Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Երբեք չէի մտածել, որ կարող եմ ունենալ այնպիսի զգացողություն, որ եթե չգրեմ, կմեռնեմ։ Փաստը մնում է փաստ․ զգացմունքը մոտ տասներկու ժամ է՝ խեղդում է ինձ։ Չգիտեմ՝ ինչպես եմ այս գիշեր քնել, բայց զարթնել եմ, թե չէ՝ համակարգիչս գրկել ու սկսել եմ գրել։

Մայրիկիս հետ երկար վեճերից հետո երեկ մի կերպ համոզեցի տանից դուրս գալ ու միանալ ազատատենչ ժողովրդիս։ Վեցօրյա վեճերն իրենց արդյունքը տվեցին, և ժամը հինգին տանից դուրս եկա։ Հենց հասանք Կոմիտաս փողոց, մի ժպիտ ուղղակի պարուրեց դեմքս, ու անկեղծ եմ ասում, մինչև ուշ գիշեր չէր հեռանում։ Ժողովուրդս ոտքի էր կանգնել իր ապագայի համար պայքար սկսելու նպատակով։ Քաղաքիս վրայի սև մառախուղը ասես մի հրաշքով ցրվել էր։ Չկային թախծոտ ու մտահոգ հայացքներ, շտապող քայլեր, նույնիսկ Կոմիտասի պապիկը, որ միշտ ինձ տեսնելիս գումար էր խնդրում, չկար։ Ազատությունը գրկել էր փողոցները, բակերը, երիտասարդներին ու տարեցներին։

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Հետո նստեցինք մետրո։ Կասկածում եմ, որ մետրոն երբևէ այդքան մարդաշատ է եղել։ Մայրիկիս կողքին նստել էին երկու տատիկներ, իսկ իմ ու եղբորս կողքին երկու տղամարդ էին կանգնած։ Մենք էլ չնկատեցինք, թե ինչպես զրույցի բռնվեցինք, բայց կատակում էինք ու ծիծաղում։ Երբ հայտարարվեց, որ Մարշալ Բաղրամյան կայարանում չենք կանգնելու, եղբայրս ասաց․

-Մա՛մ, ինչի՞ չենք կանգնելու որ։

-Բալե՛ս, վախենում են հանկարծ դուրս գանք, Սերժ Սարգսյանին առևանգենք,- արագ պատասխանեց մայրիկիս կողքին նստած տատիկը, ու սկսեցինք ծիծաղել։

Բոլորս միասին իջանք Հանրապետության հրապարակի կանգառում։ Հապշտապ դուրս եկանք մետրոյից, ու էն ժպիտը էլի հետ եկավ։ Երևի թե այդքան երջանիկ վերջին անգամ Դիսնեյլենդում էի եղել։ Երիտասարդներ, մանուկներ, տատիկներ, ծերուկներ, անասելի շատ պաստառներ հետաքրքիր ու ծիծաղելի գրվածքներով ու նկարազարդումներով, տասնյակ եռագույններ, հարյուրավոր շչակներ (կամ միգուցե այդպես չեն կոչում այդ առարկաները, ես էլ չգիտեմ) մեքենաների անդադար ազդանշաններ։ Բայց այս ամենի մասին նման երջանկությամբ չէի պատմի, եթե չլիներ ամենակարևորը․ այս ամենը ողողված էր առկայծող հայացքներով ու լայն ժպիտներով։

Առաջացանք ու կանգնեցինք բեմին հնարավորինս մոտ՝ մի մեքենայի կողքին։ Հենց մթնեց, մեր կողքին կանգնած տղաներից մեկը հանկարծ անհետացավ, ապա հետ եկավ լիքը հոթ-դոգներով, կարկանդակներով, խաչապուրիներով ու սառը սուրճով։ Ճիշտ է, այդ նույն հոթ-դոգը ամեն շաբաթ ուտում եմ, բայց եթե անկեղծ ասեմ, այդքան հաճույքով դեռ հոթ-դոգ չէի կերել։ Այնքան էինք կատակում ու ծիծաղում, որ շատ բան չհասցրեցի լսել բեմում կանգնած մարդկանց խոսքերից։

Երբ հետ էինք գնում տուն, մետրոյի ուղևորներից մեկը բարձրաձայն ասաց․

-Ժողովո՛ւրդ ջան, քա՛յլ արա, մերժի՛ր Սերժին։

Նույնը մենք բացականչեցինք էլ ավելի սրտանց, սիրով, ազատության ցանկությամբ։ Այսպես երգելով, ուրախ բացականչելով՝ հասանք վերջին կանգառ։

Հասա տուն ու սկսեցի մտածել այսօրվա կատարվածի մասին։ Հասկացա, որ Երևանը Հանրապետության հրապարակը, «Մոսկվա» կինոթատրոնը կամ Հյուսիսային պողոտան չէ։ Երևանը բարի պապիկները, հին բակերը, պատանեկան ժպիտները, գոռում-գոչյունները, սառը հոթ-դոգերն ու մեքենաների ազդանշանները, գթասիրտ հայացքները, Կապանից, Գավառից, Թալինից եկած ավտոբուսներն ու մի բռունցք դարձած ազգն է։ Հասկացա, որ բոլորս միասին պարտավոր ենք փրկել մեր Երևանը, մեր Հայաստանը․․․

Լուսանկարը՝ Սուրեն Կարապետյանի

Անբարոյական քաղաքականությու՛ն, էնպես լավ մուսա ես գրելուս համար։

Կան ներկայացումներ, որ նայելուց հետո ափսոսում ես գումարդ, որ տվել ես տոմսին ու ժամանակդ, որ ծախսել ես։ Այ, այդպիսի ներկայացում էր Ազգային Ժողովի նիստը։ Թատրոնում իմ ամենասիրելի մասը դերասանների խոնարհվելու պահին ծափահարելն է, էդ էլ չեղավ նիստը նայելուց հետո։ Նրանք խոնարհվել չգիտեն, ես էլ իրենց համար ձեռքերս իրար զարկել չգիտեմ։ Անհաջող ներկայացումները խայտառակում են թատրոնը։ Ազգային Ժողով, քեզ լավ զգա, քեզ համեմատում եմ թատրոնի հետ։

«Իմաստուն զինվորը» առակում կաղ ոտքով զինվորին ասում են՝ ինչո՞ւ ես գնում կռիվ, չես կարող փախչել, նա էլ պատասխանում է․ «Ո՜վ անմիտ, ես չեմ գնում պատերազմ` փախչելու, այլ կանգնելու, կռվելու և հաղթելու»։

Էս առակը սովորել ենք։ Մեզ համար մենք կարևոր ենք։ Մենք կանք, մենք մեր պայքարով հեգնում ենք բոլոր չհավատացող ու «անիմաստ է» ասողներին, դասադուլ անելիս ավելի շատ բան ենք սովորում, աչքերը բաց ենք անում, գտնված երազները տալիս ենք երեխաներին, արարում ենք, զզվելի իրականությունը փոխում: Ամենակարևորը՝ բարի ենք, ով հաղթում է չարին։ Ներքին թշնամի չունենք, բոլորս հայ ենք, ուղղակի դավաճան հայ լինելը ավելի վատ է, ստորություն է, սատանայի ծնունդ լինել է, կաշառակեր ու մեղավոր լինել է։

Լուսանկարը՝ Սուրեն Կարապետյանի

Մարդիկս, բոլորս էլ տանը նստելու աթոռ կամ բազմոց ունեք։ Մի՛ նստեք ու հետևեք ուղիղ եթերին, վեր կացեք, եկեք մեզ միացեք: Լավ երկիր չունենք, բայց լավ հայրենիք ունենք, տարբերություն կա։ Եկեք հանուն մեր լավ հայրենիքի, հանուն մեր Եռաբլուրում անմահացած տղաների։ Թող ոչ մի մարդ տանը չմնա, որ լուսաբանելու կարիք չլինի։ Լրագրողներն ու օպերատորներին էլ թույլ տվեք գործադուլ անեն, ձեր պատճառով իրենք աշխատում են, ձեր տեղյակ լինելու համար աշխատում են, եկեք ինքներդ տեղյակ եղեք, իրենք էլ գործադուլին միանան։

Մենք արդեն հաղթել ենք․ մեքենաների ազդանշաններով, մերժելու մասին կոչերով, փողոցներում օր անցկացնելով, Հանրապետության հրապարակը գրավելով ու էնտեղից մեզ համախմբողների ելույթների համար ծափահարելով ու բղավելով։ Թմբուկների ձայնը հասնում է աշխարհի տարբեր ծայրերում ապրող հայերին։

Ոստիկանին Սփյուռքը ոչ մի գումար էլ չպիտի տա, մարդ լինելու ու մարդկանց կողմն անցնելու համար մեր օրերում վարձատրո՞ւմ են։ Չէ՛։ Էդ գումարը շա՜տ ավելի կարևոր տեղեր ունի հասնելու։

Լուսանկարը՝ Սուրեն Կարապետյանի

Իմ եղբայրը ծառայում է Արցախում ու սահմանը արտաքին թշնամուց պահելու համար չունի էն սաղավարտներից, որոնք ունեն ոստիկանները մեզնից պաշտպանվելու համար։

-Ոստիկա՛ն, կտա՞ս քո պաշտպանիչ սաղավարտը զինվորին։