davit aleqsanyan

Արձակուրդներ են, բայց ոչ ինձ համար

Եթե ուշադիր հետևել եք կայքին, նկատած կլինեք, որ մի ամիս է՝ նյութ չեմ գրել։

Հիմա կասեք՝ դասերի ժամանակ անընդհատ գրում էր, բայց հենց արձակուրդները սկսեցին, չգրեց։

Արձակուրդներին ավելի դժվար է ժամանակ գտնելը, քան դասերի ժամանակ։ Հավատացեք, էդպես է: Չէ, ոչ թե քննությունների եմ, կամ ասենք, դրսում ընկերների հետ շփվելն ու գժություններն են խանգարում, կամ թե չէ՝ արդեն սկսել եմ պարապել, այլ գործերը։

Դե, երևի, բոլոր անասնապահներն էլ հասկացան, թե ես ինչ եմ ասում, իսկ ով էլ չհասկացավ՝ ասեմ։ Անասունների խոտը, որ իրենք ուտում են ձմռանը, մարդիկ հիմա են կուտակում. խոտ են հնձում սարերում, հավաքում, կապում այդ խոտը ու տանում տուն, էնտեղ էլ դեռ դասավորել է պետք, որ անձրևից չթրջվի:

Դե ես էլ ամեն օր այս նույն գործերն եմ անում։ Իմ արձակուրդներն սկսվում են հուլիսի քսանից հետո։ Այս նյութն էի հավաքում, մեկ էլ հորեղբայրս զանգեց.

-Դավ, ո՞ւր ես:

- Տանը, ի՞նչ կա որ:

-Դե արի, որ հեսա գնըմ ենք խոտ հնձող:

-Էսա՝ եկա մի 10 րոպեից:

-Լավ:

Լավ, ես գնամ։ Արձակուրդներ են, բայց ոչ ինձ համար։

«Հայաստանի երեխաները» լուսանկարչական մրցույթի հաղթողներ

Astghik Ghazaryan

Մաստերը

-Մաստե’ր, ա’յ Մաստեր, րեխին պատմի աքսորի մասին…

-Ի՞նչ:

-Է՜, բալա ջան, լավ չի էս մաղբուն չլածը…

-Դե տյու պատմի, Սեդիկ տատ:

-Էնքան պյան ա լել, էնքան եմ տանջվել սաղ կյանքս…

Իմ հերը Հայրենական պատերազմի վախտը գերի էր ընգել, մհանեն էդ էր: Մաստերանք էլ մթամ թե դաշնակի ընտանիք են լել, հլա ծերոնք էլ են սպասիլիս լել, վեր աքսորիլ դեն:

Քառասնինը թիվն էր: Երկու տավարնի վագոն իրար կողքի քյըմ ին, զուգարան էլ չի լել… Մեկ էլ վե՞ր քաղաքըմն էր, գիդըմ չեմ, վետն արին, քսան օր ոտով ճամփա քյացինք… Ալթայսկի կրայ, Զավեն Իլիչ գյուղն էր… Քյացել ենք, սրա-նրա տանը կցել, վերջը հայերը տներ են պատել: Բայց մեզ նեղցրել չեն, հարգըմ էլ ին: Իմ պյուճուր քիրն էլ ընդի…մահացավ… Քոռանամ ես… Անունն Ասյա էր… Թոքաբորբ ընգյավ, թույլ չին տալիս, վեր հիվանդանոց տանենք… Արդեն մտիցս էլ ա ընգել` ինչ ին ասըմ, հա´, կամանդիր: Եթե նա թույլ էր տալիս, նոր տանըմ ին հիվանդանոց:

Կոլխոզըմն ենք աշխատել: Տրակտրի վրա եմ աշխատել, բիցեպշչիկ եմ լել, կոմբայնի վրա եմ աշխատել, թոռն եմ հնձել, խոտ հվաքել, ստոկնի տրել, տասնիրեք տարեկանից աշխատել եմ…

Այ էս ձև ա լել, ցավդ տանեմ, շան քթիցը ճյուր եմ խմել… Իմ մերը քշերնին սպասիլիս ա լել, վեր կարող ա դագաղս պիրեն, տրակտրի տակն ընգյած լեմ… Մինչև լիսանըմ էր, խյաբար ին պիրըմ, վեր ցեպի տակը չեմ ընգել, սաղ եմ, նոր հանգստանըմ էր… Իմ հետի աքսորված կնանիքն էլ ինձ ծոցերնըմը պռկցնըն ին, վեր քշերը վախեմ վեչ: Տհե եմ լել, ցավդ տանեմ, տհե´ կյանք եմ քաշել…

Ընդեղ շեմք շեմքի հրևան ենք լել մենք ու Մաստերանք, իրա մերն ասել ա` էս րեխին ուզենք: Տասնվեց տարեկան ի, դպրոց ի քյըմ: Մի կյոշըցի աղջիկ կար, էս բեմուրազը մթամ նրան էր ուզըմ… Ինձ հըմար էլի են ուզողնի էկած լել, մերս ասել ա` պյուճյուր ա, տալիս չենք, հա´, բայց դե շեմքըմն էր, համաձայնվեցին, հրսանիք արին, տարան: Տհե աքսորատեղը ամուսնացա, Սլավիկն էլ մի տարեկան ա լել, Մարետն էլ` փորըմըս, վեր էկել ենք հիսունվեց թվին:

Յեդով Մաստերը քյացել ա իրա մոր վեսկրնին պիրել: Հիշըմ չեմ` վեր թվին էր, մի էրկու տարվա էկած ինք, իմ հերը փող տվուց, զապարոժեց առավ, Մաստերը թաքուն փող հվաքեց, րեխեքն էլ սոված-ծարավ, ես էլ հետերնուն… Ծյուկ-մուկ առավ, մաքրիլ տվեց, սևքարցի հնգերոջը վեր կալավ, քյացին, նա իրա ախպոր վեսկրնին պիրեց, սա` իրա մոր:

Մաստե´ր, հլա էն երգը երգի:

-Վե՞րը:

-Էն վեր ասըմ իր` մերս մեռավ չգիտեմ վեր թվին, հերս չգիտեմ ինչ ըլավ:

-«Հայեր, հայե՞ր»-ը…

-Հա´:

Ես պանդուխտ եմ, այս տեղերին ծանոթ չեմ,
Ասա´, քույրի´կ, որն է ճամփան Բինգյոլի:
Շրվեշարան եկան-անցան ուղտերը,
Ասա´, քույրի´կ, որն է ճամփան Բինգյոլի:

Մերս մեռավ էն սովերի տարումը,
Հերս զոհվեց էն թուրքական կռվումը:
Հայե´ր, հայե´ր, հայե´ր, հայե´ր, հայե´ր ջան,
Աղաչում եմ, ինձ էլ տարեք Հայաստան:

ruslan aleqsanyan

Ամառ

Ամբողջ կիսամյակի ընթացքում, երբ գնում էի դպրոց, ունեի մեկ ցանկություն՝ որ արձակուրդները շուտ գան: Իսկ հիմա, երբ արդեն համարյա անցել է արձակուրդների առաջին ամիսը, հակառակ ցանկությունն ունեմ. անհամբեր սպասում եմ դասերի սկսվելուն: Դպրոցում օրն անցնում էր հետաքրքիր, և չէի նկատում, թե ինչպես է անցնում ժամանակը: Դե, արձակուրդներն էլ են հետաքրքիր անցնում, բայց, միևնույնն է, զգում եմ դպրոցի կարիքը: Արձակուրդների ժամանակ սկսվում է «լողալու սեզոնը»: Մեր Բաղանիս գյուղի մոտով փոքրիկ գետակ է հոսում: Այնտեղ կա նաև մի փոքրիկ ջրվեժ, որին գյուղացիները Ձախլիկ են կոչում: Օրվա մեծ մասն անցնում է հենց այնտեղ: Երեկոյան, երբ հովն ընկնում է, հավաքվում ենք դաշտում ու սկսում տարբեր խաղեր խաղալ: Մեծ ու փոքր չեն տարբերվում. բոլորը խաղերին մասնակցում են հավասար: Երեկոյան ավելի ուշ՝ մութն ընկած ժամանակ, հավաքվում ենք գյուղամիջում ու զրույցի բռնվում:

Թումոն իմ Կողբում

Տարիների ընթացքում Կողբը ունեցել է բազմաթիվ ձեռքբերումներ, և այդ ձեռքբերումների շարքը համալրվեց Թումո կենտրոնի բացմամբ: Կողբում շուտով կկառուցվի Թումո, շուտով 600-1000 երեխա կայցելի Թումո, և այդ 1000 երեխայի 0.1 տոկոսը կկազմեմ ես:

Հունիսի 6-ին տեղի ունեցավ Թումո և Կողբ նախագծի շինարարության մեկնարկը՝ տեղադրվեց առաջին քարը: Միջոցառմանը ներկա էր նաև ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը և բազմաթիվ հյուրեր Հայաստանից և արտերկրից:
Ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել «Կողբ» հիմնադրամին, հատկապես Արթուր Աբովյանին, ում ջանքերով ընդամենը մի քանի ամիս անց մենք՝ սահմանին ապրող երեխաներս, կայցելենք Թումո, և ես ու ինձ նման շատ երեխաներ հնարավորություն կունենան հմտանալ տարբեր բնագավառներում:

Շնորհակալ եմ բոլոր նրանց, ովքեր իրենց ներդրումն են ունեցել այս նախագծում, և շնորհակալ եմ հինգերորդ Թումոն Կողբում բացելու համար:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Թրաքամի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Անունը երևի թե անսովոր է։ Թրաքամի` այսինքն, թրի պես կտրող քամի։ Անունը առաջացել է ուժեղ քամու պատճառով, որը համեմատել են սուր կտրող թրի հետ։ Մի խոսքով, Թրաքամին Տավուշի մարզի սարերից մեկի անունն է, բաղանիսցի տատիկ-պապիկներն իրենց թոռների հետ մի քանի ամսով գնում են անասուններին պահելու: Սարերում խոտն առատ ու հյութեղ է, ուստի կաթի յուղայնությունն ավելի բարձր է։

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Սար գնալու ժամանակներն են: Իսկ այնտեղ կյանքը հարյուրամյակներով չի փոխվում՝ առանց էլեկտրականության: Վայր, որտեղ երեկոները վառվում են մոմեր ու լամպեր, համակարգչի փոխարեն ռադիոն է, իսկ հեռախոսով աշխարհի հետ կապնվելու վայրերը հաշվված են՝ բլրի վրա, ոլորանի կաղնի ծառի տակ և նստարանի մոտ:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

ruslan aleqsanyan

Գյուղի առօրյան

Գիշերը ժամը երեք անց կես էր, հանկարծ տեղիցս վեր թռա: Երազում տեսել էի, որ տանը ինչ-որ գործեր են առաջանում, և ստացվում է այնպես, որ ես պիտի տանեմ անասուններին արածեցնելու անտառում: 

Նախ ասեմ, որ անասուններին պահելը իմ ամենաչսիրած գործն է, և երբ արթնացա, շատ ուրախացա, որ դա երազ է: Սակայն ուրախությունս երկար չտևեց: Առավոտյան 6 անց 15 լսեցի տատիկի ձայնը, ով փորձում էր արթնացնել ինձ: Պատճառն այն էր, որ պապիկը գնացել էր խոտ հնձելու, և տատիկս ասաց ինձ.

-Ռուսլան ջեն, լա մի վի կացի՝ ապրանքը դու տիս տանիլ հանդը: Պապը գնացել ա խոտ հնձե:

Այնպես որ ուրախությունս երկար չտևեց: Արթնացա, հագնվեցի, հաց-մաց արի ու գնացի հանդը: Սկզբից լավ էր. արևը չէր խանգարում, անասուններն էլ հանգիստ արածում էին: Ժամը 4-ի կողմերը արևն սկսեց այրել, իսկ կովերն էլ փախան, ինչպես մեր մոտ՝ Բաղանիսում են ասում՝ «կովերը կետ արին»: Ամբողջ օրը վազեցի նրանց հետևից, միայն երեկոյան կարողացա տուն բերել:

Հիմա հոգնած նստած համակարգչի առաջ ն նյութ եմ գրում ու մտածում եմ, թե ինչպես է անցնելու վաղվա օրս:

Գյուղի առօրյան ուրիշ է:

Seroj araqelyan

Ավտոստոպով՝ Բաղանիսից Նոյեմբերյան

Օրը ամպամած էր, հաստատ անձրև էր գալու: Ճիշտ է, ես սիրում եմ մուգ ամպերը, բայց այդ օրը անձրևը բոլորովին անտեղի կլիներ: Պետք է գյուղից դուրս գնայի՝ Նոյեմբերյան: Մի խոսքով, չձգձգեմ: Ճանապարհին սպասում էի, որպեսզի հարմար մեքենա անցնելիս կանգնեցնեմ: Ինձ հետ էր նաև համադասարանցիս՝ Արմանը: Դե բնականաբար, հասկացաք՝ ինչու չէի ուզում, որպեսզի ամպամած լիներ: 15 րոպե կանգնելուց հետո հեռվում տեսա մոտեցող մեքենա, սպասում էի, որ մոտենա՝ փորձեմ կանգնեցնել: Հենց այդ պահին զանգեցին, մինչ պատասխանում էի, մեքենան անցավ մեր կողքով:
Հա, դե լավ ոչինչ, հո էդ մեկով չի՞ որոշվում՝ մեքենա կգա էլի: Դե, Բաղանիսի միջով է անցնում հայ-վրացական ավտոմայրուղին: Մեքենա եկավ, չէ, ավելի ճիշտ, մեքենաներ: Մոտենում էր սև մեքենա, ձեռքս պարզեցի, բայց չկանգնեց, համարանիշները Ռուսաստանի Դաշնությանն էր, հասկանալի է պատճառը: Սև մեքենան անցնելուց անմիջապես հետո անցնում էր նաև մեկ այլ մեքենա, այս անգամ սպիտակ էր: Այնպես արագ ամեն ինչ տեղի ունեցավ, որ անգամ չհասկացա, թե ոնց կանգնեց այդ սպիտակ մեքենան: Ճիշտն ասած, անկախ ինձնից ձեռքս պարզեցի, սև մեքենային կանգնեցնելուց հետո անգամ չհասցրեցի ձեռքս իջեցնեմ, երբ հանդիպեց սպիտակը: Սպիտակ մեքենան կանգնեց, մոտեցա վարորդին, որպեսզի տեսնեմ՝ կարելի՞ է մինչև Նոյեմբերյան իրենց հետ գնալ, թե ոչ: Մոտեցա և տեսնեմ՝ վարորդը կին է: Բարևեցի և խնդրանքս ասացի, բայց մի տեսակ ամաչելով: Մտածեցի՝ նեղություն եմ պատճառելու, բայց այսպես ասած, ամաչելով նստեցի մեքենան: Երբ նստեցի, պարզվեց վարորդը մենակ չէ, երկու աղջիկ էլ կային: Այդ ժամանակ չգիտեի՝ նստեմ թե ոչ: Այդքանով փոքր մեքենայի մեջ մի քիչ շատ է լինում, բայց դե կանգնեցրել էի արդեն: Մեքենան ճանապարհի մեջտեղում էր, պետք էր շուտ նստել ու ազատել ճանապարհը: Նստեցի մեքենան, 15 կմ միասին էինք գնալու: Հաստատ լուռ չէինք նստելու: Ծանոթացանք, մի քանի բառ փոխանակելուց հետո մտերմացանք, ֆեյսբուքյան էջերով փոխանակվեցինք: Զրուցեցինք նաև նմանը չունեցող մեր երեք հոգիանոց վերջին զանգից, ապագա մասնագիտություններից և զրույցի ընթացքով ոլորաններից մեկում երևաց եռագույն քարը: Մեքենան կանգնեցրեցին, և մոտեցանք քարին. մեկ հատ սելֆին չէր խանգարի ճանապարհը շարունակելուն: Արդեն այնքան հաճելի մթնոլորտ էր, որ չէի էլ զգացել երբ տեղ հասանք:

Դրսում ցուրտ և ամպամած էր, բայց մեքենայի մեջ կար մի մեծ ջերմություն, խոսքը մեքենայի վառարանների մասին չէ, այլ նման բարի մարդկանցով շրջապատված լինելու: Ահա և հասանք տեղ: Մեզ ուսման մեջ կանաչ ճանապարհ մաղթեցին՝ ավարտականներիս, իսկ իրենց բարի ճանապարհ, որովհետև գնում էին Վրաստան:

Գործերն ավարտելուց հետո նորից վերադարձանք գյուղ: Գնալու և գալու տարբերությունը շատ մեծ էր, բնականաբար գնալը ավելի հաճելի: Երբ տուն եկա, սկսվեց անձրևը: Մտածեցի՝ ինչ լավ է, որ հանդիպեցին ճանապարհին այդ լավ մարդիկ, թե չէ հաստատ անձրևից կթրջվեինք:

davit aleqsanyan

Տարօրինակ օր էր

Առավոտյան սպասում էի մորս ձայնին, որ հեսա բարձր ձայնով կասի, որ ելնեմ, հաց ուտեմ ու գնամ անասունները պահելու՝ այսպես ասած, տավարած։ Բայց այդպես էլ ձայնը չլսվեց։ Ինքս ինձ ուրախացա ու նորից քնեցի։ Որոշ ժամանակ անց արթնացա: Մեկ էլ տեսնեմ՝ պապին եկավ մեր տուն։

-Դավիթ ջեն, հացդ կի, որ գաս տնատեղը քոմակ անես, մաքրենք դեննի, որ գնաս տվարած։

-Լավ, պապի, դու գնա, էնա՝ հացս ուտըմ եմ, գամ։

Գնացի օգնեցի, գործը ավարտեցինք ու Էրիկի հետ գնացինք տավարած։ Էս քանի օր է՝ փոքր եղբորս հետ եմ գնում, քանի որ Էրիկը գնում էր դպրոց՝ կոնսուլտացիաների։ Փոքր եղբայրս էլ շատախոս էր, անգամ չէր թողնում մի քիչ քնեմ հանգստանամ։ Աչքերս մի քանի րոպե էր, ինչ փակել էի, որ քնեմ, փայտով խփեց ճակատիս։ Բայց էսօր բախտս բերեց, Էրիկի հետ էի։ Ծառի տակ պառկած պատրաստվում էինք մի քիչ քնել, մեկ էլ նապաստակ տեսանք։ Գիտեինք, որ անհնար է բռնել նրան, բայց մեկ է, վազում էինք նրա հետևից։ Այդ ընթացքում իմ դեմը ելավ աղվեսի մի փոքրիկ ձագ, որին ես տեսել էի աղվեսի բնի մեջ։

Նապաստակի հետևից վազելուց հետո բարձրացանք լեռան գագաթը, որ տեսնենք, թե ուր են անասունները։ Այդ ժամանակ ես նկատեցի Էրկի ոտքին բարձրացող մի կարիճ և անմիջապես սպանեցի նրան։ Տունդարձի ճանապարհին հանդիպեցինք մի օձ, որը նույնպես գնաց այն աշխարհ՝ մեր թեթև ձեռքով։

Բա ինչ, գիտեք Տավուշի լեռներում միայն երփներանգ ծաղիկներ ու կանաչ խո՞տ է:

Ֆուտբոլն իմ սիրած զբաղմունքն է

ruslan aleqsanyanԱյսօր ուզում եմ պատմել իմ հետ տեղի ունեցած դեպքերից մեկի մասին,որը տեղի է ունեցել վերջերս:Ուզում եմ պատմել մեր գյուղի և մնացած գյուղերի միջև տեղի ունեցած ֆուտբոլի մրցումների մասին,որը մինչև հիմա էլ ընթացքի մեջ է:

Երեք օր առաջ մեր գյուղը մրցեց <<Բագրատաշեն>> գյուղի հետ:Այդ խաղում մենք պարտվեցինք 6-0 հաշվով:Բագրատաշեն գյուղի տղաները շատ լավ էին խաղում բացի այդ նաև մենք լավ չխաղացինք,որը դարձավ մեր պարտության պատճառ:

Երկու օր առաջ մենք մեր ուժերը փորձեցինք Նոյեմբերյանի դպրոցի թիմի հետ:Այդ խաղը ավարտվեց 1-0 հաշվով:Մենք տոնեցինք մեր առաջի հաղթանակը:Այդ խաղի ժամանակ մենք շատ կազմակերպված և գեղեցիկ խաղ ցուցադրեցինք և նույնիսկ ունեիք մի քնի իրական պահ որը կարելի էր գոլի վերածել:

Անցած օրը մենք որ ոքի խաղացինք Ոսկեվան գյուղի տղաների հետ:Խաղի ժամանակ մենք հաղթում էինք երկու գնդակի առավելությամբ սակայն խաղը ավարտվեց 4-4 հաշվով:Պատճառը երևի այն էր, որ մենք մի պահ վստահ էինք մեր հաղթանկի վրա և թուլացրեցինք հսկողությունը նրանց հարցակվողներ նկատմամբ:

Չնայած ոչ ոքիին մենք դեռ կարող էինք դուրս գալ եզրափակիչ բայց վերջի հույսը մարեց վերջի խաղի հետ միասին:

Մեզ բաժին էր հասել մի շատ բարդ մրցակից, որը նույնիսկ դարձել էր Հայաստանի չեմպիոն:Մենք խաղացինք Բերթավանի հաետ և պարտվեցինք 6-1 հաշվով և դուրս մնացինք հետագա պայքարից:

Ես շատ եմ սիրում ֆուտբոլը և ինձ առանց նրա չեմ պատկերացնում:

Ռուսլան Ալեքսանյան 15 տ., Տավուշի մարզ, գ. Բաղանիս:

*** davit aleqsanyan Սովորական առավոտ էր։ Ես քայլում էի փողոցով ու մտածում կիսամյակային գրավոր աշխատանքներիս մասին։ Հասա դպրոց ու դեռ դասարան չէի մտել, ընկերս կանչեց թենիս խաղալու։ 

Մեկ էլ մեր ֆիզկուլտուրաի ուսուցիչը եկավ ու ասաց, որ Բերդավանում ֆուտբոլի մրցումներ են կազմակերպում, կուզե՞նք մասնակցել, թե ոչ։ Դե մենք բնականաբար համաձայնվեցինք։

Մի երկու օր հետո ուրախ տրամադրությամբ շարժվում ենք դեպի Բերդավանի ֆուտբոլի խաղադաշտ։ Առաջին խաղը մեզ համար բարդ էր։

Անսովոր խաղադաշտ, անսովոր թիմ, մի խոսքով պարտվեցինք։ Երկրորդ խաղը մեը օգտին դասավորվեց. հաղթանակ տոնեցինք Նոյեմբերյանի հետ խաղում:

Երրորդ խաղը ընթացավ հավասարը հավասարի հետ. ոչ ոքի խաղացինք մեր հարևան Ոսկեվանի հետ։

Չորրորդ խաղից առաջ մենք գիտեինք, որ պարտվելու ենք, քանի որ խաղալու էինք բարձր խաղամակարդակ ունեցող Բերդավանի հետ։

Այդպես էլ եղավ: Մենք պարտվեցինք խոշոր հաշվով։ Բայց մեկ է, մենք ուրախ էինք։

  Դավիթ Ալեքսանյան 15 տ., Տավուշի մարզ, գ Բաղանիս