվ անծանոթ թփեր են աճել: Ինձ ծանոթ մարդկանից շատերն էլ այլևս չկան: Սկզբից նրանց գնալը տարօրինակ է, հետո գնալուն էլ ես սովորում,  հրաժեշտները դառնում են առօրեական  ու առանց ավելորդ արցունքների:
Որոշ ժամանակ առաջ ընկերներիցս մեկը խնդրում էր օգնել, որ իմ տեսանկյունից սահմանեմ «կարոտ» բառը, այն ժամանակ հիմարաբար ասացի, որ երբեք իրական կարոտ չեմ զգացել, հետևաբար այն սահմանել չեմ կարող: Դրա պատճառը իմ կարճաժամկետ հիշողությունն է, որ տարածվում է ոչ միայն իրադարձությունների, այլև զգացողությունների վրա: Մոռացել եմ, թե ինչքան ուժգին էի կարոտում հորս, երբ նա մի քանի ամսով բացակայում էր: Հիմա այդ կարոտը ինչ-որ հեռավոր բան է թվում, որովհետև նա կողքիս է: Հիմա մենք լրացնում ենք «կարոտի ժամանակների» բացը:
Այս անտեր կարոտը (ինչպես ամեն վատ բան) գալիս է այն ժամանակ, երբ ամենից քիչն ես դրան սպասում:
Մեկ-մեկ ես կարոտում եմ գյուղիս պարապությունը, երբ կարող ես ժամերով պառկել ճոճի վրա ու ոչինչ չանել: Այդ ոչինչ չանելը շատ բան անելուց հետո այնքան հաճելի է:
Կարոտում եմ նաև ութերորդ դասարանի աշխարհագրությունը իր քարտեզներով, գրականությունը` միայն իմ սիրելի գրողներով, ու երկրաչափությունը` դեռևս հեշտ ու պարզ խնդիրներով: Կարոտում  եմ և ինձ` տասներկու տարեկան Անիին, որի միակ մտահոգությունը օրագրի մեջ «ութ» չստանալն էր, որի համար մասնագիտական ընտրության խնդիրն ու դպրոցն ավարտելու ժամանակն այնքան հեռու էին թվում:
Մեկ-մեկ սարսափում եմ այն մտքից, որ մի օր երեսուն տարեկան եմ լինելու: Ինձ համար երեսունը երիտասարդությունը ավարտելու հետ է ասոցացվում: Մայրս ասում է, որ դեռ վաղ է նման բաների մասին մտածելու համար, իսկ ես կարծում եմ, որ արդեն ժամանակն է: