Ani asryan

Հավատա՞նք 2018-ի հրաշքներին

-Վա՜յ, մամ, ձյուն ա եկել:

Ժամը 6-ն էր, առավոտ:

Ինչպես կասեին մեծերը՝ աքլորականչը չէր եղել, բայց, դե, աքլորականչին եղբայրս չէր կարող սպասել: Արթնացավ ու սկսեց աղմկել: Նա սովորաբար արթնանում է 8 անց կեսին, բայց այս անգամ ձյունը շուտ էր արթնացրել: Ես էլ արթնացա նրա ձայնից, նստեցի պատուհանի մոտ և սկսեցի նայել երկնքից թափվող անհամար փաթիլներին: Նայում էի և մտածում, թե ինչքան սպիտակ են և ինչ տարօրինակ կառուցվածք ունեն: Երբևէ մտածե՞լ եք, թե քանի փաթիլ պետք է միացնենք, որ ստացվի ձնագունդ: Երևի 1000-ից ավելի փաթիլների ոչնչացումից ստացվում է այդ սառը գնդիկը: Մի սառնագունդ, որի հարվածը կարող է քեզ տապալել գետնին:

Արդեն ձմեռ է:

Ցրտաշունչ եղանակը կայցելի մեզ իր սառնությամբ և գեղեցկությամբ: Նորից սկսվելու է՝ վայ, ընկա, ոտքս սահեց, ինչ սառն է օդը և նման այլ դժգոհություններ: Առաջին ձյան փաթիլն ազդարարեց տոների գալը: Տոներն են մոտենում, և արդեն ժամանակն է մտածելու Ձմեռ պապիկի նամակի մասին: Դու հավատո՞ւմ ես հրաշքներին, չէ՞ որ հրաշքներն ամենուր են: Դե ինչ, եկեք բոլորս այս մեկ ամսում հիշենք այն, ինչ կորցրել ենք այս տարի և այն, ինչ գտել ենք: Մտածենք, թե ինչ կարող ենք գտնել 2018 թվականին: Հուսանք, որ այս տարի բոլորիս երազանքները որոշ չափով կկատարվեն, և ամեն երազանք կգտնի իր տիրոջը:

Ես Ձմեռ պապիկից մեծ, շատ մեծ արջուկ եմ ուզելու: Ի դեպ, եթե արդեն տեղյակ ես իմ երազանքին, դու էլ կարող ես դրանից ուզել:

Lusine atanesyan

Ամենահուզողը

Իմ գյուղում՝ Անգեղակոթում, շատ տարածված երևույթ է աշխատավարձ չտալը: Մեզ մոտ տղամարդիկ հիմնականում աշխատում են քարհանքերում կամ գնում են արտերկիր, իսկ կանայք տնային տնտեսուհիներ են:

Հայրս նույնպես աշխատում է քարհանքում: Սա սեզոնային աշխատանք է, աշխատելուց էլ չեն վճարում, իսկ աշխատողները պարտավոր են գնալ աշխատանքի: Գումարը չեն տալիս, մենք էլ, մինչև գումար տալը, ստիպված ամեն ինչ անում ենք պարտքով, իսկ երբ մի կերպ տալիս են, բավական է լինում միայն պարտքերը փակելուն: Նույն իրավիճակն է նաև արտերկրում աշխատողների մոտ: Մինչև նրանց վերադարձն ընտանիքն ապրում է պարտքերով, իսկ նրանց այնքան քիչ են վարձատրում, որ նույնիսկ պարտքերը մարել չեն կարողանում: Այսքանից հետո էլ նրանք էլի գնում են արտերկիր՝ հասկանալով, որ այստեղ մնալն էլ իմաստ չունի:

Երկու տարի է, ինչ կանայք տղամարդկանց նման գնում են արտերկիր՝ այստեղ թողնելով ամեն ինչ՝ երեխաներին, տունն ու տեղը, բայց վերադառնում են ձեռնունայն:

Մեր կրտսեր բարեկամը

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Դեկտեմբերի 3-ը նշվում է որպես հաշմանդամների օր: Նրանք մեզնից մեկն են, ապրում և գործում են մեզ նման:

Արդեն ավանդույթի պես մի բան է դարձել ամեն տարի՝ դեկտեմբերի 3-ին, այցելել հաշմանդամ մի տղայի՝ 11-ամյա Վիլյամին, ով դարձել է հարազատ մեկը: Այս տարին ևս բացառություն չէր:
Նախապատրաստական աշխատանքները սկսեցինք ավելի վաղ, քան նախորդ տարիներին: Որոշեցինք գնել տորթ, խաղալիքներ և այնպիսի բաներ, որոնք նրան կուրախացնեն: Նախորդ տարի, երբ այցելեցինք Վիլյամին, նա ինձ ասաց, որ շատ է սիրում ավտոմեքենաներ: Քանի որ նախորդ տարի չէինք գնել տեղյակ չլինելու պատճառով, այս տարի ուղղեցինք մեր սխալը:
Երբ արդեն Վիլյամենց տան մուտքի դիմաց էինք, բոլորս անչափ հուզված էինք:
Երբ մտանք նրանց տուն, նույն ջերմ մթնոլորտն էր տիրում, ինչ եղել էր նախորդ տարիներին:
Նա շատ ուրախացավ, երբ տեսավ մեզ:

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Արդեն որոշ ժամանակ էր անցել, երբ ես սկսեցի նրան հարցուփորձ անել.
-Վիլյամ, ո՞ր դպրոցում ես սովորում:
-Ես սովորում եմ Կապանի գիշերօթիկ դպրոցում:
-Իսկ ո՞րն է սիրածդ առարկան:
-Դպրոցում իմ սիրած առարկան ֆիզկուլտուրան է:
-Իսկ արդեն որոշե՞լ ես, թե ինչ պետք է դառնաս:
-Այո, ես ուզում եմ դառնալ ոստիկան:
-Իսկ շա՞տ ընկերներ ունես:
-Այո, ունեմ շատ ընկերներ, բայց չունեմ ընկերուհի:

Վիլյամը և իր մայրիկը շատ հյուրընկալ և հյուրասեր են. նրանք իսկույն կտրեցին տորթը, որն էլ միասին կերանք:
Նկատեցինք, որ Վիլյամն ու Նարեկը շատ լավ լեզու էին գտել իրար հետ՝ զրուցում էին, կատակներ անում, ծիծաղում:
Մեր դասընկերուհին՝ Սյունեն, ով հաճախում է պարի խմբակ, սկսեց պարել և ապահովել էլ ավելի ուրախ տրամադրություն:

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Ստեփանյանի

Երբ այնտեղից հետ վերադարձանք, բոլորս զգացինք, թե որքան ուրախ ու հանգիստ ենք զգում մեզ՝ իմանալով, որ կարողացանք ժպիտ և ուրախություն պարգևել մեզնից փոքր մի տղայի: Սակայն այդ մեկ օրը չէ, որ տարվա մեջ պիտի հիշենք և այցելենք նրան: Մենք միշտ պետք է լինենք նրա կողքին: Եթե կարող ես ժպիտ և ուրախություն պարգևել մարդուն՝ ուղղակի նրա հետ զրուցելով, ինչո՞ւ չանես դա: Ինչո՞ւ սպասել հենց այդ մեկ օրվան…

anahit badalyan (kapan)

Անկե՞ղծ…

Այն, ինչի մասին ուզում եմ խոսել այսօր, իմ ամենամտերիմ ընկերն է ու ինձ ոգեշնչողը: Մի առիթով հարևաններից մեկն ասաց. «Դու կիմանաս՝ մոտիվացիան ո՞րն ա, հայերեն ո՞նց ա թարգմանվում»: Այդ ժամանակ փոքր էի՝ տասներկու տարեկան: Լսել էի՝ մոտիվացիա բառն օգտագործում էին դրական իմաստով, բայց որ ասեմ՝ կոնկրետ իմաստը գիտեի, սուտ կլինի: Ինձ հետաքրքրեց՝ ինչ է նշանակում այդ բառը, ինչ իմաստով է գործածվում, բայց մի քանի րոպե անց ընկա դասերովս ու մոռացա անգամ բառարանս բացել ու նայել: Բառը թռավ մտքիցս, ու մի ահագին ժամանակ էլ չհիշեցի դրա մասին:

Երկու գիրք կա, որ ինձ ստիպում է գնահատել ունեցածս ու պայքարել՝ ավելին նվաճելու համար: Մեկը Հեկտոր Մալոյի «Առանց ընտանիքի»-ն է, իսկ մյուսն իմ ամենասիրելի գիրքն է՝ «Ալքիմիկոսը»: Թեմայից չշեղվեմ: Ժամանակ անցավ: Ես մեծացա ոչ միայն տարիքով, այլ նաև հոգով ու սրտով, իսկ որ ամենակարևորն է՝ մտքով: Ու հիմա, երբ հետ եմ նայում, տեսնում եմ, որ արդեն երկար տարիներ ես պայքարում եմ: Ես մի երազանք ունեմ: Մի անասելի մեծ ու սիրուն երազանք, որն ինձ ուժ է տալիս անգամ այն պահերին, երբ ես թևաթափ եմ լինում: Երազանք, որն իմ փոքր ընկերն է, իմ մտերիմը: Տարիների ընթացքում փոխվել են արտաքինս, բնավորությանս որոշ գծեր, մտածելակերպս, աշխարհայացքս, դպրոցս, բնակությանս վայրն ու անգամ շրջապատս: Փոխվել է ավելին, քան ես կարող էի նույնիսկ պատկերացնել: Փոխվել եմ ես՝ ոտքից գլուխ: Բայց այդ երազանքս տարիների հետ չի փոխվել, չի վերացել, չի արժեզրկվել ու մնացել է նույնքան թանկ ու կարևոր, որքան եղել է միշտ: Ես շատ բաներից եմ հետ կանգնել, հիասթափվել, բայց ոչ երբեք իմ երազանքից: Իմ առաջ շատ դռներ են բացվել ու փակվել, բայց ես երբեք չեմ դադարել հավատալ իմ երազանքին:

Մի տարի առաջ ես սկսեցի քայլեր անել երազանքիս հասնելու համար: Ժամանակն էր գիշերները քնելուց առաջ երազելուց բացի նաև կոնկրետ ու հստակ քայլեր անելու՝ երազանքը նվաճելու համար: Այո՛, դրա ժամանակն էր, այդ պահն արդեն հասունացել էր: Ես փորձեցի, արեցի առաջին քայլս ու երազանքիս ճամփան այնքա՜ն գունեղ ու գեղեցիկ թվաց: Ես, չնչին տարակուսանքով, բայց հույսերով լցված՝ առաջ էի շարժվում: Ու փոքր-փոքր քայլերս ինձ ակամա բերեցին ու կանգնեցրին երազանքիս առաջ: Ես այնքան մոտ էի կանգնած նրան՝ մի քայլ հեռավորության վրա: Թվում էր՝ այն արդեն նվաճված էր: Բայց, ա՜խ, այդ մի քայլը: Միայն թե պատկերացնեք՝ ինչքան դժվար է: Ամենադժվարը հենց այդ վերջին՝ կարևորագույն քայլն անելն է: Ամենադժվարը հենց այն պահն է, երբ գիտակցում ես, որ հասել ես անհավատալիին ու շա՜տ մոտ ես երազանքիդ իրականացմանը: Ու ամենադժվարը հենց այն է, որ ստիպված ես լինում հետ գնալ ու ամեն ինչ սկսել նորից, որովհետև այդ վերջին քայլը, ավաղ, ձախողվել է:

Երբ հետ ես գնում՝ ամեն բան նորից սկսելու, արդեն ավելի վստահ ես քայլում ու համարձակ: Ինչո՞ւ, որովհետև ծանոթ ես այդ ճանապարհին ու լավ գիտես՝ որտեղ են խորդուբորդ ու հարթ հատվածները: Հիմա էլ տարակուսանք չկա, անգամ մի փոքր: Չնայած՝ կա: Բայց այդ տարակուսանքը միայն մի հարցի շուրջ է՝ կկարողանա՞մ այս անգամ կատարել վերջին քայլն ու նվաճել երազանքս: Հիմա դու չես դողում քո ամեն քայլի վրա ու չես վախենում ոտքդ գետնին դնելիս: Հիմա դու ուղղակի վազում ես այդ ճանապարհով՝ մտքումդ միայն մի հարց տալով. «Կկարողանա՞մ անել դա այս անգամ»: Բայց մի րոպե. կանգ առ, սիրելի՜ս: Քեզ նայիր: Տես՝ որքան համարձակ ես հիմա, զգա՝ ինչքան ես փոխվել: Դու քաջ ես, քաջ աղջիկ, դու էլ չես վախենում ոտքդ ոտքիդ առաջ դնելուց: Դու էլ այդ ճանապարհը ցույց տվողների կարիքը չունես, դու այն արդեն գիտես, դու դա սովորել ես ինքդ՝ սեփական մաշկիդ վրա կրելով այդ ճանապարհի վթարներն ու պատասխանատվությունը կատարածդ խախտումների: Դու անգամ գիտես՝ որ հատվածում է այդ ճանապարհը մարդաշատ ու որտեղ՝ ավելի լուռ ու հանդարտ: Ճանապարհի լուսակիրները քեզ այլևս պետք չեն, դու անգիր գիտես բոլոր անցումներն ու մայթերը: Դու գիտես՝ ճանապարհի որ կետում ով է կանգնած, ում պիտի բարևես ու ում՝ ուղղակի արհամարհես ու անցնես: Դու սովորել ես այս ամենը: Հիմա մի բան ականջիդ օղ արա. անկախ նրանից՝ կանես վերջին քայլն այս անգամ, թե ոչ, դու այնքան ես կոփվե՜լ… Դու այնքան ուժեղ ես դարձել: Կոտրվելու փոխարեն դու ավելի ես ամրացել: Երազանքիդ ճանապարհով քայլելու համար հիմա քեզ միայն դու ես պետք, դու՝ ամբողջ քո «ես»-ով: Հաշվե՞նք՝ ինչքան բան ես սովորել դեպի երազանք տանող ճանապարհին: Գնացինք: Սովորել ես քայլ անելուց առաջ երկար մտածել, սովորել ես ճանաչել դեպքերն ու դեմքերը, սովորել ես քայլել «առանց կոշիկների»՝ հույսդ միայն քեզ վրա դնելով ու երբեմն ասֆալտի քարերը տրորելով, սովորել ես արհամարհել քարերի առաջացրած վերքերն ու շարունակել ճամփան: Սովորել ես լուսավորել քեզ՝ լույսի բացակայության դեպքում ու հեռու մնալ ուրիշ լապտերներից. դրանք մեկ է՝ շուտ հանգչելու էին: Սովորել ես ճամփա գնալուց առաջ հստակ նպատակ դնել ու քայլել դեպի նպատակակետդ: Սովորել ես ճանաչել քեզ՝ թույլ ու ուժեղ բոլոր կողմերովդ ու մարտահրավեր նետել քո մեջ եղած այն մեկին, ով իր թուլություններով խանգարում է այն ուժեղ ու համարձակ «ես»-ին:

Այ, այսքան բան եմ ես սովորել: Ու այսքանն այն դեպքում, երբ ես դեռ չեմ արել այն վերջին ու վճռորոշ քայլը, որից այն կողմ իմ երազանքն է: Հա, հիմա երևի դու էլ ես մտածում, որ եթե ես էլի վրիպեմ, հետ գնամ ու նորից սկսեմ ճամփաս, էլի ահագին բան կսովորեմ: Ո՞վ իմանա: Կոելյոն ասում էր՝ վախենում եմ՝ երազանքս կատարվի, ու ես էլ ապրելու նպատակ չունենամ: Տեսնո՞ւմ ես՝ ինչքան բան եմ սովորել: Տեսնո՞ւմ ես՝ ոնց եմ հանգիստ խոսում իմ՝ վերջին քայլս այդպես էլ արած չլինելու մասին… Իսկ դու գիտե՞ս՝ ես ինչ եմ զգացել, երբ այդ քայլս չեմ կարողացել անել: Ինձ համար հեշտ չի եղել հետ գնալ ու ճամփաս նորից սկսել: Ես հո քարից չե՞մ: Բոլորն ու ամեն ինչն ինձ օգնել են: Ինձ օգնել է այն, որ ես սկսել եմ գնահատել իմ՝ առավոտյան ողջ ու առողջ արթնանալու փաստը, ինձ օգնել է այն, որ ես սիրում եմ իմ արած ամեն բանը, որովհետև ուրախ եմ, որ կարողանում եմ մի փոքր բան անգամ անել ճիշտ ու գեղեցիկ ձևով, ինձ օգնել են այն մարդիկ, որոնց իմ կողքին լինելը ինձ համար թանկ է աշխարհում ամեն ինչից, և օգնել են նրանք, ովքեր իրենց ներկայությամբ ինձ ապացուցել են, որ աշխարհը լիքն է կեղծավորներով, ու իրենք ամենուր են, ինձ օգնել է իմ տեսած ու չտեսած ամեն ինչը: Ինձ օգնել են առավոտյան արևն ու երեկոյան լուսինը: Հիմա ես ժպտում եմ ամեն փոքր բանից, որ կարող է ուրախություն տալ մարդուն: Ես աննկարագրելի անկեղծությամբ ժպտում եմ, երբ պատուհանից տեսնում եմ ձյունը, երբ հանում եմ գլուխս պատուհանից, փաթիլները թափվում են մազերիս, հետո մտնում եմ տուն, արագ նայում հայելու մեջ ու կարողանում եմ տեսնել դեռ չհալված փաթիլները մազերիս վրա: Հա, ես ժպտում եմ դրանից, ուրախանում: Ես փորձությունների հանդեպ այնքան ուժեղ եմ դարձել: Ինձ էդպես է թվում: Ես անգամ կարողանում եմ խոսել սեփական արցունքներիս հետ ու հասկացնել նրանց, որ ես ավելի ուժեղ եմ, քան իրենք: Ես կարող եմ ու ես պիտի…

Հիմա, երբ ես այ այսքան բանը գիտակցում ու հասկանում եմ, ես զգում եմ, որ պատրաստ եմ այդ վերջին քայլին: Իսկ վերջին քայլը բնավ էլ ծանր բան չէ: Վերջին քայլն իրականում այն է, երբ պիտի ինքդ քեզ պատրաստես նվիրական երազանքիդ իրականացմանը: Բա գիտես՝ հե՞շտ է լինելու հետո, երբ այն կատարվի: Բա էլ ի՞նչն է քեզ ոգեշնչելու ու առաջ տանելու, էլ ինչի՞ շնորհիվ ես կոփվելու ու ամրանալու: Հենց սա է վերջին քայլը: Սա այն պահն է, երբ պիտի համոզես ինքդ քեզ, որ դու հրաժեշտ ես տալիս երազանքիդ՝ այն դարձնելով ներկա, իսկ հետո՝ անցյալի սիրունագույն հուշ: Հիմա ես շնորհակալ եմ երազանքիս, որ այն ինձ այսքան բան է տվել: Հա, ու մեկ էլ… Շնորհակալ եմ երազանքիս, որ տարիներ անց ինձ հիշեցրեց մոտիվացիա բառի՝ ինձ հետաքրքրելու մասին, ու այնպես արեց, որ առանց բառարան բացելու կարողացա իմանալ, թե ինչ է այն նշանակում: Մոտիվացիա նշանակում է ուժ, որը ներսից քեզ տանում է դեպի երազանքդ ու այնպես անում, որ դու ավելի ուժեղ գտնվես, քան հանգամանքները, մարդիկ ու «մարդիկ»:

Ամենամառախլապատ ու ամենապայծառ օրը

Նոյեմբերի տասին ասմունքի համահայկական տասնմեկերորդ փառատոնի մարզային փուլն էր, որը կայանալու էր Գորիսում: Դե, ինչպես արդեն գիտեք (եթե, իհարկե, հասցրել եք իմանալ)՝ ես Սյունյաց աշխարհի կենտրոնից եմ՝ Կապանից: Հաղթահարելով քաղաքային փուլը՝ ես ու ինձ նման մի քանի խենթեր ամսի տասին՝ վաղ առավոտյան ճանապարհվեցինք Գորիս: Հաճախ հոգնեցուցիչ և ձանձրալի թվացող Կապան-Գորիս ճանապարհն այնքա՜ն հաճելի էր, երբ լցված էր գույնզգույն կատակներով, «Ալիաս» խաղով, մի մանդարինը տասը կեսի բաժանելով ու, իհարկե, ճանապարհից անպակաս մառախուղով: Ես հենց սրա համար եմ սիրում այս մրցույթը. արդեն երրորդ անգամ այն ինձ հնարավորություն է տալիս վայելելու իմ այդքան չսիրած Թասի ոլորանները:

Գորիսի քաղաքապետարանի մոտ մի քիչ զբոսնելուց հետո գնացինք թիվ 4 դպրոց, որտեղ պիտի կայանար մրցույթը: Իմ լավագույն ընկերուհին Գորիսից է, մրցույթներն ու օլիմպիադաները որ չլինեին, մենք միմյանց դեմքերը կմոռանայինք: Նա էլ պիտի գար այդ դպրոց՝ ինձ ոգևորելու: Տեղի ունեցավ ամենատարօրինակը: Ինչպես միշտ՝ իմ անպատասխանատու սիրելին ուշացավ, ու միջոցառումն սկսվեց: Միջոցառման առաջին կեսին նա ընթացքին հետևել է պատուհանից: Այդ պահին ես հասկացա, թե ինչքան անարդար կարող է լինել կյանքը: Ինչպե՞ս կարելի է ութ ամիս ընդմիջումից հետո տեսնվել պատուհանից պատուհան: Մի կերպ հաջողվեց Անուշիկին դահլիճ բերել: Երբ նա եկավ դահլիճ, մեր լեզվով ասած՝ «արխային» եղա: Հիմա պիտի կենտրոնանայի իմ բանաստեղծությունների վրա, որոնք ներկայացնելու էի մրցույթում: Ասմունքելու էի Տերյանի «Մի խառնեք մեզ…»-ը և Հրաչյա Սարուխանի «Հայաստան»-ը: Ժյուրիի կազմում վաստակավոր դերասաններ էին, գրականության ու ասմունքի ոլորտում մեծ հաջողությունների հասած մարդիկ, որոնց գնահատականը ցանկացած ասմունքողի համար, կարծում եմ, կարևոր է: Ահա, իմ հերթն է: Ուրեմն ասեմ, որ ինձ դուր եկավ իմ ասմունքը, ես գոհ էի: Ինձ համար կարևոր էր, որ կարողացա ասմունքել այնպես, ինչպես ցանկանում էի՝ զգալով բանաստեղծությունն ու հասկանալով այն:

Երբ ավարտեցինք ասմունքելը, ժյուրին ընմիջում հայտարարեց՝ ամփոփելու արդյունքները: Այդ ընթացքում ես ու Անուշիկը որոշեցինք գնալ ու ինձ համար Գորիսից մի սվիտեր գնել, իմիջիայլոց՝ իմ աշխատած գումարով: Ես՝ աշխարհի ամենանվնվան ու բծախնդիր էակս, ութ րոպեում փորձեցի ու ընտրեցի սվիտերը, վերջում էլ արագ վճարեցի ու դուրս եկա, որ չհասցնեմ փոշմանել: Հասանք դպրոց, դեռ ամփոփումը չէր սկսվել: Երբ երեխեքին ասացի, որ հասցրել եմ ինձ համար սվիտեր գնել, շշմել էին: Ռեկորդ էի սահմանել իմ տասրոպեանոց գնումով: Եկավ ամփոփման պահը: Ասեմ, որ երկու տարիքային խմբով էինք ներկայանում: Ես մեծերի խմբից էի: Սկզբում փոքրերի խմբի հաղթողներին սկսեցին հայտարարել: Կապանից մրցանակակիրներ ունեինք, լուսանկարում էի նրանց տարբեր կողմերից, երբ սկսեցին հայտարարել մեծերի խմբի հաղթողների անունները: Այո-այո, հաղթողներից մեկն էլ ես էի: Ուրախ էի, տպավորված ու նաև հպարտ: Ես այնտեղ Անահիտը չէի, ես կապանցի Անահիտն էի: Բացի ինձնից՝ ես նաև իմ քաղաքն էի ներկայացնում: Ահա և մենք՝ մարզային փուլի հաղթողներս, ովքեր պիտի մասնակցեն հանրապետական փուլին: Դե ինչ, հաջողություն մեզ:

Իմ չմոտիվացնող մոտիվացիան

received_211309602744019Ես շատ բախտավոր եմ: Չէ՞ որ հենց ինձ է բախտ վիճակվել ճանաչել ու սիրել ամենահամով հայրենակիցներիցս մեկին՝ հայրենիքից դուրս:

Եթե չլիներ FLEX-ը, ես ու դու դժվար էլ գտնեինք իրար: Իսկ էդպես շատ տխուր կլիներ: Գիտե՞ս՝ ես քեզ զգում եմ իմ կողքին ու ինձ մոտ, բայց, ավաղ, դու չափազանց հեռու ես ինձնից: Գիտե՞ս՝ ինչու չեմ զգում մեր հեռավորությունը, որովհետև ես քեզանից լավ գիտեմ՝ դու երբ ես քնում, երբ ես արթնանում, ուր ես գնում, մրսում ես, թե չես մրսում: Ու ես շատ-շատ ուրախ եմ դրա համար: Դու ոնց որ իմ շողքը լինես օվկիանոսից այն կողմ: Ո՞վ կմտածեր, որ մի օր Մինեսոտա ասելիս մտքիս եկող առաջին բառը Հռիփսիմեն է լինելու:

Հետո էլ ասում են՝ ինտերնետն ու տեխնիկան փչացնում են մեր սերունդը: Ես միշտ շնորհակալ կլինեմ ինտերնետին, որ ինձ քեզ նման նվեր է տվել: Իրականում դու արդեն շատ բան ես նշանակում ինձ համար: Այն, որ ես ուղղակի նստած էի, ու մտքովս անցավ քո մասին հոդված գրել, արդեն նշանակում է, որ դու կարևոր ես ինձ համար, ու ես քո մասին գրելու ու պատմելու բան ունեմ:

Իմ ու քո ծանոթության գլխավոր «մեղավորը» FLEX-ն է. քո՝ իրականացած, իսկ իմ բաղձալի FLEX-ը: Ես գնահատում եմ այն ամեն րոպեն, որը դու նվիրում ես ինձ քո կիսաքուն գիշերներից կամ սուրճով լիքը առավոտներից: Գնահատում եմ այն, որ չնայած մեր խոսակցության ընթացքում հնչած «բարի լույս»-իդ պատասխանում եմ «բարի իրիկուն»՝ մենք էլի շարունակում ենք զրուցել: Գնահատում եմ այն, որ ես կարող եմ ինձ համարել քո «իքսչեյնջի» մի մասը, իսկ դու ինձ կարող ես համարել քեզ մոտիվացնող և «FLEX-ոմանիայով» տառապող անձնավորություն: Ուզում եմ՝ դու վայելես ամեն մի վայրկյանդ այդտեղ ու ամեն րոպե հիշես, որ քո երազանքն իրականություն է: Դու այն արևներից ես, որ չվախեցավ ամպերից ու պայքարեց շողալու համար:

Ես կիսում եմ օվկիանոսից այն կողմ ապրած քո ամեն զգացումը: Ամենաուրախ ու տխուր պահերին իմացիր, որ ես քո կողքին եմ: Ես քեզ կարոտում եմ՝ կյանքում երբևէ հանդիպած չլինելով: Ու համ էլ գիտեմ, որ դու էլ ունես նույն զգացողությունը: Գրկում եմ ամուր-ամուր ու համբուրում Կապանից Մինեսոտա:

Ապահով տարածքներ. կարևորություն ու անհրաժեշտ չափանիշներ

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Նոյեմբերի 29-ին Գորիսի մամուլի ակումբում Խտրականության դեմ պայքարի և հանուն հավասարության կոալիցիան անցկացրեց «Ապահով տարածքներ. կարևորություն ու անհրաժեշտ չափանիշներ» թեմայով աշխատանքային հանդիպում-դասընթաց, որն անցկացրեցին Անեթ Շամիրյանը և Ռոբերտ Կարապետյանը: Հանդիպումը կազմակերպվել էր Գորիսի տարածաշրջանի ՀԿ-երի համար, հանդիպմանը ներկա էին նաև ուսանողներ:

Հանդիպման սկզբում մասնակիցները ներկայացան` ծանոթանալով միմյանց հետ: Ապա դասընթացի սկզբին քննարկվեց, թե ինչ է «ապահով տարածք» հասկացությունը, և ո՞րն է դրա անհրաժեշտությունը:

Այսպիսով` ապահով տարածք ասելով, հասկանում ենք այն միջավայրը, որտեղ չկա կրոնի, սեռի, տարիքի, ռասսայի և գենդերային անհավասարության խնդիրը: Ապահով տարածքում յուրաքանչյուրը, անկախ վերը նշված պատկանելիության, կարող է մասնակցել տարբեր միջոցառումների: Այսինքն` ապահով տարածքը մի միջավայր է, որտեղ ցանկացածը կարող է աջակցություն ստանալ ժամանակի անցկացման, կրթության և շփման ոլորտում:
Ապահով տարածք հասկացությունը առաջին անգամ գործածել են 20-րդ դարում, Հարվարդի համալսարանում:

Այնուհետև անդրադարձան ապահով տարածքներին բնորոշ հատկանիշներին, որոնցից կարևորագույնները հետևյալն են.

-Մատչելի և անվտանգ վայր,
-Համագործակցություն և հաշվետվություն,
-Հարգանք և արժանապատվություն,
-Լիակատար ներառում,
-Համընդհանուր մոտեցում,
-Վստահության կառուցում,
-Ճշգրիտ և հավաստի տեղեկատվություն,
-Առաջնորդություն և մասնակցություն:

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Նաև նշվեցին այն կետերը, թե ինչը չի հանդուրժվում ապահով տարածքում. խտրականության որևէ ձև կամ արտահայտում:
-Ռասիզմը,
-Հոմոֆոբիան,
-Բիֆոբիան,
-Տրանսֆոբիան, ինչպես նաև հաշմանդամության,
-Տարիքի,
-Էթնիկ ծագման,
-Ազգային պատկանելիության,
-Գենդերային պատկանելիության,
-Իմիգրացիոն կարգավիճակի,
-և այլ հատկանիշների վրա հիմնված խտրականություն:

Մի փոքր ընդմիջումից հետո, շարունակեցին ներկայացնել տարբեր ներկայացուցիչների համար ապահով տարածքների բնորոշիչները:

Իսկ վերջում ներկայացրեցին, թե ինչպես կարող է կազմակերպությունը ապահով տարածքների ապահովման պլան կազմել, ներկայացնել հետագա համագործակցության նախագծում:

Դասընթացի ընթացքում մասնակիցները ակտիվորեն ներառվում էին քննարկման մեջ, առաջարկներ անում, համաձայնվում կամ առարկում: Հուսով ենք, որ նոր գիտելիքները էլ ավելի ապահով կդարձնեն մեր տարածքը:

Sose Zaqaryan

Տուն տնից հեռու

Երբևէ  մտածե՞լ եք, թե ինչպես կապրեիք մենակ, առանց ծնողների։ Երևի շատերդ մտածեցիք․

-Ու՜խ, ինչ լավ է։

Ինչ ուզենք՝ կանենք, ոնց ուզենք՝ կապրենք: Դե հա, ինչ խոսք, դուք ճիշտ եք։ Բայց դա տևում է մի քանի օր, երբ արդեն սպառվում են քո մաքուր շորերը, և թափրտվում է դարակդ, ու այստեղ դու հասկանում ես, որ տուն ես ուզում։  Չէ, բայց միայն հագուստից ու թափրտված դարակից  դու դա չես հասկանում, մի քանի ուրիշ փաստեր էլ կան․ օրինակ, երբ հոգնած  ու սոված գալիս ես տուն և ստիպված լինում պատրաստել ինչ- որ բան, որ սովից  չմեռնես։ Ճիշտն ասած, մեկ-մեկ սկսում եմ լուրջ ու ավանդական ուտեստներ պատրաստել, ու դրանք ինձ հիշեցնում են մեր տունը,  որովհետև տատիկիս կամ մայրիկիս բաղադրատոմսով են արված։ Գիտեք, մեկ էլ, որ պահին ես դու երջանիկ, երբ «տուլիկ» ես ստանում։ Նյութս լրիվ նմանվեց Պատկանյանի «Փորսուղին Ավագը» պատմվածքին, ինչ ասացի՝ ուտելու հետ էր կապված։

Երբեմն մտածում եմ՝ ինչպիսի՞ն կլիներ իմ ուսանողական կյանքը, եթե ես չգայի Երևանում սովորելու, ու հարցս մնոմ է անպատասխան։ Պատճառը ակնհայտ է: Ես ուղղակի չէի սովորի, քանի որ իմ ծնդավայրում՝ Դարբասում, համալսարան չկա։ Ա՜խր, ինչո՞ւ են բոլոր համալսարանները կենտրոնացված Երևանում: Չէ՞ր կարող, օրինակ, բժշկական համալսարանը լիներ Իջևանում, իսկ ԵՊՀ-ն՝ Կապանում։ Դա  ինչ որ չափով կկասեցներ ներքին միգրացիան դեպի Երևան և խթան կհանդիսանար այդ քաղաքների զարգացմանը։

Խոսքս, իհարկե, համալսարանների մասնաճյուղերի մասին չէ, այլ հենց բուն համալսարանի։

Երևանը կարծես քաղցկեղ լինի՝ օր օրի աճում է և խանգարում մնացած մարզերի զարգացմանը։ Երևի վերջում Երևանը այնքան է մեծանալու, որ ամբողջ Հայաստանը Երևան է դառնալու։

Արդեն մոտենում է ձմեռը, ու ես  կարոտում եմ մեր վառարանի  կողքին հատակին փռված գորգը,  որի  վրա անցնում էին իմ ձմեռները, թեյնիկի թշթշոցը, որի մեջ պատրաստվում էր իմ ուրցով թեյը, տատիկիս պատրաստած թթուները ու մեծ կաթսան, որի մեջ միշտ շատ տաք ջուր կար, բայց չգիտեմ՝ ինչի համար։

-Տատ, ինձ թթու կուղարկե՞ս:

-Ախր, ո՞նց ուղարկեմ, այ բալամ, կյալինց  կոտես:

-Տատ, բայց ոչի՞նչ, որ Նոր տարուն եմ գալու…

Ձյան շունչն ու սպիտակ ֆոնին լուսանկարները

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Արդեն նոյեմբեր ամիսն է, կարծես ձյան պակաս էր զգացվում, բայց այն մեզ երկար սպասել չտվեց, մեկ-երկու, ու ձյան փաթիլները դանդաղ իջնում են կտուրին: Ինչ խոսք, երկար եմ սպասել ձմռանը, Նոր տարուն ու նվեր բերած կոնֆետներին:

Միայն այն, որ ձմռանը ընկերներով ձնագնդի ենք խաղում, սահնակով սահում ենք և ձնեմարդ ենք պատրաստում, մի ողջ աշխարհ է: Իրոք, ձմռանը ավելի հաճույքով եմ դպրոց հաճախում, որովհետև երկար դասամիջոցներին մի լավ խաղում ենք: Երբեմն ոչ բոլորի բախտն է բերում, որովհետև ընկերները ձյուն են հյուրասիրում, բայց, դե, կողքից զվարճալի կադրեր են:
Մեկ-մեկ էլ դասերից հետո դասարանով էնպես ենք խաղում, որ հենց որոշում ենք ուշքի գալ, մեկ էլ տեսնում ենք՝ դասընկերոջ բակ հասանք:

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Մի անգամ էլ ձմռանը՝ դասերից հետո, գնում էի տուն, մեկ էլ երկու զբոսաշրջիկի հանդիպեցի: Ամուսինը ռուսախոս էր, կինը՝ իտալախոս, դե, երևի ընդհանուր լեզուն անգլերենն էր: Հետո բարևեցին և հարցրին, թե որտեղ է «Տաթևեր» ճոպանուղին: Երկար ճանապարհ կար միասին անցնելու: Բացատրեցի, ճանապարհը ցույց տվեցի, հետո ծանոթացանք, էնքան հաճելի մարդիկ էին, որ դեռ լավ չէի ճանաչում, բայց մի քիչ հուզմունքով հրաժեշտ տվեցի:

Այո, ձմեռը հաճելի է, հատկապես՝ երբ կարող ես սպիտակ ֆոնի վրա նկարվել, ձմռան նկարները շատ հավես են ստացվում:

Գուցե ես մի քիչ խենթ մարդու տպավորություն թողնեմ, բայց մի անգամ որոշեցի ձնեմարդ պատրաստել: Որոշեցի ու միայնակ գնացի պատրաստելու: Մենակ ձնեմարդ պատրաստելու միակ դրական կողմն այն է, որ ձնեմարդու դիզայնը մնում է միայն ու միայն քո պատկերացմանը:

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Ձմռանը, երբ դրսում խաղում ես, մի լավ մրսում, ուրիշ ելք չի մնում, քան ձեռքերը բերանին մոտեցնել և տաքացնելով տուն շտապել: Իսկ երբ դու տանն ես, չկա ավելի հաճելի բան, քան վառարանի մոտ նստելն ու տաք թեյ խմելը:

shushan stepanyan portret

Բոլոր նրանց, ովքեր չեն հավատում մտքի ուժին, ովքեր վախենում են երազել

Ինձ ճանաչողներից շատերը գիտեն, թե ես ինչքան լավատես եմ ու օրվա մեջ քանի ու քանի անգամ եմ ասում, որ ամեն ինչ լավ կլինի: Բայց ինչքան ավելի հասուն ես դառնում, կյանքն ավելի ու ավելի դժվար է թվում քեզ, ու դու հասկանում ես, որ բոլոր ամպիկավոր սպասումներդ ամեն օրվա արևի լույսով մայր են մտնում: Ու մնում է միայն շատ մեծ ու ներքին հույսով հավատալ, որ ամեն ինչ լավ կլինի ինչ-որ մի օր, ինչ-որ մի ժամ ու ինչ-որ մի պահի:

Ինձ հետ շատ է պատահում, որ թվում է, թե ես ոչինչ չեմ կարող անել, ու կյանքը շատ անիմաստ է: Բայց կարճ ժամանակ անց հասկանում եմ, որ դա կյանքը չէ, դա իմ ներսի թույլ ես-ն է, ով չի կարող պայքարել ու փորձում է հաղթել ուժեղ ես-ին: Շատերս էլ հենց դիմացինին կամ մեկ այլ գործոնն ենք համարում մեր ձախողումների պատճառը, ու լոկ հաջողության դեպքում տեսնում ենք միայն ու միայն ինքներս մեզ: Մեր ձախողումներն էլ ենք մենք, մեր անկումներն էլ: Ու դա էլ պետք է ընդունել:

Ինչ-որ թեթև մի միտք գլուխս լցվեց, որ պիտի գրեմ բոլոր նրանց, ովքեր կկարդան, խնդրեմ, որ հավատան, իրոք հավատան ու երբեք մենակ չթողնեն իրենց երազանքներն ու գունաթափ չանեն իրենց պայծառ հոգիները:

Բոլորիդ նման ես էլ երազանքներ ունեմ, նպատակներ էլ, բայց երազանքներն ավելի եմ սիրում, որովհետև ինչ-որ չափով անիրական են, անհույս, բայց նաև զվարճալի ու հետաքրքիր: Մի գաղտնիք բացեմ: Ես գրում եմ, գրում եմ երազանքներս ամեն պատահած թղթի վրա ու պահում գրքումս, պայուսակիս մեջ, նոթատետրիս արանքում, բարձիս տակ եմ պահում, որ քնիս մեջ դրանց ի կատար ածվելը տեսնեմ ու անդադար սպասեմ, որ մի օր գան ու ձեռքս բռնեն: Ընկերներս գալիս էին մեր տուն, ու երբ մտնում էին սենյակս, ծիծաղում էին. պատին թղթի վրա գրված երազանքներս էին: Ու ես ամեն անգամ սպասում էի, որ լրջանան ու հասկանան ինձ: Ծիծաղելու ոչինչ չկար, ախր: Ես հենց այդ թուղթն էի ու այդ տառերը, որ մի կերպ խցկվել էին բարակ թղթի վրա ու կատարվելու մեծ առաքելությամբ անխոս կախված էին պատից: Կկատարվեն հերթով, ես վստահ եմ, ես հավատում եմ: Ախր, առանց հավատի ոչինչ չկա: Տիեզերքում՝ գաղտնի մի անկյունից մեզ լսում են ու տալիս հենց այն, ինչ ուզում ենք, կամ մի պահ մտածել ենք, լուռ երազել ու ինքներս մեզնից թաքուն հավատացել: Մեզ լսում են, այո, գուցե և դա հենց այն մեկն է, ով մեզ ստեղծել է, ում մենք Աստված ենք կոչում, ով մեր քրիստոնյա հավատն է:

Մեծագույն հաճույք է միշտ երազելն ու լուսավորին սպասելը, քո մեջ լույսը երկնքից ներարկելն ու բոլորին տալը:

Ես ապրում եմ, երազում եմ: