-Լիլի՛թ, աթոռդ մի կողմ քաշի՛,- ասաց պապիկը:

Ես աթոռս կողք քաշեցի, իսկ պապիկը բացեց պահարանը և գրիչ վերցրեց:

-Մի քիչ կողք նստի՛, էլի, ամեն անգամ պետք ա աթոռդ քաշես, որ ինչ-որ բան վերցնենք դարակից:

Ես աթոռս նորից կողք տարա, և ինչպես միշտ, նստեցի պահարանից 10 սմ հեռավորության վրա:

Ես երկու փայտե աթոռ ունեմ՝ մեկը թիկնակ ունի, մյուսը՝ ոչ, երկուսն էլ ցածր աթոռներ են: Այդ աթոռների վրա ես նստում եմ մանկուց: Մոտ տասնչորս տարվա աթոռներ են: Իհարկե, այդ աթոռների վրա միայն ես չեմ նստում: Իսկ այդ պահարանի կողքին միայն ես եմ նստում:

Այն ժամանակ ես նստում էի փոքր ինչ կողք: Իսկ հիմա հենց այնտեղ եմ նստում և հեռուստացույց դիտում: Մեր տունը վերանորոգելուց հետո հյուրասենյակի պահարանները փոխեցինք և ավելի մեծ պահարաններ գնեցինք: Մի անգամ, չեմ էլ հիշում երբ, ես նստեցի պահարանի ուղիղ դիմացը և զգացի, որ այնտեղից հեռուստացույցը ավելի լավ է երևում: Այդ օրվանից ես մեխանիկորեն նստում էի այդտեղ և մինչև հիմա էլ ես նստում եմ այնտեղ և մինչև հիմա էլ բոլորը խնդրում են ինձ տեղս փոխել, բայց արդեն գիտեն, որ այդտեղ նստելը երկար է տևելու:

Լիլիթ Վարդանյան
13 տարեկան

Այս մեկ տարվա ընթացքում ես շատ եմ փոխվել: Սակայն ես չէի զգում դա, և դրա համար ես խնդրեցի, որ ինձ օգնեն, ասեն,  թե ինչով եմ լավացել և ինչով եմ վատացել: Ես այս մեկ տարվա ընթացքում սկսել եմ ավելի ուշադիր լինել, քան թե առաջ (բայց այդ չի նշանակում, որ շատ եմ ուշադիր դարձել): Ես ավելի եմ խելոքացել, սակայն միաժամանակ ես ծույլիկացել եմ: Եթե առաջ ես դասերս ավելի շատ էի անում, բայց սխալներով, ապա հիմա ես ավելի քիչ եմ անում քան թե պետք է: Ես ավելի եմ լավացրել իմ անգլերենը, բայց թուլացրել եմ իմ մաթեմը: Ես շատ-շատ բոյովացել եմ: Սկսել եմ ավելի շատ հետաքրքրվել տարբեր սպորտաձևերով (այ, օրինակ, մարտեր առանց կանոնների սպորտաձևով): Ես արդեն ավելի քիչ եմ անցկացնում ժամանակս համակարգչի առաջ, բայց դեռ տեղ կա ավելի քչացնելու համար:

Առաջվա Արամից շատ քիչ բան է մնացել: Հիմա ես պատրաստվում եմ շատ լավ սովորել, որ կարողանամ ապացուցել ինքս ինձ, որ ես կարող եմ հաղթահարել իմ վախերը և դժվարությունները:

Մանկության տարիներին ես շատ էի վախենում էակներից, որոնք գոյություն ունեին միայն իմ գլխում: Ես կարող էի տեսնել հրեշ մթության մեջ կամ էլ անհասկանալի դեմքերով երեխաներ: Հիմա ես այլևս չեմ վախենում այդ վախերից, սակայն մի քանիսը իմ գլխից չեն դուրս գալիս դեռ:

Ես մինչև հիմա կարող եմ քայլել մութ փողոցում ու տեսնել սև շորերով անհասկանալի էակի: Ես սկսել եմ ուշադրություն չդարձնել այդ էակների վրա: Հասկանում եմ, որ ինքս եմ հորինում: Բայց մեկ-մեկ ուշ գիշերը ես տեսնում եմ մթության մեջ շատ վախենալու էակներ, որոնք չեն ուզում հեռանալ այդ տեղից, նրանք քարացած կանգնած ինձ են նայում ու վերջիվերջո հեռանում են, կամ էլ ես ինքս եմ լույսը միացնում, որ համոզվեմ, որ իրենք գոյություն չունեն:

Արամ Հարությունյան
13 տարեկան

Երբ լսում եմ, որ մայրիկս իմ սենյակից բարձր ինձ է կանչում, գիտեմ, որ կամ տեղափոխություն է անելու իմ  սենյակում  կամ  դարակներս է դասավորելու:

Այս անգամ երկուսն էլ ես նրան խնդրեցի, որ չանի, բայց նա ինձ չլսեց: Ճանաչելով մայրիկիս, գիտեի, որ նկարներիս և իրերիս կեսը աղբաման է նետելու: Ասացի` սիրածս իրերը թաքցնեմ: Հաջորդ օրը փնտրեցի-փնտրեցի բառատետրս, բայց չգտա: Չմտածեցի, որ մայրիկս աղբամանն է նետել: Երբ գնացի դպրոց, դասատուն  բարկացավ ինձ վրա, քանի որ բառատետրս մոռացել էի:

Եկա տուն, մայրիկիս ասացի, թե ուր է բառատետրս, նա պատասխանեց, որ ինքն է աղբամանը նետել: Եվ ես  ստիպված եղա բոլոր հոմանիշները, հականիշները, համանունները և դարձվածքները նորից գրել:

Էլզա Զոհրաբյան
11 տարեկան

Սիրելի ծնողներներ, պատկերացրեք, թե ես այսօր երեխաների իրավունքների պաշտպանն եմ: Ես ուզում եմ ձեզ բոլոր երեխաների անունից դիմել.

Խնդրում եմ, մեր հանդեպ անտարբեր մի եղեք: Օրինակ` թույլ տվեք մեզ արտահայտելու մեր կարծիքը: Լինում է այնպես, որ ծնողները դժվար իրադրությունից փորձում են ելք գտնել, և երբ իրենց երեխան էլ է ուզում իր տարբերակը առաջարկել, չեն լսում:  Եվ երբ ելքը գտնում են, կամ լուծումը, պարզվում է` միայն իրենց մասին են մտածել, երեխայի շահերը հաշվի չեն առել:

Խնդրում եմ նաև` դուք էլ ուրախացեք ձեր երեխայի հետ: Այսպես եմ ասում, որովհետև ես այսօր` հունիսի 1-ին, երբ քայլում էի փողոցներով, տեսա շատ ծնողների, որոնց երեխաները վազվզում էին, ուրախանում, իսկ մայրիկները կամ տատիկները թթված դեմքերով գնում էին իրենց երեխաների հետևից, մտածելով, թե երբ պետք է այս օրը վերջանա, և իրենք գնան տուն:

Մեկ խնդրանք ևս` կատարեք ձեր երեխաների փոքրիկ ցանկությունները: Կան ծնողներ, որոնք ափսոսում են նույնիսկ 100 դրամ ծախսել իրենց երեխայի խնդրած պաղպաղակը կամ «ադիբուդին» գնելու համար, և անգամ տեսնելով, որ երեխան լաց է լինում, մեկ է, չեն փոխում իրենց որոշումը:

Եվ այսպես, նորից եմ խնդրում. ուշադիր եղեք ձեր երեխայի հանդեպ: Թույլ մի տվեք, որ նրանք նեղանան ձեզանից: Դուք հաճախ եք ձեր մանկության մասին պատմելիս հիշում, թե ինչ բարի հայրիկ կամ մայրիկ ունեիք, ոնց էին նրանք ձեզ զբոսանքի տանում, ձեր խնդրանքները կատարում: Այնպես արեք, որ վաղը  ձեր երեխաներն էլ իրենց երեխաներին մանկության մասին  պատմելիս, հիշեն ձեր արած բոլոր լավ բաները:

Հուսով եմ, չնեղացաք:

Սիրով բոլոր երեխաների անունից`

Արթուր Համբարձումյան
12 տարեկան

Երբ ես ավելի փոքր էի, ինձ դուր էր գալիս, որ բոլորը, ուր գնում էինք, ճանաչում էին իմ հայրիկին, ու որ ես իր տղան եմ: Բոլորը ինձ վրա ավելի շատ ուշադրություն էին դարձնում, քան մյուսների վրա:

Իսկ հիմա դա ինձ դուր չի գալիս: Չեմ ուզոմ, որ ինձ վրա ուշադրություն դարձնեն միայն այն պատճառով, որ իմ հայրիկը հայտնի մարդ է:

Ես գնում եմ  մարտեր առանց կանոնների սպորտաձևի, ու ինձ անընդհատ մարզիչները հարցնում են` լավ եմ ինձ զգում թե ոչ: Իսկ ես չեմ ուզում, որ ինձ անընդհատ հարցնեն:

Սա սպորտ է: Էստեղ կապ չունի` հոգնած ես, լավ ես, վատ ես… Ես ուզում եմ հասնել ինչ-որ բանի ինքնուրույն, որ ինձ սիրեն դրա համար, այլ ոչ թե` որովհետև ես հայտնի մարդու տղա եմ:

Ես ափսոսում եմ, որ այդ մասին իմանում են խմբակների մի մասում: Թող ինձ գովեն, ինձ վրա բարկանան, ինձ շատ հանձնարարություն տան: Ինձ, ոչ թե հայտնի մարդու տղային:

Եթե ես գնամ հետագայում ուրիշ խմբակների, ապա չեմ ասի, թե ով է հայրիկս:

Այո, ես ափսոսում եմ, որ հիմիկվա խմբակներում գիտեն դրա մասին:

Ես կարող եմ ինքնուրույն դժվարություններ հաղթահարել: Օրինակ, ես երկու շաբաթվա ընթացքում իմ համառությամբ 9 կգ կարողացա նիհարել, և դրա մեջ ինձ չի օգնել ոչ հայրիկս, և ոչ մի այլ մարդ մեր ընտանիքից:

Ինչ հիանալի օր է, իսկ ես շտապում եմ պարապմունքի: Քայլերս արագ-արագ գցելով ավելի եմ արագացնում ընթացքս և մարդկանց ամբոխը ճեղքելով առաջանում եմ: Հանկարծ դիմացս մի աղջիկ է դուրս գալիս և, չկարողանալով կանգ առնել, բախումը նրա հետ անխուսափելի է դառնում: Ընկնում եմ գետնին, և աղջնակը մոտենում է ինձ և հարցնում:

-Կներես, հանկարծակիի եկա:

-Ես էի մեղավորը, ոչինչ, ի՞նչ է անունդ:

-Թերեզա,- պատասխանեց նա,- իսկ դո՞ւ, դո՞ւ ով ես:

-Ո՞վ եմ ես,- կրկնեցի նրան:

Հաճախ եմ տվել ինձ այս հարցը, սակայն պատասխանը այդպես էլ չեմ գտել: Այս անգամ չցանկացա թողնեմ անպատասխան և փորձեցի գտնել այն: Ես… Ես… Հըմմմ, չեմ կարող ասել: Չեմ կարող խոսել իմ մասին, քանի դեռ ես ինքս ինձ լիովին չեմ ճանաչում: Իսկ եթե հարցնենք ուրիշի՞ն:

-Ո՞վ է Էմանինան:

-Ահ, այն աղջիկը, որ միշտ նստում է շարքի վերջում, մտերիմ չեմ հետը:

-Ի՞նչ: Էմանինա՞: Հա, երևի Էմիլիան… Գիտեմ նրան, երբ ինձ տեսնում է, գալիս է և սկսում է անվերջ խոսել հետս:

-Այն «դինջ», կարճ մազերով աղջիկը, որ միշտ հեռախոսի մեջ մտած է և չի կարողանում կտրվել սոցցանցերից:

-Էմանինան, շատ եմ սիրում նրան, շատ դրական և ազատ աղջիկ է, չնայած իր ազատությունը երբեմն խանգարում է մեզ շփվել:

-Ախ, նա շատ ձանձրալի և փակ անձնավորություն է` անհետաքրքիր մտքերով:

Կամ ասենք.

-Չկա նրա նման ուրիշը. հասկացող, ճիշտ խորհուրդներ տվող, կարճ ասած, ինքնատիպ և անունով, և բնավորությամբ:

Սա եմ ես, բայց այդպես էլ չհասկացա այս պատասխաններից որ մեկն եմ ես: Իսկ ինձ թվում է… Թվում է ես ձկնորս եմ: Այո այո, հենց ձկնորս: Հիմա կբացատրեմ, թե ինչու: Երբ նրանք գնում են ձկնորսության, ձկանը բռնելու համար կարթին ամրացնում են խայծ` որդ: Որդ, քանի որ դա է դուր գալիս ձկանը, այլ ոչ թե քաղցրավենիք, ինչը դուր է գալիս ձկնորսին: Այդպես էլ ես` ամեն մարդու հետ շփվելու ընթացքում հագնում եմ այդ մարդուն սիրելի բնավորության գծերս: Այդ պատճառով էլ ամեն մարդ տարբեր կարծիք ունի իմ մասին:

Իսկ ես ես ի՞նչ կարծիք ունեմ: Միգուցե ես արդեն 9-րդ կյա՞նքս եմ ապրում, և այս բոլոր իմ մեջ ապրող Էմանինաները այդ կյանքերից մնացած գծե՞րն են: Իսկապես չգիտեմ, թե ով եմ ես: Իսկ եթե հենց ինքներդ ցանկանաք դա պարզաբանե՞լ:

Իսկ եթե լուրջ խոսենք, ես սովորական աղջիկ եմ ինչպես բոլորը: Հաճախում եմ դպրոց, որը այդքան էլ չեմ սիրում և անհամբեր սպասում եմ ավարտելուս, 9-րդ դասարանցի եմ: Սիրում եմ նկարել (առավելագույնը, ինչ կարողանում եմ նկարել, մարդուկն է), սակայն նկարում եմ, ծիծաղում նկարներիս վրա: Սիրում եմ լուսանկարել ամեն ինչ, մանրուքներից մինչև այնպիսի բաներ, որոնք տեսախցիկումս չեն տեղավորվում, սակայն չեմ սիրում դրանք ցուցադրել ընկերներիս:

Ես շատ սովորական եմ, ինչպես բոլորը, սակայն ամենքս էլ ունենք մի տարօրինակություն: Չէ որ, եթե չունես տարօրինակություններ, ուրեմն դու իսկապես տարօրինակ ես: Իսկ ես տարօրինակ եմ, քանի որ իմ տարօրինակությունները չափ ու սահման չունեն: Չնայած դրան, ես նաև շատ եմ սիրում երևակայել, որը իմ իրականությունից կտրվելու միակ միջոցն է: Ես չեմ սիրում, երբ իմ կյանքում հետաքրքիր բան չի լինում, այդ ժամանակ ես սկսում եմ երևակայել մինչև իրականությունը դառնա հետաքրքիր: Ահա այսպիսի մարդ եմ ես:

Ես Էմանինան եմ: Երկար վերլուծելուց հետո ես մտքերս իմի բերեցի, հասկացա, և արդյունքում ստացվեց մի բան` ուշացա պարապմունքից: