արթուր համբարձումյան

Ինչ է նշանակում լինել տատիկ

Հարցազրույց տատիկիս` Արմենուհի Էքսերջյանի հետ

-Մի քիչ պատմիր քո մանկությունից, տատիկ:

-Ես մեր տան ամենափոքրն եմ և միակ աղջիկը: Ինձնից մեծ երեք եղբայր  ունեմ: Մանկուց ինձ տարբերել են որպես աղջիկ` ավելի ուշադիր էին: Երեք տարեկանից գնացել եմ մանկապարտեզ: Գնացել եմ այն մանկապարտեզը, որտեղ հետո գնացել են իմ թոռնիկները և իմ փոքր դուստրը: Մանկապարտեզը իմ հիշողության մեջ շատ լավ է մնացել` իր հանդեսներով, ամառային արձակուրդներին Ծաղկաձորի ճամբար տանելով: Հետո գնացել եմ մեր թաղամասի դպրոցը` Երևանի Գայի անվան դպրոցը: Լավ եմ սովորել, դպրոցից էլ լավ հիշողություններ ունեմ` դրական: Դպրոցը ավարտելուց հետո գնացել եմ Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի շինարարական ֆակուլտետ: Ավարտել եմ: Այդքան բան, մանկությունը և պատանեկությունը անցկացրել եմ սովորելով:

-Իսկ դու հիշո՞ւմ ես քո տատիկին:

-Իմ տատիկներից մեկը մեզ հետ էր ապրում, իսկ մյուսը` ուրիշ երկրում: Հիշում եմ: Քանի որ իմ ծնողները ժամանակին ներգաղթել են Բուլղարիա, և քառասունվեց  թվին, երբ հայրենադարձություն եղավ, իմ ծնողները եկել են Հայաստան, իսկ մայրիկիս ծնողները  մնացել են Բուլղարիայում: Նրանց հետ հիմնականում նամակագրական էր կապը, և երբեմն գնում էինք հյուր: Դա իմ Արմենուհի տատիկն էր, իսկ մյուս տատիկը ապրում էր մեզ հետ: Շատ լավ տատիկ էր, բարի,  շատ շնորհքով, ամեն ինչ կարողանում էր, համով-համով կերակրում էր: Ես աշխատում եմ շարունակել իրենց ավանդույթները:

-Ինչպիսի՞ն են եղել քո և տատիկիդ հարաբերությունները:

-Ինչպիսին բոլոր տատիկ-թոռնիկների հարաբերությունները:

-Իսկ այդքան տարիներ հետո դու հիմա ինչո՞վ ես նմանվում տատիկիդ:

-Ավելի շատ ես ծնողներիս մեջ եմ նմանություն գտնում: Իմ տատիկ-պապիկի հետ մենք լրիվ ուրիշ սերունդ ենք: Ես ավելի շատ ծնողներիս եմ շարունակում, քիչ հիշողություններ ունեմ: Հիմնականում` հոգատարություն:

-Ինչպիսի՞ զգացումներ ունեիր, երբ առաջին անգամ դարձար տատիկ, և տարբերվո՞ւմ էին այդ զգացումները մյուս անգամներից:

-Որախ էի: Առաջին հերթին դուստրերիս համար, որոնք մայր դարձան, և իմ ցանկությունն էր` օգնել, հենարան լինել իրենց, մեծացնել այդ բալիկներին, պատասխանատվության ինչ որ մաս վերցնել ինձ վրա: Բնականաբար, լավ, դրական, ուրախ:

-Բայց տարբերվո՞ւմ էին այդ զգացումները մյուս անգամներից:

-Չէ, ամեն մեկինն էլ յուրովի նույնն էր. ևս մի փոքրիկ երջանկություն և ուրախություն:

-Ինչո՞վ ես սիրում զբաղվել քո թոռնիկների հետ:

-Հիմնականում զրուցել, փազլ հավաքել, զբոսնել, ամեն մանկապարտեզ տանել-բերելուց ինչ-որ մի բան պատմել, երգել…

-Ե՞րբ է լինում, որ դու երջանկանում կամ վշտանում ես թոռնիկների համար կամ թոռնիկների պատճառով:

-Ամեն իրենց հաջողության հետ ես երջանկանում եմ, ամեն իրենց վատ արարքից, հիվանդ լինելուց կամ անհաջողությունից տխրում եմ, բայց աշխատում եմ միշտ դրական էմոցիաներով շրջապատեմ իրենց:

-Եվ դու որպես տատիկ ի՞նչ ես մաղթում մյուս տատիկներին:

-Երջանկություն: Թող ամեն տատիկ իր թոռնիկների հաջողություններով ուրախանա և հպարտանա: Իր խնամքի ու չարչարանքի արդյունքը  տեսնի:

 

նինա շահմուրադյան

Եկեք ժպտանք

Պատահում է, չէ՝ քայլում ես փողոցով ու նայում ես մարդկանց դեմքերին: Նրանց հայացքներն անտարբերություն են արտացոլում: Նրանց ոչինչ չի հետաքրքրում, ոչինչ բացի իրենց սեփական անձից: Այնքան շատ են այդ հայացքները, այդ տխուր, կյանքից հոգնած ու ամբողջովին հոգսերի մեջ թաղված հայացքները: Նայում ես ու դու էլ ակամա մռայլվում ես, դառնում ավելի տխուր, ավելի մտածկոտ: Կարծես քո հոգսերը, որոնք քիչ առաջ չկային, հանկարծ հայտնվեցին: Ու դու էլ այդ մարդկանց նման սկսում ես մտածել միայն քո մասին: Քեզ ոչ-ոք չի հետաքրքրում: Աշխարհում կաս միայն դու, ու քեզ հետ միասին կան քո չեղած հոգսերը: Քեզնից հետո թեկուզ ջրհեղեղ. կարևորը դու ես:

Այդպես տխուր, մտքերի մեջ խրված ու ոչինչ չնկատելով՝ շարունակում ես քայլել, մեկ էլ հանկարծ մի փոքրիկ, անմեղ երեխա մոր գրկից բարի աչքերը հառում է ճակատիդ ու սկսում է ժպտալ: Դու էլ ակամա ժպտում ես, ու այդ ժպիտը փրկում է քեզ: Դու էլի դառնում ես այն բարի, անհոգ ու լավատես մարդը, որ օգնում է բոլորին, ու մտածում է բոլորի մասին: Դու էլ այդպես մեկ ուրիշին ես ժպտում ու նրա հոգսերն էլ, որոնք սև ամպի նման պատել էին իր հոգին, ցրվում են: Ու նա էլ դառնում է ավելի անհոգ, ավելի երջանիկ:

Եթե մենք էլ լինենք բարի, անկեղծ ու բոլորին օգնենք անշահախնդիր, ապա մենք էլ այդ մանկան պես կժպտանք: Ու բոլորը կժպտան, ոչ ոք չի մտածի իր գլխին կուտակված խնդիրների մասին, դրանք կլուծվեն իրենք իրենցով՝ առանց ավելորդ միջամտության:

Եկեք ժպտա´նք, թող մեր հոգին փայլի բարությունից, ու դա կփոխանցվի: Հաստատ ես վստահ եմ, որ եթե մենք լինենք բարի, ապա բոլորը մեր շրջապասում, ժամանակի ընթացքում,կդառնան մեր պես՝ ժպտուն ու անհոգ:

Եթե մարդը անտարբեր է, չար ու մռայլ, ապա նա մարդ չէ, նա հոգսերի տակ ընկճված մի կույտ է, որը ժամանակի ընթացքում պիտի քայքայվի, վերանա ու տեղ տա իսկական մարդկանց, ինչպես ամպերն են ցրվում, երբ արևն է դուրս գալիս:

արթուր համբարձումյան

Բոլոր փափուկ խաղալիքներից ամենափափուկը

Երբ ես փոքր էի, միշտ երազում էի ունենալ եղբայր, ցանկալի էր փոքր, որ նրան սովորեցնեի տարբեր ու հետաքրքիր բաներ: Ես ունեի խաղալիքներ, ունեի զարմիկներ` քույրեր և եղբայրներ, բայց ուզում էի ունենալ եղբայր, որը միշտ կքներ իմ կողքին: Մինչ եղբորս ծնվելը հայրս մեկուկես տարով մեկնել էր Միացյալ Նահանգներ, և դրանից հետո ես և մայրս մնացինք տանը մենակ:

Գարնանը` ապրիլի 19–ին առավոտյան ես արթնացա տատիկիս տանը, որը գտնվում էր մեր տան ներքևի հարկում: Ես հարցրեցի.

-Ես ի՞նչ եմ անում այստեղ, և ուր է մաման:

Տատիկը պատասխանեց.

-Մամադ հիվանդանոցում է, ու ծնվել է Բորկան:

Ես շատ ուրախացա և սկսեցի պատկերացնել, թե ինչպես ենք խաղալու միասին:

Երկու օր հետո մենք գնացինք մայրիկին և Բոկային բերելու: Բոկան ավելի փափուկ էր, քան իմ փափուկ խաղալիքները, և ավելի խելոք, քան յուրաքանչյուր երեխա:

Բայց հիմա նրա հետ շատ դժվար է: Նա ինձ չի լսում, և մենք հաճախ վիճում ենք իրար հետ, բայց հետո հաշտվում: Մենք միշտ միասին բոլոր անլուծելի խնդիրներից դուրս ենք գալիս միասին և ուրախացնում մայրիկին:

Օրինակ, մի անգամ Ծաղկաձորում ես և եղբայրս գնացինք փոքր ձորում զբոսնելու: Մենք այնքան էինք տարված զբոսնելով, որ չէինք զգացել, որ շատ ենք հեռացել: Հետ գնալիս մեր ճանապարհը փակել էին փշոտ թփերը: Հետո հասկացանք, որ մոլորվել ենք, բայց Բոկան փայտ գտավ, և այդ փայտով մենք սկսեցինք մեզ ճանապարհ բացել և վերջապես դուրս եկանք: Վտագավոր էր, բայց արկած էր: Բոկայի հետ ես միշտ կգնամ դեպի նոր արկածներ:

Եվրոպայի օր. Տաղավարից տաղավար

Այսօր, Եվրոպայի օրվա կապակցությամբ գնացել էի Հյուսիսային պողոտա: Սկզբում անգամ պատկերացում չունեի, թե ինչ կկատարվեր այնտեղ, բայց շուտով, երբ արդեն այնտեղ էի, ինձ համար ամեն ինչ պարզ դարձավ: Տարբեր կազմակերպություններ իրենց հետաքրքիր ծրագրերով և տաղավարներով ներկայացնում էին այն ծրագրերը, որոնք իրագործվում են Եվրոպական միության աջակցությամբ: Ամեն տաղավարի մոտենալիս զգում էինք ջերմ վերաբերմունք և տարբեր հարցերի պատասխանելու մեծ պատրաստակամություն:

Բոլոր տաղավարների մեջ մեկը համեմատաբար ավելի շատ էր գրավում մարդկանց: Ինձ նույնպես հետաքրքրեց, թե ինչ է ներկայացնում այն: Մոտեցա և նկատեցի, որ այնտեղ ներկայացված էին տարբեր երկրների փոքրիկ ուտեստներ, որոնցով կազմակերպիչները հյուրասիրում էին անցորդներին: Մարդիկ սիրով վերցնում էին դրանք և անգամ չէին էլ հետաքրքրվում, թե ինչ կազմակերպություն է, և ինչ է ներկայացնում:

Լուսանկարը՝ Սարգիս Մելքոնյանի

Լուսանկարը՝ Սարգիս Մելքոնյանի

Ես արեցի հակառակը և հարցրեցի: Իմ հարցերին պատասխանեց մի շիկահեր տղա, որը ներկայացնում էր Եվրոպական կամավորական ծառայությունից (EVS):

-Շատ հետաքրքիր է պատրաստված ձեր տաղավարը, կպատմե՞ք մի քիչ դրա մասին:
-Այո, իհարկե, ինչպես նկատեցիք, այստեղ ներկայացված են տարբեր երկրների ավանդական փոքրիկ ուտեստներ: Օրինակ` Սլովակիայի, Խորվաթիայի, Հոլանդիայի, Գերմանիայի և այլն:
-Իսկ ի՞նչ ծրագրեր եք ներկայացնում դուք:
-Մեզ հետ դուք կարող եք դառնալ կամավոր և ուղևորվել Եվրոպա: Սակայն դրա դիմաց ոչինչ չեք ստանում, քանի որ կամավոր եք, բայց և այնպես, ոչինչ էլ չեք վճարում:
-Իսկ ինչո՞վ են զբաղվում կամավորները:
-Դե նրանք տարբեր աշխատանքներ են կատարում այնտեղ երեխաների հետ:
Եվ վերջում տվածս հարցը, որը ինձ շատ տխրեցրեց.
-Իսկ տարիքային սահմանափակում կա՞:
-Այո, տասնյոթ տարեկան պետք է լինեք և ավել: Դուք քանի՞ տարեկան եք:
-Ցավոք, տասնհինգ:
-Մի տխրեք, ահա վերցրեք պաստառները, կբաժանեք ձեր ընկերներին, իսկ դուք մեզ հետ կապնվեք 2 տարի հետո:

Լուսանկարը՝ Էմիլի (Էմանինա) Մանուկյանի

Լուսանկարը՝ Էմիլի (Էմանինա) Մանուկյանի

Մենք վերջացրեցինք մեր խոսակցությունը, և նա ինձ մեկնեց մի փոքրիկ ուտեստ, որի վրա Սլովակիայի դրոշն էր փակցված: Այստեղ սկսեց անսպասելի, բայց իրականում շատ էլ սպասված անձրևը, որը չխանգարեց երաժշտությունը վայելող մարդկանց և հիշեցնելով անձրևոտ Անգլիայի մասին: Ավելի շատ մարդ հավաքվեց Մեծ Բրիտանիայի տաղավարի շուրջը, ուր հենց ինքը՝ Վիլյամ Շեքսպիրը վիկտորինա էր անցկացնում:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Բաբոյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Բաբոյանի

Անգամ պողոտայով զբոսնելիս ինձ մոտեցավ մի աղջիկ և հարցրեց.
-Հետաքրքրվա՞ծ եք ֆրանսերենով:
-Այո:
Իմ պատասխանից հետո նա ինձ մեկնեց իրենց պաստառը՝ ֆրանսերենի դասընթացների մասին, էջանիշ և գրիչ, որը ինձ շատ ուրախացրեց:
Իրոք ամեն ինչ շատ լավ էր կազմակերպված և շատ հետաքրքիր էր ամեն մի տաղավարը, սակայն այստեղ առանձնացրեցի ինձ համար ամենահետաքրքիրները:
Նաև այս տոնական օրը ավելի տոնական էր թվում, քանի որ այն անցկացնում էի  «Մանանա» կենտրոնի ընկերներիս հետ:
Դե ինչ, եթե դուք էլ եք ներկա գտնվել Եվրոպայի օրվան, ո՞րն էր ձեզ դուր եկած տաղավարը:

Նարե Շարմազանովա

Իմ այցեքարտը

Անցյալ տարվա հունիսի վեցն էր: Հաջորդ օրը գրականության քննության էի: Մեզ տրված էր լինելու ինչ-որ երկտող, և դրա հիման վրա մենք պետք է շարադրություն գրեինք: Բնականաբար որոշեցի պատրաստվել քննությանը, բայց ինչպե՞ս:

Սկսեցի ուղղակի համացանցով երկտողեր փնտրել և շարադրություններ գրել: «Ընտանի դարձած գայլը` Ուիլի մականունով, ցնցել է իր վարժեցնողին ու նաև ողջ աշխարհին»,-  այս երկտողը դարձավ ինձ համար ճակատագրական:

…Ընտանի դարձած գայլը` Ուիլի մականունով, ցնցել է իր վարժեցնողին ու նաև ողջ աշխարհին:

Թոմը բնակվում էր Ամերիկայի Կալիֆորնիա նահանգի մի գյուղում: Նա շատ էր սիրում անտառներում ման գալ, տարբեր կենդանիների հետ խաղալ, զվարճանալ:

Մի օր անտառում նա մի ձագ տեսավ, մոտեցավ նրան, կարծեց , թե շան ձագ է, և քանի որ Թոմը խելքը կորցնում էր շան ձագերի համար, առանց մտածելու նրան իր հետ վերցրեց: Մենք մոռացանք նշել փոքրիկ «բայց»-ը , որը ամեն ինչ փոխեց: Ձագուկը իրականում գայլի ձագ էր: Այսինքն՝ ի՞նչ դուրս եկավ. գայլ մորից առևանգեցին իր շատ սիրելի ձագին: Մայրը վերադարձավ որսից , որպեսզի կերակրի ձագուկին, տեսավ, որ իր որդին չկա: Մայր գայլը խուճապի մեջ էր: Ում ճանապարհին տեսնում էր, հոշոտում էր, հոշոտում անխնա: Նա ատում էր ամեն ինչ՝ պատրաստ էր անգամ աշխարհը հոշոտել, բայց ցավոք, նրա ողբից իրականությունը չէր փոխվում:

«Շան ձագը» սևուկ էր, խորը, թախծոտ աչքերով: Թոմը երբևիցե այդպիսի գեղեցիկ կենդանի չէր տեսել: Վայրկյան առ վայրկյան Թոմը ավելի էր կապվում «շան ձագի» հետ, որին Ուիլի անվանեց: Թոմը անտառից տուն ճանապարհին խոսում էր նրա հետ, մտածելով, թե Ուիլին կդառնա իր կյանքի լավագույն ընկերը:

Թոմը արդեն տանն էր: Ծնողները անմիջապես հասկացան , որ Ուիլին գայլի ձագ է: Նրանք խղճում էին Ուիլիի մորը: Հազար անգամ փորձեցին Թոմին համոզել՝ վերադարձնել ձագուկին իր տուն ՝անտառ: Բայց ցավոք, դա անիմաստ էր: Մնում էր համակերպվել իրականությանը: Անցան տարիներ: Ուիլին փոքր ձագուկից վերածվել էր մի հսկայի, որը անծանոթների հետ դաժան էր, բայց հարազատների հետ մեղմ ու ջերմ: Թոմը արդեն տասներկու տարեկան էր: Շատ չէր անցել՝ ընդամենը երեք տարի, բայց քանի որ կենդանիները շուտ են ծերանում, այդ երեք տարին Ուիլիի համար կարծես քսան տարի լինեին:

Մի օր Թոմը որոշեց գնալ անտառ Ուիլիի հետ: Նա երբեք Ուիլիին իր հետ անտառ չէր տարել, քանի որ գիտեր, որ նրա մայրը չի թողնի Ուիլիին հետ գալ: Բայց այս անգամ տանում էր, որովհետև գիտեր, երբ մայր գայլերը ծերանում են, հիշողությունը կորցնում են:

Նրանք արդեն անտառում էին, և Ուիլիի մայրը մոտեցավ: Նա այնքան տանջված էր, այնքան ծերացած , բայց չէր կորցրել իր հմայքը, որով գայթակղել էր Ուիլիի հորը: Թոմը գիտեր, որ սա Ուիլիի մայրն է , բայց համոզված էր, որ չի հիշի տարիներ առաջ գողացված որդուն: Ասում են` մոր կոտրված սիրտը ոչ ոք չի կարող բուժել, և մոր բնազդը ոչ ոք չունի: Մայրը ճանաչեց զավակին: Նա ուզում էր ցատկել, գրկել նրան, երբ տեսավ մի խոչընդոտ՝ դա Թոմն էր: Նա արդեն վաղուց ծրագրավորել էր, թե ինչպես որդու հետ պետք է խժռի առևանգողին …

Կատարվեց անսպասելին: Մայրը նետվեց Թոմի վրա , իսկ Ուիլին պաշտպանեց: Ուիլին գիտեր, որ սա իր մայրն է: Նա բնազդով զգում էր: Ի՞նչ աներ Ուիլին: Թույլ տար, որ մայրը հոշոտի իր տիրո՞ջը: Այն մարդուն, ով իրեն և մայր է եղել, և հայր, և եղբայր …

Դժվար է հավատալ, որ կենդանին այսքան կկարողանա հասկանալ: Ուիլին նետվեց մոր վրա: Մայրը սարսափահար էր եղել: Մի՞թե սա իր հարազատ որդին է: Սա մոր համար ամենաուժգին հարվածն էր: Որդու հասցրած վերքը մոր համար դարձավ անբուժելի: Նա տեղում մահացավ: Ուիլին մոտեցավ մորը, մեղմ լիզեց նրա վերքը և աչքերը: Մոր զարմացած և տանջված աչքերը փակվեցին հավիտյան: Սրտի մեծ կսկիծով Ուիլին մորը թողեց անգղներին: Անտառապահը լսեց Ուիլիի հեկեկոցը, որը ցնցեց անտառապահին:

….Ընտանի դարձած գայլը` Ուիլի մականունով, ցնցել է իր վարժեցնողին ու նաև` ողջ աշխարհին:

Հ.Գ.

Երևի թե ինքներդ ձեզ հարց կտաք. ինչո՞ւ ճակատագրական: Ասեմ, եթե այս երկտողը չլիներ, ես չէի հասկանա, որ գրելը ինձ օդի և ջրի պես պետք է: Մանկուց սիրել եմ գրել, սակայն շատ չեմ խորացել և փոքրիկ պատմվածքներով սահմանափակվել եմ: Այս երկտողը մի նոր դուռ բացեց իմ առջև: Դարձավ իմ այցեքարտը: Նրա շնորհիվ ես սկսեցի գրել, արտահայտել մտքերս, ճանաչել ինքս ինձ և վերջապես այս երկտողի միջոցով ես եկա «Մանանա» և այժմ իմ նյութերը կարող եք կարդալ 17-ում:

 

emanina

Ժյուլ Վեռնի վաղեմի երազանքը, կամ` վաճառում եմ Հյուսիսային բևեռը

Գիտակ ընկերներիս հետ խոսում էի տարբեր բաներից, քննարկում տարբեր հարցեր, երբ հանկարծ խոսքը գնաց սրա մասին: «Մի բան, որը չի պատկանում ոչ ոքի, հավասարապես պատկանում է բոլորին»:

Օրինակ, երբ քայլես փողոցով ընկերոջդ հետ, և դուք գտնեք հազար դրամ, այդ գումարը չի պատկանի ոչ ոքի, նշանակում է այն հավասարապես կպատկանի բոլորին, անկախ նրանից, թե ով է առաջինը տեսել, կամ ով է առաջինը վերցրել: Եվ դուք ստիպված եք այն հավասարապես բաժանել ձեր մեջ, անկախ ամեն ինչից: Իսկ այ, եթե ընկերներից մեկը ամբողջը իրեն վերցնի, ապա նա, կարճ ասած, կմեղանչի ճշմարտության առջև:

Այս թեորիան առաջարկել է Ժյուլ Վեռնը, ուստի բոլորը, անկախ իրենց պատկանելությունից, մաշկի գույնից, սեռից և այլ հատկանիշներից, հնարավորություն ունեն մասնակցելու աճուրդին, որտեղ ես կվաճառեմ Հյուսիսային բևեռը:

Եվ մեծ հավանականություն կա, որ այնտեղ կգտնեք օգտակար հանածոներ, ինչպես օրինակ, այդ նույն աստիճանի տակ գտնվող երկրներում՝ ԱՄՆ-ում և Ռուսաստանում:
Իսկ այսօր ածուխը և նավթը արդեն գրեթե սպառման եզրին են, և ո՞ւմ համար գայթակղիչ չեն Հյուսիսային բևեռում եղած ածուխի և նավթի պաշարները:

Չնայած սկզբում պետք է այնպես անել, որ այնտեղի սառույցը հալվի: Ժյուլ Վեռնը նաև դա էր պլանավորել: Դիտարկելով այն հանգամանքը, որ օրինակ, երբ մարդը կրակում է նռնականետից, նռնակի թռիչքի ուժի փոխազդեցությունից կրակողը հետ է գնում: Ելնելով դրանից, նա մտածել էր կառուցել մի այդպիսի նռնականետ, որի կրակողը կլինի Երկիր մոլորակը և այն կրակելուց մոլորակը հետ կգնա և կշեղվի 37 աստիճանով, և Հյուսիսային բևեռը կհայտնվի արևին մոտ հատվածում, և սառույցները կհալչեն: Բացի այդ ամբողջ մոլորակի կլիման կլինի հաստատուն: Այսինքն, նրա մի գոտում միշտ կլինի ձմեռ, մեկում` ամառ, մեկում` աշուն, իսկ մյուսում էլ` գարուն և մարդիկ իրենց համար հարմարավետ գոտին կընտրեն ապրելու համար: Եվ այսպիսով… Չշեղվենք թեմայից:

-Ես միայն վաճառում եմ Հյուսիսային բևեռից ինձ բաժին ընկած 600սմ քառակուսին:

-Ես էլ եմ վաճառում իմ բաժինը, ամեն սանտիմետրը 500 դոլար:

-Ես էլ եմ վաճառում, իմ ընտանիքի անդամներից՝ մայրիկիս, հայրիկիս մեծ եղբորս ու իմ բաժինները, ամեն սանտիմետրն էլի նույն` քոնի գնով: 4×600×500=1 200 000 դոլար:

Ես միլիոնատեր կլինեմ:

Եվ այսպես նույն հաջողությամբ ես կարող եմ ասել, որ վաճառում եմ Անտարկտիդայի իմ բաժինը: Սակայն ինձ թվում է այն շուկայում պահանջված չէ, քանի որ ամբողջ տարածքը բացարձակ սառույց է: Իսկ գլոբալ տաքացումներից հետո Անտարկդիան կվերածվի ջրի:
Իսկ ջուրը կյանք է, չէ՞: Ոչ մեկը չի ցանկանա գնել այն: Սա է մեր կյանքի իրական պատկերը, որ ոչ ոք ձեռք չի բերի կյանքի համար անհրաժեշտ բաներ, ինչպես օրինակ, իմ անիրական խոսքերը, որոնք երևի բոլորին կթվան զուտ աներևակայական բաներ, սակայն ես հենց խոսում եմ դրանց բացարձակ իրական լինելու մասին:

«Կվաճառեմ Հյուսիսային բևեռի իմ բաժինը, մոտ 600 սանտիմետր քառակուսի»:

Հ.Գ. Գինը պայմանագրային

mher tumanyan

Խաղաղության 35 տարին

-Մամ, այ, մամ…

-Հա, բալես…

-Ո՞ւր ա պապան:

-Պապան, բալես, պապան… Պապան մի հատ հեռու տեղ ա գնացել…

-Գալու ա, չէ՞,  մամ:

-Հա, ցավդ տանեմ, որ քեզ խելոք պահես` կգա…

-Մամ, բայց արդեն մի ամիս ա` ես խելոք եմ, ինչի՞ չի գալիս:

-Կգա, բալես, անպայման կգա…

Ինչքան սենց դեպքեր կան, ինչքան սենց երեխեք կան ու ինչքան սենց կոտրված ճակատագրեր: Պատերազմ… Էս ամեն ինչի գլխավոր մեղավորն ու ստեղծողը: Իսկ ովքե՞ր են ստեղծում պատերազմը:  Իհարկե, մարդիկ…  Այսինքն, ստացվում ա, որ մարդը ուզում ա հա պատերազմե՞լ:  Կամ, սենց ասած, «ղեկավարնե՞րն» են ուզում պատերազմ: Թե՞ պատերազմը զուտ մարդաքանակի կրճատման ու տարածքի մեծացման համար ա: Ինչի՞ համար էլ ուզում ա ստեղծված լինի, ինքը ահավոր բան ա…  Ոչ միայն մարդկային զոհերի առումով, այլ նաև զոհերի հարազատների հոգեկան վիճակի կտրուկ վատացմամբ ու ճակատագրերի անիմաստ շեղմամբ…

Էս քանի օրը ճշտեցի ու պարզեցի, որ երկրագնդի ամբողջ պատմության մեջ պատերազմները դադարել են ընդամենը, գումարային, 35-40 տարի… Մեղմ ասած,  ահավոր ա… Ոնց որ անընդհատ մարդկությունը պատերազմի ծարավ լինի, անընդհատ էլ ավելի զոհեր ու էլ ավելի փշրված մանկություն, պատանեկություն… Նույնիսկ ծերություն…

Պատերազմի լավը մենակ վերջն ա, որովհետև չնայած փոքր, բայց հույս կա` նորը չսկսելու ու հինը պահելու:  Կա հույս, որ էլ հայրդ, պապդ կամ, չգիտեմ, եղբայրդ էլ չեն գնա, կողքիդ կլինեն… Պատերազմները միշտ էլ լինելու են…

Ծանր ա…

Մեր կողքին ապրող երեխաները

Աշխարհում իմ ամենասիրած անկյունը

-Լիլի՛թ, աթոռդ մի կողմ քաշի՛,- ասաց պապիկը:

Ես աթոռս կողք քաշեցի, իսկ պապիկը բացեց պահարանը և գրիչ վերցրեց:

-Մի քիչ կողք նստի՛, էլի, ամեն անգամ պետք ա աթոռդ քաշես, որ ինչ-որ բան վերցնենք դարակից:

Ես աթոռս նորից կողք տարա, և ինչպես միշտ, նստեցի պահարանից 10 սմ հեռավորության վրա:

Ես երկու փայտե աթոռ ունեմ՝ մեկը թիկնակ ունի, մյուսը՝ ոչ, երկուսն էլ ցածր աթոռներ են: Այդ աթոռների վրա ես նստում եմ մանկուց: Մոտ տասնչորս տարվա աթոռներ են: Իհարկե, այդ աթոռների վրա միայն ես չեմ նստում: Իսկ այդ պահարանի կողքին միայն ես եմ նստում:

Այն ժամանակ ես նստում էի փոքր ինչ կողք: Իսկ հիմա հենց այնտեղ եմ նստում և հեռուստացույց դիտում: Մեր տունը վերանորոգելուց հետո հյուրասենյակի պահարանները փոխեցինք և ավելի մեծ պահարաններ գնեցինք: Մի անգամ, չեմ էլ հիշում երբ, ես նստեցի պահարանի ուղիղ դիմացը և զգացի, որ այնտեղից հեռուստացույցը ավելի լավ է երևում: Այդ օրվանից ես մեխանիկորեն նստում էի այդտեղ և մինչև հիմա էլ ես նստում եմ այնտեղ և մինչև հիմա էլ բոլորը խնդրում են ինձ տեղս փոխել, բայց արդեն գիտեն, որ այդտեղ նստելը երկար է տևելու:

Լիլիթ Վարդանյան
13 տարեկան