Լուսանկարը` Անահիտ Բադալյանի

Բարև․․․Ես գիտեմ, որ երկու ամսվա բացակայությունս գուցե ինչ-որ տեղ զգացել ես, բայց մտածում եմ՝ ինձ չես մոռացել ու սիրով կլսես նոր պատմություններս․․․Ո՞ւր էի երկու ամիս: Եթե հիշում ես՝ վերջին անգամ ասացի, որ մեկնում եմ Իտալիա՝ աշխարհի 17 միացյալ քոլեջներից մեկում սովորելու: Դե ինչ, հիմա ես էստեղ եմ՝ Ադրիատիկ ծովի ափին, կատարված երազանքների ու իրագործված նպատակների հատման կետում։ Օրերն էստեղ անբացատրելի հագեցած են անցնում։ Այնչափ հագեցած, որ քեզ պատմելիքներս թղթից չէի հասցնում համակարգիչ անցկացնել, գրածներս էդպես էլ մնում էին թղթին՝ ծովի ալիքների յուրահատուկ հոտի ու ծնկները որպես հենարան ծառայեցրած աղջկա խնամքով գրված տետրի մեջ:

Լուսանկարը` Անահիտ Բադալյանի

Եթե փորձեմ հետ գնալ ու ամենասկզբից պատմել, պիտի ասեմ, որ ի սկզբանե շատ եմ սիրել այս տեղը։ Ուրիշ մտերմություն ու հարազատություն եմ զգացել հենց սկզբից։ Գիտե՞ս, հայրենիքից դուրս ես սկսում հայրենիքդ առավելագույնս գնահատել։ Իսկ էստեղի բնությունը շա՜տ նման է մեր Հայաստանի բնությանը՝ ծառաշատ, լեռնոտ: Մենակ թե՝ մենք ծով չունենք: Իսկ էստեղ իմ պատուհանը բացելիս Ադրիատիկն է՝ իր ամբողջ ներդաշնակությամբ ու խաղաղությամբ: Ձայնը․․․Ամեն առավոտ ծովի համաչափ նվագվող մեղեդուց եմ արթնանում: Իմ կյանքի ամենագեղեցիկ տեսարանը իմ աչքի առաջ է ամեն օր՝ առավոտ ու երեկո: Ինձնից միայն պատուհանս բացելն է մնում: Երգի մեջ ո՞նց էր ասում Հախվերդյանը՝ պատուհանդ բաց արա ու տե՜ս․․․ Բացում եմ, տեսնում եմ, երջանիկ եմ ու շնորհակալ:

Դասերի մասին խոսելիս պիտի ասեմ, որ սա իսկապես անկրկնելի ու հազվադեպ տրվող մեծ հնարավորություն է, ու խելամիտ մարդը պիտի կարողանա սա լավագույնս օգտագործել ու քաղել էնքան գիտելիք, ինչքան ի վիճակի է: Առարկաներիցս ամենաշատը սիրում եմ էկոնոմիկան ու փիլիսոփայությունը: Իսկ ինչ վերաբերում է իտալերենին՝ արդեն կամաց-կամաց խոսում եմ: Ինչ խոսք՝ երգեցիկ լեզու է:

Լուսանկարը` Անահիտ Բադալյանի

Մարդկանց մասին ասեմ, որ մշակութային մեծ բազմազանության մեջ եմ ապրում: Աշխարհի շուրջ հարյուր երկրներից ուսանողներ կան՝ տարբեր արժեհամակարգերի ու մտածելակերպի կրողներ: Ու էստեղ ես ավելի ու ավելի եմ կապվում իմ մշակույթի ու այն արժեքների հետ, որոնցով մեծացել ու դաստիարակվել եմ․ հայկականի ու Հայաստանի հետ։ Ես էստեղ ինձ Հայաստանից պոկված ամենաամուր կտորն եմ զգում՝ իմ մշակույթի հպարտ կրողն ու ներկայացնողը։

Իտալիայի մասին․․․Ուրիշ երկիր է: Փողոցներում ճեմելու ու գույների մեջ խելագարվելու երկիր: Վենետիկում պիտի կորես, պիտի ջրանցքների արանքից նայես մայրամուտին ու ժպտաս․: Ժպտաս Իսահակյանական առեղծվածային ժպիտով: Ռիալտոյի կամրջին էլ եղա: Ասմունքում էի․․․Հետո ի՞նչ, որ միակ հասկացողն էի, կարևորը՝ հայերեն էր, հայկական ու Իսահակյանական: Վենետիկը դրախտ է․․․Քայլելու, աջ ու ձախ նայելու ու հիանալու քաղաք: Սայթաքելիս էլ՝ ջրի մեջ ընկնելու ու նավով ջրանցքի մյուս ափ հասնելու քաղաք:

Իսահակյանի ուղով քայլելով հաջորդ կանգառս Ռավեննան էր: Միշտ վեր նայելու քաղաք: Կրոնական արվեստի ամենաշքեղ պահոցներից ու ամենաանաղմուկ փողոցների «տնօրինողներից» է: Քայլես, մարդիկ հեծանիվներով գան, կողքովդ անցնեն, թեթև ժպտաս ու հոգուդ խորքում մի անգամ էլ շնորհակալ լինես Աստծուն՝ ունեցածիդ ու էդ պահին վայելածիդ համար:

Տարբեր բաներից պատմեցի, ամեն ինչից՝ մի քիչ-մի քիչ: Դեռ շատ եմ պատմելու: Կհանդիպենք շուտով: Ciao …

Հոկտեմբերի 1-ը նշվում է որպես տարեցների օր։ Մեզ համար ավանդույթ է դարձել ցանկացած տոնի այցելել օրվա կարևոր դեմքերին, և այս մեկն էլ բացառություն չէր։

Մեր դասարանը հայտնի է որպես ակտիվ դասարան՝ նախաձեռնող, ստեղծող, օգնող։ Դասղեկի հետ միասին որոշեցինք այցելել ծերանոց, որը գտնվում է Կապան քաղաքի գյուղերից մեկում՝ Արծվանիկում, իսկ ծերանոցն էլ կոչվում է «Արծվաբուն»։ Մինչ ծերանոց հասնելը բոլորս անհամբեր էինք, բայց աշխույժ տրամադրություն ունեինք։ Եվ երբ հասանք «Արծվաբուն», տեսանք մեզ սպասող 12 հոգու։ Մի տեսակ տխրություն պատեց մեզ, երբ տեսանք նրանց՝ բարի, գեղեցիկ, մեկը մյուսից ջերմ ժպիտով։ Նրանք մեզ շատ լավ ընդունեցին, ձեռք սեղմեցինք, և մտանք ներս։ Նրանք զբաղեցրին իրենց համար արդեն հարազատ դարձած տեղերը, որոնում էին մեր հայացքները, որ ժպտում էին նրանց արցունքների միջից։

Նախօրոք որոշել էինք նրանց նվեր տանել գուլպաներ, պահածոներ և մուրաբաներ ու մի համեղ տորթ, որից նրանք շատ ուրախացան։ Նաև որոշել էինք մի փոքրիկ համերգային մաս պատրաստել։ Ճիշտ է, բոլորս հուզված էինք, հենց դրա պատճառով մենք ներկայացրինք ընդամենը երկու երգ… Բայց ինչևէ, մենք ցույց չէինք տալիս, որ տխուր ենք, որ հուզված ենք, որովհետև մենք նրանց ժպիտն էինք տեսնում։ Ուրախության մթնոլորտը բարձրացնելու նպատակով մենք երաժշտություն միացրինք և պարեցինք արծվաբունցիների հետ։

Ծերանոցն ունի նշանաբան․ «Սիրի՛ր ծերերին, որ ծերություն ունենաս»։ Այնտեղ աշխատում է հիանալի հոգատար անձնակազմ, որոնք ջերմությամբ ապահովում են տարեցներին։ Ծերանոցում կա հատուկ անկյուն, որտեղ նշված են նրանց ծննդյան օրերը, այցելություններից նկարներ։

Երազում եմ, որ աշխարհում չլինեն ծերանոցներ, ոչ ոք իր ծնողին, տատին կամ պապին չտեսնի ծերանոցում հենց իր իսկ մեղքով։ Աշխարհում չկա վատ ծնող, կա վատ երեխա․ սա իսկապես ճիշտ են ասել։ Նրանցից յուրաքանչյուրն էլ ունի իր պատմությունը, որի մասին պատմում են կարոտալի աչքերն ու փնտրող հայացքը։ Նրանցից յուրաքանչյուրն էլ ունի իր հարազատի կարիքը, ով կխնամի իրեն հենց ծերության օրով, հոգ կտանի իր մասին, կգրկի, ամուր ձեռքը կբռնի ու անսահման ջերմություն կտա…

Արծվաբունցիներին խոստացանք կրկին այցելել։ Պապիկներից մեկն ասաց, որ մեզ նման դեռ ոչ ոք չէր եղել, ինչն էլ ավելի ոգևորեց մեզ։

Մի բարկացեք ձեր ծնողի, տատ ու պապի վրա, խնամեք նրանց։ Հաճախ զանգահարեք ձեր տատիկին ու պապիկին, եթե ձեզնից հեռու են ապրում, խոսեք նրանց հետ, իսկ եթե մոտ են ապրում, հաճախ թեյ խմեք, զրուցեք, խորհուրդ ու պատմություններ լսեք։ Նրանք ձեզ վատ բան չեն ասի…

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Ենթադրում եմ, որ չեք մոռացել, որ մենք Բեռլինում ենք, ու այսօր արդեն վեցերորդ օրն է այստեղ ենք: Անկեղծ ասած, այսքան  օրվա սեմինարներից ամենաշատն ինձ այսօրվանը դուր եկավ: Թեման ամբողջովին մարդու իրավունքների մասին էր, որը մեզ ներկայացնում էր պարոն Մարտինը՝ Եվրոպական երիտասարդական մամուլից:

Մի քանի կարևոր սահմանում տվեց ու նշեց իրավունքների մի քանի տեսակ՝ բնական իրավունքներ (natural) , իրավական իրավունքներ (legal) , մարդու իրավունքներ (human):

Բնական իրավունքը կախված չէ որևէ մշակույթի կամ երկրի օրենքներից ու սովորույթներից, ուստի ավելի համընդհանուր է: Իրավական իրավունքը շնորհված է մարդուն սահմանված համակարգի կողմից: Այն կարող է ձևափոխվել, չեղարկվել կամ սահմանափակվել մարդու իրավունքների կողմից: Իսկ արդեն մարդու իրավունքը վերաբերում է բոլոր մարդկանց՝ առանց հաշվի առնելու ռասսան, սեռը, ազգությունը, լեզուն, կրոնը կամ այլ կարգավիճակ: Մարդու իրավունքն ընդգրկում է կյանքի, ազատության իրավունքը, ազատություն ստրկությունից և բռնություններից, կարծիքների և արտահայտման ազատություն, աշխատելու և կրթվելու իրավունք և շատ այլ բաներ:

Մի քանի հոլովակ դիտեցինք, որտեղ հստակորեն նշվում էին մարդու իրավունքներն, ու ասվում էր, որ այն ամենը, ինչ մենք առօրյա կյանքում անում ենք անգամ չհասկանալով, որ դա որոշակի իրավունք է, դա նույնպես իրավունք է:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Իրավունքերի մասին խոսելուց հետո անցում կատարեցինք փախստականների ու ներգաղթյալների  թեմային, և մեզ հարց տրվեց, թե ով է ներգաղթյալը ըստ մեզ: Շատ կարծիքներ հնչեցին, բայց բոլորս էլ գրեթե նույն միտքն արտահայտեցինք՝ մարդ, ով տեղացի չէ, և տվյալ երկիր է եկել ավելի լավ կյանքի, որևէ նպատակի համար: Պարոն Մարտինը հստակեցրեց մեր պատկերացումները՝ տալով հետևյալ սահմանումները՝ ներգաղթյալը մեկն է, ով իր ծննդավայրից տեղափոխվում է մեկ այլ վայր, շրջան կամ երկիր աշխատելու կամ այլ նպատակներով: Բառը գալիս է լատիներեն migrare բառից, որ նշանակում է տեղափոխվել կամ բաժանվել: Նա նաև տվեց փախստական բառի ծագումը՝ ֆրանսերեն refugier բառից, որ նշանակում է` փնտրել տանիք, պաշտպանություն:

Սեմինարից հետո ընդմիջում ունեցանք, ու ես իմ խմբով գնացի հետազոտական աշխատանք անելու: Հենց առաջին օրվանից էլ մենք խմբերի էինք բաժանվել, որ տվյալների վրա հիմնված հետազոտություն անենք: Խմբումս երկու հոգի Մոնտենեգրոյից են, մեկն իտալացի է, մյուսն էլ Բոսնիա-Հերցեգովինիայից է: Առաջին օրից էլ արագ ընկերացանք, ու մի շատ հետաքրքիր թեմա ենք ընտրել՝ ինչպես են մարդիկ ընկալում ներգաղթը Բեռլինի տարբեր մասերում (արդյո՞ք հանդուրժող են,  համակերպվե՞լ են այդքան շատ ներգաղթյալ տեսնելուն, ապահո՞վ են իրենց զգում, թե ոչ):  Ընդհանուր առմամբ, բոլորը շատ հանդուրժողական վերաբերմունք ցուցաբերեցին, նշեցին, որ դեմ չեն նման միջավայրում ապրելուն:

Մենք դեռ աշխատում ենք այս թեմայի շուրջ ու վաղն արդեն պիտի վերջնական ներկայացնենք: Հուսամ, որ իսկապես լավ աշխատանք կանենք ու կգոհացնենք հանձնաժողովին:

Մի մեծ առաջխաղացման մասին էլ ասեմ՝ ես առանց Նելլիի, Դիանայի, Հովնանի ու Աշոտի նստել եմ տրամվայ, հետո գնացք, ու ինձ բնորոշ անհաջողակությամբ չեմ կորել, չեմ վախեցել, փոխարենը` ճիշտ կողմնորոշվել ու ճիշտ հետ եմ դարձել իրենց մոտ:

Դե իսկ արդեն երեկոյան, մենք նորից Բեռլինի գրկում էինք ու հիանում էինք գիշերվա հանգստությամբ  ու քաղաքի գեղեցկությամբ:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Ձեզ հետ երբևէ պատահե՞լ է, որ իրականություն կոչվող երազում եք եղել, որ կարծել եք, թե պատահող ամեն բան շուտով կվերջանա, ու զարթուցիչի ձանձրալի ձայնից վեր կթռչեք, որ ամեն բան կրկին նույնը կլինի, բայց հասկացել եք, որ նմանօրինակ երանությունն այս անգամ իրական է: Ես, օրինակ, արդեն չորրորդ օրն է, ինչ նման երազներ եմ տեսնում ու արթնանալու ցանկություն, բնավ, չունեմ:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Չորրորդ օրն է Բեռլինում, և այսօր մենք հետաքրքիր օր ունեցանք: Անգլիայից եկած մի լրագրող` պարոն Բաշիրը, մեզ հետ կիսվեց իր գիտելիքներով, աշխատանքային փորձով ու լրագրողական հմտություններով: Նա կարևորեց տվյալների հավաստիությունը ցանկացած նյութ, հոդված գրելիս, նշեց պարտադիր չորս բաղադրիչ, որ մեր հոդվածը պետք է պարունակի՝ անձ, որի մասին պետք է խոսվի, իրադարձություն, որի շուրջ պետք է նյութը ծավալվի, տեղ, թե որտեղ է պատահել դեպքը, և առարկան հիմնական, որի մասին խոսվում է: Նշեմ նաև, որ նա խոսեց այն մասին, թե որքան հեշտ է մարդու մասին ինֆորմացիա ստանալ սոցիալական կայքերից, պարզել, թե նա հիմա որտեղ է, ինչ աշխատանք ունի, ինչով է զբաղված:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Մարդիկ գրեթե ամբողջությամբ իրենց կյանքը հանձնում են սոցիալական կայքերին ու ի ցույց դնում հանրությանը:

Սեմինարն ընդհանուր առմամբ հետաքրքիր էր, ու բոլորս ներգրավվել էինք քննարկման մեջ, ու ինձ համար շատ հետաքրքիր էր լսել մյուսների կարծիքներն առհասարակ սոցկայքերի, տեղեկատվության հասանելիության ու լրագրության մասին:  Բոլորն էլ հիմնականում սոցիալական կայքերից մշտական օգտվողներ են ու նշեցին, որ առանց դրա դժվար են պատկերացնում իրենց կյանքը:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Ինչքան էլ հետաքրքիր ու հագեցած լինեն սեմինարները, ինձ համար ամենից շատ տպավորվում են մեր հինգի՝ միասին անցկացրած պահերն ու արկածները, կատակներն ու զբոսանքները: Ժամը վեցից մենք արդեն ազատ ենք լինում, և վայելում ենք Բեռլինն իր ամբողջ գեղեցկությամբ: Ասեմ նաև, որ Նելլին  ծննդյան տոնի էր հրավիրված Բեռլինում: Տեսնում եք, չէ՞, անգամ Բեռլինում մարդը ընկեր-բարեկամներ ունի, ու իրեն ծնունդի են հրավիրում: Դե, նրան մենք ուղարկեցինք ծնունդ, իսկ մենք գնացինք զբոսնելու:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Շատ լավ օր ունեցանք, ու առհասարակ, բավական հագեցած ու հաճելի պահեր ենք ապրում այստեղ, ու անասելի շատ բան ունեմ ասելու, գրել-կիսվելու. Այնքան բան տեսա, այնքան տարբեր մտածակերպեր, բայց մեկ նյութում չեմ ուզում խոսել այդ ամենի մասին: Առանձին նյութերով կներկայացնեմ մշակութային տարբերությունները, տարբեր ազգության իմ հասակակիցների կյանքի ընկալումները: Հենց մի քանի րոպե ազատ ժամանակ եմ ունենում, մի իտալացի կամ շվեդ մասնակցի եմ մոտենում, հարցեր տալիս, մտքումս մի քանի րոպե վերլուծում, որ հետո ձեզ հետ էլ կիսվեմ: