nina arsutamyan portret

Արամը

Մանկուց սիրել եմ տղաների հետ խաղալ, տղաների հետ շփվել: Գիտե՞ք՝ ինչու, քանի որ տղաները քեզ ավելի լավ են հասկանում, քան աղջիկները (դե, իհարկե, բացառություններ կան):

Երևի կարդացել եք իմ նախորդ հոդվածը ճամբարի մասին: «Digicamp»-ը տարբերվեց ինձ համար: Մի օրում կարողացա գտնել իմ մոտ ընկերուհուն՝ Արմինեին: Իսկ երրորդ օրն արդեն կարողացա գտնել ինձ համար հարազատ մի մարդու՝ Արամին: Արամը 14 տարեկան է, ծնվել է Երևանում, շատ է հետաքրքրվում ծրագրավորմամբ: Արամից անգամ հարցազրույց են վերցրել այդ թեմայով:
Ինչպես մնացած երեխաները, այնպես էլ Արամը ուներ իր նախագիծը, ավելի ճիշտ՝ նախագծերը՝ «Խելացի լույս» և «Խոսող գազ»: «Խելացի լույս» համակարգը հեռախոսի ծրագրային ապահովման միջոցով անջատում կամ միացնում է էլեկտրականությունը: Իսկ «Խոսող գազ» գաղափարի նպատակն է՝ կանխել գազի արտահոսքը: Սարքը գազի արտահոսքի դեպքում ձայնային ազդանշան է արձակում: Եթե սարքից օգտվողը գազի արտահոսքի դեպքում 5 վայրկյանում չի անջատում գազի մուտքը, ապա բնակչին ուղարկվում է արտահոսքի մասին հաղորդագրություն: Նրա նախագծերն են հաղթել եզրափակչում՝ գրավել առաջին հորիզոնականը:
Անկեղծ կասեմ: Երբ սկզբից նա գնաց իր նախագիծը ներկայացնելու, առաջին իսկ հայացքից շատ հավանեցի դրանք:
Դե, հետո շատ մտերմացանք: Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ Արամն ու իր ընկերը փորձում էին մողեսով վախեցնել ինձ: Այնտեղի մոծակներն անտանելի էին. այնքան էին խայթել, որ ոտքերս ուռել էին, և ես մի կերպ էի շարժվում: Պետք է գնայինք արշավի դեպի մի լքված եկեղեցի, որը շատ հեռու էր: Ու պետք է հաղթահարեինք սարը: Բարձրանալը հեշտ էր, խնդիրը իջնելն էր: Արամը եկավ, օգնեց ինձ, և միասին իջանք: Երբ տխուր էի, Արամն առաջին մարդն էր, որ մոտենում էր, հարցնում՝ ինչ է պատահել, ինչու եմ տխրել:

Հիմա լայն ժպտում եմ, բայց աչքերիս մեջ թախիծ կա, քանի որ կռվել ենք մի նկարի պատճառով:
Երբ իրար հետ զրուցում ենք, միշտ շեշտում եմ՝ դու ուրիշ ես: Գիտեք՝ ես նրանից երկու տարի մեծ եմ:
Է՜հ, կարոտել եմ նրան: Շատ եմ կարոտել:

shushan stepanyan portret

«Կապույտ աղջկա» որոնումներում

Երկու տաղանդավոր ընկեր ունեմ և ուզում եմ նրանց մասին պատմել: Ես նրանցից շատ եմ հավատում իրենց ուժերին ու միշտ ասում եմ, որ մեծ հաջողություններ են ունենալու:

Ընկերներս՝ Աշոտն ու Հայկը, վերջերս ստեղծել են իրենց «ՆէԲլու» երաժշտական խումբը ու արդեն հեղինակային մի քանի երգ ունեն, ինչպես նաև տարբեր երգերի cover-ներ: Հարցազրույց «ՆէԲլու» խմբի անդամներ Հայկի ու Աշոտի հետ:

-Ե՞րբ ստեղծվեց խումբը:

-Մեր խումբը ստեղծվեց մոտ երեք ամիս առաջ: Ինքներս էլ չէինք մտադրվել, որ ինչ-որ մի կոնկրետ օր խումբ պիտի ստեղծվի:

-Ի՞նչը կարող է ստեղծագործական ներշնչանք լինել երկուսիդ համար՝ նոր երգ կամ երաժշտություն գրելիս:

-Շատ տարբեր բաներ: Օրինակ՝ կարող է մեկին հիշենք, մի ինչ-որ դեպք կատարվի, թեկուզ և մեզ հետ չառնչվող, բայց մեզ հետաքրքրի, ու սկսենք ստեղծագործել:

-Ի՞նչ թեմատիկայով եք հիմնականում ստեղծագործում:

-Հիմնականում մեր երգերը սիրային են, բայց ամբողջովին ստեղծագործել զուտ այդ թեմայով չարժե: Դրա մեջ էլ փորձում ենք ռոմանտիկայից բացի՝ կյանքի փիլիսոփայություն մտցնել, իրական ասելիք: Մեր երգերը, որոնք մենք ենք գրել ու գործիքավորել, հիմնված են իրական դեպքերի վրա: Դե, cover-ներ էլ ենք անում տարբեր երգերի:

-Ինչո՞ւ հենց «ՆէԲլու»:

-Մեր երգերը, ինչպես արդեն նշեցինք, հիմնականում սիրային են, խումբն էլ ինչ-որ ձևով պետք է համապատասխաներ երգերի թեմատիկային: Մեր երազած աղջկա կերպարը կապույտ աղջկա կերպարն է, որը շատ անգամ շեշտվել է գրականության մեջ: «Նէ»-ն աղջիկն է (բառն արևմտահայերենում է գործածավել և նշանակակում է նա՝ she), իսկ «Բլու»-ն՝ կապույտը: Խումբն էլ, կարելի է ասել, կապույտ աղջիկն է, կապո՜ւյտ աղջիկը՝ մեզ համար իդեալ համարվող:

-Ինչպե՞ս եք պատկերացնում ապագան և «ՆեԲլու»-ն:

-Շո՛ւշ, եթե անկեղծ՝ չենք պատկերացնում: Մեր խմբի զարգացման ընթացքը, հետոն իրոք մեզ համար աղոտ է: Շատ անելիքներ ունենք, շատ բաներ ենք մտածում անել, ուղղակի ապագայի մասին դեռ չենք մտածել: Ճիշտ կլինի, որ դեռևս մեր ներկան հստակ լինի՝ որպես խումբ: Գուցե դա նաև նրանից է, որ մենք գործիքներ չունենք: Դե, երկու կիթառով երգը լավ որակով չի լինի, երաժշտությունը այն հնչեղությունը չի ունենա, որը լինում է տարբեր գործիքների դեպքում: Հուսանք, ամեն ինչն էլ հերթով կլինի:

-Ի՞նչ անելիքներ ունեք ներկայում:

-Նրանց, ովքեր հասցրել սիրել մեր երգերը, ասենք, որ պատրաստվում ենք երկու երգի cover տարբերակ ներկայացնել, որոնցից մեկը X-Road-ի «Թող ծարավեմ»-ն է լինելու:

Ասեմ նաև, որ ընկերներս երկուսն էլ նախընտրել են ծրագրավորումը: Կյանքում չեն երազել երաժիշտ դառնալու մասին: Պարզապես իրենց սիրած զբաղմունքը վերածել են ավելի սիրելի գործի: Իսկ ես նրանց երգերից շատ սիրում եմ «Կապույտին»-ը և ուզում եմ, որ ստեղծագործական շատ վերելքներ ունենան:

Bike Camp

Լուսանկարը` Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոսե Զաքարյանի

Ուզում եմ պատմել մի նախաձեռնության մասին, որը տեղի ունեցավ Վանաձոր քաղաքում: Հեծանիվների մրցարշավ, որին մասնակցում էին լեռնային հեծանվորդներ, քայլարշավի գնացողներ, յոգայով զբաղվողներ և այլք: Դե, ցանկացած նախաձեռնության համար աջակցողներ են պետք, այս ծրագրին էլ աջակցել է Երիտասարդական հիմնադրամը, իսկ գումարի մնացած մասը հավաքվել է անդամավճարներով:

Լուսանկարը` Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոսե Զաքարյանի

Ծրագրի ղեկավար Էմմա Պետրոսյանն ասում է, որ գաղափարն առաջացել է այն ժամանակ, երբ ինքը դարձավ «Eco Lab»-ի շրջանավարտ: «Eco Lab»-ից հետո ստացած փոքրիկ դրամաշնորհով Էմման ստեղծեց հեծանվային արահետ Վանաձորում: Արահետը կառուցելուց հետո երիտասարդների հետաքրքրվածությունը մեծ է եղել, և նա որոշել է հեծանվորդների ճամբար՝ «Boo Bike Camp» կազմակերպել, որտեղ կհավաքվեն հեծանվորդներ և կծանոթանան արահետին, կշփվեն իրար հետ, նոր գաղափարներ կծնվեն: Ճամբարի օրերը շատ հագեցած էին, և տղաներին հավասար՝ աղջիկները նույն պես լավ հեծանիվ էին վարում: Տարբեր մարդիկ՝ տարբեր տեղերից ու տարբեր մասնագիտությունների տեր, հավաքվել էին մեկ նպատակով՝ հեծանիվ վարելու:

Լուսանկարը` Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոսե Զաքարյանի

Արմինեն ուսուուցչուհի է և սկսնակ հեծանվորդ, նա ասում է.

-Ինձ առաջին հերթին գրավեց գաղափարը՝ ունենալ լեռնահեծանվային սպորտի այգի, իսկ վայրը շատ ճիշտ էր ընտրված: Ստեղծված էր միջավայր, որտեղ հեծանվորդները կարող էին հանգիստ շփվել իրար հետ, սովորել նոր հնարքներ: Ճամբարն ինձ հնարավորություն տվեց ինքս իմ ուժերը բացահայտելու՝ առանց վախենալու սլանալ լեռներում, քանի որ վստահ էի, որ մի բան լիներ՝ ինձ ամեն կերպ կօգնեին:

Լուսանկարը` Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոսե Զաքարյանի

Հնարավորություն տվեց տղաների հնարքները վայելելու, որոնցից տպավորված եմ: Եթե ինչ-որ բան ուզենամ, հանգիստ կարող եմ դիմել լավ հեծանվորդ տղաներին, որ օգնեն, կամ էլ հավաքվենք ու վարենք. նրանք մեզ՝ աղջիկներիս, ավելի լավ վարել կսովորեցնեն: Ամենակարևորը՝ ինքս իմ առջև նպատակ եմ դրել ամեն կերպ բարելավել իմ հեծանիվ վարելու հմտությունները, որ հաջորդ ճամբարին մասնակցեմ ու ավելի լավ արդյունք գրանցեմ: Տպավորված եմ և ուրախ, որ կա նման հնարավորություն և՛ սկսնակների, և՛ արդեն փորձառուների համար:

Լուսանկարը` Սոսե Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոսե Զաքարյանի

Իսկ եթե դու դեռ չես կարողանում հեծանիվ վարել, ապա օգտագործիր ամառային արձակուրդներդ կամ էլ հանգստյան օրերդ, գտիր մեկին, ով քեզ քշել կսովորեցնի, որովհետև հաջորդ «Bike Campin»-ին շատ քիչ ժամանակ է մնացել:

Անգեղակոթի «Նոյլու բուլաղը»

Լուսանկարը` Լիլիթ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Ավետիսյանի

Անգեղակոթի հարավային մասում գտնվում է մի աղբյուր, որը կոչվում է «Նոյլու բուլաղ»: Պատմաբանները կարծում են, որ «նոյլու» բառը կապված է Նոյ նահապետի անվան հետ, իսկ «բուլաղը» պարսկերեն բառ է, նշանակում է աղբյուր, այսինքն՝ «Նոյյան աղբյուր»: Աղբյուրի ջուրն ունի յուրահատուկ համ և սառնություն: Այդ է պատճառը, որ տեղացիները ծարավը փորձում են հագեցնել հենց այս աղբյուրի ջրով:

Աղբյուրն ունի դարերի պատմություն: Գյուղում տարածված է մի ավանդություն. ասում են, իբրև հին ժամանակներում այդ ջրի ակունքում եղել են վիշապի արձանիկներ, որոնք ժողովրդի համար դարձել են պաշտամունքի առարկաներ: Երբ ջուրը կտրվում էր, մարդիկ մտածում էին, թե վիշապներն են զայրացել և ջուրը կտրել: Այդ պատճառով էլ պաշտում էին նրանց: Ամեն շաբաթ մենք երեխաներով գնում ենք աղբյուր, մաքրում ակունքը:

Իմ պապիկը շատ է սիրում այդ ջրի համն ու սառնությունը, քանի որ մանկուց այդ ջուրն է խմել և ուժ ու եռանդ ստացել հենց այդ ջրից:

nina arsutamyan portret

«Արմաթի» ճամբարը

2017 թվականին մեր դպրոցում բացվեց «Արմաթ» ինժեներական լաբորատորիան, որի սաներից եմ նաև ես: Իմ ինֆորմատիկայի ուսուցիչ ընկեր Ջանունցն ասաց, որ եթե ցանկանում եմ մասնակցել, ապա պետք է ունենամ մի նորարարական գաղափար: Ես շատ էի ուզում մեկնել ճամբար, ձեռք բերել նոր ընկերներ: Երեք օր մտածեցի, թե ինչ նորարարական գաղափար հորինեմ, և հանկարծ մտածեցի՝ լրագրող ռոբոտ, որը կարող է անել ցանկացած լրագրողի գործ:

Չգիտես՝ ինչու, ցանկացած ճամբար մեկնելուց առաջ սկսում եմ մտածել, որ լավ չի անցնելու: Կրկին նույն մտահոգությամբ էլ գնացի:
Գնացինք Հանքավանի «Զեփյուռ» ճամբարը: Առաջին օրն էր: Սենյակներն արդեն բաժանել էին, մեր սենյակում ինն աղջիկ էինք:
-Եկեք ծանոթանանք, երեխեք ջան, 10 օր իրար հետ ենք մնալու,- սենյակում արդեն բոլորն ընտրում էին իրենց անկողինները, իսկ ես շարունակում էի խոսել:
Ծանոթացանք: Մի օրվա մեջ ես, Արմինեն և Սոֆին դարձանք անբաժան եռյակ: 10 օրերի ընթացքում միշտ իրար կողքի էինք նստում:
Արդեն գնացինք և տեղավորվեցինք տաղավարում: Բոլոր 45 մասնակիցներն էլ ունեին իրենց նախագիծը, որն էլ ներկայացրինք: Երբ ավարտվեց 45 հոգու գաղափարների ներկայացումը, սկսվեց քվեարակությունը: 30 րոպե տևեց քվեարկության հաշվարկը: Ընտրվեցին լավագույն 7 գաղափարները, և ստեղծվեց 7 խումբ:
Ճամբարում դասընթացներ էին անցկացվում տարբեր բնագավառներից՝ «Picsart»-ից մինչև «U!com»:
Վերջին օրը առավել լավ 7 գաղափարներից ընտրվեցին լավագույն 3-ը:
Այդ ճամբարից միշտ կհիշեմ ես, թե ինչպես երկրորդ օրը երկու անգամ ջրվեցի, թե ինչպես էի ամեն օր թրջված գնում սենյակ, թե ինչպես էին տղաները գլխիս լցնում իրենց սափրվելու փրփուրը: Կարող եմ անվերջ թվել մեր չարաճճիությունները:
Մտքումս այնքան հիշողություններ կան, այնքան հետաքրքիր դեպքեր են խճճվել, որ չեմ կարողանում մտքերս լրիվ հանձնել թղթին: Չեմ կարողանում, քանի որ կարոտել եմ բոլորին:

Iza Astsatryan

Իսկ դուք ծանո՞թ եք «Դետք»-ին

2015թ.-ն էր, համակարգչի առաջ նստած երգեր էի լսում և կարդում օրվա նորությունները, երբ հանկարծ նոր երգ միացավ, որն առաջին անգամ էի լսում. «Դետք» խմբի «Շուշի» երգն էր: Խմբի անունը կարդացի, չհասկացա, թե ինչ է նշանակում: Բառարանում նայեցի ու իմացա, որ դետքը պաշտպանության ու հետախուզության համար զորքից առաջ ուղարկվող փոքրիկ ջոկատն է: Հետո կարդացի նաև, որ խումբը ստեղծվել է 2015 թվականին՝ պրոդյուսեր Արման Ամպի կողմից: Սկսեցի հետևել նրանց յութուբյան ալիքին, իսկ հետո գտա նրանց ֆեյսբուքով:

Խմբի անդամները երեքն էին՝ Արման Պետրոսյանը, Ներսես Ավետիսյանը և Արեգ Շահինյանը, հետո խմբում փոփոխություններ եղան: Այժմ խմբի անդամներն են Արման Պետրոսյանը, Միքայել Մելքումյանը,Վահան Կիրակոսյանը: Ներկա պահին խմբի երեք անդամներն էլ ծառայում են հայոց բանակում:
Որոշեցի մի քանի հարց ուղղել «Դետք» խմբի պրոդյուսեր Արման Ամպին:

-Ինչպե՞ս ընտրվեց խմբի անունը:
-Դետքը հայերենի ամենագեղեցիկ բառերից է, նշանակում է դիտորդների խումբ:

-Իսկ ինչպե՞ս ընտրեցիք խմբի անդամներին:
-Առաջին կազմի տղաներին ընտրել եմ հապճեպ, այնուհետև փոփոխություններ եմ արել կազմում, որպեսզի ստեղծագործական միտքը լինի ամենակարևորը խմբում:

-Հե՞շտ է տարբեր բնավորություն ունեցող տղաների հետ աշխատելը:
-Հեշտ չէ:

Ինձ համար «Դետք» խումբը բացահայտում էր: Նրանց երգերը տարբերվող են, տեսահոլովակները՝ հետաքրքիր: Օրս սկսվում և ավարտվում է «Դետք»-ի երգերով: Երբ որևէ սոցիալական կայքով ուղիղ եթեր էին վարում, միշտ դիտում էի, մեկնաբանում:

Մի օր «Դետք» խմբի ֆեյսբուքյան էջում կարդացի, որ առաջիկայում Սյունիքի մարզում՝ Գորիսում, Սիսիանում և Կապանում համերգներ ունեն: Ուրախությանս չափ ու սահման չկար: Այժմ անհամբեր սպասում եմ Գորիսում կայանալիք նրանց համերգին:

Lusine atanesyan

Անգեղակոթի բարբառը

Միշտ ցանկացել եմ խոսել բարբառիս մասին, և հիմա 17.am-ի շնորհիվ ես ունեմ այդ հնարավորությունը: Ծանոթացեք մեր՝ Անգեղակոթի բարբառին:

Ալդուղ- թան

Ամալ չկալ- գործը գլուխ չգալ

Անգուզ- ընկույզ

Գաբա- գորգ

Դաստմալ- բռնիչ

Դելշուխ- գոգնոց

Թալա- թակարդ

Թափա- բլուր

Ժողնել- հավաքել

Ինել- ընկնել

Կալին- հաստ

Կակուղ- փափուկ

Կայիշ- գոտի

Կոնաղ- հյուր

Հալա- դեռ

Յայլուղ- թաշկինակ

Պանել- աշխատել

Օխտ- յոթ

Այժմ այս բառերը ոչ բոլորն են օգտագործում, հիմնականում՝ տատիկներն ու պապիկները, երիտասարդները խոսքի մեջ բարբառային բառերը փոխարինում են գրական կամ ժարգոնային բառերով: Ես դրա համար շատ եմ տխրում: Իմ կարծիքով՝ ինչքան էլ վատ հնչեն բառերը, գյուղում պետք է խոսել այնպես, ինչպես խոսել են մեր նախնիները, գյուղից դուրս՝ ինչպես ուզում ես:

Ճիշտն ասած՝ ես էլ այդպես չեմ անում, քանի որ ես միայնակ չեմ կարող խոսել մեր բարբառով:

shushan stepanyan portret

Վաղվանից

«Ուֆ, հեսա հուլիսն էլ կպրծնի, ու վերջ։ Էլի դասեր ու էլի ամռան կարոտ։ Ամբողջ տարին սպասում եմ ամռանը, ու էդ տնաշենը էնքան արագ ա պրծնում, գնում, մարդ բան չի հասկանում։ Դասերի ժամանակ ա, որ մի օրը դար ա թվում»: Նստած ինձ համար երգ էի լսում, մեկ էլ նայեմ, տեսնեմ՝ ի՞նչ. ամառն ա վերջանում։ Ա~խր շատ արագ ես անցնում, ամառ։ Դասերի ժամանակ ամառվա այնպիսի պլաններ էի կազմել, որ եթե ինչ-որ մեկը լսեր, կնախանձեր ինձ ու կասեր՝ Շուշան, կլինի՞ քեզ հետ գամ ամառը վայելեմ։

«Հըմ, արդեն մայիսը վերջացավ։ Բան չմնաց, հեսա արդեն գնում եմ տուն ու վերջ։ Ամեն առավոտ՝ ժամը վեցից վազք մի կես ժամ, հետո թեթև նախաճաշ ու բոլոր գրքերը, որ պահել էի, դրանք մի շնչով կարդալ ու վերջացնել։ Ոչ մի ֆեյսբուք, ոչ մի բան։ Օգնում եմ մամային, տան ամբողջ գործը ես եմ անում, որ չասի՝ չեմ օգնում։ Պարապում եմ չինարեն, որ բոլոր բացերս լրացնեմ, անգամ մի նոր լեզու եմ սովորում։ Երբ ցերեկվա շոգն անցնի, իջնում եմ մաքուր օդ շնչելու, գալիս եմ ու սկսում եմ կինոներ նայել, բայց էս անգամ վերջ, ոչ մի ռոմանտիկ կինո, կսրգին կինոներ։ Գյուղ կգնամ, սարեր կբարձրանամ ու կվայելեմ օրվաս ամեն մի պահը։ Ե՞րբ ա, է, գալու ամառը, ուֆ։ Էս դասերի պատճառով ոչ մի սիրելի բան չեմ անում»:

…Ամառ։ Տասներեքն անց կես ու դեռևս արթնանալ չցանկացող ես։ Ամեն օր ժամը վեցին, իմ մեծահոգի զարթուցիչն ինձ խնդրում, աղաչում է, որ արթնանամ, բայց ես խոստանում եմ, որ այսօր չէ, բայց վաղը հաստատ արթնանալու եմ ու վերջ, վաղվանից արդեն ոնց պլանավորել էի։ Ու քանի այդպիսի «վաղ»-եր եկան ու անցան, բայց մինչ այսօր ոչ մի օր շուտ չեմ արթնացել: Ախր, մինչև ուշ գիշեր կինո էի նայում. աղջիկը թողել էր տղային, ու նայում էի այնքան, մինչև հասնում էի այն պահին, որ արդեն հաշտվել են։ Թե չէ՝ ամբողջ գիշեր այնքան էի լացելու, որ ավելի լավ էր մի քսան սերիան մի գիշերում նայեի ու խիղճս հանգիստ քնեի։ Մի շատ սիրուն կազմով գիրք ունեմ՝ դրված անկողնուս կողքին, ամեն անգամ ուզում եմ կարդալ , բայց ոնց որ դուրս չի գալիս, ու ֆեյսբուք եմ մտնում դրա փոխարեն՝ գրքին խոստանալով, որ վաղը հաստատ կկարդամ իրեն։ Մինչև արթնանում ու երգ եմ լսում, տեսնում եմ՝ մաման արդեն աշխատանքից եկել է, ու անելու բան չկա։ «Լավ, դե շուտ կքնեմ էսօր, որ վաղը շուտ արթնանամ ու ես տան գործերն անեմ»:

«Վա~խ, էս ինչ կինո ա, քիչ էլ ա, է ՝ մի երեսուն սերիա, հեսա սկսեմ նայել, որ մինչև վաղը արդեն վերջացրած լինեմ»: Ու նման կերպ ամեն օր ես անում եմ այն, ինչ պլանավորել էի՝ արթնանում եմ շատ շուտ՝ վաղ կեսօրին, նախաճաշում եմ ու սենյակից դուրս չեմ գալիս՝ կինո, երգ, ուտել ու նորից կինո։ Զարմացա մի պահ, թե ոնց ժամանակ գտա ու մի քանի տող գրեցի։ Չէ, դե խիղճս հանգիստ է. կինոյիս աղջիկն ու տղան արդեն միասին են։ Նոր վերջացրի նայելս և ուրախ-ուրախ գրեցի:

Բայց վաղվանից արդեն ոչ մի կինո, ոչ մի ֆեյսբուք…

Քարերին նստած տատիկների զրույցը

Լուսանկարը` Արևիկ Մկրտչյանի

Լուսանկարը` Արևիկ Մկրտչյանի

Դուրս եկա փողոց: Դրսում՝ քարի վրա, նստած էին հարևան տատիկները: Լուռ նստեցի նրանց կողքին, լսեցի, թե ինչ են խոսում: Նրանք դժգոհում էին, որ երեխաները բարձրագույնն ավարտում են ու նստում են տանը: Քանի որ ես էլ անելու բան չունեի, սկսեցի Թամար տատիկին հարցեր տալ: 

-Թամար տատի, որտե՞ղ ես ծնվել: 

-Ես ծնվել եմ գյուղ Անգեղակոթում: Իմ ծննդավայրը Անգեղակոթն է, որն էլ շատ սիրում եմ:

-Իսկ ի՞նչ ես աշխատել: 

-40 տարի աշխատել եմ գրադարանում, լավ եմ աշխատել: Իմ աշխատանքից ես հաճույք էի ստանում, իմ 2-րդ տունն էր գրադարանը, շատ իմ սիրում կարդալ, արժանանում էի միշտ խրախուսանքի:

-Քանի՞ երեխա ունես: 

-Ունեմ հինգ երեխա, հետո… Էլ ի՞նչ ասեմ:

Լուսանկարը` Արևիկ Մկրտչյանի

Լուսանկարը` Արևիկ Մկրտչյանի

-Հպարտանո՞ւմ ես նրանցով, Թամար տատի: 

-Այո: Բա ինչ եմ անում, իմ երեխաներով շատ-շատ եմ հպարտանում, հինգն էլ խելոք են: Երեք աղջիկ ունեմ, երկու տղա: Աղջիկներս ամուսնացել են, մեկը երկու երեխա ունի, մյուսը՝ երեք: Հետով… Փոքր տղաս դեռ նոր է ամուսնացել, երեխա չունի: Մեծ տղաս՝ Մկրտիչ Արզումանյանը, երկու երեխա ունի՝ մի տղա, մի աղջիկ: Հետով էլ ի՞նչ ասեմ, մասնակցել է պատերազմի, վիրավորվել է Լաչինը գրավելու ժամանակ, 2-րդ կարգի հաշմանդամ է, շատ հայրենասեր տղա է: Նա էս պատերազմին մասնակցել ա, ապրիլյան պատերազմին նույնպես մասնակից ա եղել, հա: Էլ ի՞նչ ասեմ:

-Թամար տատի, ո՞ր թվականին տղադ գնաց պատերազմ:

-Սովետական բանակից հենց եկավ, էդ ազգային շարժումները սկսվեցին, այդ ժամանակներից հենց ինքը մասնակցել էր պատերազմների: Նախիջևանի սարերն էին գնում, մասնակցում էին խմբով: Մեր սահմանակից սարերից, որ կրակում էին, ինքը մասնակցում էր: Ազատագրական շարժումների ժամանակ ջոկատ կազմեցին: Վուրգի ջոկատն էր՝ Վոլոդյա Կարապետյանի գլխավորությամբ: Մասնակցեցին Լաչինի ազատագրմանը, դրանից հետո՝ պատերազմին: 1993թ. մարտի 31-ին շատ ուժեղ կռիվ եղավ, վիրավորվեց: Դրա հետ մեկտեղ՝ Վուրգը մահացավ իր աչքի առաջ, իր ձեռքերի մեջ: 12 հոգի ևս այդ օրը մահացան, որից 7-ը մեր գյուղից էին, մնացածը՝ Բարձրավանից, Բռնակոթից: Քանի՜ տղերք մահացան կռիվների ժամանակ: Մուկուչը շատ ծանր վիրավոր էր: Բոլորը մեզ մեր տանը ցավակցեցին, հետո գնացինք Գորիս, տեսանք՝ վիրավոր է: Շատ ծանր վիճակով տեղափոխեցին Երևան՝ ուղղաթիռով: Մի քանի անգամ վիրահատվեց, մի փոքր ապաքինվեց, հիմա էլ 2-րդ կարգի հաշմանդամ է:

-Նա ինչպիսի՞ տրամադրությամբ գնաց Լաչին: 

-Ինքը իսկի մեզ չի ասել: Ես չէի հավատում, որ կռիվ ա գնում: Ասաց, որ գնում են գրավյալ տարածքները պաշտպանեն, ասաց՝ մենք կռվի չենք մասնակցում, բայց առաջին օրվանից էլ ինքը մասնակցել ա: Դե, մեզ խաբեց: Ասում էր, որ ինքը չգնա, մյուսը չգնա, բա էլ ո՞վ գնա: Բոլորն էլ գնում են, ես էլ պիտի գնամ, պաշտպանեմ մեր հայրենիքը:

Էսպես ամռան մի սովորական օր քարերին նստած տատիկները պատմեցին մեր պատմության ծանր ու հերոսական օրերից, որ կերտվել է իրենց վիշտ ու արյունով:

Թթի փառատոն Քարահունջում

Սյունիքի մարզի Գորիս համայնքի Քարահունջ բնակավայրում  տեղի ունեցավ Թթի փառատոն: Տարբերվող և հետաքրքիր փառատոն էր, որին մասնակցում էին տարբեր համայնքներ, իսկ մասնակիցները հերթով մոտենում էին, ուսումնասիրում տաղավարները: Փառատոնը Քարահունջի բնակիչներից մեկի՝ Անդրանիկ Բաղդասարյանի այգում էր, տեղի ունենում: Այգին շատ մեծ էր և թթի ծառերով լի:

Շուտով փառատոնը մեկնարկեց, երաժշտությունը հնչեց, սկսվեց թութ թափ տալու մրցույթը, որը զբոսաշրջիկների համար հրաշքի պես բան էր: Մրցույթը 3 մասնակից ուներ. Քարահունջից Մանվել Ալավերդյանն ու Սաշիկ Դարբինյանը, մյուս մասնակիցը Գորիս համայնքի բնակիչ` Լյովա Հակոբյանն էր: Թութը թափ տվեցին, տեղում օղի քաշեցին և հյուրասիրեցին մասնակիցներին: Ինչ ասեմ, հետաքրքիր էր: Մրցույթը հաղթողներ և պարտվողներ չուներ, 3 մասնակիցներն էլ նվերներ ստացան:

Տաղավարներից մեկում խմոր էին հունցում, լավաշ թխում, հյուրասիրում տոլմա, նաև խաշիլ էին եփում: Մի աղջիկ տարազը հագին, երկանքով փոխինձ էր աղում և խաշիլ եփում: Փառատոնի տարածքում գյուղական ամեն ինչ կար. թթի չամիչ, թթի օղի, դոշաբ, թութ, անգամ ձի, էշ, որոնց հետ մարդիկ լուսանկարվում էին: Տաղավարներում կային տարազներով տիկնիկներ, որոնք Քարահունջի երեխաներն էին պատրաստել, հայկական տարազի նախշերով պայուսակներ, որոնք տուրիստների ուշադրությունն էին գրավում, իսկ բարձր տրամադրությունը ապահովում էր «Մասունք» ազգագրական երգի-պարի համույթը:
Փառատոնին աչքի էին ընկնում 2 փոքրիկ, ովքեր հայկական տարազներով էին, բոլորը մոտենում էին նրանց և նկարվում, դե նրանք էլ մեծ հրճվանքով էին իրենց գործն անում:

Կարող եմ ասել, որ ինքնատիպ փառատոն էր, Քարահունջի բնակիչները շատ հյուրընկալ էին, հետաքրքիր էր նրանց հետ շփվել: Կարծում եմ տարեցտարի փառատոնն ավելի բովանդակալից կդառնա և մեծ համբավ ձեռք կբերի: