Հիշում եմ՝ մեզ դպրոցում ասում էին՝ մենք տարածք չենք գրավում, մենք ազատագրում ենք: Մենք Հայրենիք ենք ազատագրում: Հիմա այս տողերի իմաստը էլ ավելի լավ եմ գիտակցում:

Երկու օր է մտքումս պտտվում են Սևակի տողերը․ «Մենք քիչ ենք, սակայն մեզ հայ են ասում…»։

Չգիտեմ՝ ինչ գրեմ:

Այն սերն ու հպարտությունը, որ զգում եմ իմ երկրի, իմ հայրենիքի ու հայ լինելուս համար, անբացատրելի է: Ու վստահ եմ, որ միայն ինձ մոտ չէ այդպես:

Շունչներս պահած հետևում ենք նորություններին՝ լարված, բայց մտքներումս գիտենք, որ մենք ենք ուժեղը, մենք են հաղթողը: Դա այդպես եղել է ու լինելու է:

Հաստատ չեմ կարող զգալ այն, ինչ զգում են սահմանամերձ շրջաններում ապրող հասակակիցներս, բայց գիտեմ, որ նրանք էլ ավելի ուժեղ են ու անվախ:

Մտքով գնում եմ չորս տարի հետ: 2016-ին ուրիշ էր, հիմա՝ ուրիշ: Ապրիլյանը մի ուրիշ զգոնություն ու զորություն բերեց իր հետ:

Աշխարհի վրա կա՞ մի այնպիսի ժողովուրդ ու ազգ, որ անցած լինի մեր ճանապարհը, որ տեսած լինի այն արհավիրքները, որոնց միջով մենք արժանապատվորեն անցանք: Չկան…

Ու հիմա բաց ճակատով կանգնում ենք աշխարհի առաջ, որովհետև ոչինչ չունենք ապացուցելու. մեր գծած ճանապարհը ամեն բան ցույց է տալիս, ու պատմությունը, որը հավերժ կերտելու ենք, դառնալու է դրա ամենավառ ապացույցը:

Ուժը ոչ թե քանակի, այլ ոգու զորության մեջ է: Նժդեհն ասում էր. «Հաղթում է այն կողմը, որը վստահ է ոչ թե սպառազեն բռունցքի, այլ ներազեն գերազանցության»:

Չէ, պատրիոտիկ խոսքեր չեմ ուզում ասել, մենք ամենքս էլ մեր մաշկի վրա զգում ենք հայրենասիրության ու հայրենիքի արժեքը:

Թեև հիմա խոսքերով դժվար է նկարագրել ամեն ինչ ու նույնիսկ անհնար, այն դեպքում, երբ հայրենակիցներդ կյանքի, հայրենիքի ու ազատության կռիվ են մղում բարբարոսների դեմ, իսկ դու տանն ես ու հնարավորություն ունես այս ամենը գրելու: Ու էլի նրանց շնորհիվ: Շնորհակալ ենք, տղե՛րք, ձեր գործն անմահ է: Ուժե՛ղ եղեք: Դուք խաղաղություն եք պարտադրում: Մենք հպարտ ենք ու միշտ ձեր կողքին:

Հազար փառք հայոց անպարտելի բանակին, զինվորներին և սպայակազմին:

#TavushStrong

Երբեմն քեզ ժամանակ է պետք լինում հասկանալու, թե ինչպես են կյանքի փոքր, աննշան ակնթարթները քեզ երջանիկ դարձնում, տալիս պայքարելու ուժ ու առաջ գնալու իղձ։ Պարտադիր չէ շրջապատված լինել շքեղ, թանկարժեք իրերով, որպեսզի վայելել ուրախությունը ու զգալ շրջապատի ջերմությունը։ Գլխավորը իմաստազուրկ մարդկանցից ու զբաղմունքներից հրաժարվելն է ու դրանց փոխարեն հասարակ, բայց կյանքով լեցուն վայրկյաններ գտնելը։ Դա կարող է լինել հարազատի հետ գրկախառնությունը, մանկան քաղցր ու անմեղ ժպիտը, կամ էլ այն ժամանակը, որի ընթացքում ստիպված չես լինում վախենալ կամ անհանգստանալ։ Աշխարհում տիրող այս իրավիճակով պայմանավորված՝ վերջին շրջանում բոլորս էլ ինչ-որ չափով հասկացանք՝ երջանկությունը մեր կողքին է, այն միայն նկատել է պետք:

Դուք նկատե՞լ եք, թե ինչպես են ժպտում երեխաները։ Կարծես մի երկնային կրակ սիրով ներխուժում է այդ սևուկ բբերի մեջ, որպեսզի կրակ ու լույս սփռի շուրջբոլորը։ Մի՞թե այդ կյանքով լի կրակը երջանկության ամենապարզ ու անմեղ դրսևորումը չէ։

Հիմա գանք արևին՝ մեզ ջերմություն ու կյանք տվողին։ Մենք հնարավորություն ունենք նայելու երկնքին, վայելելու այդ ջերմությունը, որն ակամա մեզ ներարկում է ուժով ու ստեղծելու տենչով։

Ախ․․․․ անձրև սկսվեց, եկավ հիշեցնելու ինչ-որ կարևոր, բայց հաճախ մոռացվող բանաձև։ Կատարյալ երջանկության համար մոռանալ էլ է պետք։ Երբեք չարժե ապրել նախկին հիշողություններով, որոնք ձեզ ցավ են պատճառում։ Դրանց էլ կարող ենք դրական տեսանկյունից նայել․ տխուր կամ ցավոտ դրվագները ստիպում են մեզ գնահատելու երջանկությունը։

Զարմանալու չափ հետաքրքիր է, որ արևոտ, անձրևոտ, քամոտ, ցուրտ ու տաք օրերը կարող են ինչ-որ պահի լրիվ նույն գույնն ունենալ։ Ինչ-որ ժամանակ կարող է մեկ լինել՝ ինչ եղանակ է դրսում ու ինչ եղանակ է լինելու վաղը։ Կարող է մեկ դառնալ՝ ամսի քանիսն է, շաբաթվա որ օրն է, ամռանից քանի օր է անցել ու քանի օր է մնացել աշնանը։ Էս տարի բոլոր եղանակներն են աշուն թվում՝ խոնավ, սառը։ Տերևներ չկան, չկա և անձրև, ծառուղիներում տերևաթափ չկա, ուստի և լսել չի լինի «Մեր սիրո աշունը»․․․ Թերևս աշնան լավագույն պարգևները չկան, բայց թվում է՝ աշուն է՝ բնավորության իր ամենատհաճ գծերով։

Տարվա մյուս եղանակների վերադարձին սպասում ենք ես, վերարկուներս ու լողազգեստներս։ Սպասում ենք, բայց ոչ անհամբեր։ Որովհետև անհամբերությունը վաղուց լքել է մեզ, ճիշտ էնպես, ոնց սրտի թրթիռը։ Բայց մենք համբերատար էլ չենք։ Մենք ուղղակի սպասում ենք։ Սպասում ենք, որովհետև մեծ հաշվով ուրիշ տարբերակ չկա։ Ինքներս էլ մեծ հաշվով թքած ունենք՝ որքանով ենք համբերատար կամ անհամբեր, մեծ հաշվով կարևոր էլ չէ, մեծ հաշվով դա ոչինչ չի փոխելու։

Կյանքի նման ոչ խոստումնալից շրջաններին ամենքը տարբեր վարվելակերպ են դրսևորում։ Մեկը փորձում է իմաստ փնտրել այն ամենի մեջ, ինչ նախկինում անիմաստ էր թվում, մյուսը սկսում է անիմաստ համարել նախկինում խորիմաստ թվացող շատ բաներ, մեկը հոգնում է, մյուսը՝ օգտագործում ժամանակը հանգստանալու համար, մեկը սկսում է դիետիկ աղցաններ և ուտեստներ պատրաստել, մյուսն ուղղակի սկսում է ուտել նախատեսվածից ավելի շատ, մեկը սկսում է գրքեր ընթերցել, մյուսը գիրք ընթերցելու ցանկությամբ էլի մի անգամ հիասթափվում է ներկայից, որովհետև գիտակցում է՝ գրադարաններն անգամ փակ են։ Մեկը սկսում է ավելի հաճախ զանգել հին մտերիմներին, մյուսն ուղղակի դառնում է անհասանելի, մեկը լավ ֆիլմեր է գտնում, մյուսը՝ խորհուրդ տալիս այդ ֆիլմերն ու գիտակցում, որ ինքն արդեն դիտել է դրանք։ Մեկը պոզիտիվ է, մյուսը՝ ոչ այդքան, մեկն ուղղակի նեյտրալ դիրք բռնելու համար է ծնվել, ենթադրյալ որոշում չկայացնողներից է, այնինչ խելամիտ որոշում է նաև նեյտրալ լինելը․ խելամիտ ու հաճախ դժվար։

Էսպես տարբեր կյանքեր շարունակվում են տարբեր ուղիներով։ Գոյությունը շարունակվում է, կյանքը՝ ասում են՝ ևս։ Շարունակվում է գրեթե ամեն բան՝ կիսատված ժպիտների, չկայացած գրկախառնությունների, միասին չխմած թեյերի, իրար ժպիտները դիմակների հետևից պատկերացնելու ու իրար ներկա բացակայությանը համակերպվելու գնով։ Փոքրիկ Իշխանը մի բան գիտեր․ մենք բոլորս էլ ի վերջո մի օր մխիթարվում ենք․․․ Մեզ երևի մխիթարում է հետզհետե համակերպվելու այս անգույն, անձև ու մեր կամքով չընտրված տարբերակը․․․ Երևի․․․

Վերջին շրջանում կարևոր ու անկարևոր ամեն ինչի՝ օնլայն հարթակ տեղափոխվելը ապրած «օֆլայն» կյանքը վերանայելու առիթ է տալիս ավելի, քան երբևէ։

Ամենակարևոր ժողովները, հանդիպումները մարդիկ հաջողում են իրականացնել իրենց տներից՝ էլի պաշտոնական, էլի պատրաստված։ Համերգներ են տեղի ունենում օնլայն, արտիստները իրենց տան երաժշտական անկյուններից եթեր են մտնում իրենց հեռուստադիտողների համար։ Ի վերջո, կրթությունն անցավ օնլայն տիրույթ, zoom-ից օգտվել սովորեցին բոլորիս սիրելի ու միշտ հարազատ «40 տարվա մանկավարժներն» անգամ։ Ու երևի սկսեցինք կարոտել․․․

Սկսեցինք կարոտել դպրոցի ճանապարհից հոգնելը, պարապմունքներից չուշանալու համար հաց ուտել չհասցնելը, սկսեցինք մոռանալ շաբաթվա օրերը, կամ գուցե չմոռացանք, ուղղակի դրանք բոլորը սկսեցին նույնը թվալ՝ առավոտ-համակարգիչ-գիշեր ոչ նախանձելի գրաֆիկով։ Էս ամենի ժամանակ ամեն մեկս երևի հասկանում ենք՝ ինչքանով ենք սովոր էս օնլայն իրականությանը կամ ինչքանով է դա խորթ մեզ։

Իմ սերունդը էն հետաքրքիրներից է։ Մենք երևի վերջիններն էինք, որոնց մանկությունն անցավ «հողերով խաղալով»։ Երևի վերջիններից էինք, ում պատժելու համար կզրկեին բակ իջնելուց, այլ ոչ թե համակարգչից կամ հեռախոսից։ Երևի վերջինն էինք, որ անհամբեր սպասում էինք ինչ-որ տարիքի՝ ծնողներից հեծանիվ խնդրելու համար, այնինչ հիմա ինչ-որ տարիք կա, որից հետո երեխաները «կարող են» ինստագրամ կամ ֆեյսբուք բացել։

Իմ մանկության ամենասիրուն հուշերում ես տատիկիս տանն եմ։ Ես նստած եմ պապիկիս այգում ու սրտատրոփ սպասում եմ, որ պապիկս ինձ մի գործ վստահի, մի հանձնարարություն տա։ Ես նայում եմ պապիկիս, որը աշխարհի ամենաանկեղծ ու սիրուն խնամքով ջրում է լոբին, վարունգն ու կանաչին, որը կոկիկ ցանում է բանջարեղենն ու բոլորից ոգևորված սպասում ռեհանի աճելուն։ Որովհետև ռեհանն իմ սիրելին է բոլոր կանաչիներից։ Ես նայում եմ տատիկիս, որը պոկում է պապիկիս տնկած բազմերանգ վարդերը ու ինձ տալու համար ազատում դրանք փշերից։ Նայում եմ հավերին, որոնց համար միշտ ուզում էի խոտ հավաքել, բայց տատիկս ասում էր՝ քեզ ավելի լավ գործ կտամ։ Ես նայում էի այգու կտուրին, որի վերանորոգմանը ներկա էինք ես ու պապիկս, ու որն այդքան ամուր է, սիրուն ու անթերի, որովհետև պապիկս իր ձեռքերով վերամշակել է մեր հին պատշգամբի շինանյութերն ու կտուր շինել։ Նայում եմ մանուշակներին։ Ես գտնում եմ իմ սիրած զբաղմունքն ու հետագայում ամբողջ կյանքիս ամենասիրելի դառնալիք ծաղիկը։ Ես փնջում եմ մանուշակներն իմ փոքր ձեռքում ու հասկանում, որ քանի դեռ տատիկիս ձեռքի փունջը համաչափ ու ճոխ է այնչափ, ես դեռ երկար ճամփա ունեմ մինչև իդեալականությունը։ Մի քիչ հոգնելուց հետո ես ուզում եմ այգու առաջնամասից իջնել ու միանալ տատիկիս։ Բայց փոքր կածանը վախենում եմ անցնել, որովհետև թեք է մի քիչ։ Ես գալիս եմ պապիկիս այգի հաջորդ ուրբաթ ու տեսնում եմ պապիկիս սարքած փայտե աստիճանները կածանի վրա։ Ես ժպտում եմ ու էդ ժամանակ երևի դեռ էնքան գիտակից չեմ լինում, որ կարողանամ ամբողջովին զգալ սիրված լինելուս աստիճանը։ Ես նստում եմ ավտոբուս ու իմ ձեռքին մի շատ ծանր տոպրակ է։ Տատիկս մեզ համար այգուց քաղած բանջարեղեն ու հավերի թարմ ձու է դրել։ Ես վարվում եմ տոպրակի հետ ամենայն զգուշությամբ, ու մենք հաջորդ օրը պարտադիր ձվածեղ ենք ուտում, որովհետև չէր կարելի աղբը նետել իմ՝ տան ճանապարհին պատահմամբ ջարդած ձվերը։

Երկրորդ դասարանում ես մերոնց ասում եմ, որ էլ կարիք չկա ավտոբուսով տուն վերադառնալու, որ ես կկարողանամ մենակ ոտքով տուն հասնել։ Ու քանի որ մեր տունը հեռու էր դպրոցից, մերոնք որոշում են իրենց անհանգստությունը փարատելու ու իմ՝ էս շատ լուրջ որոշումը հարգելու համար ինձ հեռախոս տալ։ Դպրոցում պետք չէր՝ իմանային, որ ես հեռախոս ունեմ։ Դասարանում քչերն ունեին, ու համ էլ խիստ է, կբարկանան։ Բայց ես պիտի անպայման ունենայի, որ դասերն ավատելիս ու հետո արդեն տան ճանապարհին պարբերաբար մամային զանգեի։ Նույն սկզբունքով ես որոշեցի ոտքով գնալ նաև երաժշտական դպրոց, ու հեռախոսը դարձավ անհրաժեշտություն։ Իմ առաջին հեռախոսը միշտ իմ հիշողության մեջ կլինի։ Ես երբևէ չեմ մոռանա արծաթագույն էդ սարքի զնգոցն ու ձայնը։ Չեմ մոռանա և այն, որ առաջին անգամ դպրոց տանելիս մաման մի քանի տասնյակ անգամ զգուշացրեց՝ դպրոցում հեռախոսդ պայուսակից չես հանում, հենց հիմա էլ անջատիր, որ դասերի ժամանակ անջատված լինի։ Կհանես երբ դասերը կավարտվեն ու դպրոցից արդեն դուրս կգաս։ Կզանգես ինձ, գրիր համարս։ Իմ բացովի-փակովի գաղտնի ընկերն ինձ հետ մնաց մի քանի տարի։ Ես ձեռք բերեցի մեկ այլ հեռախոս չորրորդ թե հինգերորդ դասարանում։ Էս մյուս հեռախոսիս ընձեռած հնարավորություններն անհամեմատ ավելի շատ էին։ Ես կարող էի երգեր ներբեռնել․ իմ սիրած երգերը։ Ավելի ճիշտ ես չէ, ես հեռախոսս տանում էի մեր դպրոցի մոտակա հեռախոսների վերանորոգման կետ ու աշխատողին խնդրում ներբեռնել իմ սիրած երգերը։ Մի երգի համար վճարում էի հիսուն դրամ։

Ութերորդ դասարանում ես ստացա իմ առաջին աշխատավարձը։ Կրթական կենտրոնում ամառվա ընթացքում լրագրողական գործունեություն ծավալելուց հետո ես 50000-ին մոտ գումարով պարգևատրվեցի։ Ու որովհետև աշխարհում ինձ համար չկար իմ աշխատածով վաստակածից ավելի թանկարժեք ոչինչ, մաման առաջարկեց էս փողով ինձ համար մի սիմվոլիկ բան գնել։

Էսպես տեղի ունեցավ իմ ու իմ առաջին «սենսորով» հեռախոսի հանդիպումը։ 13 տարեկան Անահիտը մի լավ տնտղել էր հայկական շուկան՝ ամենամատչելի ու բազմաֆունկցիոնալ մոդելը գտնելու։ Մի բան հաստատ էր․ իմ աշխատած փողին մերոնք ոչինչ չպիտի ավելացնեին։

ԱմենաԻՄ հեռախոսն իմ կողքին եղավ մինչև այն պահը, երբ վիդեոքոլը կենսական կարևորություն ստացավ։ Մինչև այն պահը, երբ ինձ պետք էր մի փոքր ավելի արագ աշխատող մոդել։ Մինչև Իտալիա գնալս։ Էնպիսի տարօրինակ ձևով չէի ուզում հրաժարվել էդ հեռախոսիցս։ Մեծ հաշվով շատ բան չէր անում։ Արդեն նորմալ չէր աշխատում, վերբեռնելը նույնիսկ արդյունավետ չէր, բոլոր կետերում ասում էին՝ դե սարքելու տեղը կարաս մի հատ նորը առնես։ Շա՜տ սիրուն զանգեր է լսել իմ այս հեռախոսը։ Իմ ընկնող, բայց չկոտրվող ընկերը․․․

Չէ, էստեղ չենք հավաքվել իմ հեռախոսների ժամանակագրությունը քննարկելու համար (ինչքան էլ որ հնարավոր է՝ էդպես թվաց): Ես ուզում եմ ձեզ ցույց տալ՝ ինչքան հնարավոր, իրական ու լավն է եղել կյանքը մինչև օնլայն դառնալը։

Ընկերներն իրար հանդիպում ու գտնում էին բակում, դպրոցում կամ համալսարանում։ Դառնում էին մանկության ընկերներ ու մեծանալիս հիշում՝ ոնց են փոքր ժամանակ իրար վարդավառի օրը ջրել, պախկվոցիի ժամանակ ընկերասեր լինելով իրար «չթքել» ու իրար հետ եղել մի՛շտ։

Հարևաններն իրար սուրճ խմելու էին հրավիրում «պատը թակելով»։ Դա շա՜տ ծանոթ ու ոչնչի հետ չշփոթվող թակոց էր։ Մրգի՝ սեղանին լինելու ու սուրճի եռալու թակոցը։

Սերերն էլ էին իրար դպրոցում, համալսարանում կամ գուցե բակում գտնում։ Գտնում էին մոտիկ ընկերոջ ծնունդի կամ ինչ-որ մրցույթի ժամանակ։ Էն ամենագզգզված ու անսպասելի պահերին գուցե։ Առաջին հանդիպման ժամանակ իրար չնկատելով կամ հենց առաջին հանդիպումից՝ «ինքն ա, վերջ»-ով գուցե։

Տատիկս ասում է՝ ինչ լավ ա՝ էս անտերն էլ կա, քեզ տեսնում եմ, ձենդ լսում եմ, ջիգյար։ Անտերը հեռախոսն է։ Բայց լավ է, որ կա, որովհետև ինչ-որ պահի չեզոքացնում է տատիկիս մտահոգությունը, որ ես գուցե նորմալ չեմ սնվում, նիհարել եմ կամ գույնս գցել։

Ես չգիտեմ՝ էդ «անտերի» լինելն ինչքանով է լավ։ Չգիտեմ՝ ինչքանով եմ սիրում էդ անտերի գայությունը ընդհանրապես։ Ես կուզեի արթնանալ ու ապրել օրս առանց հեռախոսի, համակարգչի, էնպես սովորական, ոնց եղել է երկրորդ դասարանցի Անահիտի համար։ Ես կուզեի երբեք չմտածել, որ ամենահարազատ ու սիրելի մարդկանց բացակայությունը մի քիչ պակասեցնելու համար ես պիտի գրպանումս ման տամ հեռախոսը։ Ես կուզեի էնպես լիներ, ոնց առաջ էր։

Բայց ուզելը քիչ է։ Պատահում է, որ ես ինձ իսկապես «հին» եմ զգում, որովհետև գիտակցում եմ, որ սոցիալական ցանցերի մասին ինֆորմացվածությանս մակարդակով անասելի շատ զիջում եմ ինձնից շա՜տ փոքրերին։

Լիքը մամաներ իրենց բալիկների սիրուն երգերը կամ պարերը դնում են իրենց էջում ու ցույց տալիս բոլորին։ Բայց իմ մանկությունը, հա, ավելի սիրուն է եղել անգամ էն դեպքում, երբ ամեն պահի «լայվ» մտնելու հնարավորություն չկար։ Իմ մաման էն ժամանակների ապարատով իմ ու քույրիկիս բոլոր հանդեսները նկարել է, նկարել է մեզ Ձմեռ Պապիկի ու Ձյունանուշիկի հետ, տանը, զբոսանքների ժամանակ կամ ընկերական հավաքույթների ընթացքում։ Մենք ճանաչում ենք մեր փոքրիկ եսերը՝ ալբոմների էջերը թերթելով։ Մենք մեր հյուրերին դեռ ցույց ենք տալիս մեր մանկության ալբոմներն ու էդպես ժամանակ ձգում, մինչև մաման խոհանոցում վերջացնի, գա։ Մենք ունենք մե՛ր մանկությունը, որը միայն մերն է եղել ու որը մենք կարող ենք որոշել՝ ցույց տա՞լ ամբողջ աշխարհին, թե՞ չէ։

Ես ապրել եմ «օֆլայն», ու երանի այն ժամանակներին, երբ մտքիս ծայրով անգամ չէր անցնի, որ մի օր իմ ամենաբնականոն թվացող մանկությունը համեմատելու եմ ժամանակի իրականության հետ՝ դրա իրական լինելն ընդգծելու համար այն «օֆլայն» կոչելով։

Վերցրած շագանակագույն աչքերս՝ փորփրում էի նրա թափթփված պրոֆիլը… կանաչ էր, ինչ խոսք։

Ու հագնելով սիրելի տաբատս՝ սկսեցի երազել մի դեղին, մի ուրիշ աշխարհի մասին։

Սիմվոլիկ երանգներով քայլում էի հորինվածքիս մեջ. չկային մարդկային այն բութ դեմքերը, չկային չարերն ու նախանձները, ու կարծես կյանքը իր ափերից այլևս չէր ելնում, մանկիկի պես խաղաղ քուն մտած՝ հոսում էր իր գրվածքով։

Ոչ, այսքանով չի ավարտվում դեղին աշխարհի նկատմամբ ունեցածս պատկերացումները։

Քայլում էի, ու իմ դեղինում կանաչն էլ էր երանգավորվում, ու այն հայացքը, որ նա նետել էր ինձ իր պրոֆիլում, կարծես կանաչ էր հագել ու եկել դեղին աշխարհս՝ ինձ մենակ չթողնելու։ Ոչ մի կերպ այդ շպրտվածքը գլխիցս դուրս չէր գալիս, որովհետև հայացքներ կան, որ դատապարտված ենք մինչև մահ հիշելու։

Նա նստել էր դեղին հատակին, ծխախոտն ու մատները մոդելներ էին՝ երկար, սլացիկ, ու պայքարում էին իմ ուշադրության համար։ «Իմ ուշադրություն» մրցանակը ստացան նրա աչքերը… աչքերը հաղթել էին, աչքերն էլ պրոֆիլի պես չգիտեին՝ ինչ ասեին, հայացքն էլ պրոֆիլի պես թափթփված էր։

Փորձեցի խոսել, երգել իր հետ, բայց նա նախընտրում էր լռել, քայլեցի՝ մտածելով, թե մի պահ կանգ կառնի, կխոսի աշխարհիս մասին (չնայած, որ ես նրան չէի հրավիրել), հետաքրքիր մտքեր կասի գրքերից, բայց ոչ…

Եկել էր աշխարհս փոխելու, բայց դեղնած հեռացավ։

Քունը թափվել էր աչքերիս, աչքերիս ու քնի մեջ համաշխարհային պատերազմն էր, մեկը պայքարում էր նրա պրոֆիլի համար, իսկ մյուսը՝ ուղեղիս հանգստի համար։

Իհարկե, վերջում հաղթեց դեղինը։

Հաղթած «Դեղին» պատերազմը փորփրում էի իր թափթփված պրոֆիլը… դեղին էր, ինչ խոսք։

Եթե հանկարծ էլ չգամ պրոֆիլդ փորփրելու, խնդրում եմ, հորինիր ինձ, հորինիր ինձ ու նոր կարմիր աշխարհը։

1, 2, 3…

Միշտ երազել եմ ժամանակի պես արագ-արագ շարժվել, որ ոչ ոք չկարողանա ինձ հետ հավասար շարժվել, բայց…

1 տարի, 12 ամիս, 365 օր։ Ժանանակահատված էր, որ այնքան արագ անցավ, անգամ ես չհասկացա, թե ինչ կատարվեց։

18-րդ գարունս։ Ապրածս ամենայուրահատուկ ու ամենածանրաբեռնված տարին էր։ Դե, կարելի է համարել, որ մեծերի աշխարհում էի գտնում ինձ, կամ էլ արդեն իսկ գտած՝ վստահ առաջ էի գնում։ Մեծերի աշխարհում… 18-ս գեղեցիկ ապրեցի իմ աչքերով, հուսով եմ, որ Ձեր աչքերով ևս գեղեցիկ ապրեցի։

Ինչե՞ր կատարվեց մեկ տարվա մեջ։ Դե, էլ ինչ տարի, որ չկոտրվենք, որ վեր չկենանք, որ ինքներս մեզ շատ բան չապացուցենք։ Այո, ես այս կյանքում ապացուցում եմ ինձ, ոչ թե դիմացինիս… 18-ս դիմավորեցի «Արմաթի» աշակերտների հետ։ Չափահաս դարձա «Արմաթի» ջերմագույն գրկում։
17-ին չհամակերպված՝ 18-ը եկավ, հիմա էլ՝ 19-ը։ 18-ը յուրահատուկ տարի էր, չկրկնվող և չմոռացվող։ Աշխատանք, համալսարան, ծրագրային և կամավորական կյանք… 18-ում կորցրեցի, ինչ խոսք, բայց հիմա զգում եմ, որ գտածս ու վերագտածս ավելի շատ էր, քան կորցրածս։

Մեծերի աշխարհում յուրահատուկ է, բայց այժմ, երբ հոգսերը ավելացել են ու ես սկսել եմ ավելի խորը նայել ամեն ինչին, հասկանում եմ, որ երբեմն մանուկ հասակում սխալ էի անում, երբ մտածում էի ու երազում շուտ մեծանալու մասին։ Այս աշխարհը ուրիշ է՝ սպասելիքները, նպատակները, հույզերը։ Այստեղ դու պետք է ինքնուրույն քայլես և ընկնելուց ոչ ոք կողքիդ չի լինի, որ ոտիքդ վրա առաջացած վերքի վրա փչի, որ շատ չցավի, դու պետք է ցավ հաղթահարես։ Այս աշխարհում դառնում ես ավելի ուժեղ, ավելի ինքնուրույն ու որոշ տեղեր անգամ միայնակ։
18-ում երազանքեր, չէ, կներեք, նպատակներ կային, որ իրականացրել եմ, ու նպատակներ էլ կան, որ 19-ում կիրականացնեմ։

18-ում սիրեցի և սիրվեցի, չեմ թաքցնի, բայց կոտրվեցի։
Զգում եմ, որ ապրածս ամեն օրվա հետ ես ավելի եմ կատարելագործում բարությունս ու մարդկային արժեքներս։ 18-ն ամփոփելու համար մի ամբողջ ամիս կամ գուցե տարի է հարկավոր, որ կարողանամ ճշգրիտ պատմել 18-իս մասին, բայց ուզում եմ ասել, որ 18-ում ապրածս ամեն օր, ամեն ամիս սովորել եմ, փոխվել և դարձել ավելի ուրիշ։ 18-ը համարում եմ ֆանտաստիկ տարի։

Դե ինչ, մնաս բարով, 18, բարի գալուստ, 19։ Հուսով եմ, որ 18-ի պես կկատարելագործես ինձ ու 20-ին դիմավորելիս ավելի ուրիշ և էլ ավելի ֆանտաստիկ կլինի ապրածս 19-րդ գարունը։

Շնորհակալ եմ քեզ, 18։

Ես պատրաստվում էի ապրել իմ 13-րդ գարունը, ուրախությանս և ցնծությանս չափ չկար, երբ հանկարծ իմ գարնանը պատեց մռայլ մշուշը, սկսվեց ապրիլյան քառօրյա պատերազմը, որին մասնակցում էր հայրս: Ամեն անգամ այս ամենը հիշելիս մարմնովս դող է անցնում: Մեկ շաբաթ էր անցել և չկար ոչ մի լուր, կարծես ժամանակը դադարել էր վազել՝ կյանքի ձեռքը բռնած։ Անքուն գիշերները՝ սպասումով լի, իմ մեջ հպարտություն էին սերմանում: Զանգը հնչեց․․․ հայրս էր… փոքր-ինչ հոգնած, բայց այն նույն սիրառատ և ջերմացնող ձայնով բացականչեց. «Էն ում աղջիկն ա՜»։ Ու այդ պահին գարունը տվեց իր նորաբողբոջ ծիլերը, ժամանակը՝ վանդակից բաց թողնված թռչնակի պես թռչում էր, թռչում էր դեպի լավը, դեպի հուսալին:

Ես ստիպված եմ ինքս ինձ խոստովանել, որ բազմաթիվ չասված խոսքեր և չզգացված զգացմունքներ կային իմ գարուններում մինչ այս, իսկ հիմա իմ հպարտությունը փթթում է, մանավանդ, երբ գարուն է:

Այլևս չփորձեցի լցվել նույնիսկ չնչին անհուսությամբ և անհայտ ապագայի պատկերացումներով:

Եվ այո՛, գնալ մինչև վերջ, որ հեքիաթս հանկարծ կիսատ չմնա:

Շարունակում եմ ապրել իմ կանոններով և փթթուն հպարտությամբ: